WETGEWENDE BEVOBGDHEDE VAN DIE STAA:rSPR.ESIDENT EN SY VERH OUDI NG TOT DIE VOLKSRAAD .

HOOFSTUX VIII.

WETGEWENDE BEVOBGDHEDE VAN DIE STAA:rSPR.ESIDENT EN SY VERH OUDI NG TOT DIE VOLKSRAAD .

In die vorige hoof s tuk w as daar telkens spra ke van die s t aatspres i dent se verhouding tot di e wetgewende gesag , ma a r behalwe sy uitvoerende magt e het di e s t aa t spres i dent ook oor definiti ewe wetge - wend e bevoe gdhede beskik, waardeur hy in

^TI

baie nou verband met di e V olksraad ges tel is.

1. Die hOO£Ste wetgewende gesag berus b_x __ ?_ie

VoJ.-)csr_~~£.·

Net soos die uit vo er ende gesag deur

die~· ¹ ':

aan die pr es i den t op ge dra i s , 1 )h et ook di e volk v~n·-­

die Z.A.R. di e wetgewende gesag aan

TI

Volksraad opge - dra . Waar in die O.V.S. -ko nstitusie s l egs verkl aar wo r d:

"Het

hoo~ste

wetgevend gezag b erust by d en Volks- raad ," 2 )

het die Grondw e t van die Z.iLR. uitdruklik

bepaal ~

"Het volk gee ft de we t gevi ng in handen van eenen Volksraad , h et h oogste gezag des l a nds, bestaan - de uit v ertegenwoordigers of l as thebbers des vo1ks ••.• " 3 )

In l aasge no emde Grondwe t is no g

TI

ar ti ke1 nod i g ge vind om die hoo gste gesag van die Volksraad t e

^verseker~

"De Volk sraad zal het ho ogste

~ezag

des lan ds zyn, en de Wetgevende Niagt. "

4)

In geen stadium van die Z.A , R. se b es taan i s dit no - di g ge vind om di e bepaling van die hoo gs te gesag van die Volksr aad t e verander ni e , 5 )to h alwe n~ ^{1 890 , to e} fTI~"~: hoofstuk VII, par-ag;a~f ^{l v an hi er di e werk .}

2 )Konst itus i e (O.V.S.), 1854, art.3 (Sc ho ltz ~ a . w. , bylaag 1). V gl. ook Konstitusie (V.S.A . ), a rt.l, seksie

1~

"All l egi s lative Pow ers h ere in granted shall be ves t e d in a Congress of the United St ates .

¹¹

J )Gron dwe t (Z.A.R.), 185 8 , a rt.l2; ibid.,l 889 , a rt.

1 2 (Loc a l e Wetten der Z.A.R. 1888 -1 889 , bl .l7 4) . In 1'8"90 v erande r

to-t~

"DeWe-fgev e -ndeMac ht zal berust en by een e Volksvert egenwoordigin g , die za1 b es t aan uit een Eersten Vol ksraad en een Tweeden Volksraad." (vVet 4/1890 - Local e Wetten der Z. A. R ..

1 890-1893, b1. 22 Y Wet 2/1896 , " art. 21)::"' i bTci:-; 18 96 , b1.37).

4 )Grondwet, 185 8 , a rt. 29 .

5)y~k ^{Grondwe t, 1 889 , artt.12 en 26 .}

• •

die Eerste Volksraad die plek van die eertydse Volks- raad ingeneem het, wat die hoogste gesag betref. 6 )

Hierdie hoogste gesag-bepaling was van be- sondere betekenis vir die verhouding tussen

s

taats- president en Wetge wende gesag, want dit het alle an- der magte onder die gesag van die Volksraad geplaas en derhalwe aan die

Y

itvoerende gesag geen selfstan- dige magte gelaat nie. Die handel en wandel van die Staatspresident en die ander lede wat hom in sy uit- voerende werksaamhe de bygestaan het, was

g

edurig onderworpe aan die goedkeuring van die hoogste gesag van die land. Die algemene interpretasi

e

wa t deur die Volksraad, en selfs deur president Kruger van

hierdie artikel

g

e

g

e

e

is, naamlik dat die Volksraa

d as

hoogste gesag enigiets kon besluit, selfs al druis dit lynreg teen enige wet in,7) was

TI

uiters geva arlike interpretasie, omdat daardeur n republikeinse stelsel tot n despotiese stelsel verander kon word. Ond

e

r

•

n republikeinse stels

e

l b

e

teken sodanige b

e

palin

g geen

- sins dat die wetgewende gesag bo die wet ver

h

ewe is nie, anders was

TI

grondwet nie nodig nie, maar dit be- hoort die bete

ke

ni

s

te he da t die wet

ge

we n

d

e

g

esag d i

e

hoogst

e gesag

ond

e

r die we t is.

8

)

Ten spyte van hierdie ondergeskiktheid aan

l

die hoogste

g

esag, was die Staatspresident va n

d

ie Z. A. R.

·

n ui t

e

r

s

be

l

an

grike

figuur i

n

di

e

wet

gewende we

rksaamh

e

d

e

v

a

n die

s

taat,

e

n w

as

hy in

di e prak

t

yk

nie so

ge

bonde

as wa

t die teorie wi l l

aat bly

k

n

i

e

. Hoewel die Vrystaatse Konstitusie nie so n hoo

g

ste

g

esags-bepaling bevat h

e

t nie, het toestande in di

e

6 )

W

et 4/1890, art.

2

en Wet

2/1896, a

rt.

27.

7) Volksraadsnotule, art.79, 11 Mei 1887 (Byvoegsel Staatscou rant, 18 Mei 1887).

8 ) V

gl. ook

De Volks

s

tem, 12 Mei 1

88

7 (hoofartikel).

In

^TI a

n

der

hoofa rtikel word in De Volksstem, 28 Okt.l

887, baie e

rn

s

ti

g ge

w

aar

s

kQ

t

een d

i

e

t -

:~j~g·

v

an

di

e

Volks r

aa

d, wa t vir

homse

l

f abs

olut

e gesag

toe-e i

e

n.)

pra kt y k al daa r niks va n die v an die Z . A. R. v e r s kil n i e, en wa s die $taat s pre sident n e t so on de r

geskik aan

d i e hoo g st e

g

es a g va n d i e Volksraa d.9) In a l be i Re pub l i eke het d ie prakt yk egt e r

ge

t oon da t waa r di e de jure-mag te va n di e pr esi dent t.o.v. di e Volksra ad fe i t l ik nul was, di e

p~esident,

ind i e n hy n st e r k p e r soo n was

en

gewee t h e t h o e om op t e t ree , oa r de fa cto-ma

g

t e beski k het wa t hom ind e rdaad tot d i e

be

l a n grik s te en i n vl oed r yks t

e

fi guur in die he l e s t aat s m a sji e neri e ko n v e r hef . I n di e vol g e nde hla d sye sal t e lk ens op h ie r

di e

bevoegd- h ede va n di e staa t

s

pres i de nt

g

ewys wor d .

2 . Formel e pli gte van S t aa ts pr e sid ent i.v. m. ver- ki e sin g va n V o lksraad s led e e n byeen r oe pin g va n die Volksr aad.

Die v e r k i e sin g styd van led e vir d i e Volk s r aad v a n di e Z.A.R. is deur die G rondwe t ge r e el

9

lO) maar

di

t was di e t aa k v

a

n

_

di e

~~atspresident

en

U

itvoerende Raad om to e t e s i en da t vr oegt ydi g va n di e ve rkiesings kennis

g

egee moes word , e n da t d i e v e r ki esin

g

o p d i

e

v asges t e l de t yd en vol

gene

di e voor g e skr ewe

wyse

moes plaas vind. Se d e rt 1 86 9 was di

e

Uitv oerende Raad o ak v e r a ntwoordeli k vir di e ont v a n gs en pu b likas i e van d i

e

r e kwi s i s i e s wat

aan

kan d i date aan geb i ed i

s

en di e

an

t- wo or de wa t hul l e d aa rop gegee he t.ll)

9) ^{V gl.} S c holt z~ a .w., bl. 117.

lO)Nl. in Maart van e l ke j aar ( Grondwe t, 1 8 58, a rt. 35 ).

Sede rt 1 873 i s di t bepaal da t d i e v er ki es i ng i n J a nua ri e en Fe brua ri e mo es p l aasv ind(Vo lk s r aads - n otul e , a rt .1 55 , 1 2 Jun i

e

1 8 7 3 - Lo cale

\

Ve t t en

der

Z. A. R.

18~9-1885,

bl. 5 2 5 ; G ron dwe t 1889, a rt. 32 - ibi d . , l BB -1 88 9, bl.l77 ;

We

t 2/189 6 , a rt. 30 - ibi d ., 1 8 9 6 , bl. 37.)

ll)Tot 18 69 was die v e rki es in g vry ( kyk Gron dwe t , l 8 58 , a rt . 3 3) m

aa

r sede rt 18 6 9 is t.o.v. Vol ks r aa d s l

ede

va n ·n rekwi s i s i e -st e l se l ge bruik

g

emaak ( Regl eme n t v.

Orde voor de n Volk s raad, Se pt.l8 6 9, a r t.3 ; ibi d ., 188 2, art.4 - Local e W ett e n d e r Z. A.R.l8 49-l88 5

bl.l077; G rondw e t, 1889, art. 36- ^{ibid. , 1888-± 889 ,}

bl.l76 ; We t 2/1 896, a rt. 3 9 - ibid., 1 89 6, bl.3 8 ).

Kieslyst e en ki eslote moes na af loop van elke verkiesin g aan die Uitvocrende Raad ges tuur word. 1 2 ) Di e bekend- making va n die name en woonpl ekke van die gekose Volks- r aadslede moe s nad a t di e Ui tvoer e nde Raad di e ui t s l ag van die verki es in g bepaal h e t, deur die staat spr es i de nt gedoe n word, 1 3) t e r wyl hy die gekose l ede moes oproep tot die gewone j aar likse si ttin g van die Volk sraad deur

( a )

'n

deur hom ond e rte ke n de kennisgewing in die

~j;aa

t s - couran t, wat vir

TI

t ydperk van se s weke voor d i e sitting tot met die aan van g van die s i tt in g geree l d ge publiseer moes wo rd;

( b ) skrif te like kennis gewings aan die i ndivi due l e 1 ede, wat m i nstens drie w e ke voor ' di e

sittin~

by hu ll e onde r ske i e wonings besorg moes word . 1 4

In ge val l e van bui tengewone sj_ ttin gs , waart o e di e

s taatspr esident oa k die mag ge had het om di e Volksraad

011

te roep , 1 5 \ aoes die skrifteli ke kenn isgewings so vroeg as m oo n tlik voor di e

sit~ing

aan di e l ede besorg word, t erwyl die kenn i sgewings in die St aatscourant s o

gou as moontlik daarna ge pub1is ee r moes wo r d . 1 6 )

l2)Grondwet, 1 858 , a rt. 35? ibid., 18 89\ .art .

32(~ocale

~etten

der Z.A.R. 18 88 -18 89 , bl. 177;. H ie rdi e be - paling kom nie in W et 2/1 896 voor ni e , hoewel die prak tyk di ese lfd e ge bl y het.

13}Gron dwe t, 1 8 58, art. 769 i bid., 1 889, ar t . 7 39 We t 2/1896, a rt. 98. Die bepaling i s nie in die Kon - sep- gron dwet va n 1 889 op geneem nie omdat di t vol gens die Grondwetkomr n is s i e in die Kieswet tui sgehoo rt het

(kyk No tul e Ee rst e Volks raad , art. 594, 25 J u li e 1 889 ).

14 )Grondwe t , 185 8, artt. 75 & 77 ; ibid., 1 889 , artt.

74 & 7 9; We t 2/1896, a rt. 99 ( a lb e i Vol ksrade ) ;

Reglem e nt van Ord e vo or den Volk s raad de r Z.A .R., 1 882 , ar t. l (L ocal e W e tt e n der Z.A.R. 1 849-1 885 , bl. 1076) ; ibid:, 1887, art. 1 [fbid.,1 886 -l8G 7, bl.

17 2 ) ; Reglement van Orde voor den Ee rst en Vo lksraad der Z.A.R., 1 891, art. l (ibid., 1 890-1893, b11.

26 7-268) ? ibid., 1894, art. 1

(ibid.;~

l894,

bl.;24"'9) ~

ibid., 1896., a:rt-.1 (ibid., 1896; '- lH:. 309;). ; Reg1ement van Orde voor d en

Tweed~n

Volksraad der Z.A.R., 1891, art.1 (ibid., 1 8 90 .... 1893, bl.

-~-2;9-8)

9-.;i.l;)id., 1894;. a rt.1 (ibid., 1 8 94, ·.hJJ;. 146); ibid., 1898, art.1 (ibid., 1898, bl. 355).

l5)Grondwet, 1858, artt. 54 en 759 ibid., 1889, artt.

50 en 72; Viet 2/1896, artt. 45 en 97.

16

_)Kyk

art. 2 van - - a1 die Reglemente van Orde genoem in

voetnoot 14, hierbo.

Gekos

e

l

ede wat die

betrekking van

Volks-

raadslid nie kon of

wou aanvaar nie7

moes onmiddellik nad

a

t hull

e die

k

ennisge

wing van hull

e

verki

es

in

g ont-

van

g

het, met voll

e

dige

vermelding

van redes

7

hull

e bes

luit

aan d

i

e staatspres

ident meed

ee

1,

e

n

die Ui t -

voerende Raad

moes

dan

daaroor

oordee1. 17 )

Lede wat

nie in staat

was

om

die

vergad

e

rings op

di e bepaalde

tyd

b

y t

e

woon

nie moes

daarvan

aan

die

Regering

($taatspresident en staatssekretaris)

k

e

nnis

gee, en

1aasgenoemd

e moes d

ie k

enn

is

gewing aan die

voorsitt

er van

die Vo1ksraa d

oorhandig. 18)

Indi

e

n ~ ^Vo1ks

^raads

^{l i}

^d

sy bedanking wou indien7 moes

dit ook

by di e staats-

president geskied7

wa

a

rna laasge noemde n nuw

e verkiesing moes be)aal om

in

d

i

e

oop

geva

l l

e betrekking te voor-

sien.19

In

1882 het

di

e

Re

gerlng

egter

gemeen da

t

d

i t

di e

prerogatief van

die

Vo1ksraad was

om bedankings

van

sy

l

e

d

e te aanvaar en hulle pl ekke weer te laat opvul, maar die

Volksr

aad

het

ge

vo

e

l

dat dit niema~ anders as

d

ie Rege

rin

g se

taak

was

ni

e. 20)

Dies

e

1

fde

~ aak

^het

ook op

die skouers van dJ.e

pr

es

i

de

nt

ge

r

us wanneer ;n

vaka~ure d

e

ur

die d

ood van

n lid

ontsta

an het . 2

1 ) As

n ge

k

ose

l i

d nie die nodige

kwa1

i

fi

kas

i

es besit

h

e

t ni

e

, het

dit enigeen

vrygestaan om me t

die nodige bewyslewering die pres

i

den

t

se aandag daarop te

v

estig, in we1ke ge

v

a

l

di e p~esident di e s~ak moes on-

der

soe

k,

en

in

di en

hy

va

n

die gegrondhei d

van d i

e

r7) G;ondwet,

1858, artt. 37 &

39

9 i bid.,

1889,

artt.

34

& 369

Wet 2/ 1896

, artt. 57 &

59.

18)Art.

3 van

al die Beg1emente

va n Or

de, genoe

m in

voetnoot 147

hi

e

rbo.

1 9)R

eg1ement van Orde voor den

Volksraad der

Z.A.R., 1882,

art. 3

(Local e Wet ten

d

e

r

Z.A.R.

1849-18

8

5,

b

l. 1078);

ibid. ,

1887

7 art. 8 (ibi d. , 1886-18gr,

bl. 174). Di

e arti kel

kom

ni e in die Regl emente

v Dn

Orde vir

di

e Eerste en

Tw

eede

Volk

sraad

voor

ni e. 20 )De

Vo1ksstem

7

3

Mei

1882

(hoofartikel) .

21) Vg1 .

..:.. ::< n

spraak van vise- pr esi den

t

Kruger by opening

van Volksraad

op l

M

e

i

1882, ar

t.

2

(Byvo

egse1

Staa t

s-

couran t, 4

Me

i 1

882); Vo1ks:~caadsnotu1e

(Z.A.R:-y-;-

·-

art.

ll, 2 Mei 1882 (ibid., 11

Mei 1

882);

Regl

ement

van

Orde

voor

den Vo1ksraad der

Z.A.R., 1

882

,

a

rt.?

(L

ocale

We

tt

e

n

de

r

Z.A.R.,

1849-1885,

bl.

1076); 9nid.,

1887, art.

7 (ibid.,

1886-1887, bll.

173-174)~

Di

e a

rtikel

kom nie

in

die Reglemente van Orde vi r d

i

e

Ee rste

en Twee

d

e

Vo1ksraa d voor

nie.

k

l

a

g

te oortuig was

,

moes hy d

i

e klagskrif v66r di e opening van die Volksraad aan die

voorsitt

e

r

van d

i

e Volksraad oorhandig en op die verwydering van so n lid aandr

ing. 2

2

)

Hoewel d

ie Volksraad by

ten minste een ge

leent

heid die art

i

kel so gernterpreteer het dat d

i

e staa tspresident finaal moes beslui t of so •n lid sitting mog neem of n

ie,

het president Burgers die standpunt gehandhaaf dat d

ie

.c1egering die nodi

g

e on- dersoek moes doen, maar dat die fina

l

e bes

l i

ssing deur die Volksraad moes

g

eskied, n standpunt

w

at deur di e Volksraad aanvaar

i

s

.

23

)

Wat die byeenroeping van vergaderings betref, het die

staatspresident

van die O.V

.S.

oor dieselfde magte beski k as die van die Z

.

A.R., 24 )t erwy

l

bedankin

g

s

ook by die

st

aatspresident in

g

edien moes word, wa arna hy deur middel van nuwe verkiesings die vakante be

-

trekking

(

s

)

moes

l a

at opvul. 2 5

)

3

.

Algemene

veran

twoorde

l i

khe

i

d van die St aatspres

i -

dent

aa_r:._~

_

_yol_ksra?.:_~-=._~;z_.

Aanspraak.

Di

e Konst

itusie

van die O.V.S. het uitdruklik bepaal dat die

^~taatspresident

aan d

i

e Volksraad ver

-

antwoordel

ik

was en da

t

sy

nhandelingen of verrigtingen van appel vo

or

d

e

n Volksraad onderhevig zullen zyn.a26)

·22r-~-.---,---..

_ , . . " _

^o

Grondwet

, 1

858

,

art. 31

9

lbla.,

1

889, ar

t.

2o; Regle- ment van Orde voor den Volksraad der Z.A.B.., 1882, art

.

4(c).

i

b

i

d.

,

1887, art.4. Die bepaling kom ook nie in die Regl

e

men

te

van Orde

vir die Eerste en

Tweede Volksraad voor nie, terwyl in die Grondwet van

1

896 bepaal is dat sodanige klagtes by die Rege

-

ring

in

gedien moes word, waarna die Re

g

ering al di e desbetreffende stukke aan die voorsitter van die be- trokke Volksraad sou oorhandig

.(

Wet 2/l896,art. 44-

~-C2..2..~~e

:.Jet ten der Z. A. R ..

2

1896, bl. 39).

2 3

)Vo

lksraadsnotu

l

e (Z.A.R.-, art 41, 8 & ₉ M

e

i

1

876

(

Byvoegsel Staatscourant, 7 Junie

1

876

).

2 4 ) Ky_ ~ Scholtz~. v::-:-- ^b

^ll.

⁵¹

^{& 1}

³¹

^.

2 5

)V

olksraadsnotule

(

O.V. S

.),

4 Feb. 1876.

26

)Kon

stitusie

(O.V.

S

.),

1854, art

.

29; ibid.,

1

866

,

art. 31

(Scholtz~

a

.vv.

, bylae l

&

2); Wetboek van

~~n

Oranje-Vrzstaat, 1854-1891, bl

. 15 •

•

Verder i s die st aa tspresident van d i e O.V.S. onder die verpli g tin g ges tel om elke jaar by geleentheid van die Volk s raadsvergade rin ge verslag te d oen van d i e s taat v an di e kantore en die o pe nbare diens , terwyl hy die Volksraad met r aad en ad vi es moes dien, en ind ien nodig, wetsontwerpe aan hulle moes voorle. 27)

Vol ge ns h ie rdie bepalings het die president van die O.V. S . s o goe d as geen mag gehad nie en was hy e n die l e d e van die Uitvo e rend e Raad niks ande r s as blote instrume nt s in die hande van die Volksraad , wat eenvo udig na die wil van die Volksra a d moes han de l

. 28 ) nle.

Aanvankli k word in d i e Grondwet van die Z. A. R.

geen besondere bepaling aangetref wat de finiti e f be - paal het dat die staatspresident vir sy han de l en wan - del aan die Volksraad v e rantwo9rd 8lik was nie. To g s traa l die beginsel uit haas e lke a rti ke l van di e Grondwe t waarin di e ma g te en pl i g t e v an di e presi den t bepaal word . 2 9 ) Di e Grondwet het egter direk di e v er- pli g tin g om ge reel d aan d i e Volksraad ve r slag te doen op hom ge le

~

11

0ok zal hy ( d . i . di e Pre si d ent van di e Ui t vo e r e nd e Ra ad ) tyde n s d i e z i tt ing van d e n Volksraad ( d. i. d i e

jaarliks e s i t t i ng) verslag geven van z yn e ver- rigtingen ge durende h et afgeloopen j aar, van den t oestand der Republiek en van al wat haar

be~

·,ng in het a l gemeen betre ft.

¹¹

30 )

2 _{7)Kon s titusi e} (o. v.s .), 1854, art . 31; ibi d ., 1 866, art.33

(Scholtz~

a .w. , bylae 1 & 2 ) ; We tbo e k van den Oranje -V~lstaat 185~ -1 89 1, . b~~ _1 5 !. V gl~ ook Scoltz~

t . a .p., b 1. 24 & 2? en Konsvlt us l e (V. 0 . A.), a r t . I I, seksie

3~

"He (d.i. die pre side nt ) shall from time to t ime give to Con gress informati on of the state of the Union and recomme nd to their consid era - tion s uch meas ure s as h e shall judge necessar y a nd ex pedient.

¹¹

28 )Scholtz ~ ^{a . w. bll. 67 & 88 . V gl. ook De Zui d-Afri kaan ,}

24 April 1 854 ( hoofartikel ).

2 9 ) V g l . bv. hoof stuk VII v an hi e rd ie we rk .

3 0) Grondw e t ( Z .A . R. ), 1858 , ar t. 7~ ^{i bi d ., 1 8 8 9 , a r t .}

71 ( Locale Wetten der Z.A.R. 1888-1 88 9, bl . 183) ;

Wet 271H9"b-Tlbid., l89b", b l. 47). Sedert 1 89 0

moes di e v e rsla g aan die Ee r s t e Volksraad g e do e n

word .

Sedert

1877 is

die

v

e

rantwoordelikheidsbepalin

g

egter ook permanent

in

die Grondwet opgeneem toe uitdruk-

lik

bepaal

i

s dat di e staatspresideilt aan die Volks-

raad

(na 1890,

aan die Eerste Volksraad)

verantwoor

de

- lik

was. 31 )

Die

Staatspresd ,t

in

a

l

be

i

Bepublieke het gewoonlik b

y

geleentheid van di

e

opening van die

Volksraad •n

~:?J2_:t:_aak

gehou, waarin

h;;r

verslag gedoen het

(a) van

die uitvoering

van

die aan hom opgedraagde ver- rigtinge, asook van die algemene stand van sake m.b.t. kantore en die van di

e

land in die algeme

e

n

; (b)

van m

a

atreels vvat t

yde

n

s

die r

ese

s deur hom

~

di

e

Uitvoerende Raad ge

tref is

en waarvoor die

g

oed- keuring van d

i

e Volksraad nog verkry moes word;

(c)

en ten slotte het h

y

maatree

ls,

meestal i n die vorm van we tsontwerpe , aan die Volksraa

d

voor

ge

s

te

l, w

a

t deur hom as noodsaaklik geag is.

program

Die Aanspraak het gewoonlik min of me er di

e

vir die Volksraadsittin

g

bepaal,3 2

) wan

t die b

es

prekin

g

van

elke afs

onde rlike

a

rtike l

daa

rvan

deur

die Volksraad het die b

e

lan

griks

t

e ge

de

e

l t

e

van di

e

tyd van die vergaderinge in

b

es

l

ag

geneem.

Aanvanklik

i

s die

Presi

dent

in

di

e Z

.A.R.

t

c' '--,~ 3

deur die Volksraad

~~e_skrywe

om sy v

e

r

slag

aan di

e

Volks raad te

k

om do

en,

33

)

maar omdat sy Aan-

s

praak

nie net n

v

e

rslag v

a

n die

ge

dan

e verrig

tinge was nie,

is hy

later

:!!;j._tg·":qoc~

om sy Aanspraak

op

di

e

openin

gs

dag va n die

Volksraadsverg

aderin

g

te kom hou

.

3l),r ~-~- ; ~;~i-~g ^t

^ot

Grondwet, 1877. hoof

s

tuk l, a rt~-~

(L oca l~

Wetten

der Z.A.R. ~849-188~_, bl. 680

); ··i

et 37I'B"bl,

a

r t . l (~bi d ,, bl.

·

1025); Grondwet 188 (), art

. 56 (ibid.,

1 888~1889~ b1. 180);

\Jet

2/1896

,

art.81.

3

²)Vgl .

ook En

ge

1

bre

cht

g

· r .F. Burgers,

b1.

275

.

33 )Bv. R. 382/ 63: V

oors

i t t

e

r

e

n

s

ekretaris van Vol

ks

- r

aa

d

aan fung.

pres

.

van

Rensbur g

, d

.

d.

21 Me

i

1863~

R. 764/ 63: ibid., d.d. 1

2

Okt

.

1

863;

R. 76

6/64;

Voorsitter Volksraad aan pres. Pr

e

torius, d.d. 12

Sept. 1864; R.

1

045/65: Voors.

en sekr.

Vo1

ksraad aan

pres

.

Pretorius, d.d. l l Sept. 1

865.

•

Ook di t het vol gens •n vast e prosedure geski ed7 soos metteryd in di e Reglemente van Orde vir die Volksraad

omskrywe i s.

In die Z. A. R. i s ·n Volksraadskommi ssi e ge- kies om die Presi dent t e gaan haal wanneer hy sy Aan- spraak moes hou7 wat hy dan gedoen het onmi ddellik na die openingsgebed plaasgevind het. Hy het sy Aa~­

spraak self of deur di e s '.:;aatssekretaris l aat voor- l ees.34) Sedert 1858 het die Volksraad onmi ddel l ik daarna ·n kommissie geki es om di e verslag van di e pre- sident na t e gaan, ~ rapport daaroor by die Volks- raad in te di en, waarop di e Volksraad dan n voorlo- pige antwoord aan di e presi dent opgestel het . 35)

Na 1881 het hierdi e artikel uit die Grondwet verdwyn, maar i s di e prosedure in •n ef1,ens gewysigde vorm in

di e Reglement van Orde vir die Volksraad omskrywe. Die .ii.anspraak van die staat spresident moes vooraf ge- druk ·word, 3 6)

en

onmiddel lik na die ui tspreke daar- van moes TI kopie aan el ke lid voorsi en word. 37)

Sedert 1882 is ook nie meer •n kommissie geki es om die Aanspraak na te gaan nie, maar het di e voorsi t ter van die Volksraad onmiddellik n·1.dat die staatspresi - dent di e woord gevoer het, skriftelik daarop geant- woord. 38) In 1894 het die Eerste Volksraad beslui t dat di e Volksraadslede die Aanspraak, en die Ui t- voerende Raadslede die antvvoord van di e voorsi tter van die Vol ksraad staande sou aanhoor.39)

34)

Pre.s ide n~

^{Kruger het di t meestr l l aa t voorlees.}

35)Grondwet, 1858, art. t1-6.

3 6)Dit was die geval in die O.V.S. sedert 1856 (Vol ksraadsnotule (O. V.S.), 6 Februari e 1856 en 3 Feb. 1857).

37)Reglement van Orde voor den Volksraad der Z.A.R., 1882, art. 66 (Locale 'Nette_n der Z.A.R. ,1849-1885, bl. 1085)~ i bid., 1887, art. 65 (ibi d.,l886-lb87, bl. 65); Reglement van Orde voor den Eersten

Volksraad der Z.A.R. , 1891, art. 55 (ibid.,l890- l 893. bl. 274); ibid.,l894, art. 57(a ) (ibid.,l 894, bl. 257)9 ibid., 1896, art. 57(a ) (ibid.,l896,bl . 317).

3 8)Ibid. .

39)Notule Eerste Volksraad,

ar ~ t.l 42 -l 44,

^{21 Mei 1894;}

Regl ement van Orde voor den Eersten Volksraad der Z.A.R.! l':E4~ a~t~56 (Locale W~t!_en_ ~;~ Z.A.R. , 1894, ol. 2~7) 9 lbld., l 36, aru. 56 (lol d. , 1896,

~317). .

Verder was dit in die Z.A.R. die gewoonte dat die

Volksraad~ nadat bogenoemde verrigtinge af geloop was en die kornmissi e die p;resident weer ui t die vergade- ring geleide gedoen het~ tot die volgende dag ver- daag het.

40 )

van

die

In die O.V.S. het die urosedure nie veel die hierbo beskrewe

verskil~n ie .4l)

Hoewel di e s taatspresident net sacs die van O.V.S. in alle opsigte deur sy verantwoordelik- heid aan di e Volksraad ge bon de vvas 9 was nie e en van hulle in die praktyk TI willose werktui g in die hande van di e wet gewende liggaam nie. Net sacs hy in sy uitvoerende hoedanigheid, ten spyte van al die be-

perkinge 9 •n persoon i n •n amp was waarmee deeglik re- kening gehou moes word, het hy ook t.o.v. die Volks- raad sekere wetgewende bevoegdhede besit wat hom, afgesien van beperkinge en verantwoordelikhei d, in staat gestel het om ^TI l ei dende aandeel in die wet- gewing van die staat te neem.

4. StaatsE~~si~ent en wetgewing.

Die aandeel van die s taatspresident aan die wet gewing van die staat en sy wet gewende bevoegdhede kan gerieflikheidshalwe onder die volgende hoofde bespreek vvord.

(a ) Staatspresident as voorsteller van wetsontwerpe.

"Aan den president i s opgedragen het voorstellen van wett en aan den Volksraad, hetzy eigene voor- stellen, h~tzy anderen van het volk by hem inge- komen •. ..• "42)

Dit was di e opdrag wat in 1858 deur die Grondwet aan die p ·esi dent van die

Z. A.R.

gegee i s. In 1877 het die bewoording van die arti kel

· n

wysiging ondergaan, waarvan die betekenis daarvan nag duideliker gestel word:

40)Vgl. Volksraadsnotule

(z ; ~ .R.),

^{art. 14, 7 Mei 1888}

(Byvoegsel Staatscourant, 16 Mei 1888).

4l)Kyk

Scho lt z~

t.a. p., bl. 52.

4 2 )Grondwet (Z.A.R.), 1858, art. 66. Vgl. ook ibid. 9

art. 13, en hoofstuk VII, paragraaf 1 van hierdie werk.

"

De Staat

spres

i

dent

doet

de

vo

orst el

l

e

n

van we

t aan den Volksr

aad

•.

..

• "43)

Die reg van die volk

om by die

yresi

dent wetsvoor

-

s

t

e

l l

e

in t e dien, is weereems in 1

866 beklemtoon

,44) maar

daarmee was dit nog geen

uitgemaakte

saak dat

sodan

i

ge

voorst

e

l l

e

voor die V

olksr aad ge

le sou

word nie

. Die staat

spresident en

Uitvoerende

Raad moes

hierdie voorstelle

eers aan hulle

oordeel onderwerp

en

besluit of

sodan

i g

e wetgewing

nodig

of

gewens was of nie. 4 5) I

ndi en

dit onnodig of ongewens geag is, het

die

volk

nog

altyd

die

reg

gehad om hull

e per me-

marie

na die-V

olk sraad te wend en kon

laasgenoemde liggaam

aan die P-r

e

sident opdr a

g gee

om

s

odani

ge

wet-

gewing vo

or te berei

en

d

i

t ter behandeling a

a

n die

V

olksraad

voor te le.

Die indiening

van vvetsontwerpe was

n

ie

die al leenreg

van die staatspresident

nie, want Volks-

raadslede kon

ook

wetsvoorstelle aan die Raad voorle. 4 6)

~~<=:~---~'

7

^as

^egt

^{er e}

en belangrike

verskil t.

o.

y.! __ =~:l:i,e,.,._ in- diening

van

wetsontwerpe deur die

staatspresident

,

en

c _ van ·n

lid v

a

n

d

i

e Volksraad. Die s

t

aats

presi-

dent het

ni

e

voo

raf

die

verlof

va n

die Volksraad

no

- dig gehad

om we t

s

on

t

werpe t

er

tafel te

l e nie, maa

r

wanneer ~ Volksraadslid

dit

wou

doen,

moes hy eers

die

toestemming

van die

Raad daarvoor

verkry. D

a

n

moes s

o n

lid eers d

ie

a

l

gemene s

tre

kking van die beoogde wetgewing ve

rduid

e

lik

9 en die Volksraad

n

a

beraadslaging

daaroor

be

s

luit of sodani

g

e

verlof

v

e

r

- l een

kon

word.

4 -, \

""'' To

evoeging tot G:'G;:).

dvJe t,

1877,

hoo

fs

tuk l,

a

rt

. 4 (Locale Wetten der Z.A.R.

1849- 1885

, bl. 680), ge-

h

andhaaf in

W

e

t 3/18 81,

art.

3

(ibid., bl.l026); Grondwet, 1889,

art

. 62 (ibi

d.,

1888-1

889,

b1.

181); W

et

2/1896, art.

87

(

ibid., 1896, bl.46);

Konsep-

gr

on dwet,

189~ a

rt

.

79

(opgeneem in Notu1e

Eerste Volksraa d,

art. 594, 25 Julie

1

899).

44)

E.V.R

.

7A~

^Vo1kraadsnotu1e, art . 242, 26 Sept. 1866.

4 5

)

Grondw

et (

Z

.A.R

.

), 185

8,

art.

67~

^{ibid., 188}

^9,

^art.

63 (

Local

e Wet ten

der

Z.A.R.,

1888-1

889,

bl

.

182

); iNet 2/1896, art.

88

(ibid.,· 1896, bl.

46); Kon

sep- gro

ndw

et,

18

99

,

art.

79

(

opgen

eem in

Notul

e Eers

te

Volksraad, art.

5

94

, 25 Juli

e

1899

).

4 6)Vgl. ook

G

ey

van Pittius~

^{a.w., b1. 21.}

Indien

wel~

moes dle lid die antwerp by die sekre - taris van die Volksraa d indien . Laasgenoemde moes dit aan di e Regering besorg en die Regerin g moe s hulle rapport daaroor no g in dies elfde sitt in g a an die V olksraa d lewer. As die maatreel noodsaa klik was, kon die Volksraad dit dadelik in behan de lin g neem, anders is dit aan die Re gering opgedra om dit dieselfde weg as alle ander wetsontw erpe te laat gaan

e!l' by di e vol gend e s itting we e r in te dien: --4 7)

Die opdra g om w etsvoorstelle by die Volks- raad in te dien is in die o.v. _

^>

nie so pertinent aan die staa t s president gegee nie. Van hom i s verwag dat hy di e Volk s r aa d

" ..•• met r a ad en advies dienen en indien noo dig wetsontwerpen ter tafe l leggen •. . • "48)

Waar aan di e president van die Z. A. R. dus definiti e f die opdrag g e gee is om we tsontwerpe aan di e Vo l k s - raad v oo r te le , i s a an sy Vry s t aa t se ko ll ega di e openin g ge l a a t om s odan ige voorstel le wanneer

hy

di t nodig mog vind, aan di e Volksraad voor t e le . H oe- w el hi erdie bepalin g u it ers gerin g l y k, het die Vry - s t a a t se pres id ent in di e pr a kt y k oor b ykans di es elf de magt e b es kik as

di~

in di e Z.A. R. en

47)Reglement van Orde voor den Volksraad de r

Z.A.R. ~

1882 , artt. 74 & 67(f) (Lo cal e W ett en d e r Z.A.R., 1 849-18 85 , bll. 1087 en 108 5-1086)7 l bid.

~

1887, art t. 73 en 66 ( f )

(ibid.,l886-1887~

b11. 1 82 - 183

& 181) ; Regl em e n t van Orde voor den Eer s t en

Y?1~sraad

de r Z.A.R. , 18 91,

art~.

? 3. & 56( g ) , lbld.,l8 90-1893, bll. 276 &275 . ; lbld., 1 894,

ar+t . 65 & 58(g) (ibid., 1894, bll. 260 &2 58);

iL~J.,

luJ 6 , a rtt. 65 & 58(g) (ibi d ., 1896 , bll.

320 & 318)9 Regl em ent van Orde vo or den ' rwee den Volks r aa d de r Z.A. R., 1891, artt. 58 & 5l(g)(ib i d ., 1 890-1 89 3, bl l. 30 6 & 30 5 ) ; ibid., 18 94 a rtt. 59

& 53 (g) (ibid., 1 894, bl1 . 320 & ^{318); ibid., 1 89 7,} artt. 59

&~53(g)

(ibid., 1897, bl1 . 156 & i54); · ibid., 1 89b , artt. 59 &·53(g)

(ib~d.,

1898 , bl1.

364-365 & 363). Te en hie rd.ie pro s edure, w araan i n - dien ing van wet gewing deur Vo1 k s r aa ds1ed e on d erwo r - pe w a s , h e t D e Vo1k sstem (10 J a .1 88 3) hef ti g be-

swaa r aange t eken omda t di e Vo1k s r aad s 1 ede s e e in t l i ke plig ook di e indiening va n wet t e b ehoort t e w e es . 48 >Kon s titus i e (O.V.S .), 1 854 , a rt. 31 ; ibid., 18 66 ,

a rt. 33 (Scholt z : a .w., by1a e 1 en 2 ); W etboek van

den

Oran_j_~_y_J'_:ystaat,

1 8 54-18 91, b1 . 1 5 .

"het dit die president in staat gestel om op feit- lik elke gebied sy wil deur te veer. Die oorsprong van die meeste wetsontwerpe was nie die volksraad

self nie maar die president. Met elke jaarlikse sitting van die Raad het die president •n groot aan- tal wet s ontwerpe ter tafel

gel~

en die vernaamste wette wst gedurende die bestaan van die

re~ubliek

gepasseer is, was almal a fkomstig van hom of is deur die Uitvoerende Raad of n hoofamptenaa r opge- stel onder leiding van die pre sident." 49)-

Dit het ook vir die staatspresident van die Z.A . R . ge- geld.

Van se l fs pr e kend w a s die staat s pre sid e nt in a l bei Republieke meer as enigiemand anders in staat om wetge - wing by die Volksraad in te dien. Hy was die man wat a $ hoof van di e administrasie ten voll e op hoo g te was me t l e emt e s wat d eu r we tgewing a angevul mo o s wor d . Hy was die persoon wat met sy vinger op di e pols van di e volk moes lowe en wat deur sy jaarlikse reise s eker

die vertroud s t e persoon met die b eho e ftes van di e land was. Dit was s y taa k om voortdurend sy

o~

oop t e hou en oor di e b e l a n ge v a n l a nd e n volk t e wa a k . Dit i s dan ook geen wonder dat die Volksrade van die twe e Re- publieke die we tg ewing wat deur hom ingedien is, met die grootst e agting

beje~n

het nie en b a i e min d eur hull e

f k .

50)

a g e our 1s.

Ho~wel

di e st aatspr c side nt ni e nodig gehad h e t om die goedk e uring van di e Uitvo e rende Raad t e ver- kry vir we tsontwerp e wat hy wou indi en nie, het hy, in a lb e i Re publi ek e , eg t c r eer s so n wetsontwe rp aan di e Uitvo e r e nd e Raa d

voorgel~.

Indi e n hy voora f di e g o c d - k e uring van die Uitvoerende Raad verkry :het, h e t dit natuurlik sy hand e ge st e rk wanne e r die Volksrad e die ontwe rp beh a n de l he t, maar wannee r hy dit ni e v e rkry h o t

nie~

h o t dit o ok di e Uitvo e r ende Raa d s l e d e vryge - s t aan om in di e Volks r aad hull e p e r s oonlike opini e s d a aroor uit t e s p r e ek. In 1 aasgeno emde geva1 het di e staatspre sid ent d a n all ee n ge staa n.5 1 )

4 9)Scho1t z: a .w . , b1 . 116.

50)Vg1. ook ibid., b1l. 116-117.

5l)Dit was b v . di e gev a l mo t di e we tsontwerp wat pre s.

Kruge r in 1 889 aan d i e Volk sraad

voorgeH~~

h e t, waa r- me e

di~

t ot s t a ndkoming v a n twee volks r a d e b e oo g i s

(vg l. olks r aad snotul e , e rt. 303, 29 M e i 1 889 -

Byvo egse l tot § t aa t s coura nt, 5 Jvni e 1 8 89; The St a r,

31 M e i 1 889: '" l'he Dua l Chamb e r Sch eme . )

D i e opstel van

~

we tsontw e rp kon deur di e pres i dent self geskied, of deur h om en die Uitvoerende Raad, of deur ee n of ander amptenaar aan w ie die taak

deur di e staa tspre sident opgedra kon word . I n die praktyk het die presj_dent i n al be i Republieke di k- we ls van am:· · e nare ge bruik gemaak om konsepwette voor

te berej_ . 52 ) .Aanvanklik i s ver al van die dienste van die staatsprokureur geb ruik gemaak , 5J ) maar namate mee r amptenare to es i g oor die st aatsdepart eme n t e ver-

kry het , is oak aan hulle soort ge lyke opdragte gege e . By enke l e ge l een thede h e t di e Volksraad ook op ei e inisiati ef , of op verso e k van die staat s pre s ident

^~

kommi ssie ui t die Volks raa d benoem om bepaalde we ts ..:..

ont· ?c ::. " ; e vo or t e berei, maar a l tyd in sam ewe rki n g met die H e gerin g . ⁵ t~ )

(b)

Publi 'kas: i .e van \Netsontwerpe deur die Staats -

·)re s i den t .

.12; _ ___ __ , .... ~---~·---

As die st a ats r )res ident van di e Z. A. R.

•n

we t sontwe rp aan die V olksraad wou voo rlS , moe s hy di e antwerp ten minste drie .maa n. cle voor die a anv ang va n die Volksraa ds ittin g in di e

?t~ats~o~r~lt

te r ke nnis - name van d i e volk pub l iseer, tes a m e met a ll e ander

stukke wat deur hom a s nodi g en nut ti g be sk ou i s . 55 ) O m dat we t gew= L n ::::, s omtyds so drin g e nd kon wees dat d i t nie dri e m aan de voora f a a n di e di e oord ee l van di e volk onderwerp kon word

nie~

he t die Volksraa d di e re g ge - ha d om in dr j_ n gende geva lle kon sepwe t te te b ehan de l w at nie v oora f gepu b liseer v vas ni e , m a ar indi en di t

s ou ge b eur, m oes gron di ge r edes deur di e Volk sraad vir 52 r·- · - 1

^{-····:----~-}~-~---···-----=----·

- - · . · : -- -- ·-- -

^,-~--

scnol lJz : a . w.

~

bl . 11 6; 'Nypkema: Dle lnvloea. van

~q_erland

e n Ned e r lan ds - Indie

O_P.

ontsf a:an en_ o:gt -

vn1Ckel~..!:'l..i:L

..

.'Y-C1r~-

die re gs we s e in S . A. t?t 18810' n"-11-:- 1 85- 190 .

53 ) Bv . U.R . lA : Uit voe r e nd e R aa dsnotul e ~ art . 3 2 ~ 5 M e i 1 859 9 Volksra adsno tul e, a rt . 1 6 \ 13 Sept . 1 859

_(_§~'b._

Argiefs tukk e

~

· rvl . , no . 4, b1 . l 7

J 9

R. 213/66: Sta a ts- prokureur aan Uitv . Raa d , d . d . 16 Fe b . 1 86 6;R. 977/7l : Staa t spro kure ur aan Gouve rnement se cre taris , d . d . 6 Sept . l87l; R. 140/74 : Staat s prokureur a an Staa t s sekre - t a ri s , d . d . 7 J an . 1874 .

54 ) V olks r a adsno tule, art t . l0l - l02 t 1 5 Me i 1 889 (Byvoeg- se l Staatscoura nt, 22 Mei l889 J ; V.R . R. 7l/89:S taa ts - s ekre t a ri s a an Volksra ad , d . d . M e i 1 88 9 .

55 ) Grondwet,l858, art . 669 ibi d ., l 889 ~ ^{a r t . 62 ( Lo e:a l e 'Ve tt e n}

der Z. A. R. l 88 8- l889 , bl . l8l J ; W e t 2/1 8 96, art . 87

ri bid .-, bT:-TbT.

son stap verstrek word . 56 )

Die publikasie van n wetsontwerp i n die St aatscourant was bedoel om aan die volk die geleent- heid te gee om, i ndien hulle wou, hulle s i enswyse daaroor aan die Volksraad te kenne gee v66r die ant - werp in behandeling geneem sou word . 57) V an hierdi e reg het die volk in bei de die Republieke, maar v eral in die Z. A . R., gewe ldi g baie geb ruik gemaak , e n haas geen wetsontwerp is gepubl i seer in verband w aarmee daar nie memories by die Volksraad in ge stroom het nie .

Op

hierdie r eg was die volk uit ers jal oers . In 1899 het die Grondwethersieningskommissie byvoor - beeld aanbevee l dat die a rtikel waarin die vo oraf - publikasie Van we tsontwe rpe voo rgeskryf word, a ldus v er ander moes word:

: :zoo 1.1.ogelyk zullen de voorstell en van wet door hem (d.i . die Staat s president) drie maand en v66r het indienen door middel van publicatie in de Staat scour a nt aan het al gemeen worden b eke nd ge -

maakt:-«5lT ) -

Tee n hierdi e voo r ge s t el de v eranderin g het nie m in der

•

as 27 memories, onderteken deur 878 persone, by die Eerst e Volksraa d ingekom nie, waarin ge vra word dat die zoo mo_ge l;y-k geskrap mo e s ;:ord en di e a rti kel so moes l ui dat all e w etsvoorst elle ge publi see r moes word . 59)

.5b)Re~le~~n-~- ·- van Ord e voor de-~ V~ksraad d er Z.A. H., 1 882, art . 72 (L ocal e Wetten der Z.A. R. 1 849-1 885 , bl .l086 )

9

i l;id . ,- 1887 ' al.;t:-7-l (ibia:- ;I"80b- :f8"87 , bl . 1 82 ); Regl ement van Orde voor den Eers te n Volksraad de r Z. A. R. , 1891, a r t . 6l(ib id. , 1 89 0- 1 893 , bl . 27 6 ) ; ibid.,l89 4 , a rt . 63 (ibi d . ,l8 94, bl . 25 9); i bid . ,l896, art . 62 (i b id . ,l896, bl . 319 ); Re glement

va~

Orde voor den Tweeden Volks raad der Z.A . R., 1 891 , art .5 6

(ibid . , l890- 1893,

bl. 306) ~

ibid .,l 894, art . 57 (i b i d., 1894, b l . 319)9 ibid . , 1897, art . 57 (i bid . , 1 8 97, bl . 155); ibj_d ., 1898, art . 57 ( i-bid . , 1898 , bl . 364) . 57 )Grondyvet _ _ ( ~ . A.R . ), ~ 85 8,art.~2; ^{ibi d . , 1889 \} a;st ~ l 2

, (Locale

'd::_~t-~n d~_r. ~.A. R. J..So~-1889

\ bl . l7 4 ) ; vve t 27IB9b,a-1. t . i2C'- bld . , 1 89b,

ol:-JbJ.

58 )Ko:':l.s e p- grondwet, 1899~ ^{art . 79 ( opgeneem} in Notule Eer ste Volks raa d, art . 594 , 25 Julie 1 899 ) • .

59 )E .V. R.: 32 4/99; 359/99; 571/99; 697/99; 840/ 99;

86 0/9 9; 873/99; 962/99; 1359/99; 1 507/99; 1611/99;

176 5/99 9 1796/ 99; 1882/99; 2157/99 ;

2160/99~

218 2/9 9;

21 93/99; 2l98/99 y 222 0/99; 2265/99; 2344/999 2363/ 99;

256 0/99; 2625/ 99; 2363/ 99; 2560/99; 2625/9 9 ~ 2732/99 .

·n

Lang bespreking van die voorstel

en memories

het

gevolg, waarin raadslid Steyn die gevoel

van

die

Eerste Volksraad

vertolk

het toe hy daarop gewys

het

dat

die

verandering van

di

e artikel

di

e ge

v

a

a

r inge-

hou

he

t da t dit di

e

stem

van

d

i

e volk

in

di

e wet g

e

wing van die land

sou kon

wegneem.

60

) Daarna

het

die Eerste Volksraad

met meerderheid

van

stemm e a

a

n die

wens va

n d

le ⁰

memorla

⁰ lo ' ls~e vo ld

oen

.

61

)

In

die Re publi

e

k

van

die O.V.

S.

moes di

e staatspresident

en enige

ander voorsteller van wets- ontwerpe soda

ni

g

e antwerp

minstens

ses wek

e

vo or

die

aanvan

g van

di

e Volksraadsitting in

die

Gouve

rneme nts Coura nt publiseer

.

6

2)

Hierdie bepalin

g i s se

d

e

rt

1858 in

di

e Regl e

m

e

nt v

a

n Or

de vir

di

e Vrys

t

aatse 6-,)

Volksraad opgeneem. ~

Die

voorbehoud

was oo k daar dat die

Volksra

ad

~

antwerp wat ni

e g

epubli

seer

is ni

e

, k

on be

handel, mits

g

rondi

g

e r

e

d

e

s

vi

r di

e s

t

a

p v

e

r

strek wo

rd,

maar in

188

2

i

s

t.

o

.v.

di~ voo

r

be

h

oud strenger

maatreels get

r ef toe neer g

ele

is dat

s

odanige

wetsontwerpe b

e

handel k

on word

alle

en a

s

twee-

de rdes v

a

n di

e l ede va

n

di e

Volksraad

ten guns

t

e daarvan was. 64) In 1882 i s die

we t

sontwe

rpe wat deu

r di e s

t

aatspres

i

de

nt

of

oor

een

komstig ·n b

e

slui t van d i

e Volksraad

o

pgestel is van

die

publikasie-

v

e

rpli

g

ting

onthef, 65)maar i n d

ie vol

gend

e j

aar is

hierdie

vrystel-

lin

g

wee r

opge

h

e

£

. 66)

Di

e pub

l i

kas

i

e

v

a

n

we

t

sontwerpe e

n

d

i

e

r

eg

van di

e

volk om hull

e s

i

e

n

swy

s

e

daaro

or by

di

e

Volk

s-

r

a

ad b

e

k

e

nd t

e

maa k kon

~ e

rnsti

ge be

p

erking op di e mag

van di

e

st

aat spr es

i

den

t

as we

t

s

vo

ors

t

el ler wees.

0 5CTT--- c ---·--- - . · - - , - .. - · · - - - - -..

^{·~. ·---~.--}

0 No

tule Eerste

Volks r

aa

d,

art .

7

83, 8 Aug. 1899. 61 )Ibid., art.

784

.

6

2)Volks

r

aadsnot

ul

e (

O.

V.S. ), 17

Ok

t . 1856, en

n

ie

17

Feb.

1

8

5

6, soos

S

chol

t

z

(

a.w., bl. 57, voet

n

oo

t l

) meedee

l

n

i

e.

6 3 ) Scho l t z~

^a.w.,

^b

^{l l. 57-59? Kyk oak Regl emen}

^t

^van

Orde

(O.V.S.-Volksraad)

1

882 (G

ouverneme nt

s Courant

,

26 Julie

1

832)

;

ibid., 1384 (i'bld.,

9

Julie lBd

4)

.

6 4) S ch o lt z~

^{t .a.}

^p

^{. ,}

^bll

^.

⁵⁸ & 59

.

65)Ib

i

d.

,

b

l

. 58. 6

6 )I

bi d.,

bl

. 59.

Noodsaaklik wetgewing kon bai e maklik skipbreuk 1y as die volk daarteen gekant was, want di e geski edenis van die Z.A.R. het gel eer dat die Volksraad eni giets anders sou doen as om t een die wil van di e volk t e besluit. Dit was bv. di e geval met die pensioen- wetsontwerp, wat veral gedurende di e negentiger jar e herhaaldelik deur die volk af gekeur i s , sodat di e Eerst e Vo1ksraad di t ook nie wou goedkeur nie. Aan die ander kant is die noodsaaklike wetgewing dikwe1s vertraag omdat die Vo1ksraad nie altyd berei d was om wetsontwerpe te behandel as hu1le nie van die volk se houding daarteenoor seker was nie. 6

7)

Waar die vo1k veral hul1e inv1oed laat geld het, vvas in di e geval van die konstitusionele wetgewingsvoorstelle, 68) waardeur grater mag aan die staatspr esident beoog is.

Aan die ander kant kon di e opinie van die volk vir die staatspresi dent n waardevol le hulp en steun wees om sy taak in die Volksraad te ve.rgemak- lik, vvant as die volk ten gunste van •n wetsontwerp was, kon die Vo1ksraad baie moeilik wei er om di t t e aanvaar, 6 9)tensy werklik grondige redes vir die wei ering aangevoer kon word.

(c)

~ot::~.2rgti~LL_~ ~-. ;!-~r~diej_ng

__ van

w e~.~~ -n~ve rp e

deur

~~-taa~-~"'BSla~.

Anders as i n die geval van die Arnerikaanse president wat wet gewing aan die wet gewende mag kon

'b'7JV~die --;;;~-;;::~ t .

^{van dl e Volksraa}d m. b. t. pres. Kruger se voorstel om twee volksrade op t e rig, nl. dat hulle oor die voorgestel de skema :•geen oordeel (kunnen) uitspreken, maar spreekt zyn gevoelen uit

dat de Regeering zoodanig concept wet svoorstel op- trekke en zoo spoedig mogel yk te publiceer en, en by de aanstaande zitting van den Volksraad voor te leggen, t en einde het publiek in de gel egenhei d te ste11en per memories hun gevoelen daaromtrent uit t e spreken, waardoor de .Jlaad al sdan beter in staat za1 zyn over het voorgsstelde schema t e bes1i ssen. n Volksraadsnotule, art. 538, 21 Junie 1888 - Byvoeg- se1 Staatscourant, 22 Aug. 1888).

68 )vg~En g~l~t ; T.~~-~~e r s ,

^{bll . 288- 289 • .}

6 9)Vgl. De Volksst em, 10 Aug. 1899 (hoofartikej . .

voorstel, maar dan niks verder met die totstandkoming of nie-totstandkoming daarvan te doen hec ni e, 70) het die staatspresi dente van die twee Boere-repub1ieke die r eg gehad om nie al l e2n j_,- die Volksraad si t ting t e neem nie, maar ook om ingediende wetsontwerpe toe t e l ig en t e verdedi g en oar di e a1gemeen aan di e bespr e- kinge in die Volksraad deel t e neem.

Die toel igt ing en verdedi ging van wetsont- werpe deur homself of deur n lid van di e Uitvoerende Raad wat deur hom daartoe aangewys i s , was n taak wat deur die Grondwet aan die staat spresi dent van die

Z.A.£L Ol)ge1e was. 71 ) ·rydens die bewind van presi dente Pret orius en Burgers i s die taak mees-Gal deur die Pre- sident sel f ui tgevoer, Em wanneer di t vir hom onmoont - lik was om self te gaan, he·c hy gewoonli k di e Staats- sekretaris, vvat alt yd ten voll e op hoogte van SElke was, in sy pl ek gestuur. In 1377, t oe op aEmdrang van presi dent Bur gers aan departementshoofde si t tingsreg in die Ui tvoerende Raad verleen i s·, 72) is ter se1fdertyd ook neergele dat die s~aatspresident all ereers di e be- trokke amptenaar, op wie se departement die wc:;tsont- werp betrekking het, sou belas om die toeligting en ver dediging daarvan in dj_e Volksraad wa:':r te neem. 7 3) Na die herstel van die Republ iek in 1881, is 1aasge- noemde reeling in dj_e Grondwet gehandhaaf . 7 4) Daarmee het die s taatspresident geen afstand van sy bevoegd- heid gedoen om die taak sel f t e verri g nies en het president Kruger d:Lkwels saam met die betrokke ampte- naar in die Vol ksraad opgetree. Ongetwyf el d was di e wysi ging wat in 1877 aangebring i s, baie nodi g omdat die staat spr esident onmoontlik nie ocr al di e kennis kon beskik 1rvat nodi g was om

d~L e

gr oot verskeidenheid van wet sontwerpe toe t e 1i g nie 7 en sor!Lmi ge daarvan het werklik hoogs gespesial iseerde en t egniese kenni s vereis.

70 - . .

) Laski ~

^a.

^{w .,}

^{bl .}

^{3 ;}

^{Gey van Pi}

-t:ci~~-. ^{w . ,}

^{bl. 27.}

71)Grondwet , 1858, art . 68.

72)Kyk hoofstuk VII, bll.

304~305

^{van hierdie werk.}

7

3

)T oevoegJ.. ng 1:;o' ' ·c G ronctw- e t , l 8 77, art. 4 ( Local e ./et ten der Z.A.H .• 1849-1885. bl. 680). ---·--·~---

7 4 ) - . --:-::---" . _ _ _ _ ,

Wet 3/ ldd1, art. 3 (Locale Wetten der Z.A.R. , l849- l885 bl.l026) ⁹ Grondwet ,

1889,

ar t . 64 ( i

bld . 1888-1889 "bT.'

182); Wet 2/1896, art. 89 (ibid.,1896, bi. 46). ' •

By pres ide nt Kru

ge

r

het di t die

r

e

el

geword om

l

aasge

- noemd

e

tipe

wetsontwerpe hoofsaa~lik aan die betrokke amptenare oor

t

e

l

aa

t, t

erwyl hy self opgetree he

t t.o.v.

d

i

e wette waarin

be

g

inselsa k

e

t

er sp

r

ake gekom

h

e

t.

Die wysigin

g wat

in 1

89

9 voorges t

e

l is,

het

in werklikh

e

id niks nuuts inge hou ni

e

,

maa

r wa

s slegs ~ aanpassing by die verande

rd

e samestelling en

werkverdeli~g ^v

^a

ⁿ

^die

^Uitvo

^e

^ren

^{de Raad.75)}

^V

^oo

^rt

^aan

sou die

artikel d

a

n

as

vol

g

lui:

"Met

de to

e

lichting

e

n

de

v

e

rd

edi ging

v

an de

in

ge- diende

voorst

el

l

en

v

a

n

wet,

zyn

belast de Staa

t

s-

pr

es

ident

en de

l

eden

van

den

Uitvo

erenden Raad.

D

e Staatspresident

ka n

die

to

el

ichtin

g ook opdra- gen aan andere

pers

one

n,

waartoe

in

de eerste plaats de ambtenaren

in

a

an

me

r

king komen wier

departement in

de

voorst

e

ll

e

n

betrokken is. "

7

6

)

Hoew

e

l

geen spesiale a

rtik

e

l

in d

i

e Grondwet

van

die

O.V.S.

aan die

staat

sp

r

es

i

dent

di

e mag verleen

het

om die

deur h

om

in

ge

di

e

nd

e

voorst

e

l l

e

t

oe te

l i

g en te

v

erdedi g nie,

h

e

t

hy dit net soos sy oor- Vaalse kollega gedoen

,

kragtens die a

l

gemene opd

r

ag wat aan hom

verle

en

i

s om

di

e Volksraad me

t r

aad en advies by

t

e staan en wetsontwerpe

ter t

afe

l t

e le. 7 7) Dit was

in

hierdie

perso

onlike

to

e

l i

g

tin

g

v

an wetsvoorste

l l

e

wat

die kr ag

van

die

St

aa

t

s

pres i

den

t in

we

t

gewende aan

-

ge

l

ee

nthede

ge

l

ee was.

Indien

hy enigsins ~ persoon

v

an d

ie forma

at van

•n

Brand, Burge

rs

, Kruger en Steyn

was, h

e

t

dit ba

i

e se

lde

geskied da

t

die Volksraad

t.

o

.v.

die wetgewing nie

n

a hom geluister het nie. Sy posisie

t

eenoor d

i

e

Volks

raad

i

s nog

verder ver -

sterk deurdat hy as

l

as

hebber van die

volk n beroep

op

di e

volk

kon d,oel)

i.nd i

.en die we

t

gewande ma.g·hom n

i

e ·

i

n sy

we tg

ewende

pro

gram wou ondersteun nie, want wette v

Ja

s nodig om die gladde verloop ^V&1 die landsadminist

r

as

i

e

,

75)Kyk

-hoofstuk VII, bll.

J07-309 van hierdi

e werk.

7 6 )Konsep-grondwet, 1899, art

. 80 (opgeneem

in

Notule

Ee rste Volksraad, art.594,

25

Juli

e

1899). Vir be- spreking en onv

e

randerde

goedkeu

rin

g van die

v

oo

r

ge-

steld

e

artikel, kyk

Notule Eerste Volksraad, a

rtt.

7

8

5-7

8

6,

8

Aug. 1899.

77 )Kon stitusi

e

(

O.V.S.),l854, art.31?

ibi

d. , l866

,

a

rt.33

(Scholtz: a.w.,

bylae 1 en

2)9 W

etbo

e

k van den

Oranje-Vrystaat

1854-18 91, bl.l5.

waarvan

hy hoof

en waaroor

h

y

verantwo

o

rdelik

was

,

te

verseker. Die praktyk in

die Z.A.R

.

en die O.V.S. het bewys dat

i

n d

ie die

bevoegdheid wat aan die

st

aats-

presid

ent verleen

is,

baie gro a

t

moontlikh ede geskui l het. Indien di t •n bekwame president wa

s9

en a

a

n b

e- kwame

presidente het die

t

wee

Republieke,

me

t

ui

tson-

derin g van enke

1

e persone, geen geb

rek

gehad n

i

e

,

en

i

nd

ien

hy

g

eweet

h

et

ho

e om die moontlikhede te benut, het die bevoegdhe

i

d om we

t t

e voor

t

e ste1 en toe t

e 1ig,

hom ni

e

a

11een die

vernaa ms te figuur

i

n die

v

ve t

-

gewin g van die Staa

t

gemaak nie, m

a

a

r

het dit hom

i

n

-

derdaad,

n

aas sy pos

i

s

i

e as hoof van die

~itv

...

oerende

gesag, ook

t

o

t

hoof-w etgewe

r in

die staat verhe f

.

In die op

s

i

g

het di

e

Boe

r e-

staa

t spresidente ·n b

e

1

angrike

vo

orde e

1

bo

di

e Amerikaanse

president

gehad

.

Die

re

eds sterk

posisi

e waarin di e staa

ts-

president aldus teenoor di e Vo1ksraad ges

t

e1

w

as,

i

s no

g

krag t i

g

er

gemaak deur

die re

g

wat

aan die staa

t

s-

ho

ofde

va n d

i

e

Z.A.~. e

n O. V.S.

v

erl

e

en i

s

om

o

ok

andersins

in die

Volksraad

s

ver

gaderin ge

t

eenwo

ordig

t

e

wees en aan die besprekinge

d

ee

l

te neem

. ;!Vee

r spr e

e

k di

e

Grondwet v

a

n di e

,~.A. H.

hier

'

dui de1

iker as die va

n die O.V. S

.

Eers

ge

n

oe

mde bepaal:

11

De President e

n

de

led

en van den Uitvoere

n

den

Raad

zullen wel z

ittin

g

doch g

een stem in

d

en Volksraa d hebben,"

7

8

)

te

r

wyl d

i

e Vrystaatse President s

e

si

t tingsreg e

n r

eg

om

aan d

i

e

beraad s

l aginge

deel t

e

n

e

em, by i

mpli

k

as

i

e

ing esluit was in ar

t.

33 va n

di

e Konst

i tu

s

i e.

79

)

Ho

e-

wel in d

i

e Grondwet van di e Z.A

.

R. va n 1858 nie me

l -

ding g emaa k is v

a

n die re

g

tot d

e

e

l

n

a

me a

a

n

d

i

e

b

e- s

pre kings d

eur di e p

r

es

id

e

nt

n

i

e

, het hy to

g

v

ana

f di

e

b

egin va

n die

Repub

l i

e

k daar

aan

d

ee

l

g

en

ee

m, m

aar nie

op so

·

n

groat skaal

as

YJat

l

a

ter die geval was nie

. •

Uitvoerende Raa dslede h

e

t blykbaar n

i

e die re

g g

ehad om in di

e

Volks r

aad

t

e

spr

ee

k nie, beha1we w

annee

r

hu11e

ver

s

oek i

s

om di

t te

doen

, want i n

1

8

71

he

t di

e

Vo1ks

-

r aad b

es1uit da

t l

ede

v

a

n

die

Uitv

oe

re

nde

Ra

ad die

Vo l

ks-

r

aad nie mea

r l

a

nger n

2t

v

a

n i

n

1ig t

ing s

ou b

e

dien

as

hull

e

da

a

rto

e

v

erso

ek word nie

,

ma

a

r

da

t

h

ull

e

ook

78) _{Grondwe t} ( _Z.A

_.

_R. )

₁

₁

₈

₅₈

_{, a}

_rt

_{. 85.}

7 9)Kyk Vo1k

s

r

aa

d

sn

o

t

u1e (O.V.

S.), 8

O

k

t

.

1

856.