Vraag nr. 82 van 3 maart 2000
van de heer LUK VAN NIEUWENHUYSEN Federaal Veiligheidsplan – Onderwijsaspecten In het zogenaamde Federale Ve i l i g h e i d s- en Deten-tieplan van federaal minister Marc Verwilghen lees ik dat de gemeenschappen, en het onderwijs in het b i j z o n d e r, moeten voorzien in een specifiek naar jongeren gerichte opleiding die moet voorkomen dat ze later ongewenst seksueel intimiderend en zelfs gewelddadig gedrag gaan vertonen.
Blijkbaar is de federale minister van oordeel dat het huidige lessenpakket en de eindtermen terzake niet voldoen.
1. Is er hieromtrent enig voorafgaand overleg ge-weest tussen de minister van Onderwijs en de federale minister van Justitie ?
Is er nog enig overleg gepland ?
2. Werden er door de minister al verbintenissen aangegaan m.b. t . een mogelijke aanpassing van het lessenpakket of van de eindtermen in de zin zoals minister Verwilghen dat wenst ?
Antwoord
Op basis van het nu reeds gevoerde beleid kan dui-delijk worden aangetoond dat het Vlaamse onder-wijsbeleid reeds heel wat initiatieven heeft geno-men die deze problematiek vanuit een preventieve aanpak benaderen.
1. Eindtermen
Opvoeding van jongeren tot verantwoord ge-drag begint reeds in de kleuterschool. Het is vanzelfsprekend dat hierbij steeds een positieve benadering wordt gehanteerd. In de basisschool is het verwerven van sociale vaardigheden be-schreven in een vakoverschrijdend leergebied. Dit wil zeggen dat ze in alle klassen door alle lessen heen voortdurend worden geoefend. In het secundair onderwijs krijgen de leerlingen, naast de vakoverschrijdende eindtermen voor het verwerven van sociale vaardigheden, o o k burgerzin en gezondheidseducatie. In de tweede graad wordt er binnen gezondheidseducatie in een specifiek onderdeel "relaties en seksuali-teit" voorzien, waarin de problematiek van pro-ject 57, maar ook deze van propro-ject 52, 54 en 56
expliciet aan bod komen. Het onderdeel "rela-ties en seksualiteit" bouwt verder op het onder-deel "zorg dragen voor relaties" uit de vakover-schrijdende eindterm "sociale vaardigheden". I n de derde graad wordt in de onderdelen "leefstijl en levenskwaliteit" en in het onderdeel "zorg-ethiek" deze problematiek verder uitgediept. Nu het advies van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) is afgerond, kan het parlement deze eindtermen goedkeuren. Op deze manier wordt de vorming voor het voorkomen van ongewenst seksueel intimiderend en gewelddadig gedrag verzekerd.
Ter illustratie enkele eindtermen "gezondheids-educatie" voor tweede en derde graad.
Tweede graad De leerlingen
– kunnen omgaan met vriendschap, v e r l i e f d-heid, seksuele identiteit seksuele gevoelens ; – vormen een opinie over relaties en
seksuali-teit en reflecteren over eigen gedrag ;
– bespreken de regelgeving over seksuele meerderjarigheid en ongewenst intiem ge-drag ;
– bespreken vormen van machtsmisbruik bin-nen relaties en oefebin-nen zich in fysieke en mentale weerbaarheid ;
– uiten hun wensen en gevoelens binnen een intieme relatie op een constructieve en onbe-vangen manier, stellen en aanvaarden gren-zen ;
– staan kritisch tegenover seks en erotiek in de media.
Derde graad De leerlingen
– bespreken opvattingen over medische, p s y-chische en sociale aspecten van gezinsplan-n i gezinsplan-n g, zwagezinsplan-ngerschap egezinsplan-n zwagezinsplan-ngerschapsogezinsplan-nder- zwangerschapsonder-breking ;
genot- en geneesmiddelen, delinquent ge-drag en verspreiding van aids ;
– tonen respect voor zichzelf en anderen zoals personen met andere geaardheid, uit andere etnische groepen, uit andere culturen en met andere denkwijzen en overtuigingen ;
– herkennen bij zichzelf en anderen signalen van diverse vormen van partner- en sociale d r u k , f a n a t i s m e, discriminatie en onver-draagzaamheid en reageren daar passend en tijdig op.
2. Telefoonlijn
Het departement Onderwijs financiert vanaf november 1997 op projectmatige basis een in-formatietelefoonlijn waar alle onderwijsactoren terechtkunnen met vragen en klachten over on-gewenst seksueel gedrag op school ;
VZW Limits – die deze telefoonlijn bemant met drie seksuologen – biedt advies aan scholen die worden geconfronteerd met een klacht, v a n g t personen op die een klacht hebben en bemid-delt indien een aanklager daarom vraagt. VZW Limits heeft een draaiboek uitgewerkt met adressen van allerlei hulpverleningsinstan-t i e s, prakhulpverleningsinstan-tische hulpverleningsinstan-tips en een inhulpverleningsinstan-tervenhulpverleningsinstan-tieshulpverleningsinstan-trahulpverleningsinstan-tegie voor scholen die met ongewenst seksueel ge-drag te maken krijgen.
3. Beleidsplan voor scholen ter preventie van on-gewenst seksueel gedrag
Het Centrum voor Geboorteregeling en Seksu-ele RelationSeksu-ele Opvoeding in Gent heeft in op-dracht van Onderwijs een beleidsplan ontwor-pen dat scholen en centra voor leerlingenbege-leiding (CLB's) informatie en instrumenten aanbiedt om seksueel ongewenst gedrag op school te voorkomen.
Dit beleidsplan bevat suggesties voor concrete a c t i e s, zoals het organiseren van een bevraging, van studiedagen, van overleg over het schoolre-g l e m e n t . Het bevat ook verwijzinschoolre-gen naar di-dactisch materiaal, nuttige adressen, v o r m i n g s-instituten en verwante initiatieven.
Binnenkort zal dit beleidsplan via de website van het departement Onderwijs beschikbaar zijn en zal iedere school of CLB hier gratis een exemplaar van kunnen krijgen.
4. Studienamiddag
Op 5 april 2000 organiseert het departement Onderwijs een studienamiddag "Samen met scholen op weg naar een integraal preventiebe-l e i d " , waarop het bepreventiebe-leidsppreventiebe-lan apreventiebe-lsook de werking van de telefoonlijn zal worden toegelicht. Een aantal scholen zullen als voorbeelden van goede praktijk hun preventiebeleid toelichten. 5. Actieplan "antisociaal" gedrag
Het actieplan "antisociaal gedrag" dat midden '99 op het departement Onderwijs totstand-k w a m , biedt een overzicht van preventieve en curatieve maatregelen die elk op hun domein bijdragen tot het voorkomen van normover-schrijdend gedrag.
Ter illustratie een niet-limitatieve opsomming van een aantal voorstellen die in het actieplan vermeld stonden, en die momenteel reeds gere-aliseerd zijn.
– Vorig jaar werden een aantal sensibilise-ringscampagnes doorgevoerd. De boeken "Over Galliërs en managers" en "Geweld is niet geweldig" werden respectievelijk in het basis- en secundair onderwijs verspreid. – Eind vorig jaar werden een aantal
infocam-pagnes georganiseerd over het nieuwe de-creet CLB en over het spijbelproject.
– De gids voor ouders met kinderen in het ba-sisonderwijs (met een vertaling in o. a . h e t Turks en Arabisch) werd uitgegeven. E e n gids voor jongeren in het secundair onder-wijs is in voorbereiding.
– Wijzigingen aan de afwezigheidsreglementen in het secundair onderwijs werden als gevolg van het spijbelproject doorgevoerd. In deze nieuwe regelgeving worden scholen aange-moedigd om de spijbelproblemen onder ogen te zien en met partners rond de school naar oplossingen te zoeken.
6. Nascholing
Deze nascholingssessies – die aan de scholen gratis worden aangeboden – zullen zich richten tot het verwerven van vaardigheden om : – gepast te kunnen reageren op negatieve
in-teracties van en tussen leerlingen en om po-sitieve acties te kunnen stimuleren ;
– respectvol en gepast te kunnen omgaan met de eigenheid en gevoelens van de individueel lerende en de sociale groep ;
– probleemoplossende en conflictbeheersende technieken en strategieën te kunnen gebrui-ken wanneer zich in de klas of school een acute probleemsituatie voordoet.
Van de dertien ingediende dossiers werden er door de selectiecommissie vier uitstekende na-scholingsinitiatieven uitgekozen die aan de mi-nister ter goedkeuring zullen worden voorge-legd.
7. Onderzoek
Er vindt momenteel een onderzoek plaats door L . Walgraeve en N. Vettenburg over antisociaal gedrag op school, onveiligheid en onveiligheids-g e v o e l e n s, in het kader van het Onderwijskun-dig Wetenschappelijk Onderzoek. Een tussen-tijds rapport is reeds voorhanden.
