Onze taak IS • duidelijk

• •

r1 en

ocra ^te: •

-PRIKKELS-

Onze taak ^{IS •} duidelijk

^• Mr. Van Lier (pvda) : "Als wij socialisten alleen aan de rege- ring waren geweest, was deze loon- maatregel niet getroffen."

• De heer Jongeling (gpv) : "Ik denk met weemoed terug aan de t\jd dat minister Vondeling nog Kamerlid was. Dan zou

hU

met het kabinet ge-dweild hebben."

D ^{E taak,}

^~lie

voor ons ligt

m~t

h_ct oO<g O'P tlc

Kamm-veJ:ki?ûng~n "':"~n

1967 of' zO<vecl eerder als d1e gehouden mochten worden,

1s

dtndehJk.

Z\j

kan geen andere zijn dan de kiezers ervan te overtuigen, dat h_et niet voldoende is, de grootste twee regeringsparttjen, de PvdA en de KVP, een nederlaag te bezorgen, zO<als ook hij

deze

gemeenteraadsverkiezingen weer is !!eheurd. Zij zullen er dan teyens voor moeten zorgen, dat de grootste oppositiepartij, de VVD, een duidelijke m·crwinning behaalt.

I

^N het licht van de uitslag·en van de Statenverldezingen van twee maan-

Den Haag verwacht:

PLAATSELIJK_

ONWEER

In een aantal gemeenten in het land zijn op de avond van de ge- meenteraadsverkieziugen zeer op- merkelüke drukverschillen opge- treden. Voor bepaalde partijen heb- ben zich daarbü wolkenpartüen ge- vormd, die de plaatselijke hemel vier jaar lang zullen bedekken.

Zeer lokaal zijn ook onweers- buien ontstaan. Voor het meren- deel moeten deze ecliter nog tot volle ontwiklwling komen. Het on- weer zal naar alle waarschünlük- heid pas goed losbarsten tijdens het overleg over de wethouderspos- ten. Het is niet. denkbeeldig, dat daarbij in de zetels van bepaalde

· wethouders, die thans zitting heb- ben, de bliksem zal inslaan. Na zo'n domierbui kan de lucht snel opklaren en een frisse wind gaan

w-ien. ·

den gelèden ·en van de raadsverkiezingen van deze week, lij-kt dat zeker geen on- mogelijke opdracht. Bij de Statenver- kiezing-en en meer nog bij de verkie2'lin- g-en van woensdag jL ging het immers nog slechts om plaatselijke verldezin- g-en, waarvan ieder wist, dat he-t resul- taat daarvan nog geen concrete invloed zou hebl:ièn op de landspolitiek en met name niet op de samenstelling van het

kabinet. ·

Bij de kamerverkiezingen van 1967 zal dat wel het geval zijn, Die zullen be-

slissec~d zijn voor de formatie van het nieuwe kabjnet. Niemand zal kunnen ontkennen dat het dan zal gaan om de vraag of de Partij van de Arbeid dan wel de VVD aan het nieuw te vormen kabinet zal deelnemen. En het antwoord op die vraag zal niet worden bepaald door het aantal ,zetels dat de Boeren- partij op de reg-eringspartijen van thans zal weten te veroveren, maar door de .winst van de VVD.

Ook nu kon men voor de televisie als een soort zelftroost van de woordvoer- ders uit het regeringskamp weer ver- nemen: ons verlies bij de Statenver- kiezingen heeft zich bij deze raàdsverkie- zingen ongeveer herhaald, maar ook nu is de grote winst niet g-egaan naar de g-rootste oppositiepartij, de VVD, maar naar de Boerenpartij en - in vermin- derde mate - naar de PSP.

Dat de regeringspartijen deze stro- halm vastgrijpen, is verklaarbaar, maar veel meer dan een strohalm is het ook weer niet. Men kan immers met even- veel recht redeneren, dat het toch wel typerend is, dat de opkomst van _de Boerenpartij alleen ten koste van de regeringspartijen is gegaan en dat juist de VVD, als oppositie, zich ondanks die opkomst van een nieuwe partij praktisch heeft weten te handhaven. Maar dat laten wij nu voor het ogenblik -verder il'i het midden.

B

EZIEN wij thans een aantal uitsla- gen, dan moet ik wel voorop stellen, dat het feit, dat ons blad op donderdag- ochtend moest worden gedrukt,- insluit dat ik bij het leveren van dit .:.__ nach- telijke - commentaar nog lang niet over alle resultaten de beschikking had.

Het is ook mogelijk, dat evenals bij de Statenverkiezingen het g-eval was, achteraf nog een' aantal correcties in de eerste voorlopige publika.ties zullen moeten worden aangebracht. Onder dit belang-rijke voorbehoud, mog-en wij wel onze voldoening uitspreken over een aantal duidelijke winstposten.

Tot dit og-enblik noteerden wij twee zetels winst in Breda., waar wij van 2 op 4 zetels kwamen, in Wassenaar, dat het zeteltal van 5 op 7 wist te brengen, en in Leidschendam; terwijl in Tilburg en in Venlo de VVD voor de eerste maal in de raad zal zijn vertegenwoordigd en wel onmiddellijk met twee zetels. In Nederhorst den Berg zal dat zelfs met drie zetels gebeuren.

Groot is het aantal gemeenten, waar één zetel winst voor de VVD werd ge- boekt. Ik noem in dit verband met veel genoegen in de eerste plaats Den Haag, waar ons zeteltal van 7 op 8 kwam, terwijl de PvdA daar niet minder dan vijf zetels verloor en de combinatie ARP, CHU en SGP, -waarvan men veel ver- wachting-en lwesterde, geen enl(ele winst boekte. De zgn. "Vrije Burgers" v.erlo- ren hier hun enige zetel. De Boerenpar- tij doet nu ook in de Haagse raad haar intrede en wel met 5 zetels.

Niet minder verblijdend is het resul- taat voor de VVD in Rotterdam, waar men volgens dè eerste berichten geen winst zou hebben geboekt, maar waar later bleek dat toch één zetel werd g-e- wonnen. In Rotterdam· kwam de VVD nu van vier op vijf zetels.

Eén winstzetel boekten voorts o.a. (in willekeurige volg-orde): Utrecht, Haar- lem, Leiden, Alkmaar, Den Helder, Zwol- le, Zaandam, Hoog-eveen, Dordrecht, Hil- versum, Eindhoven, Renkum, Ridder- kerk, Amstelveen, Schiedam, Soest, Rheden, Zutphen, Amersfoort, Bever- wijk, Velsen, Oldenzaal (voor de eerste maal een zetel), Haarlemmermeer en Geldrop.

Enig-szins teleurstellend was, dat Am- sterdam zich alleen wist te handhaven, maar g-ezien o.a. de lijst van mevrouw Wijsmuller, die (en dan nog tevergeefs) ons zeker stemmen heeft gekost, zal men daar zijn verwachtingen waarschijnlijk wel niet te hoog hebben gespannen.

Verlieszetels noteerden wij tot op het

e

Mr. Aa.lberse (kvp): "Hetgeen de regering nu te voorschijn tovert, is wel een bijzonder mag-er ko- n\intje."

• De heer Lankhorst (psp): ,,Dl' leeuw Nederhorst beeft op het PvdA-congres gebruld dat een loonstop een onvertee1·bare· zaak is, maar de leeuw heeft blükbaar een goede maag, want hü beeft deze loonstop toch geslild."

e

Sieto Hoving: "Vondeling is landbouwingenieur, ja zeker. Ook zonde van zo'n studie. Daar heb- ben die ouwe Vondelingetjes nou krom voor g-elegen." .

• De heer Iiloos (nvv) : "WU trekken tie effectiviteit van bet Ionen- en prUzenprogramma van {le regering in tw~jfel."

e

Raadsleden in Druten: "Laat zwakzinnigen niet aan de verkie- zingen deelnemen."

e

Prof. De Quay (kvp) : "De Vietnam-brief van de PvdA beeft geleid tot verzwakking van de baml tussen de regeringspartijen."

• De heer Vos (pvda): "Ik ver- wonder mij over al het lawaai dat deze brief veroorzaakt."

e

Minister-president Cals:

,,Het

Nederlandse volk mag zi-ch, in het algemeen genomen, gelukkig prij·

zen om zün ))ers."

ogenblik, dat wij ons commentaar moes- ten aanvangen, slechts in een betrekke- lijk klein aantal · gemeenten. Daartoe behoren als · voornaamste Groningen, Apeldoorn, Wageningen en Heerenveen.

In de meeste andere gemeenten wist de VVD haar zeteltal te behouden.

Al met al dus een resultaat, dat ons zeker niet behoeft te ontmoedigen. In- tegendeel, zij zal een spoorslag moeten inhouden om van nu af al onze krachten in te zetten om de Kamerverkiezingen, die nu voor ons ligg-en, tot een overtui- gend succes te mal,en. Het k a n er in- zitten.

In ons volg-ende nu"mmer hopen wij op de resultaten nader terug te komen.

A. W. ABSPOEL

• •• Pag. 3: Het ·debát over de regeringsnota·

Pag. 6 en 7: Voórlopige kand.idaten voor het lidmaat5chap, Tweede Kamer

\!.

DE PvdA EN VIE.T-NA·M

H

ET Vrije Volk Is over de beruchte Vietnam-brièf van de PvdA danig In de knoop. Hèf schreef zaterdag: "Er is geen weldènkend mens die niet vervuld la van zorg en· weerzin over de oorlog in VIetnam. De Partij van de Arbeid heeft van haar benauwenis namens een groot aantal Nederlanders uiting gegeven in "de" brief. Deze brief heeft In de Eerste Kamer bij de behandeling van de begroting van Buitenlandse Zaken veel aandacht gekregen. Te veel aandacht en- vooral een bijzonder onzuivere aandacht. Want enkèle sprekers, vooral mr. Van liel, dr. De Quay en prof. Van Hulst haèden meer aandacht voor de brief dan voor de tragedie van Vletnam zelf. Het scheen bij deze sprekers niet op te komen dat de Partij van de Arbeid zich uit werkelijke verontrusting (misschien beter: angst) voor-de ontwikkeling in Vietnam heeft willen uitspreken".

E

EN dergelijk geschrijf is toch wel demagogie van het zulverste water. Het speculeert op sentimentsoverweging.en die een volslagen misstap in politieke zin moeten camoufleren. Natuurlijk staat de verontrusting over de oorlog in Vietnam bij een ieder voorop. Dit neemt evenwel niet weg dat men zijn uitingen over deze verontrusting op de juiste wijze zal dienen te kanaliseren. De PvdA heeft - naar onze mening overigens tevergeefs - gespeculeerd op het sentiment van haar kiezers en Het Vrije Volk gaat op deze weg rustig voort. Aldus worden politieke verhoudingen en politieke voorlichting scheef getrokken. Hetgeen waar- schijnlijk als een boemerang zal blijken te werken.

A. I.

2 -: vrijdag 3

1um

1966 VRIJHEID Ef\1

DEMOC~AnE

UIT DE .pAR TIJ

• Leerdam

In Leerdam is dinsdag 17 mei een nieuwe afdeling van de JOVD opgericht.

Een week later hield deze niet;we af·

deling, in samenwerking met het bestuur van de VVD-afdeling· (dat royale steun aan de JOVDers heeft toegezegd), een grote propagandafeestavond. Daarop . werden inl~idingen gehouden door drs.

F. A. Hoogendijk (Elseviers Weekblad), het JOVD.hoofdbestuurslid R. H. G.

Meijer en de heer Pellikaan, VVD- raadslid in Leerdam. De nie.uwe JOVD- afdeling gaat met veertig · leden van start. Een aardig· initiatief: periodiek zullen de jonge liberalen met de VVD·ers overleg plegen over gemeenteproblemen en jeugdzaken.

0

.Landsmeer

Landsmeer gaat woensdag 15 juni naar de stembus. Deze afwijkende datum houdt verband met de wet gebiedsaf- stand aan Amsterdam. De VVD-afdeling Landsmeer heeft voor de raadsverkiezin- gen de volgende' kandidatenlijst in·

gediend: 1. P. Lelie (aftr.); 2. H. C.

Houtman; 3. J .. Dorrestijn; 4. S. Feen·

stra; 5. G. J. Peters.

0

Uden

De afdeling Uden heeft op 23 mei in het gemeenschapshuis De Schouw een openbare vergadtlring gehouden, waarop dr. K. van Dijk sprak over Algemene politiek. Na de pauze volgde een leven- dige discussie; Vanuit de vergadering werden een fruitmand en de beste wen·

sen ·van de VVD aangeboden. aan de juist geboren 20.000ste inwoner van Uden.

De piaatselijke afdeling heeft thans 60 leden.

• Anna Paulowna

Aan de vooravond van het Kamerdebat over de loon. en prijspolitiek ·van de regering vond in Anna Paulowna een openbare vergadering in hotel Veerburg

p~aats, waar mevrouw mr. J. M. Stof.

·fels-van Haaften voorspelde dat de rege- ringspartijen· elkaar deze keer nog wel trouw zouden blijven. "De kloof moet dus nog groter worden voordat mèn el- kaar loslaat en men wil erkennen dat de financiële politiek van de VVD juist is gèweest." Mevrouw Stoffels sprak over het or1derwerp "De politiek van-

N. V. Houthandel v.h. ^{W. KUNST}

*

EEMSKANAAL Z.Z •.. 19 GRONINGEN

-Tel. 05900 - 36541* ~

_ VJ.rijheid e.· n~. v -.

Democratie~

Weekblad . van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Adres van de administratie (zowel vQor abonnementen als voor advertenties) : Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).

Tel. 010- 11 10 00, abonnemen- ten toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 40 t.n.v.

Nieuwe Rotterdamse Courant

N.V.

Iloofdredacteur:

Ph. C. la Chapelle Jr.

Adres van rle redactie:

Nieuwe Herengracht 89 B te Amsterd&m-C.

daag" en wierp ook een terugblik op alle kabinetten sinds de tweede wereldoorlog.

• Leeuwarden

Op 24 april hield de afdeling Leeuwar- den een bijzondere vergadering ter ge- legenheid van het afscheid van drie be- stuursleden: de heren mr. M. Rutgers, L. Steenaart en drs. G. Taal. Het nieuwe bestuurslid de heer J. Barendsma ver- toonde bij deze gelegenheid een aantal verrassende kaartentrucs, gaf blijken van telepathie en goochelde rode draden weg .eu verving deze door VVD-vlaggen. In het officiële deel van de vergadering werden als voorlopige kandidaten voor de Tweede Kamer mevrouw A. · Blanksma-Westra, de heer H. A. Boers- ma. mevrouw mr. E Veder-Smit en mr.

D. F Went aangewêzen.

Op 16 mei beantwoordde tijdens een levendige openbare forumbijeenkomst de raadsfractie -·wethouder mr. B. P. van der Veen, ir. B. C. van Balen Walter en de heer K. Weide - een aantal vragen en opmerkingen over de gemeen- tepolitiek.

Op 23 mei sprak mr. W. J. Geertsema voor een zeer aandachtig gehoor over De gemeenten en het liberalisme. Zijn rede had een zeer actueel karakter door- dat hij zijn persoonlijke visie kon geven

· op de nota van de regering inzake de loon- €111 prijspolitiek.

e Nijmegen I .._l_o_o_k_v_o_o_r_;__u_:_ll_e_H_B,;....U_....JII

Van 18 tot en met 22 mei heeft de gemeente Nijmègen in het Concertge- bouw De Vereniging een expositie ge- houden over Nijmegen, stad van nu en morgen. De bedoeling was de jonge kie- zers op de hoogte te stellen van de gang

van zaken in de gemeente. In de hal van het gebouw hadden de politieke par- tijen stands ingericht. Die van de VVD, waar ballonnen met het opschrift VVD- lijf't 4 werden uitgereikt, werd zeer druk bezocht. Er werden vijf nieuwe leden ingeschreven. Het aantal belangstellen- den was groot. Bij onze stand waren steeds enkele van de eerste vijf kandi- dater. voor de gemeenteraadsverkiezin- gen aanwezig, om vTagen te beantwoor- den..

L.: OLLANDSCHE BANK-UNIE N:Jv.

AMSTERDAM - DEN HAAG - ROTTERDAM

---

• Wildervank Radio-uitzending maandag, 6 juni a.s., van 18.20----18.30 uur, over de zender Hilversum ll (298lll):

In Wildervank heeft vorige weelj:· mr.

W. J. Geertsema gesproken voor een groot aantal bezoekers. Hij schuwde ' daarbij de vragen over de eventuele op- heffing van de gemeente Wildervank niet. Mr. Geertsema meende dat de op- heffing van een gemeente met tiendui~

zend inwoners een uitzondering moet worden genoemd. Hij relevèerde daarbij dal de· Wildervanker industrieën vóór de samenvoeging zijn. 'Mr. Geertsema zag een en ander als èen · gevolg van het

"wonderlijke" kernenbeleid van de rege- ring.

"Wat hoor ik

¹¹

Spreker: mr. E. H. Toxopeus, voorzitter van onze Tweede Kamerfractie.

• Loenen/Vreeland

De afdeling Loenen-Vreeland ·heeft in de weken voor de gemeenteraadsverkie- zingen twee "wijkavonden" gehouden in Loenersloot en Vreeland en een openbare vergadering in Loenen. Op .de wijkavon- den werd speciaal aandacht besteed aan de problematiek van de desbetreffende gemeentekern en. In· Loenen sprak het · hoofdbestuurslid mr. F. Korthals Altes uit Rotterdam over het vreemde beleid van het kabinet-Cals. Hij ging uitvoerig in op het Kamerdebat met betrekking tot de regeringsnota over de loon- en prijs- politiek. Ir. A. Mijs, lijsttrekker van de VVD in 'Loenen, beantwoordde een aan- tal vragen over plaatselijke politieke vraagstukken.

Kopij voor deze rubriek te zenden aan:

inej. Joh. Springer, Alexanderstraat 16, · Haarlt•m. ·

Weer twee er bij

T

WEE nieuwe vrouwengroepen kunnen wij tot ons genoegen -v:ermelden, bei- de in het oosten.

• Manniekendam

De ene in WINTERSWIJK, waar de dames M. A. Mensink-Kooy, B. Ritsema- . De pas opgerichte plaatselijke afdeling Buisman en zr~ W. M. Vinke het initia- ..

in Manniekendam heeft vorige week don-- .. tief hebben genomen. Er zijn. reeds .twee d~rdag veel eer ingelegd met een opèn- bijeenkomsten geweest; op de eerste báre vergadering :in De Waegh, waar sprak mevr. G. Huese-Laming ter in- mr. dr. C. Berkhouwer als spreker op- leiding; op de tweede mevr. H:· A. A. L.' trad. Hij .stond uitvoèrig stjl bij het re- de Vries-v. d. Hardt Aberson, over ge- cente Kame.r.deba,t .. en ·belichtte vervol- gemeentepolitiek en de vrouw. Van deze gens de perspectieven van het liberalis- laatste bijeenkomst kwàm-en · in

twee

me. Na de pauze was er gelegenheid streekbladen flinke verslagen (ter navoi- tot het stellen van vragen. ging!). Wij lezen er o.a. in dat de drie

SPREEKBEURTEN

Periode 6 juni tot en met 8 juli 1966

13 juni 13 juni 24 juni

Amsterdam Weesp Hilversum {J.O.V.D.

't

Gooi)

mevr. G. V. v. Someren-Downer drs. Th. H. Joekes

mr. E. H. Toxopeus

N.B. In deze opgave zijn niet vcrwerht die spreekbeurten, welke door onze Kamer- leden e,n andere sprekers buiten het verband van onze partij gehouden worden.

. genoemde dames met de dames Van Ommen en Hulscher een voorlopig be- stuur vormen.

l)e andere nieuwe 'l(rouwengroep is ZUTPHEN EN OMSTREKEN. Hier be- staat ·het bestu;Jr uit ·de dames: voor- . ,zitster mr .. A. E. S. Swierstra, secre- taresse: A. Themans-Strating, Kozakken- laan 10, .Warnsyeld,. leden: H. Kolkoop- van .Engelenburg en H. Hulsinga-van Wessel. Zowel .WinterswÏj'k als Zutphen melden grote belangstelling.

Telkens blijkt weer, dat er. veel la- tente. belangstelling. is, die alleen. maar wacht, tot er 'iemand begint.

Gron·ingen-Haren

V

^{TAN de} reeds. lang bestaande en ac- tieve vrouwengroep in Groningen- Haren kwam van mej. P. P. v. d. Wolde het volgende verslagje:

Tijdens een zeer geanimeerde . verga- .dering van de vrouwengroep Groningen- Haren van de "Vrouwen in de ·VVD"

werd een levendige disc~ssie gehouden over de verschillende a13pecten van het gemeenteraadswerk. Tevoren waren hierover inleidingen gehouden door mej . mr. J. L. M. Toxopeus Pott en mevr.

mr. J. · H .. C. Ledeboer-Bitter. ·Beide in- leidsters, ·zelf raadslid, gaven . de aan- wezigen een levendig en boeieoo beeld van mogelijkheden en moeilijkheden bij dit werk. .

- · Me.vr. v.

d.

Laan-Koppius, die de leti-

4ïng

·van deze middag had, -pracht ten -_slotte de dank van dè vergadering over.

De '!>espreking vond plaats aan de hand van een, door het landelijk secre- tariaat van de Stichting "Vrouwen in de VVD" opgestelde vragenlijst.

Voorburg

I

N Voorburg sprak mej. mr. Ten Broe- c-ke Hoe•kstra over· sociale voorzienin- gen. Zij rekende weer eens af. met het praatje dat de VVD niet sociaal voelend zou zijn en toonde aan hoe de liberalen reeds in de vorige eeuw de stoot hebben gegeven tot· verschillende sociale wetten e111 nu n<Jg er lk'lJ1. meewerken. Maar niet kritiekloos! Het is de vraag, of men er steeds verder mee kan gaan. De hoge premies worden bezwaarlijk. Maar b.v.

de wet op zware geneeskundige risico's is zeer noodzakelijk.

Ook van deze lezing kwam een l'ran- teverslag, dat spreekt van een druk- bezochte bijeenkomst.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 3

^JUni

1966 - 3

Het Kamerdebat ^over de vastgelopen

regerîngspolîtîek

V eran1woordelijkheden

nu duideiÏjk vastgesteld

zo heeft het Kabinet zich aan alle kanten vastg·ewerkt. Alleen het onder- ' ' wijs in de economie profiteert ervan, omdat de voorbeelden van een verkeerde financiële politiek thans voor het opscheppen zijn. Wij lmnnen leren van fouten en dat is de enige troost".

Deze slotpassage van een artikel van prof. dr. F.

H~Itog

(hoog-leraar in de economie in Groning·en) in het "Algemeen Handelsblad" aan de voora-,;ond van het Kamerdebat over de nota der regering inzall:e het loon- en pr\jsbeleid, kon onze fractievoorzitter mr. Toxopeus tijdens dit debat dankbaar citeren ter onderstening van zijn betoog.

DIEl

conclusie loog er r:liet om. Maar prof. Hartog was niet de enige hooggeleerde econoom, die zich kort vóór het Kamerdebat uitte.

Van prof. Pen, ook al een Groningse hoogleraar (die men wel als een on- afhankelijk denkend socialist mag be- schouwen), noteerden wij uit een ar- tikel in Het Vrije Volk deze uitspraak:

"In de eerste pla:l,ts moet de over- heid scherp opletten of zij geen uit- gaven ·doet die vermeden ·kunnen wor- den. Dat is een typisch VVD-argument;

het behoort naar mijn mening een typisch PvdA-argument te worden."

Een Amsterdamse econoom, prof.

dr. A. Heertje, reageerde op enige vragen. van de Vrije Volk-redactie o.a.

met deze uitspraak:

"Zo valt het bijvoorbeeld op, dat het Kabinet aanvankelijk suggereerde, dat de wrg voor colleetieve voorzie- ningen de uitstippeling van een g,eheel nieuw beleid inhield, terwijl thans - nu blijkt dat de overheidsuitgaven in- derdaad te sterk gestegen zijn - de

neiging in regeringskringen bestaat mede te delen dat het grootste deel van de ·uitgavenstijging ai

iD.

de "pijp- leiding" van de vorige regering zat.

Ik begrijp wel dat dit politiek

is,

maar nu hier en daar wat moeilijk·

heden opdoemen, zou het ook de Partij van de· Arbeid niet mis..sta.an wan- neer men mch bij het beoordelen van de situatie en het nemen van maat-

regelen niet zozeer door de stembUs als wel door het algemeen belang zou laten leiden."

De motie..;Toxopeus

O

^M

^tot

het Kamerdebat v-an vor1ge

week

WOensdag te komen! het is

· nu voor ieder wel duideljjk geworden, dat het Kabinet met zijn optmlisme volledig in de soep i gereden. Zien WiJ het goed, dan stond onze fractie in feite voor .deze vraag.: Moet in zo'n

· gèval een oppositie, die voortdurend tegen die politiek heeft gewaarschuwd en die zelfs

met

een altern~tief plan (het plan-Joekes) is gekomen tot tem- porisatie dèr. .voorgenomen uitgáven- stijgingen, toch mede-verantwoordelijk- heid aanvaarden voor nu pl()j;selirig

t~ neip.en noodmaatregelen, die .boven- (jien allerlei . scheve verhoudingen scheppen?

Terecht o.i. heeft onze fractie deze vraag kennelijk met . "neen" · beant- woord. Dat bleek wel uit het levendig'e b.etoog van de heer Toxopeus (aange- vuld · nog · dOOl:' de heer Corvei' voor zover · het 't specifieke loonpolitJieke terrein betreft) dat van het regerings-

beleid vrijwel niets heel liet. Het bleek niet minder duidelijk uit de motie, door mr. Toxopeus na het onvolledige en onbev1•edigende regeringsantwoord bij de replieken ingediend.

Het is wel goed, de tekst van de>r.e motie hier volledig te laten \'Olgen.

Zij luidde:

"De Kamer, gehoord de beraadsla·

ging omtrent de bl"Ïef van de minis·

ters van Sociale Zaken· en Volksge- zondheid, van Economische Zaken en

van Financiën betreffende de loon- en prijspolitiek over 1966;

is van oordeel, dat de noodzaak om

tot

de in die brief aangekondigde maatregelen over

te

gaan het· bewijs vormt van het feit, dat bèt door het Kabinet in 1965 a&ngekomUgde t·ege- ringsbeleid onevenwichtig was en een te snelle en omvangrijke stijging der rijksuitgaven inhield;

.betreurt dat de regering i1iet in

staat

is -gebleken Yoldoende inzicht te ver- schaffen in de betekenis van de maat·

regelen ten aanzien yan de ovet·heids- uitgaveu;

en is· ·van mening, dat de me.t be- . trekking

tot

de lonen en 'prijzen ge- nomen maatregelen onbillijlr, reS}JeC·

tievelijk onjüist zijn."

Deze motie, die · typisch een motie van afkeuring was, behelsde dus drie punten:

. 1. Er is onvoldoende duidelijkheid gekomen omtrent de voorgenomen con- crete bezuinig·ingen op het overheids- terrein;

2. De getroffen loonmaatregelen zijn . onbillijk.

3. De prijsmaatregelen zijn onjuist.

De bezuiniging

··WAT die overheidsbezuiniging aan-.

gaat : zij vormde in· de nota slechts enkele alinea's en .werd zelfs door de woordvoerder van. de grootste

"reg·eringsfractie", mr. Aalberse; ge- . kensc11etst liJs "een fuagè1' korlijntje".

Zij bleek in te houden: ,Een perso- neelsstop tot 31 decèmber 1966. Een

· temporisei'ing van de învéstei.'ingen tot 1 oktober a.s., met . uitzondering van die, welke om technische.· redenen geen uitstel gacj.qgen. En:,· ,,terughou- dendheic' ten aanzien · van andere uit- , gaven". . .

Met betrekking tot die laatste zin- snede merkte mr. · Toxopeus laconiek op: "Ik dacht . in mijn onschuld, dat het Kabinet. bij de algemene politieke beschouwingen al had toegezeg·d echt op te passen. Dat is blijkbaar niet zo geweest en dat zou ·dan ook wel klop-

il'lr. E. H. Toxopeus tijdens .het deba.t in de Tweede Kamer

pen met de overschrijding van de begro- iede1•e draconische ml\a.tregel at. In ting 1966". liet systeem van het niet sterker doen

Die overschrijding is ondm·tussen, stijgen van de lonen dan de stijging naar niirtister Vondeling moest erlten- dei· produktiviteit, past de niet-door- nen, nog met f 910 miljoen toegeno- bei•ekening in de prijzen. Nu echt.er men. Ook hier paste minister Vonde- wordt een ho g e r e loonstijging aan- ling weer de tactie.k toe, door prof. vaar<l zonder doorbereltening. Dat is Heertje blijkens het boven vermelde onjuist. De inYesterjngen zullen door citaat terecht gelaakt. 1le steeds afn.emende winsten terugJo-

Over die nieuwe toeneming van de pen·; dat Jn"oces is al aan de gang.

uitgaven hoorden ·we dus wel, maar -Zijn de werknemers da.ar .. goetl mee voor de concrete bezuinigingen moe- af? RepaaM niet!

ten we nog ten minste een maand

wachten, omdat de minister eerst de

G b d

opgaven van zijn ambtgenoten "moet

e on en

ontvangen. Veel verwachtingen hebben we daar bepaald niet van.

Lonen en prijzen

D

E heer Corver toonde in ZlJn speech duidelijk aan, hoe onbillijk het werkt, wanneer men middenin de rit moet stoppen en radicaal van be- leid moet veranderen. Hij begreep best dat ·de regering thans vindt dat het zo moet, omdat · zij bang is voor de consequenties van haar eigen beleid, maar dat heeft zij dan toch aan zich- zelf te wijten.

Er is thans sprake van een ernstige discriminatie, omdat nu voor hen, . wier cào~s · nog . moeten worden afgè- ·

handeld; straffere grenzen zullen wàr- .· den toegepast · dan ·. voor hen, wier

cao's wel reeds zijn g·oedgekeurd en waarbij het gemiddelde . is uitgegaan bov'ên het "g'evarendjfer" van · 6· ft 't procent.

Niet eens werden ministèr Veldkamp en de heer Coi"Vel'. het ⁰ ook. over de vraag van de heer CorvEn' of het nu niet de meest· juiste methode was, maar gewoon door te gaan met het beoordelen van elke cao afzonderlijk.

'l'en aanzien van . de pl"ijl!Jen wees. · de heer Toxopeus, als consequentie van de verkeerde reg~ring·spolitiek,

D

E positie van de woordvoerders deor drie regeringspartijen was bijna meelijwekkend. Zij hebben het kabinet in zijn verkeerde politiek nu eenmaal gesteund en moesten, zij het tegen heug en meug, de consequenties w€ll sliklten .

Vooral uit de repliek van mr. Aal·

berse, de woordvoerder van de KVP- fractie, bieek deze dwangpositie wel heel duidelijk. Eig·enlijk had ook hij . tegen al de voorg!lnomen maatregelen bezwaren, maar die waren toch ,.net niet groot genoeg·" . om daar conse- quenties aan te verbinden.

Daar kwam dan nog bij, dat de re- gerîngsfracties zich in feite al hadden gebonden in het vooroverleg, dat ·de ministers met vertegenwoordigers dier fracties op het Catshuis hadden gevoerd.

.Minister Veldkamp ontkende tegenover de he~r Toxopeus wel, dat daar "be- , shiiten" wàren gevalleJ1 en 'zei dat men

elkaar .~alleen ma.ár had aang·ehoord", maar lwt is toch, zoals de' heer TOKO·

peus opmerkte, een feit,

dat

minister- president Cais zich· op een vraag

vàn

televisiereporters na dit gesprek op het Catshu1s "vol vertrouwen" toonde

over de afloop van het Kamerdebat.

Dat hooft minister Cals . dan wel jui..<Jt gezien, want de. motie-Toxópeus werd, in de 1?-acht van woensdag op donder~

dag door de Kam·el; met 35 tegen 95 stemmen verworpen, Mèt de VVD stem- den alleen de fracties van de CHU, de Boerenpartij en, de SGP, romede de heer . Jongeling· (GPV) vóór. De fracties van de di·1e · reg·eririg'spartijen·: de KVP de PvdA en: de ARP, gesteund nog doo~ de CPN· en de PSP, stemden tegen.

Aan een motie van de heel; Kikkert (chu) die zich uit een oogpunt van sociale. rechtvaardiig·heid ver21ette tegen de ongelijkheid in de cao-behandeling en aan een motie van een' ándere CH-afge- vaardtgde, .drs. Van der Mei, welke be·

treltking had op de prijsgedragsr•egels, g·af onze fractie eveneens haar stem.

Ook dte werden· echter verworpen.

Scheef

D

E fracties van de KVP, de PvdA en de ARP hebben het kabinet dus o·pnieuw hun vertrouwen geschonken, ook nu de door dit kabinet gevoerde politiek volkomen is vastgelopen, waar- door thans overhaast maatregelen moet- ten worden genomen, die scheef liggen en hovendien nog onvoldoende zullen blijken te zijn.

Waar

de verantwoordelijkheid daarvoor ligt· is nu in ieder gevwl

dui~

delijk

vastgest~d.

De ministers Oals en Vondeling tijdens het debat in de T·iveede Kamer

A. W.

A.

4 - vrijdag 3 iüni 1966

Vraag van priJS •• en k\valiteit

H ^ET

is bij de laatste.Raaàsvergat'lering voor de gemeenteraadsverkiezingen elke

vier

jaar Z() dat vele raadsleden de gelegenbeid aangrijpeJJ om nog eenmaal te laten b(}reJJ hoe hard zij wel voor de belangen van het voik strijden. Dit- maal was het woens-dag 25 mei in Am- sterdam w opvallend dat de voorzitter van Ele raad, burgemeester Van Hall, op een gegeve:n' moment vroeg om bij de àebatten over de. agenda de partij- politieke propaganda verder achterwege tt> làten. ,.Degenen die hier zjtten weten heus al wel op wie ze zullen stemmen,"

zei ·de heer Van Hall. (H<>e overig Am- sterdam heeft gestemd W<J.S op het tijo- stip dat àit geschreven moest worden nog niet bekend, daar komen wij op terug).

De voornaamste punten waarbij de · raad w<>ensdag heeft stilgestaan waren de goedkeuring vàn de uitvoetring van het plan-Van Gooi ~eJJ de buren van wo- rongen in 'de Bijlmermeer. Tevoren was er nog eeri debatje tussen de voorzjtter en een verontwaàrdigde heer G. Brink- greve van de KVP, die· bij een nota waarin bij met enkele andereJJ had ge- pleit voor wijziging in de verordeningen omtrent bouwen in de binnenstand, n1et de foto's afgedrukt had gevonden die hij erbij .had geleverd. Hij vond dat het ge- meentebla.d die foto's (die zijn - uiter- aarè · subjectieve - waardering van een aantal nieuwe gebouwen in de binn~m­

stad weergaven) had moeten opnemen.

Bij het debatie bleek overigens dat hij- zelf in de haast

om

.de nota (nog voor de verkiezingen?) zo snel mogel~jk af- gedrukt te krijgen, had geweigerd te wachten op een uitspraalr over het al of niet opnemen van de foto's van het seniorenconvent.

H

ET debat over het plan-Van Gooi - dat is de bebouwing van een wijk in Amsterdam-Noord volgens een geïn- tegreerd systeem waarin deze nieuwe wijl• niet meer is gezien als een ver- zameling woonruimten, maar als een harmonische opgezette "leef-eenheid"

voor ruim dertigduizend mensen - liep niet wzeer over het plan zelf, dan wel over de vraag of de huurprijzen van de huizen niet te hoog waren. Daarmee sloot het eigenlijk aan bij de interpellatie van de heer W. van het Schip (cpn) over de huurprijzen in de Bijlmermeer.

In beide gevallen werd door een aantal raadsleden gesteld dat de relatief hoge huren niet betaalbaar zullen zijn voor de laagste inkomensgroepen. (Voor bei- de bouwplannen is voorlopig berekend dat de gemiddelde "kale" huur in de buurt van 170 gulden per maand zal komen te liggen, waarbij voor_ de Bijl- mermeer nog komt dat in deze "start- huur" de grondkosten slechts -gedeelte- lijlt zijn verNerkt, met als gevolg dat in de~ loop van tien jaren de huur elk jaar met vier procent zal worden ver- hoogd.

Terug naar de stad

'\\1l7IE verre reizen doet, kan veel ver-

ft'

halen. Nu is het begrip "ver" tegen·

wqordig maar heel betreld,elijk. Afstan- den van enkele duizenden kilometers worden in onze tijd in enkele uren over- brugd. Daarom liggen de Ver. Staten voor deze generatie óp korte afstand en weten we van dit land - ook al door de moderne communicatiemiddelen . - veel meer af dan een jaar of dertig ge- leden. Meer kennis omtrent bepaalde toestanden in Amerika kan ons stellig vaak van nut zijn. Dat bleek ons dezer {lagen nog eens tijdens een gesprek met .. ir. Van Bilderbeek, de directeur van de HTM, die onlangs een studiereis naar de Ver. Staten en Canada maakte.

Samenwerkingen, zoals die in de Haag·

se agglomeratie tussen de HTM en de streekvervoerondernemingen NZH, WSM en Citosa tot stand is gekomen, kent men ook in Amerika, zij het, dat die daar op wat andere basis zijn ge- grondvest. In praktisch alle Amerikaan-- se steden is het openbaar vervoer in één hand: in die van een zgn. authority. be- staande uit vertegenwoordigers van de centrumgemeente met de randgemeen·

ten. De exploitatie van het Dpenbaar vervoer berust meestal bij een parti- culiere onderneming, die dus dit ver-

voer namens het supergemeentelijl'e or- gaan verricht.

Ook in Amerika blijken de openbare vervperdiensten met tekorten te werken.

Voor .een lijn uit de centrumgemeente naar een randgemeente, die verlies op- levert, wordt vijftig procent van het te- kort gedekt door die randgemeente, de rest wordt door de authority betaald, die daarvoor put uit een gemeenschap- pelijke kas, waarin de benodigde fondsen volgens een bepaalde verdeelsleutel wor- den gestort. Dit komt er in de praktijk op neer~ dat een zgn. rapid transit voor 75 procent door de authority wordt ge- fiancierd en voor 25 procent door de gemeente, welke door de rapid transit wordt bediend.

W

IJ vinden dit een gezonde toestand.

Vroeger hebben wij al eens betoogd, dat het eigenlijk niet . aangaat, dat de randgemeenten niet bijdragen in de ver- liezen van de HTM, ofschoon die rand- gemeenten wel bediend worden door de Haagse vervoersonderneming; De Haag·

se samenwerking die thans. tot stand is gekomen, gaat dus bepaald minder ver Clan in Amerika. Hier zouden we dus zeer zeker van de àmerikaanse situatie kunnen leren.

Scholengemeenschappen

A

^{LS de} adviescommissie Hergroe- pering voortgezet onderwijs haar zjn krijgt zal Rotterdam mettertijd in het bezit komen van acht scholengemeen- schappen, verdeeld over een dienover- eenkomstig aantal stadsdelen. Het rap- port waarin de commissie een aanbeve- ling in deze geest heeft gedaan, is dezer dagen door burgemeester· en wethouders in de openbaarheid gebracht.

Het college heeft dit gedaan met de bedoeling een zo breed mogelijke dis- cussie over de inhoud op gang te bren- gen. Zelf heeft het over dè conclusies van het rapport nog geen standpunt be- paald. Pas als er voldoende gelegenheid tot openbare meningsvorming zal zijn geweest, zal het zich verdiepen Ïil de organisatorische en financiële con- sequenties die aan de uitvoering van het t:()mmissori;:tle advies verbonden zullen zijn.

De commissie is drie jaar geleden in het leven eeroepen nadat de Wet op hel voortgezet onderwijs, in de volks- mond de mammoetwet geheten, stand was gekomen. Zij heeft haar werk verricht onder voorzitterschap van de heer R. Langerak, de wethouder van onderwijs en volksontwikkeling. Blijl,ens

het rapport is het de taak van de com- missie het gemeentebestuur te advise- ren "over een nieuwe blauwdruk" voor het gehele gebied· dat de wet bestrijkt.

Zij heeft het echter nuttig geoordeeld in de ?-llereerste plaats een advies ·Uit te brengen over een gemeentelijk scho- lenbestel voor het middelbaar en het ho- ger algemeen voortgezet onderwijs en het voorbereidend wetenschappelijk on- derwijs.

Hoewel de gedachte van een scholen- gemeenschap bepaald niet origineel meer mag heten, kan tüch worden ge- constateerd dat de commissie in haar rapport getuigenis aflegt van een voor- uitstrévende, gedurfde visie op ons toe- kcmstige onderwijs. Een visie waaraan allerlei principiële aspecten zitten en die daarom waard is in ruime kring te wor- den besproken.

B

^IJ de gemaakte bezwaren zijn twee ernstige denkfouten gemaakt, waar- op trouwens ook de wethouder voor de volkshuisvesting, mr. Th. C. M. A.

Eisenburg al heeft gewezen. De eerste fout · is om bij de beoordeling van huur- prijzen die over een aantal jaren zullen moeten worden betaald - en voora1 voor de Bijlmermeer ligt dat een flink aan- tal jaren weg - de normen van de wel- standsgrens van vandaag te gaan aan~

leggen. Waarom niet die van tien jaar geleden? Dan zal ieder de dwaasheid . daarvan inzien. De lonen zijn in de laatste tien jaar zeer aanzienlijk geste- . gen, en zij zullen dat .zeker in de ko- menue tien jaren ook doen. Als men dan over huren in 1975 wil praten, moet men ook de lonen van 1975 daarbij betrek- ken. De tweede denkfout is om nu maar te menen dat ieder huis dat onder de regelen van de woningwetbouw wordt neergézet, per sé bereikbaar moet zijn vooi iedere inkomensgroep. Als de over- heid dan met alle geweld zoveel mo- gelijk het bouwbeleid in handen wil hou- den, dan is het toch waarlijk wel billijk als er ook gebouwd wordt voor diegenen die nèt boven· de minimum-inkomstens- groepen zitten. Dat geldt temeer als daarnaast wel degelijk in redelijke om-

vang voor de laagste groepen wordt ge- bouwd en, betoogde de heer Elsenburg, dat. gebeurt. Over tien jaar zal niet wor- der:. gevraagd hoe goedkoop Amster- dam heeft gebouwd, maar hoe goed, zei de wethouder.

Is o.m. in de Haagse agglomeratie nu een einde gekomen aan het vervoer- verbod voor de streekvervoermaat- schappijen binnen Den Haag, in Ameri- . ka worden die vervoerverboden nog

strikt gehandhaafd. De verklaring hier- voor moet uiteraard voor een deel wor- den gezocht in de bestaande samenwer- ldng tussen centrumgemeente en rand- gemeenten in de authority.

Een interessant punt is, ~dat de Fede- ralè regering ten behoeve van het open- baar vervoer in de agglomeraties sub- sidies verstrekt, wanneer het er om gaat tot verbeteringen van dit 'openbare ver- voer te komen. Dergelijke subsidies wor- den bijvoorbeeld verleend voor de bouw van tunnels, viaducten e.d.

De gemeente Boston heeft wel een zeer speciale manier om aan middelen voor de finanèiering van het openbare vervoer te komen. Op elk pakje sigaret- ten betaalt men in die stad twee cent

extra ten behoeve van het openbare ver- voer. Men maakt het in Amerika de burger ook gemakkelijk op andere wijze de financiering van het openbare ver- voer te steunen. Zo kan men deelne- men in leningen, die slechts drie pro- cent(!) rente geven, een percentage, dat ook voor Amerika bijzonder laag is. Maar

B

EKEND mag worden verondersteld . dat de mammoetwet de weg kan openen naar een betere samenhang tus- sen de verschillende onderwijssoorten.

Wat dat betreft heeft de commissie een voorzichtig gebruik gemaakt van de zich opdringende mogelijkheden. In beginsel had zij bijvoorbeeld aan het idee van de scholengemeenschap wel uitbreiding willen geven, maar overwegingen van praktische aard hebben haar daarvan ten slotte toch doen afzien. En zo is zij ook tot de overtuiging gekomen dat het basis- en het kleuteronderwijs in de scho- lengemeenschap niet thuishoren.

Bij dit alles kon de commissie uitgaan van de wetenschap dat de wet aan de ene kant een gl"()()t aantal regelen van dwingend recht bevat. Dat deel ·van de wetsbepalingen dienen de gemeen- tebesturen derhalve na te volgen en na

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

H

^{OEZEER hij} in dit laatste gelijk . heeft, zal duidelijk worden bij het le- zen van de vragen die de heer G. W.

Keja (vv-d) intussen, buiten het gewoel van de raadszaal om, schriftelijk heeft voorgelegd. De vragen spreken zozeer voor "zichzelf dat wij ze hier zonder commentaar weergeven.

a'). Hebben burgemeester en wethou- ders kennis genomen van de slechte staat waflrin een groot deel van de wo- ningen in het Westelijk deel van TLJin- dorp Oostzaan (z.g. dierenriem) verke- ren":

b). Is het waar oat de Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting verklaard heeft dat de gebreken van deze woningen, welke pas 8 jaar geleden zijn opgele- verd, niet verbeterd kunnen worden ten- gevolge van de slechte financiële toe- stand van de gemeente Amsterdam?

c). Achten burgemeester en wethou- ders het echter niet · zeer noodzakelijk, dat deze woningen in een goed bewoon- bare staat worden gebracht en gehou- den?

d). Kunnen burgemeester en wethou- ders mededelen, wanneer deze werk- zaamheden

tot

herstel zullen worden uitgevoerd?

e) Achten burgemeester en wethouders het· niet juist, om indien herstel voor- lopig niet mogelijll is, de huur van deze woningen te verlagen tot eeJJ _niveau, passende bij de slechte staat van deze woningen?

wie dergelijke obligaties in zijn be-zit heeft, behoeft daarover geen belasting te betalen!

O

OK in Amerilm vertoont het aantal passa,giers bij de meeste vervoer- ondernemingen een dalende lijn, in de kleine(re) steden meer overigens dan in de grote. Intussen doet zich daar de laatste tijd het verschijnsel voor, dat ' weer meer passagiers worden vervoerd, althans dat het vervoer wat het aantal passagiers· betreft stabiel blijft, dus niet verder terugloopt. Men schrijft dit o.a.

toe aan de oververzadiging van de steden van auto's, ondanks de vele parkeerga~a­

ges en andere parkeermogelijkheden. · Een tweede factor van het toenemen van het passagiersaanbod rou zijn, dat in :verschillende Amerikaanse steden het verschijnsel valt waar te nemen van een trek uit de randgemeenten terug naar de stad. Het "forensen", vooral voor hen, die op betrel,kelijk grotè afstand van het werk in de stad wonen, gaat langzamerhand te veel tijd lwsten. Bo- vendien missen velen in de randgemeen- ten de mogelijkheid om naar concerten of toneelvoorstellingen te gaan. Ook leidt (Vervolg op pagina 8)

te leven met betrekking tot hun scho- len. Aan de andere kant kon de com- missie er zich op beroepen dat de wet nieuwe en vèrstrekkende mogelijkheden schept, die de gemeenten naar verkie- zing al dan niet kunnen gebruiken,

Welnu, deze ruimte in de wet heeft de commissie aangegrepen om haar plan voor de acht scholengemeenschappen te ontwerpen en te lanceren. Zelf noemt zij dit plan "een beredeneerde proeve"

voor het openbaar voortgezet onderw~is

in de gemeente Rotterdam. En zelf prijst zij de aanbevolen aanpak aan als wélhaast reV'Olutionair. ·

I

N haar rapport laat de commissie na- tuurlijk niet na de voordelen van een schole:ngemeenschap in het licht te stellen. Om ~e beginnen verwijst zij naar de optimale doorstroming van de leer- lingen, naar het onderwijsrende- ment dus. Naast dit onderwijskundige aspect staat als an-der voordeel de so- ciale opvoeding van de leerlingen. Dit is een zaak van algemeen opvoedlmn- dige aard.

Maar de commissie is ook niet blind vo6r mogelijlre bedenkingen tegen de (Vervolg op pagina 9)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 3 1um 1966 - 5

Investeringsloon mogelijke . oplossing de loonpolitiek?

-In •

JN "Vrijheid en Democr~ûè" van 13 mei 1966 wordt de v~'aag gesteld:of werkgeVers en werknemers niet opnieuw(?) om de tafel kunnen gaan zitten om het probleem van het investeringsloon nader te bezien. Tot deze suggestie kwam de socûuû-ëconmnische redacteur doordat hij meende een

mogel~jke

synthese te zien tussen een door ir. Bosma, voorzitter van het CSWV, ontwikkelde gedachte over eén speciale wijze van toekenning van loonsverhoging aan jonge ongehuwde werknemers en het pleidooi van de heer [(loos, voorzitter van het NVV, voor invoering van een investeringsloon.

Indien deze synthese mogelijk zou zijn verwacht de schrijver· vari het b!YVenbedoelde artikel hiervan kennelijk een hoopvolle bijdrage in de strijd tegen het inflatoire karakter van het huidige loonbeleid.

Onvoorstelbaar

* *

Onder de kop "Roep om matiging"

*

wijdt de Volkskrant een kort

com-

mentaar .aan het jongste congres van de .11 VP. Hierin wordt er onder meer op gewezen dat de voorzitter van de Twee- de-Kamerfractie van de KVP, drs.

Schmelzer, een flinke matiging van de overheidsuitgaven beeft bepleit. Het (zich overigens niet meer katholiek noe- mende) dagblad schrijft dan lett-erlijk:

"De liberale oppositie zal ongetwij~~ld

met voldoening van dit standpunt ken~

nisnemen. De VVD heeft steeds be- toogd dat dit kabinet de o.verheidsuit- gav·eit te hoog opvoert. Het kabinet stel- de daar tegenover dat dit moet om de achterstand bij de gemeenschapsvoor- zieningen sneller te kunnen inhalen.

Tooit zegt nu ook de grootste reg-erings- partij dat de overheidsuitgaven beperld dienen te worden." Na de verguizing van het plan-Joekes wordt zoiets maar zonder blikken of blozen geschreven.

Men gaat zich zo langzamerhand af·

vragen, waar de stijl in de Nederlandse politiek blijft.

Afspraak

* *

"Wandelganger", de ~itieke com.

*

mentator van de Volkskrant en liberalenvreter bij uitstek, heeft het zo- waar kunnen opbreng·en de fractieleider van de VVD in de Tweede Kamer lof toe te zwaaien. Onder de titel "Af.

s1•raak" schrijft hij :

"Op één punt heeft T-oxopeus· winst geboekt. lllij viel de leiders van de re- geringsp:utijen aan, omdàt zij op

•t

Catshuis met Cals hadden gesproken over de te nemen loon- en prijs!Jeslis- sing,en. De regering en de regeringspar- tijen verdedigden zich met de opmer- kîng, dat er alleen maar overleg was geweest. Er waren geen afspraken ge- maakt. Die verdediging was hoogst

onvO>ldoende. Het zou helemaal niet erg zijn geweest als er wel afspraken waren gemaakt. Afspraken namelijk tussen de regeräng en de fracties, die haar steu-

nen, maken het kabinet sterk. Dat

wil

d•~ heer Toxopeus natuurlijk niet. Door toe te geven aan de suggesti-e, dat het onbehoorlijk zou z~jn geweest als er af.

spraken waren gemaakt, speelde het re- gering>;Mok de heer Toxopeus in de kaart." Dit is natmllrlijk erg vriendelijk van Wanill.elgalillger, maar zijn standpunt is onjuist. Een regering die werkeiUk regeert, moet n;et aanleunen tegen frac- ties, noch tegen de SER noch tegen het

b•,dr~{fs~even dat onlangs weer via de Stichting van de Arll>ei.d werd benaderd.

Raak

* *

De Westduitse Bondskanselier

* .

^dr. Ludwig Erhard heeft voor

Scepticisme gevraagd

Ik acht een ernstig scepticisme in di.t opzicht op zijn plaats en wel om twee redenen.

• IN de eerste plaats meen ik dat het uitgangspunt van de heer Bosma zo fun- damenteel anders is _dan van de· heer Kloos, dat op grond daarvan reeds een synthese niet voor de hand ligt.

• IN de tweede plaats kan men aan de hand vàn de _door de heer Kloos en enige andere vakbondsleiders gege- ven definitie van het investeringsloon aantonen dat deze oplossing naast vele andere bezwaren het tegendeel. inhoudt van een bijdrage aan de strijd tegen in- natie.

Het voorstel Vermogensaanwasdeling, waarvan het investeringsloon een onder- deel vormt (zeker in de gedachtengang van de heer Kloos), is van zo essen- tieel belang voor het voortbestaan van de vakbeweging en voor het vergroten van haar institutionele macht, dat het niet onwaarschijnlijk geacht moet wor- den dat, om invoering daarvan te be- spoedigen, iedere schijn van een synthese met andere plannen - zo niet uitgelokt - de heer Kloos c.s. weilgevallig zal.

zijn.

Dej~e schijn kan even misleidend zijn als de met het gehele plan van de ver- mogensaanwasdeling gewekte schijn als zouden deze voorstellen in het belang van de werknem&s zijn gedaan.

Anti-inflatoir?

IN de door de heer Bosma ontwikkelde gedachte wordt, meen ik, ervan uit- gegaan dat optrekldng van contant loon voor _jonge ongehuwde werknemers - die veelal in geringe mate beihoeven mee te betalen aan de basiskosten van levens- onderhoud - een gewenning aan een zo royaal bestedingspatroon tot gevolg kan hebben dat deze jongeren hun econo- mische situatie na verkrijging van een volledig zelfstandige maatschappelijke status (door huwelijk b.v.) als een ern- stige achteruitgang ervaren. Zij zullen dan immers veel meer aan eerste levens- behoeften gaan besteden. Daardoor moe- ten zij afstand doen van een . relatief grote welvaartsbeleving welke mogelijk was toen zij no'g geen hoge huur en/of levensonderhoud van een partner behoef- den te betalen. Het 'is begrijpelijk dat men vanuit die situatie met meer reden nieuwe looneisen gaat stellen. Deze loon- eisen van zelfstandige ouderen trekken in het algemeen automatisch de lonen van jonge onzelfstandigen mee omhoog, waardoor spiraalwerking ontstaat.

Om deze spiraal te doorbreken en bovendien spaat:zin en feitelijke bespa- ringen te bevorderen kan het voorstel om (een gedeelte van de) loonsverhogin- gen voor jonge ongehuwde werknemers in de vorm van een spaarsaldo te vol-

doen een nuttige oplossing bieden. Als zulk een plan op grote schaal uitvoer- baar zou zijn kan het dan ook wel enige, zij het beperkte, bijdrage leveren aan de &trijd tegen de inflatie.

Spaardwang

H:mT'

door pe heer K~oos voorgestime investeringsloon:· !leeft. met de ge- dáchte van de'heer Bosma gemeen dat ook het investeringsloon eem niet aan de werknemer in contanten uit te be- talen loonaanspraak is. De doelstelling is echter niet: doorbreking van een in- flatiespiraal of bevordering van spaar- zin. Zijn doelstelling is. uitsluitend. -:ver- mogènsverschuiving. Al trèedt als neven- effect zelfs een nog veel ve~rdergaande

gedwongen besparing op dan bij het plan Bosma. Juist door deze vergaande spaar- dwang is van het investeringsloon nauwe- lijks een kans op· matiging in de .,con- tante" looneisen te verwachten, hetgèen m.i.· wèl in de opzet van het plan Bosma besloten ligt.

Ligt een synthese derhalve om theore- tische redenen niet voor de haml, om praktische redenen is zij inderdaad niet uitgesloten en voor de heer Kloos zelfs nastrevenswaard: Het zou niet de eerste keer zijn dat wer~gevers en vakbond- leiders ,een overeenkomst sluiten we.lke noch in het belang van de werknemers, noch in het belang van de nationale economie is.

Hier ligt de tweede reden voor scep..

ticisme over een synthese van de stand- punten van de heren Bosma en H:Ioos, nametijk bij de vraag of het investerings·

loon een bijdrage zou kunnen leveren -aan een anti-inflatoire loonl,}Olitiek.

Schijn bedriegt

TK wil de sociaal-economische redac-

J.

teur van "Vrijheid en Democratie"

toegeven dat de hear Kloos door het kiezen van de momanten waarop hij zlin investeringsloon pousseert de schijn wekt een medicijn tegen inflatie en kapitaal- schaarste aan

te

bevelen. Het is met dit medicijn als met .de vroegere .won- dermiddeltjes op de markt: de schone schijn helpt slechts de verkoper.

Deze schijn wekte de heer Kloos niet alleen tijdens het jongste loondetJat in de Eerste Kamer; evenzeer in zijn inaugurele rede bij de aanvaarding van het voorzitterschap van het NVV, door de gedachte van het investeringsloon te koppelen aan spaarpremiëringsregelin- gen, door te suggereren dat investerings- loon een uitweg uit de kapitaalschaarste kon betekenen en vooral door te stellen dat dit niets heeft te maken met de ,,omstreden vennogensaanwasdeling."

Hier spreekt de heer Kloos - naar wij n1.qeten aannemen bewust - zichzelf tegan.

In "het door heun en enkele andere vakbondsleiders in 1954 opgestelde rap- port over de vermogensaanwasdeling wordt immers het investeringsloon ge- lanceerd als noodzakelijk bestanddeel van de vermogensaanwasdeling. Daarin wordt investeringsloon omschreven als een loondeel dat boven he·t normale loon aan de WE:<rknemers wordt toegekend, doch niet aan hen uitbetaald, maar op een speciale rekening- ·geplaatst. Deze rekening wordt beheerd door in te stel- len Sociale Beleggings Gemeenschappe:ri

(S.B.G.). Dit zijn beleggingsmaatschap- pijen waarvan de besturen in meerder- heid door de werlme.m.ers (lees: vakbém- den) worden g·evormd em die tot taak hebben de op de bedrijven en de over- heid te verkrijgen vermogensaanspraken ten behoeve van de werknemers(?) te beheren en om tegenover deze vermo- gensaanspraken aan de werknemers zeer beperkt verzilverbare participatie- bewijzen te verstrekken.

de vierde keer in enkele maaruien op een emwom~ige, maar overigens niet mis te verstane wijze zijn landgen(}ten duidel\lk gemaakt dat h~t befaamde na-oorlogse Wi.rtschaft.swunder geen klok is waarvan het uurwerk wordt aange- dreven door een eeuwigdurende veer.

Hij gaf zijn toehoorders onder meer te verstaan dat men "in de handen zal moeten spuwen en harder zal moeten werken".

wu

kunnen niet doorgaan met boven onze stand te leven en steeds meer loon en meer .vakantie .vragen voor minder werk," aldus Erhard. Dit is rake taal die zich keert tegen een onjuiste mentaliteit met betrekking

tot

de instandhouding en uitbreiding van de moderne welvaart. Erhards repriman- de is bepaald geen specifiek Duits re- Ce[lt, doch is zeker ook voor ons land van toepassing waar een politiek van potverteren als een volkomen- normale zaak wordt gepropageerd. Zelfs om Luilekkerland te bereiken, is het nog altlid nodig zich door de rijstebrijberg heen te eten. Als men deze boeveelheid te schieiijl< consumeert, komt zij als een steen op de maag te liggen en zul- len medicijnen de patiënt weer op de been moeten hel[)en.

N.V. AANNIEMIERSBEDRUf v/h J. STAM

I<ORTENAIERSTRAAT 3 te ZW!JNDRIECHT TElEFOON (01850) 2 86 63

•

WONINGBOU'\V

Heeft helt .op deze· rekeningen te storten investeringsloon een anti-inflatiekarak- ter?

Indien het de bedoeling was dit in- vesteringsloon (gedeeltelijk) in de plaats te stellen van economisch verantwoord contant loon, zou een anti-inflatoire wer- king denkbaar- zijn. Dit is echter niet de opzët en . het zou voor:: de vakbonden een onmogeÜjke taak zijn omdat aan hûn leden te- verkopen, hoe men dit thans ook moge voorstellen.

Tegenstrijdig

T

ROUWENS, de heer Kloos heeft in . zijn nippo~t zelf to_egegeven . dat in, vesteringsloon 'een prij$verhogende wer- king kan hebben, dus inflatoir is em wel omdat de werkgevers (waaronder de overheid) het investeringsloon zullen doorberekenen in de prijzen (respectie- velijk (hogere bela&tingen).

Nu

^{z~in et~}

bedrijven die gemakkelijk in staat zijn zodanige loonsverhogingen te betalen dat de door- de regering genoemde gevaren- zone vèr wordt overschreden. Bij dezen zou dan dit loon boven de gevarenzone, zonder ernstig -nadeel voor de winstcapa- citeit, in de vor.cy1 van investeringsloon kunnen worden betaald. Zelfs al zou dit loon niet in de prijzen worden dool'- berekend (of tevoren zijn ingecalculeerd) dan kan ik nog niet inzien dat van b~

~aling van investeringslQon een mindere

"olievlekwerking" op de loonvorming bij het overige bedrijfsleven zou uitgaan, dan van contante loonsverhogingen boven die z.g. gevarenzone. En dus blijvetn we daarmede weer in het slop van een voortdurende inflatiespiraal. Het enige resultaat zou zijn een vermogensover- heveling naar de vakhonden en dat is ook juist de enige bedoeling van de heer Kloos c.s.

Wordt in het hiervoor genoemde rap- port van de vakbondleiders het inves- terin·gsloon geïntroduceerd als een sluit- stuk van een systeem van vermogens- aanwasdeling, nl. in die gevallen waar overdracht vaJri aandelen aa.n de Sociale Beleggings Gemeenschappen niet .moge- lijk is, het is zeer wel denkbaar dllll: de heer Kloos zal traohten éérm het in- vesteringsloon binnen te halen, nu daar- voor de -kansen in een overspannen arooids- en kapitaalmarkt het gunstigst

liggen. ·

Het investeringsloon van de heer Kloos c.s. opent op het minst" SYJ.npathiéke punt van het plan van de heer Bosma de mogelijkheid tot synthese. Beiden voeren namelijk een g-edwongen spaarregeling voor werknemers in. Kan men daar, ge- zien de beperkte opzet en doelstelling, bij het plan van de heer Bosma mis- schien nog overheen komen, in het sys- teem van het investeringsloon is deze dwang principieel onderdeel van een veel verdergaande opzet

tot

bevoogding van bedrijfsleven en werknemers door de vakbonden.

Het is te hopen dat de politici die hier- van de gevaren zien, in staat zijn te voorkomen dat werkgevers en vakbon- den op het punt van investeringsloon eventueel ovetreenstemming -bereiken en daarmede entree verschaffen aan een vakhondsdictatuur over kapitaal en

ar-

beid, waarbij vergeleken zelfs de macht van het 19e eeuws industriële kapHalis- me kinderspel was.

Mèt de sociaal-economische redac- teur va>n "Vr:ijheid en Democra;tie"

ben ik van mening dat het buitenge- woon wenselijk is om het investe- . ringsloon tezamen met het o-verige

complex

voorst~Uen

ter bereiking van vermogensaanwasdeling in een ruime kring o'llder de aandacht te breng·en.

Daarbij zou

dan zowe~l

aarn de politiek- economische aspecten als aän

de

schijnvoordelen voDr de werknemers speelale aandacht moeten worden be- steed.

Mr. I. H.

Schui:lwerve,

Loeners1loot

Q NZE sociaal-economische redac-

teur tekent hierbij aan, dat hij het

met de geachte inzender volkarnen

eens is dat het probleem, van het in-

vesteringsloon in een zo ruiin moge-

lijke kring onder de aanaacM dient te

worden gebracht. Het gaat hier ove-

rigens niet om een eenvoudige zaaT<:,

hetgeen wel blijlet uit het feit, dat

men in de Stichting va.n

iJJ3

Arbeid

heeft besloten zich uitvoerig door

deskundigen te laten voorlichten. Ge-

zien tegen deze achtergrond is de bij-

drage van mr. Schuilwerve ongetwij-

feld van belang.