NMa-agenda
Jaarbericht 2004 & agenda 2005
Inhoudsopgave Voorwoord...3 1 Jaarbericht 2004 ... 4 1.1 Aandachtsvelden... 4 1.2 Sectorspecifiek toezicht...7 1.3 Andere activiteiten...8
1.4 Het jaar in cijfers ... 9
Voorwoord
Hierbij treft u het jaarbericht over 2004 en de agenda voor 2005 aan. Het jaarbericht is voorzien van kerncijfers die terug te voeren zijn op de NMa-agenda 2004.
Voor het vaststellen van de speerpunten van de NMa voor 2005 hebben wij een consultatieronde gehouden. Deze consultatie heeft ons geholpen bij het aanscherpen van de aandachtsvelden en toezichtstrategie. Graag dank ik allen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van de agenda 2005.
In 2005 zal de structuur van de NMa veranderen. De NMa krijgt een raad van bestuur, met de status van zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Deze verandering in de organisatie is een formalisering van de huidige praktijk van onafhankelijke oordeelsvorming.
In dit jaar van verzelfstandiging spreek ik de wens uit dat een ieder – ook in de toekomst – de NMa blijft voorzien van informatie en suggesties.
Mr. P. Kalbfleisch
1 Jaarbericht 2004
In de NMa-agenda 2004 kondigde de NMa aan zich bij het opsporen en aanpakken van kartels en misbruik van economische machtsposities in het bijzonder te richten op de volgende sectoren: energiemarkten, de financiële sector, vrije beroepen en de zorgsector. Daarnaast benoemde de NMa een tweetal
sectoroverstijgende thema’s: aanbesteden en inkoopmacht. De Dienst uitvoering en toezicht Energie (DTe) zou zich met name richten op de opening van de energiemarkten voor kleinverbruikers. De Vervoerkamer zou zich richten op de uitvoering van de Wet personenvervoer 2000 en de voorbereiding op nieuwe taken.
In dit jaarbericht komen de resultaten binnen de prioritaire aandachtsvelden van 2004, het sectorspecifieke toezicht en enkele andere activiteiten aan de orde. Ten slotte worden cijfers gegeven over 2004.
1.1 Aandachtsvelden
Aanbesteden
De NMa heeft via haar kwartaalblad NMagazine (maart 2004) gewezen op de risico’s rond aanbesteden: waar moet je als aanbestedende dienst op letten? Voor het overige stonden de activiteiten met betrekking tot het thema aanbesteden in 2004 in het teken van de onderzoeken in de bouwnijverheid. Bijna alle
onderzochte zaken bevatten vermoedens van overtredingen van de M ededingingswet die tot doel of tot gevolg hadden dat een eerlijke aanbestedingsprocedure werd gefrustreerd. Die vermoedens gelden ook een aantal grote infrastructuurwerken waaronder HSL en Betuweroute.
De NMa is in 2004, op zeer intensieve wijze, verder gegaan met haar activiteiten in de bouw. In de eerste helft van dit jaar hebben meer dan 470 bedrijven hun kartelgedragingen gemeld op grond van het
clementieprogramma. Mede aan de hand van de zo verkregen informatie is de NMa onderzoek begonnen per deelsector. In 2004 is het onderzoek in de eerste deelsector—de grond-, wegen- en waterbouw (GWW-sector) —afgerond. De onderzoeken in drie andere deelsectoren zijn begonnen en worden in 2005 afgerond. De zaken van circa 400 bouwbedrijven in de GWW-sector bevinden zich in de sanctiefase. De NMa heeft een versnelde sanctieprocedure ontwikkeld om alle zaken snel en gedegen af te handelen. In dit kader heeft de NMa onlangs de parameters voor sanctieoplegging vastgesteld. Van circa 350 bouwbedrijven in de GWW-sector ontving de NMa toezeggingen voor deelname aan de versnelde procedure.
Verder legde de NMa in 2004 een boete van in totaal EUR 1.056.600 op aan 12 bedrijven in de dakbedekkingbranche voor het maken van kartelafspraken. Ten slotte heeft de NMa, op basis van een
uitspraak van de rechtbank Rotterdam, een nieuw besluit genomen in de zaak van de Vereniging Nederlandse Installatiebedrijven (VNI, thans UNETO-VNI). De NMa oordeelde dat de eisen die UNETO-VNI stelt aan ondernemers, die lid willen worden van de UNETO-VNI, niet in strijd zijn met de Mededingingswet.
Inkoopmacht
de inkopende bedrijven. Inkoopmacht pakt gunstig uit voor de consument als de voordelen van de lagere inkoopprijs worden doorgegeven aan de consument. Tot deze conclusie komt de NMa in haar visiedocument over inkoopmacht. Dit visiedocument is tot stand gekomen na consultatie van het bedrijfsleven over
ervaringen met inkoopmacht. De NMa kan optreden wanneer een inkopende partij een economische machtspositie heeft en daarvan misbruik maakt.
Energiemarkten
De NMa oefende in 2004 ook algemeen mededingingstoezicht ui t in de energiesector (zie ook paragraaf 1.2). Door tussenkomst van de NMa zegde Essent toe haar verrekeningspercentage voor transformatorverliezen te verlagen van 2% naar 1,3%. Daarnaast riep Essent een compensatieregeling in het leven voor getroffen klanten.
De NMa constateerde in de ‘scan’ van de benzinemarkt dat de concurrentie tussen benzinestations op de lokale en regionale wegen is toegenomen. Dit komt enerzijds door de toename van het aantal onbemande tankstations, anderzijds door het groeiende gebruik van kortingspasjes door consumenten. Als gevolg hiervan nemen de keuzemogelijkheden van de consument ten aanzien van prijs, service en spaarsystemen toe, met name buiten de snelwegen.
Financiële sector
In juni heeft de NMa Interpay een boete van EUR 30 miljoen opgelegd voor het rekenen van excessieve tarieven voor netwerkdiensten voor pinbetalingen. De NMa heeft de acht banken, die aandeelhouder zijn in Interpay, boetes opgelegd van totaal EUR 17 miljoen voor het zodanig inrichten van de markt dat Interpay de enige aanbieder van deze diensten is. Inmiddels zijn de contracten van detaillisten met Interpay
overgedragen aan de banken, waardoor er thans meerdere aanbieders van pinmogelijkheden zijn waaruit detaillisten kunnen kiezen. De NMa volgt de ontwikkelingen om na te gaan of de concurrentie tussen de banken als gevolg van deze overdracht toeneemt.
De NMa publiceerde in november een consultatiedocument over assurantietussenpersonen. De voorlopige conclusie van het document, waarop de NMa reacties heeft gevraagd, was dat met name de
beloningstructuur en het gebrek aan transparantie van deze structuur negatieve prikkels bevat uit oogpunt van een gezonde marktwerking.
In december stelde de NMa in de Monitor Financiële Sector over 2004 vast dat langdurige relaties de concurrentie in de financiële sector beïnvloeden. De voorkeur voor langdurige relaties van klanten met aanbieders van financiële producten kan een negatieve invloed hebben op de concurrentie en leiden tot hogere prijzen.
Vrije beroepen
De NMa heeft in 2004 een inventarisatie uitgevoerd van regels die op basis van zelfregulering gelden voor advocaten, notarissen, accountants en architecten en die effecten kunnen hebben op de mededinging. Deze inventarisatie is een eerste stap in een procedure om te onderzoeken of deze regels ook daadwerkelijk als mededingingsbeperkend moeten worden aangemerkt. Het uiteindelijke doel is om de regels, die de mededinging beperken én die verder gaan dan noodzakelijk is voor het doel dat ze beogen te beschermen, aan te passen of te schrappen.
De inventarisatie is in 2004 aan de betreffende beroepsorganisaties toegestuurd die al in een eerste reactie hebben aangegeven sommige constateringen van de NMa te onderschrijven. De procedure wordt in 2005 vervolgd(zie Agenda 2005, paragraaf 3.1).
Zorg
De NMa concludeerde in januari 2004 in de visiedocumenten ‘Concurrentie in de ziekenhuissector’ en ‘AWBZ-zorgmarkten’ dat veranderingen in de AWBZ-sector ervoor zorgen dat er ruimte ontstaat voor concurrentie. Ook aanbieders van ziekenhuiszorg hebben mogelijkheden om met elkaar te concurreren, zodat de Mededingingswet van toepassing is. De twee genoemde documenten zijn het resultaat van uitgebreid onderzoek van de NMa in 2003 en van een publieke consultatie van betrokkenen.
Daarnaast concludeerde de NMa dat door het samengaan van Ziekenhuis Hilversum en Ziekenhuis Gooi-Noord, beide gevestigd in het Gooi, een economische machtspositie kan ontstaan, waardoor de concurrentie kan worden belemmerd. Daarom heeft de NMa besloten dat voor het tot stand brengen van deze
concentratie een vergunning is vereist. De vergunning is inmiddels aangevraagd. Een fusie tussen grote organisaties in de thuiszorg (Thuiszorg Groningen en Sensire) keurde de NMa goed, nadat partijen afzagen van de deelname van een derde grote partij, Icare.
De NMa legde aan apotheken in Assen en Tilburg een last onder dwangsom op om hun
concurrentiebeperkend gedrag te beëindigen. Veertien apotheken in en om Breda stopten met hun concurrentiebeperkend gedrag na optreden van de NMa. De NMa legde verder boetes op aan
1.2 Sectorspecifiek toezicht
Dienst uitvoering en toezicht Energie (DTe)
Het begeleiden van de opening van de gas- en elektriciteitsmarkt voor kleinverbruikers per 1 juli 2004 was, naast het op kwartaalbasis vaststellen van tarieven voor gas en elektriciteit, een groot aandachtspunt voor DTe in 2004. Zowel bedrijven als consumenten moesten op de liberalisering worden voorbereid. Na 1 juli heeft DTe zich bezig gehouden met het oplossen van problemen die uit de marktopening voortkwamen. Daarnaast heeft DTe een groot aantal aanvragen voor een vergunning voor de levering van energie aan kleinverbruikers beoordeeld op technische, administratieve en financiële kwaliteiten. In 2004 zijn 59 vergunningen verleend.
Transparante prijzen zijn een voorwaarde voor de consument om een weloverwogen keuze te maken voor een energieleverancier. DTe heeft in overleg met de sector richtlijnen voor energierekeningen opgesteld. Hierin zijn criteria opgenomen waaraan een eindafrekening minimaal moet voldoen om duidelijk te zijn voor de consument. Daarnaast heeft DTe overzichten gepubliceerd met de gemiddelde prijzen, die leveranciers in het derde en vierde kwartaal in rekening hebben gebracht bij consumenten van groene stroom. Ook deed DTe onderzoek naar websites waar energieleveranciers worden vergeleken. Van de totaal 13 sites zijn er 4 onafhankelijk en bleek er niet één volledig te zijn.
Op basis van de in 2004 aangenomen wijzigingen in de Elektriciteits- en Gaswet (de i&i-wet) heeft DTe de bevoegdheid boetes op te leggen aan ondernemingen. Daarnaast geeft de wet DTe een basis om zich bezig te houden met de bewaking van de kwaliteit van de producten van gas en elektriciteitsproducenten en -leveranciers. Een andere nieuwe taak is het monitoren van de energiemarkt. DTe rapporteert zijn bevindingen hierover aan de Minister van Economische Zaken. Vanaf 1 augustus wordt feitelijke informatie over de ontwikkeling van de retailmarkt en de groothandelsmarkt op de website van DTe gepubliceerd.
DTe keurde, onder voorwaarden, de aanleg goed van een elektriciteitskabel tussen Nederland en Noorwegen door TenneT, de beheerder van het landelijke hoogspanningsnet. De 580 kilometer lange zeekabel heeft een capaciteit van circa 700 MW en maakt het transport van elektriciteit tussen Nederland en Noorwegen mogelijk. Bij DTe staat voorop dat de Nederlandse consument van de kabel moet profiteren, bijvoorbeeld door lagere elektriciteitsprijzen of een hogere leveringszekerheid.
Vervoerkamer
De Vervoerkamer heeft in 2004, naast een aantal rechtsoordelen op basis van de Wet Personenvervoer 2000, een zogenoemd Controle Protocol gepubliceerd. Dit protocol helpt gemeentelijke vervoerbedrijven bij het opstellen van de jaarlijkse verklaring die de wet eist om de interne financiële verhoudingen controleerbaar te maken. De Vervoerkamer zag, dankzij het protocol, een stijging in de kwaliteit van de aan haar afgegeven verklaringen. In 2004 is de eerder ingezette afsplitsing van niet-openbaar-vervoer-taken door gemeentelijke vervoerbedrijven voortgezet. Eén bedrijf voldoet nog niet aan de gestelde eisen.
1.3 Andere activiteiten
NMa in Europa
Sinds 1 mei 2004 handhaaft de NMa samen met de Europese Commissie en andere nationale
mededingingsautoriteiten van de lidstaten van de Europese Unie de Europese mededingingsregels, meer in het bijzonder de artikelen 81 en 82 EG-Verdrag. Daartoe is de NMa actief binnen het Europese netwerk van mededingingsautoriteiten.
De NMa heeft in 2004 een substantiële bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de mededingingscultuur in zowel de nieuwe lidstaten van de Europese Unie als de aspirant lidstaten. In december organiseerde de NMa samen met de Poolse mededingingsautoriteit en de Nederlandse ambassade in Polen een seminar over mededinging en liberalisering in Polen. Daarnaast onderhield de NMa nauwe contacten met de Roemeense mededingingsautoriteit. De NMa heeft onder meer een congres verzorgd voor deze mededingingsautoriteit, waarbij prioritering en het uitvoeren van bedrijfsbezoeken uitvoerig de revue passeerden.
2 Consultatieronde agenda 2005
In de loop van 2004 startte de NMa met het opstellen van haar agenda voor 2005. Aan de Agenda 2005 ging een consultatieronde vooraf. Op het consultatiedocument heeft de NMa ruim 30 schriftelijke reacties ontvangen. Deze reacties staan op de website van de NMa (www.nmanet.nl), tenzij men daartegen bezwaar had. Met een aantal marktpartijen die gereageerd hebben heeft de NMa gesprekken gevoerd waar in de respondent zijn reactie kon toelichten.
2.1 Aandachtsvelden 2005
De meeste respondenten kunnen zich vinden in de voorgenomen aandachtsvelden. De consultatie heeft dan ook niet geleid tot wijzigingen hiervan. Wel zijn de aandachtsvelden aangescherpt mede naar aanleiding van suggesties van respondenten. Een aantal respondenten benadrukte de problematiek van de overheid als inkoper en de overheid die zelf in concurrentie treedt met marktpartijen. De NMa heeft hier zelf beperkte wettelijke bevoegdheden en heeft om die reden deze signalen doorgegeven aan de minister van Economische Zaken. In de vervoersmarkten zien respondenten graag een grotere rol van de NMa en in het bijzonder de Vervoerkamer. De NMa heeft met betrekking tot de vervoerswetten een beperkte taak en rol . De NMa zal vanuit de Mededingingswet haar toezichtsrol vervullen op de vervoersmarkten. Dit geldt ook voor de energiesector.
2.2 Toezichtstrategie
De NMa heeft in het consultatiedocument input gevraagd over de gehanteerde toezichtstrategie.
Instrumenten
De reacties op de toezichtstrategie liepen uiteen. Voor sommige respondenten kan de NMa niet hard genoeg optreden, anderen willen juist dat de NMa in overleg treedt op zoek naar een gedragen oplossing. De NMa is door de reacties gesterkt in haar voornemen meer contact te hebben met het bedrijfsleven. De NMa gaat dan ook het gesprek aan met bijvoorbeeld brancheorganisaties. Belangrijk hierbij is dat het bedrijfsleven zelf verantwoordelijk is voor de naleving van wettelijke regels. De NMa ziet voor zichzelf een voorlichtende rol maar zal uiteraard zo nodig haar instrumentarium inzetten ter handhaving van de regels.
De respondenten stelden het op prijs dat de NMa via richtsnoeren, informele zienswijzen en brochures duidelijkheid verschaft over de toepassing van de Mededingingswet in bijvoorbeeld een specifieke sector. De NMa gaat door met het uitbrengen van richtsnoeren en informele zienswijzen daar waar dit nodig is. Concreet beleid en plannen op dit gebied vindt u in paragraaf 3.4. De NMa intensiveert haar voorlichting maar ziet tegelijkertijd ook daar een rol weggelegd voor de brancheorganisaties.
Rolverdeling toezicht in zorgsector
zijn afspraken gemaakt over samenwerking en werkverdeling. Voor marktpartijen moet duidelijk zijn wat de taken van deze toezichthouders in de zorgsector zijn maar ook moet gegarandeerd worden dat klachten niet tussen wal en schip belanden. De samenwerking met de OPTA dient hier als voorbeeld.
2.3 Civiele handhaving
De reacties op de vragen over civiele handhaving waren divers van aard. Sommige respondenten zagen veel mogelijkheden in civiele handhaving als aanvulling op bestuurlijke handhavi ng. Anderen benadrukten dat een civiele procedure voor veel marktpartijen vaak niet opportuun is. Zij zijn van mening dat de mogelijkheid van civiele handhaving geen reden voor de NMa kan zijn om niet op te treden.
De NMa heeft met interesse kennis genomen van de signalen. Gegeven de diversiteit van de signalen is de NMa van mening dat de politiek met betrekking tot het bevorderen van civiele handhaving heldere keuzes moet maken. De NMa heeft de signalen over civiele handhaving doorgegeven aan de minister van Economische Zaken.
De NMa kan in civiele procedures optreden als amicus curiae; in een dergelijk proces heeft de rechter een mogelijkheid om de NMa te verzoeken om een zienswijze ten aanzien van bepaalde
(mededingingsrechtelijke) aspecten van een zaak. Op deze wijze tracht de NMa bij te dragen aan de harmonisatie van de mededingingsrechtelijke praktijk.
3 Agenda 2005
Bij de selectie van de aandachtsvelden neemt de NMa de volgende aspecten in overweging: • marktstructuur en marktgedrag
• maatschappelijk belang
Een sector of thema verdient specifieke aandacht van de NMa als de marktstructuur al bij voorbaat concurrentieverstorend gedrag dreigt te bevorderen. De oorzaak daarvan kan liggen in omstandigheden als een beperkt aantal marktspelers, hoge toetredingsdrempels, een gebrek aan transparantie, asymmetrische informatie (de ene marktpartij beschikt over meer relevante informatie dan de andere) en verticale en horizontale relaties tussen marktpartijen. Daarnaast kunnen wettelijke bepalingen en zelfregulering de concurrentie beperken. Ook signalen over het feitelijk gedrag van marktpartijen zijn in dit verband relevant.
Met het benoemen van de aandachtsvelden wil de NMa in een vroeg stadium de concurrentievraagstukken met betrekking tot een markt of thema in kaart brengen. De NMa benadrukt dat bij de genoemde
aandachtsvelden niet a priori sprake is van een concreet vermoeden van een overtreding van de wettelijke regels.
• bouw
• financiële sector • zorgsector
Vrije beroepen
De NMa is in 2004 mede naar aanleiding van klachten en verzoeken vanuit de Europese Commissie en de OESO begonnen met een onderzoek naar de regels zoals gedragsregels en verordeningen die op basis van zelfregulering gelden voor vier beroepsgroepen (accountants, architecten, notarissen en advocaten). Tegen deze regels kan wegens de bijkomende effecten op de mededinging bezwaar bestaan als zij verder gaan dan voor een goede uitoefening van het beroep redelijkerwijs noodzakelijk is. In 2005 consulteert de NMa over een inventarisatie van de regels die effect hebben op de concurrentie. De NMa zal de geconsulteerden verzoeken aan te geven hoe de regels in de praktijk worden toegepast, welke effecten dat in de praktijk heeft en of de beperkingen van de concurrentie die zijn gesignaleerd noodzakelijk worden geacht om de goede uitoefening van het beroep te waarborgen. Deze brede consultatie is gewenst omdat de NMa veelzijdige informatie nodig heeft voor een evenwichtige mededingingsrechtelijke beoordeling van het doel en de noodzakelijkheid van de gedragsregels. Na beoordeling zal de NMa samen met de beroepsgroepen onderzoeken hoe aanpassing van de regels het beste kan worden doorgevoerd.
Bouw
De bouwsector blijft in 2005 een belangrijk aandachtsveld. De NMa wil in dit jaar de lopende bouwonderzoeken grotendeels afronden. Het gaat om onderzoeken die mede zijn gebaseerd op de
clementieverzoeken die vanuit de bouwsector zijn ingediend. De onderzoeken vragen veel inzet en capaciteit van de NMa-organisatie. Indien de NMa informatie achterhaalt waarmee zij kan bewijzen dat nog meer bouwbedrijven deelnemen of hebben deelgenomen aan de st ructuur van vooroverleg, dan kunnen die bedrijven alsnog een rapport en een sanctieprocedure verwachten.
Financiële sector
Ook in 2005 zal de NMa prioriteit geven aan de financiële sector in de volle breedte. De keuze hiervoor hangt samen met het grote economische belang van de sector voor de Nederlandse economie. Alle consumenten besteden een belangrijk deel van hun inkomen aan financiële producten. Dit betekent dat een kleine
beperking van de concurrentie al snel grote economische gevolgen kan hebben. Gezien de marktstructuur en het intransparante en complexe karakter van veel financiële producten blijft geïntensiveerd toezicht
noodzakelijk.
Zorgsector
De NMa bewaakt de concurrentie in de zorgsector op die gebieden waarin de wetgever concurrentie toestaat. De NMa onderzoekt of partijen, bedoeld of onbedoeld, via afspraken onderling of ongewenste
concentratievorming de ontluikende marktwerking tegenhouden of onmogelijk maken. Bij partijen bestaat veel onzekerheid en onduidelijkheid over wat de introductie van marktwerking nu voor hen betekent, hoe zij zich in de nieuwe situatie moeten gedragen en wanneer zij nu wel of niet conform de Mededingingswet handelen. De NMa begeleidt dit proces intensief met voorlichting en overleg met partijen. De Zorgautoriteit i.o. heeft als taak het introduceren en bevorderen van marktwerking in de zorg. Tussen de NMa, de
3.2 Energiewetten
De belangrijkste aandachtsvelden binnen de energiewetten voor 2005 zijn: • consumentenbelang;
• administratieve processen in de energiesector; • import- en exportcapaciteit van elektriciteit; • effectieve marktwerking gas
Consumentenbelang
In 2005 staat het belang van de consument voorop. Voor het slagen van de liberalisering van de levering van elektriciteit en gas is het belangrijk dat consumenten over voldoende informatie beschikken om de
aanbiedingen van leveranciers te kunnen beoordelen. Voorts is belangrijk dat het overstappen naar een andere leverancier probleemloos verloopt. DTe treedt in het belang van de consumenten op daar waar de markt niet goed blijkt te werken. DTe zal in dit kader het toezicht op de leveringsbedrijven versterken.
Administratieve processen in de energiesector
Een adequate en snelle afhandeling van switchen, factureren, verhuizen en dergelijke is essentieel voor een effectieve marktwerking. DTe krijgt de laatste tijd steeds meer signalen van consumenten en ook bedrijven uit de sector zelf dat dergelijke administratieve processen in veel gevallen niet goed verlopen. De processen rondom verhuizingen bijvoorbeeld blijken maar moeizaam te kunnen worden uitgevoerd. DTe gaat hierover concrete resultaatafspraken met de energiebedrijven opstellen. Waar nodig zal DTe zijn verantwoordelijkheid als toezichthouder nemen door corrigerend en/ of sanctionerend op te treden.
Import- en exportcapaciteit van elektriciteit
Grensoverschrijdende capaciteit is belangrijk voor een goede werking van de elektriciteitsmarkt. DTe werkt in 2005 aan de import- en exportcapaciteit van elektriciteit. Door betere coördinatie tussen landelijke
netbeheerders ( TSO's) wordt getracht meer capaciteit beschikbaar te maken. Ook de allocatie van de beschikbare capaciteit kan verbeterd worden, bijvoorbeeld door marktkoppeling van beurzen waarbij de risico's voor de marktpartijen afnemen. Ten slotte wil DTe ook grensoverschrijdende handel gedurende de dag na sluiting van de daghandel mogelijk maken. Op deze wijze wordt Europese marktintegratie bevorderd.
Effectieve marktwerking gas
Van de verschillende onderdelen van de Nederlandse energiemarkt is de groothandelsmarkt gas een van de minst ontwikkelde. In de afgelopen jaren heeft DTe reeds verschillende acties ondernomen om hierin verbetering aan te brengen. Ook in 2005 blijft het verbeteren van de werking van de groothandelsmarkt voor gas een belangrijke prioriteit. Doelstellingen hierbij zijn onder andere de invoering van een
kostengeoriënteerde balanceringsregime en de regulering van de flexibiliteitsdiensten.
3.3 Vervoerwetten
De belangrijkste aandachtsvelden voor de vervoerwetten zijn spoor en het stads- en streekvervoer
voorzieningen. Ook bij andere beheerders van bijkomende diensten en voorzieningen, zoals NS, zal de naleving van de wettelijke eisen worden getoetst. De overeenkomsten tussen beheerders en vervoerders worden op mededingingsrechtelijke aspecten onderzocht.
Stads- en steekvervoer
De Wet personenvervoer 2000 regelt onder andere het stads- en streekvervoer. De wetgever wil met deze wet onder meer voorkomen dat de gemeentelijke vervoerbedrijven met deelactiviteiten oneerlijk concurreren. De NMa zal in 2005 haar handhavingsinstrumenten inzetten voor zover de gemeentelijke vervoerbedrijven nog niet voldoen aan de wettelijke verplichting hun niet-openbaar-vervoer-activiteiten af te splitsen van hun openbaar-vervoer-werkzaamheden.
Wat betreft luchtvaart en loodsen ligt in 2005 de nadruk op advisering aan de minister van Verkeer en Waterstaat bij de voorbereiding van de wijziging van de Wet Luchtvaart resp. de Loodsenwet en de Scheepvaartverkeerswet.
3.4 Toezichtstrategie
De werkwijze van de NMa en haar kamers is gericht op de missie: markten laten werken. De NMa houdt toezicht op de naleving van de Mededingingswet en de relevante sectorspecifieke wetten. De NMa is daarbij verantwoordelijk voor het opsporen, beëindigen en eventueel sanctioneren van schendingen van deze wetgeving.
Bij sterke vermoedens dat een wet is overtreden, kan de NMa op verschillende manieren optreden,
afhankelijk van de aard, ernst en duur van de vermoedelijke overtreding. Evidente wetsovertredingen leiden in het algemeen tot een sanctie, dat wil zeggen een bestuurlijke boete en/ of een last onder dwangsom. Maar sanctionering is niet de enige maatregel die de NMa ter beschikking heeft. Onder bepaalde omstandigheden kan het efficiënter en effectiever zijn om alternatieve maatregelen te nemen, waarbij onmiddellijke
beëindiging van de overtreding steeds het uitgangspunt is. Een alternatieve maatregel is bijvoorbeeld een waarschuwingsbrief.
De criteria die de NMa hanteert om te bepalen wanneer zij in een markt opt reedt omdat een vermoeden bestaat dat de wet is overtreden, zijn gelijk aan die uit de NMa-agenda 2004. Deze prioriteitstelling is nodig omdat de NMa haar beschikbare capaciteit optimaal wil inzetten.
Het naleven van de wet is uiteraard de verantwoordelijkheid van ondernemingen zelf. De NMa ondersteunt de ondernemingen daarbij door middel van bijvoorbeeld voorlichting. Brancheorganisaties kunnen hier ook een belangrijke rol spelen door hun leden voor te lichten en te adviseren.
De NMa stelt richtsnoeren op en geeft brochures uit met als doel duidelijk te maken hoe de wetgeving geïnterpreteerd dient te worden.
In 2005 publiceert de NMa een geactualiseerde versie van de Richtsnoeren samenwerking bedrijven en nieuwe Richtsnoeren voor de materiële beoordeling van concentraties.
Indien partijen hierom verzoeken, kan de NMa een ‘informele zienswijze’ opstellen over de concrete toepassing van mededingingsregels. Bij concentratiezaken kan de NMa een informele zienswijze opstellen teneinde duidelijkheid te scheppen over bijvoorbeeld de vraag of een bepaalde transactie gemeld moet worden. Dit staat beschreven in Spelregels bij Concentratiezaken. Voor informele zienswijzen over het kartelverbod of het verbod op misbruik van economische machtsposities doet de NMa dat mits • er sprake is van een nieuwe rechtsvraag,
• er sprake is van een groot maatschappelijk en / of economisch belang, • de noodzaak bestaat van strategische signaalwerking, en
• de verstrekte informatie voldoende is (er is dus geen nader onderzoek nodig).
De openbare versie van informele zienswijzen wordt op de NMa-website gepubliceerd, wanneer de informele zienswijze ook voor andere gevallen van toepassing kan zijn.
4 Informatie
