RAPPORT ONDERZOEK NAAR DE KWALITEITSVERBETERING O.B.S. WETHOUDER A. HEIDA

(1)

RAPPORT

ONDERZOEK NAAR DE KWALITEITSVERBETERING O.B.S. WETHOUDER A. HEIDA

School : o.b.s. Wethouder A. Heida

Plaats : Munnekeburen

BRIN-nummer : 12NL

Onderzoeksnummer : 101752

Datum schoolbezoek : 13 december 2007 Datum vaststelling : 13 maart 2008

(2)

(3)

Rapport onderzoek naar de kwaliteitsverbetering o.b.s. Wethouder A. Heida - 13-12-

2007 3

VASTSTELLING RAPPORT

Dit rapport bevat de resultaten van een Onderzoek naar de

Kwaliteitsverbetering (OKV) dat de inspectie uitvoerde op 13 december 2007.

Het rapport is vastgesteld door dhr. dr. L.S.J.M. Henkens, hoofdinspecteur primair onderwijs en expertisecentra, te Utrecht op 13 maart 2008.

(4)

(5)

2007 5

INHOUDSOPGAVE

1 INLEIDING ... 7

2 KWALITEITSPROFIEL... 9

Het kwaliteitsprofiel van o.b.s. Wethouder A. Heida... 9

3 BESCHOUWING ... 13

4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT... 17

(6)

(7)

2007 7

1 INLEIDING

Het onderzoek naar de kwaliteitsverbetering

Op 13 december 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs o.b.s.

Wethouder A. Heida in het kader van een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV).

Dit onderzoek vond plaats als vervolg op het periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO) in 2005 waarbij de uitkomst aanleiding was om de ontwikkelingen op de school via een traject van geïntensiveerd toezicht nauwgezet te volgen. De inspectie gaat bij haar toezicht uit van het toezichtkader primair onderwijs 2005. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie:

www.onderwijsinspectie.nl.

Bij dit OKV heeft de inspectie onderzoek gedaan naar de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs op de school door na te gaan welke concrete acties de school heeft ondernomen om tot kwaliteitsverbetering te komen en tot welke resultaten dit heeft geleid. Het gaat er bij dit onderzoek om, te bepalen of de kwaliteit van het onderwijs op de school inmiddels van een aanvaardbaar niveau is.

De inspectie heeft tenminste de normindicatoren beoordeeld, aangevuld met de indicatoren waarop blijkens het voorafgaande PKO de problemen zich

concentreerden. Bij dit OKV heeft de inspectie hierover opnieuw een oordeel uitgesproken. Indien de inspectie daarnaast andere mogelijke tekortkomingen vermoedde, is hiernaar ook onderzoek gedaan.

De indicatoren die in het onderzoek zijn betrokken staan vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2, waarbij de toegevoegde indicatoren cursief zijn aangegeven.

Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast.

Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan een aantal documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: de uitkomsten van de enquêtes voor personeel, leerlingen en ouders. De gegevens die uit deze documenten naar voren kwamen, zijn voor de inspectie aanleiding geweest om de door u verkregen oordelen op de kernindicatoren over de sfeer op school alleen te verifiëren: 9.3 en 9.5.

(8)

2007 8

De opzet van het onderzoek

Het onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bestond uit de volgende activiteiten.

• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.

• Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie- activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd.

• Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is

geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde.

• Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider.

• Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen en leraren.

• Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met directie, de bovenschools directeur en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag.

De inhoud van het rapport

Het onderzoek naar de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken.

In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet.

(9)

2007 9

2 KWALITEITSPROFIEL

Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan de kwaliteitsaspecten en indicatoren.

In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs:

1. draagt niet of nauwelijks bij;

2. draagt onvoldoende bij;

3. draagt voldoende bij;

4. draagt in hoge mate bij;

5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen).

Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde

indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft.

Het kwaliteitsprofiel van o.b.s. Wethouder A. Heida Kwaliteitszorg

1 2 3 4

1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van

haar opbrengsten. l

1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. l 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. l 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en

personeel. l

1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief

burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.

l

Leerstofaanbod

1 2 3 4

3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor

rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. l 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en

wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en

met het niveau van leerjaar 8. l

3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar

aan. l

3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van

individuele leerlingen. l

3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.

l

(10)

2007 10

Tijd

1 2 3 4

4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande

onderwijstijd. l

4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en

onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op

de onderwijsbehoeften van leerlingen. l

Pedagogisch handelen

1 2 3 4

5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle

manier met elkaar omgaan. l

Didactisch handelen

1 2 3 4

6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. l

6.3 De leraren leggen duidelijk uit. l

6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor

denken en leren. l

Afstemming

1 2 3 4

7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen

systematisch. l

7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de

verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. l

Actieve en zelfstandige rol leerlingen

1 2 3 4

8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de

onderwijsactiviteiten. l

8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun

ontwikkelingsniveau. l

Sfeer op school

1 2 3 4

9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door

de activiteiten die de school daartoe onderneemt. l

9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig

op school. l

Begeleiding

1 2 3 4

10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en

de ontwikkeling van de leerlingen. l

Zorg

1 2 3 4

11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens,

bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. l

11.3 De school voert de zorg planmatig uit. l

11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. l

(11)

2007 11

Resultaten

1 2 3 4 5

12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.

l

12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op

een niveau dat mag worden verwacht. l

Ontwikkeling van leerlingen

1 2 3 4 5

13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.

l

13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften

ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. l

13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de

verwachte periode van 8 jaar. l

(12)

(13)

2007 13

3 BESCHOUWING

Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op o.b.s. Wethouder A. Heida en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de context van de instelling, de specifieke

doelstellingen van o.b.s. Wethouder A. Heida en eerdere inspectieonderzoeken.

Algemeen beeld

De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op een aantal belangrijke punten is verbeterd, maar dat dit nog niet heeft geleid tot een voldoende niveau van de eindopbrengsten. Ondanks deze belangrijke tekortkoming, is er geen sprake meer van een zeer zwakke school.

Tijdens het onderzoek naar kwaliteitsverbetering is gebleken dat de normindicatoren die tijdens het kwaliteitsonderzoek in maart 2005 als onvoldoende zijn beoordeeld, nu een positieve beoordeling hebben gekregen.

Bovendien zijn de opbrengsten gedurende de basisschool nu voldoende.

De inspectie zag in 2005 een aantal grote belemmeringen in de context van de school die de kwaliteit van het onderwijs negatief beïnvloedde. Om tot

verbetering van de relatie te komen, is door het ministerie van OCW een bestuurlijk traject in gang gezet in de vorm van opgelegde mediation. Tijdens het verloop van dat traject is regelmatig rechtstreeks door de mediators aan OCW gerapporteerd. Het ministerie heeft de inspectie van het onderwijs verzocht na te gaan in hoeverre de in een eerder stadium verstoorde relatie tussen het bevoegd gezag en de oudergeleding van de medezeggenschapsraad is verbeterd.

De inspectie stelt, voor zover dat binnen de mogelijkheden van een

kwaliteitsonderzoek kan, vast dat aan het langdurige conflict tussen directie, team, bovenschools management aan de ene kant en een deel van de ouders aan de andere kant onlangs een einde is gekomen. In de voortgangsbespreking van april 2007 is al gemeld dat het overgrote deel van de ouders vertrouwen heeft in een goede uitvoering van het plan van aanpak. Zeer recentelijk hebben alle leden van de oudergeleding van medezeggenschapsraad de gedragsregels onderschreven, die het functioneren van de raad moeten verbeteren. Verder wijst de uitkomst van de ouderenquête van september van dit jaar niet op opvallende zaken.

Sinds februari 2007 heeft de school een eigen directeur, die de

schoolontwikkeling leidt en inhoud geeft. Bovendien is het personeel langzaam gegroeid naar een hecht team, dat elkaar ondersteunt en uitdaagt om het onderwijs verder te verbeteren.

(14)

2007 14

Directiewisselingen en spanningen in de afgelopen jaren hebben een effectief verbetertraject gehinderd. Uit de voortgangsrapportages en de

voortgangsgesprekken van de afgelopen periode blijkt dat de voortgang met name in de laatste fase van het verbetertraject is geboekt.

Evaluatie en borging blijven in de komende periode essentieel om de gerealiseerde verbeteringen ook daadwerkelijk vast te houden. Stabiel

leiderschap en het bijeenhouden van het huidige team is een voorwaarde voor een succesvolle voortzetting van het ingezette ontwikkelingsproces.

Hieronder worden de oordelen toegelicht.

Toelichting Opbrengsten

De inspectie beoordeelt de eindopbrengsten als onvoldoende. Dit baseert zij op een analyse van de resultaten op landelijk genormeerde eindtoetsen over drie jaren. Het aantal leerlingen dat deze toets jaarlijks maakt op de o.b.s.

Wethouder A. Heida is klein. In dergelijke gevallen baseert de inspectie haar oordeel bij voorkeur op een gewogen gemiddelde van vijf jaren. Gegevens van voor 2005 zijn echter niet beschikbaar en die van 2005 zijn niet volledig. De gegevens van 2006 en 2007 zijn wel volledig. Het gewogen gemiddelde over de laatste twee jaar ligt beneden de ondergrens die de inspectie hiervoor hanteert. Bovendien ligt de score van het meest recente jaar (2007) ruim onder de ondergrens.

Over de resultaten gedurende de schoolperiode is de inspectie positief. Dit oordeel baseert zij op de methodeonafhankelijke toetsen voor technisch lezen, rekenen en wiskunde en begrijpend lezen in de groepen 3, 4, 5 en 6.

De inspectie geeft geen oordeel over de sociale vaardigheden van de

leerlingen, omdat de school hiervoor niet beschikt over genormeerde gegevens.

De indicator over op de ontwikkeling van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften is als onvoldoende beoordeeld, omdat het

ontwikkelingsperspectief onvoldoende wordt onderbouwd op basis van objectieve gegevens, zoals bijvoorbeeld een IQ-test.

Kwaliteitszorg

Evenals in 2005 oordeelt de inspectie positief over de evaluatie van de opbrengsten. De school analyseert haar resultaten en neemt op basis daarvan maatregelen ter verbetering. Deze verbeteringen worden verwoord in plannen van aanpak, waarin doelen zijn geformuleerd die in de meeste gevallen in meetbare termen en/of beoogde effecten zijn geformuleerd.

De school evalueert haar onderwijs en leren met behulp van een instrument.

Een aantal onderdelen daarvan is inmiddels al uitgevoerd, andere staan voor de komende periode gepland. Een ouder-, personeel- en leerlingenquête maken deel uit van de evaluatie.

(15)

2007 15

Twee onderdelen van het sociaal veiligheidsbeleid vragen de komende periode nog aandacht. Van scholen wordt verwacht dat zij niet alleen hun beleid ter preventie, maar ook ter afhandeling van incidenten vastleggen. Daarbij zijn peilingen van de veiligheidsbeleving onder leraren en leerlingen noodzakelijk om inzicht in de veiligheidsbeleving te krijgen. Omdat de school nog geen integraal veiligheidsbeleid heeft met bovengenoemde onderdelen, beoordeelt de

inspectie dit als onvoldoende. Dat betekent overigens niet, dat er op dit moment sprake zou zijn van een onveilig klimaat. De inspectie heeft geen signalen die daarop duiden.

De indicator die zich richt op de bevordering van sociale integratie en actief burgerschap is als voldoende beoordeeld. De school maakt in haar aanbod en werkwijze gebruik van de mogelijkheden om risico's en ongewenste

opvattingen, houdingen en gedragingen van leerlingen rond dit thema te vermijden en waar nodig aan te pakken.

Onderwijsleerproces

Uit het kwaliteitsprofiel blijkt dat de inspectie overwegend positief is over de kwaliteit van het onderwijsleerproces. De onderdelen die als onvoldoende zijn beoordeeld en de indicatoren die in vergelijking met 2005 zijn verbeterd, worden toegelicht.

Diverse nieuwe methoden zijn ingevoerd. Daarmee beschikt de school nu over een actueel aanbod en waarborgt zij de doorgaande lijn over de verschillende leerjaren. Leerstofplanningen en de controle daarop bevorderen de aansluiting.

De onderwijstijd wordt nu effectief gebruikt. Ook stemmen de leraren de tijd af op verschillen tusse n de leerlingen. De gekozen vorm van zelfstandig werken draagt hier tevens aan bij. Passend bij het ontwikkelingsniveau van de leerlingen geeft de school leerlingen verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. Leerlingen zijn nu voldoende betrokken bij de lessen.

De uitleg, die nu plaatsvindt volgens het model voor directe instructie, is duidelijk. Leraren maken gebruik van de mogelijkheden om te differentiëren die de nieuwe methoden bieden. De instructie en verwerking wordt nu voldoende afgestemd op de verschillen in onderwijsbehoeften van leerlingen. Vormen van verlengde instructie zijn in alle lessen waargenomen. Dit geldt in mindere mate voor verkorte instructie. Een analyse van de vorderingen en de gegevens van het leerlingvolgsysteem kunnen meer dan nu het geval is, op voorhand het instructiegedrag van de leraren bepalen.

Tot slot constateert de inspectie dat de leraren tijdens de instructie te weinig aandacht hebben voor leerstrategieën. Ook is interactie tussen leerlingen over gevolgde oplossingsstrategieën nauwelijks geobserveerd.

(16)

2007 16

Sfeer op school

In 2005 concludeerde de inspectie dat zowel leraren als leerlingen zich niet veilig voelden op school. Zowel uit enquêtes als uit gesprekken die zijn gevoerd, komt de inspectie tot de slotsom dat dit ten positieve is gekeerd.

Ruzies komen weinig voor en als ze voorkomen reageren leraren volgens de leerlingen adequaat. Leerlingen zeggen met plezier naar school te gaan en de begeleiding van leraren te waarderen. Ook de leraren zijn positief. Vooral de laatste periode zijn de voorwaarden voor schoolontwikkeling in ruime mate aanwezig. Hoewel het verbeterproces de afgelopen jaren extra druk met zich meebracht, vonden zij de periode waardevol en (achteraf) noodzakelijk. Uit de ouderenquête - met een respons van 60% - die in september is gehouden, krijgt de inspectie geen signalen die duiden op ontevredenheid van ouders. Ook zijn er sinds de start van dit schooljaar geen signalen bij de inspectie

binnengekomen.

Zorg en begeleiding

De zorg en begeleiding is overwegend positief beoordeeld. Op een onderdeel van de begeleiding oordeelt de inspectie negatief: de mate waarin de school de effecten nagaat van de extra hulp. Uit de evaluaties blijkt dat de school de nadruk legt op het product en in mindere mate aandacht schenkt aan de proceskant van de evaluaties. Het is nog niet vanzelfsprekend om in evaluaties concrete aanknopingspunten te noemen voor verder handelen en eventuele belemmerende factoren.

(17)

2007 17

4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT

Bij dit OKV heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke

voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan.

Op basis van dit onderzoek zal de schoolgids op enkele punten worden

aangepast aan de wettelijke voorschriften zoals in het gesprek met de directeur is aangegeven.

De bevindingen van dit OKV leiden tot de volgende conclusie over het vervolg van het toezicht:

De kwaliteit van het onderwijs op de school is weliswaar verbeterd, maar wordt door de inspectie op onderdelen nog als risicovol beoordeeld. Op onderdelen blijft de inspectie de ontwikkeling van de kwaliteit op de voet volgen. Over de invulling worden bestuur en directie nader geïnformeerd.