X co CM

C N

I V

CM

0>

to

co

a>

D .

X

a>

DOCUMENTATIECENTRUM

NEDERLANDSE POLITIEKE

PARTIJEN

Vrouwen moeten de vrijheid

hebben om te kiezen

Afgelopen zaterdag was ik bij het vijftig jarig jubileum van de organisatie 'Vrouwen in de VVD'. Tijdens deze bijeenkomst is onder andere gesproken over de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Vrouwen moeten daar dezelfde rechten hebben als mannen. De ontplooiingsmogelijkheden van de vrouw zijn de afgelopen vijftig iaar aanzienlijk verbeterd. Vrouwen nebben toegang tot alle vormen van onderwijs. Vijftig procent van de universitaire studenten is vrouwelijk. Steeds meer vrouwen gaan de arbeidsmarkt op en blijven daar. Ook als zij getrouwd zijn. Ook als zij kinderen hebben. Het is belangrijk dat vrouwen de vrijheid hebben te kiezen voor een carrière. Helaas schiet een aantal voorzieningen nog tekort. Als wij willen voorkomen dat goed opgeleide vrouwen de arbeidsmarkt verlaten, zal de opvang van jongere en ook oudere kinderen beter moeten worden geregeld. De mogelijkheid tot overblijven op school en de opvang in crèches of bij gastouders zijn belangrijk om werk en de zorg voor het gezin te combi­ neren.

De wetgever kan alleen niet alles regelen. Ook de arbeidsmarkt zelf moet inspelen op de behoeften van de moderne werknemers, mannen en vrouwen. Het werken in deeltijd, bijvoorbeeld, kan alleen goed worden geregeld wanneer werkgevers en werknemers hier­ over overeenstemming bereiken. Goedbedoelde wetten die deeltijd verheffen tot een wettelijk recht staan de ontplooiing van vrouwen juist in de weg. Geen werkgever zal nog de behoefte voelen individuele afspraken met een werknemer te maken.

Deze eeuw hebben vrouwen geschiedenis geschreven. Zij verwierven stemrecht, toegang tot alle vormen van onderwijs en het recht op betaalde arbeid. De eenentwintigste eeuw moet de vrouw volledige gelijkwaardigheid brengen. Dus meer mogelijkheden voor vrou­ wen om een carrière en een gezin te combineren en een gelijkwaardiger verdeling van topfuncties. Kortom, de daadwerkelijke vrijheid en de verantwoordelijkheid om te kiezen.

Frits Bolkestein

Toekomst Iuchtvaart-infrastructuur

De samenleving internationaliseert en mondialiseert op sociaal, economisch, cultu­ reel, recreatief en politiek-bestuurlijk terrein. Het gevolg is een steeds sterkere internatio­ nale mobiliteit. Hierdoor groeit ook het luchtverkeer.

Daarom heeft de Tweede Kamer met minis­ ter Jorritsma van Verkeer en Waterstaat tijdens een nota-overleg gesproken over de toekomst van de luchtvaart-infrastructuur.

G ro e i

De VVD is voor het meedoen in die groei van de luchtvaart, in ook Nederland. Het zou niet verstandig zijn ons land voor deze groei af te sluiten. In de eerste plaats zou dat een gemis van 20.000 tot 65.000 extra banen betekenen. Het zou een economisch verlies van 1 a 2% van ons Nationaal Inkomen inhouden. Bovendien zou de lucht­ vaart zich kunnen verplaatsen naar landen met minder milieu-eisen, waardoor het milieu per saldo nog zou verslechteren. De VVD is voor ‘GROEN' en 'REALISTISCH'. De milieuvoorwaarden moeten dus verant­ woord worden opgesteld, zonder volledig voorbij te gaan aan werkgelegenheids- en economische aspecten.

U itb re id in g

De VVD-fractie is het eens met de regering dat Nederland te klein is voor een tweede nationale luchthaven. Daarom moet worden gekeken naar potentiële lokaties die de groei van het luchtvaartvolume kunnen opvangen. Mogelijke lokaties voor uitbrei­ ding, naast Schiphol, die nu worden onder­

zocht, zijn de Noordzee, de Maasvlakte en Flevoland. De gegevens van de uitkomsten van deze onderzoeken komen in september- oktober 1998 vrij. Samen met de fracties van CDA en GPV heeft de VVD de vraag opgeworpen waarom niet ook de Markerwaard als eventuele optie bij het onderzoek wordt betrokken, omdat zes provincies daarvoor hebben gepleit en omdat de sterkte-zwakte-analyse van de Regering zelf geen significante verschillen vertoont met bijvoorbeeld de Noordzee. De VVD kan en wil pas een lokatiekeuze maken als de uitkomsten van alle vergelij­ kende onderzoeken bekend zijn. Een uitspraak nu is veel te vroeg. Eerst moeten alle plussen en minnen objectief en eerlijk worden vergeleken en afgewogen. VVD- woordvoerder Jan te Veldhuis noopt dat de realisatie van de uitbreiding tegen die tijd (najaar ‘98) per 'lex speciafis' kan worden gerealiseerd.

Inlichtingen:

Jan te Veldhuis, 070-3182901

Verder in dit nummer:

e s s e

272

ÜÜ

Euthanasie

De huidige wetgeving voor euthana­ sie en hulp bij zelfdoding is tot stand gekomen onder het Kabinet Lubbers- Kok met tegenstem van de toenma­ lige VVD fractie. De essentie van de wet is dat de beoordeling van de euthanasiepraktijk wordt overgelaten aan het circuit gemeentelijke lijk­ schouwer, officier van Justitie en de rechter.

De constructie is als volgt: a) een algemeen verbod in het

wetboek van Strafrecht;

b) via een interpretatie van artikel 40 WvS - een beroep op overmacht in de zin van noodtoestand, die uit een niet voorzienbaar conflict van plichten dient te bestaan - kan een rechtvaardigheidsgrond voor levensbeëindigend handelen benadrukt worden;

c) de formele afhandeling van die verboden behandeling geschiedt in het kader van de wet op de Lijkbezorging;

d) in een amvb zijn procedureregels vastgelegd, waarbij de eisen waar­ aan ae arts moet voldoen in een bijlage van de amvb zijn vastge­ legd.

In het regeerakkoord is geregeld dat de meldingsprocedure zal worden geëvalueerd en dat het kabinet niet voornemens is voorstellen in te dienen teneinde euthanasie uit het wetboek van Strafrecht te schrappen. De evaluatie heeft plaatsgevonden waarover het kabinet op 21 januari een standpunt heeft bepaald, waarin zij met name voorstelde:

• te komen tot verdere ontwikkeling en professionalisering van pijnbe­ strijding en palliatieve zorg; • te bekijken of er een netwerk kan

komen van consultatie mogelijk­

heid vooraf;

• de taak van de gemeentelijke lijk­ schouwer beter te omschrijven alsmede te komen tot de afbouw van de huisarts/liikschouwer; • twee aparte meldings- en toet­

singsprocedures te maken voor levensbeëindiging en hulp bij zelf­ doding "op verzoek", respectieve­ lijk “ niet op verzoek". Bij "niet op verzoek" moet u denken aan bijvoorbeeld comateuze patiënten, zwaar dementerenden, ernstig vroeg geboren gehandicapte kinderen.

Plenair aan de orde was deze week de juridische uitwerking van de melding- en toetsingsprocedure voor levensbeëidiging "op verzoek". De uitwerking voor niet op verzoek is nog niet aan de Kamer voorgelegd. De VVD fractie kan instemmen met de voorgestelde twee aparte routes waarbij voor de procedure "op verzoek" 5 regionale toetsingscom­ missies zullen worden ingesteld. Het oordeel achteraf van de toet­ singscommissie dat de arts zorgvuldig heeft gehandeld - een oordeel dat dus zowel een medische als een juri­ dische component bevat - impliceert dat de arts in rechte een geslaagd beroep op noodtoestand zou kunnen doen. Hoewel het OM hierdoor op afstand wordt gezet, houdt het OM formeel de bevoegdheid al of niet strafvervolging in te stellen.

Door deze aanpak wordt gehoopt dat het aantal meldingen zal toenemen. Aangezien de commissie tot een gemotiveerd oordeel moet komen (dus geen meerder- en minderheids­ standpunt) is de VVD fractie van mening dat zij moet bestaan uit 3 leden, te weten één medische invals­

hoek, één juridische en één ethische of zingevings invalshoek. Dus geen steun voor een 4e lid vanuit de verpleegkundige wereld. De arts moet in het verslag ten behoeve van de melding wel uitvoerig rapporteren over zijn kontacten met de verple- ging/verzorging.

In itia tie fw e tsv o o rs te l

In het weekend voor het debat heeft zich een tweede route aangekondigd. D'66 is namelijk van plan met een initiatiefwetsvoorstel te komen. Zij stellen voor de strafbaarheid van euthanasie of hulp bij zelfdoding door een arts verleend “ op uitdrukke­ lijk verzoek", op te heffen als hij heeft voldaan aan een aantal zorgvul­ digheidsnormen.

Van Boxtel (D'66) hoopte dat PvdA en VVD mede zijn initiatief zouden ondertekenen. Hoewel de VVD woordvoerder Margreet Kamp de procedure van D'66 weinig elegant vond, in plaats van eerst zien hoever je met de drie partijen met een wet komt, is zij bereid met D'66 te gaan praten.

Dit mede in het licht van het nieuwe VVD verkiezingsprogramma waarin de straffeloosheid van de arts is bepleit bij euthanasie "op verzoek" en met in achtneming van de zorg­ vuldigheidseisen, alsmede het toets­ baar maken van zijn handelen. Tijdens het debat werd duidelijk dat het goed mogelijk is dat tegelijkertijd wordt gewerkt aan de uitwerking van de regeringsvoorstellen als aan het initiatiefwetsvoorstel.

Margreet Kamp, 070-3182893

Interpellatie rundvleesfraude

Naar aanleiding van berichten van het TV-programma Netwerk over ille­ gale vleesexport naar Rusland is op 19 maart jl een interpellatie-debat gevoerd met minister Van Aartsen van Landbouw. Netwerk berichtte dat de RVV, en zijdelings de top van het Ministerie van Landbouw, een rol zouden hebben gespeeld bij de vlee- sexport-fraude naar Rusland. Nederland heeft een regeling afge­ sproken met Rusland dat alleen export van vlees is toegestaan van dieren die zijn geslacht in Nederland en niet afkomstig zijn uit BSE-landen. Nederlandse vleesverwerkende bedrij­ ven en zelfs de RVV zouden deze afspraken hebben overtreden. De minister heeft aangegeven dat er drie zaken hebben plaatsgevonden die niet hadden mogen gebeuren.

Namelijk het stempelen van een partij vlees door Nederlandse inspecteurs op het eiland Rügen bij de Poolse grens. Ten tweede het inschakelen van een niet-officiële tolk en vervol­ gens het uitgeven van blanco certifi­ caten. Toen dit bij het Ministerie bekend werd, zijn direct maatregelen genomen.

De minister heeft de VVD toegezegd dat de resultaten van het onderzoek dat nog loopt, binnen enkele weken beschikbaar zullen zijn.

Uit het debat kwam naar voren dat de bronnen waarop Netwerk zich heeft gebaseerd, namelijk bepaalde stukken van het Openbaar Ministerie, onmogelijk bij derden bekend hadden kunnen zijn. Opvallend was ook dat bleek dat het CDA al enkele weken voor de uitzending bekend was met

het doen en laten van de makers van de Netwerk-uitzending.

De minister sprak van een lasterlijke uitzending en heeft aangegeven dat hij overweegt juridische stappen tegen de Netwerkreaactie te ondernemen. In eerste instantie was VVD-woord- voerder Piet Blauw geschrokken van de gegevens die naar buiten kwamen. Zeker gezien eerdere maatregelen die in het kader van de volksgezondheid zijn genomen. Namelijk het slachten van 64.000 koeien in verband met BSE. Zijn conclusie na het debat was echter dat hij grote twijfels heeft ten aanzien van de integriteit van de Netwerk-uitzending.

Inlichtingen:

ÖEH

es s e

272

O

pen

V

erkiezingsd ag

T

w eede

K

am er

De Tweede Kamer houdt op zaterdag 28 maart 1998 een open-verkiezingsdag van 10.00 tot 16.00 uur. Alle partijen geven een presentatie met het oog op de landelijke verkiezingen.

De VVD-fractie heeft een programma met tallc-shows en entertainment in de Thorbeckezaal, Tweede Kamer, Binnenhof 1a, Den Haag. Fractievoorzitter Frits Bolkestein, ministers en staatssecretarissen en veel kamerleden zullen hierbij aanwezig zijn.

De VVD-fractie nodigt u van harte uit deze dag in de Tweede Kamer bij te wonen. Alle belangstellenden zijn welkom.

Inlichtingen: Secretariaat VVD-fractie 070-3183035

Europese Financiën

Samenvatting Toespraak Frits Bolkestein voor de afdeling Brussel en Antwerpen, 20 maart 1998 H ervorm in g van de

Eu rop ese fin a n cië n

In samenhang met de uitbreiding heeft de Europese Commissie afgelo­ pen juli voorstellen gedaan over de nootzakelijke hervormingen van de Europese Financiën. Want de uitbrei­ ding maakt herziening van de Europese subsidiestromen onontbeer­ lijk. De Europese subsidiestroom is de afgelopen tien jaar explosief gestegen tot ruim 175 miljard gulden per jaar. De legitimatie voor de structuurgel­ den is de "Europese solidariteit". Ik zou daarbij enkele vraagtekens willen plaatsen.

Ten eerste vraag ik mij af wat men heeft aan deze solidariteit, nu al jaren uit rapporten van de Europese Rekenkamer blijkt dat de doelmatig­ heid van deze fondsen laag is. De oorzaak van de ondoelmatigheid en de fraude is van politieke aard. Lidstaten zien de Europese uitgaven primair als geld uit anaermans porte­ monnee waarmee ze niet zuinig hoeven te zijn. De afstand tussen betalen, beslissen en genieten is in Europa zo groot dat ondoelmatig

ebruik van publieke middelen inge- akken zit. Mijn kritiek is dus niet primair gericht op Brussel, maar op de lidstaten zelf. Zij hadden dit rond- pompcircuit niet moeten laten ontstaan.

Ten tweede kan men zich afvragen hoe solidair Europa eigenlijk is. De structuurfondsen zijn in omvang nu al

roter dan de officiële ontwikkelings- ulp van de EU-lidstaten aan de derde wereld. De Commissie stelt voor in de periode 2000-2006 de omvang van de structuurmiddelen te verhogen van 200 naar 230 miljard ecu terwijl het aandeel van de Oosteuropese toetreders, 45 miljard, ten opzichte hiervan relatief beschei­ den is. De toetreders zitten gemid­ deld op een derde van het welvaarts­ niveau van de lidstaten van de EU. Maar de rijkere lidstaten willen nauwelijks inschikken. Men is dus vooral solidair met zichzelf.

Het derde vraagteken dat ik plaats bij die zogenaamde solidariteit is de verdeling van lusten en lasten van de EU-begroting. Deze verdeling is zeer onevenwichtig. Vooral Nederland is hier de dupe van geworden. Nederland heeft in 1996 de plaats van Duitsland als grootste netto­ betaler overgenomen terwijl wij op de welvaartsladder slechts de achtste plaats innemen. De Nederlandse netto-afdrachten zullen in 1999 oplo­ pen tot 6 miljard. Indien de plannen van de Europese Commissie voor het toekomstige structuur- en landbouw­ beleid zouden worden aangenomen, zal de nettobetaling zelfs oplopen tot 9 a 10 miljard gulden. Het is goed dat de Nederlandse regering gesteld heeft dat dit onaanvaardbaar is. Minister Zalm maakt zich sterk voor introductie van een netto-begrenzer- systeem dat de huidige onevenwich­ tigheden moet opheffen. Dit is geheel in overeenstemming met de conclu­ sies van de Europese Raad van Fontainebleau (1984) waarin is over­ eengekomen dat ‘elke lidstaat die een buitensporige begrotingslast draagt naar de mate van zijn relatieve welvaart te zijner tijd voor correctie in aanmerking kan komen'. Nu krijgt alleen Groot-Brittannië een correctie van ruwweg 2/3 op zijn bijdrage, terwijl Duitsland deels is vrijgesteld voor een bijdrage aan de Britse korting. Het is niet meer dan redelijk dat dit eenzijdige correctiesysteem wordt vervangen door een algemeen systeem. Dat wordt nog een zwaar robbertje onderhandelen voor Nederland. Positief is wel dat alle grote politieke partijen in hun programma's bezuinigingen op de Nederlandse EU-afdrachten hebben opgenomen. Dit geeft hoop dat het volgende kabinet met één stem zal onderhandelen. Dat zullen we nodig hebben.

Ook al gaan de onderhandelingen over toetreding binnenkort van start, over het moment van toetreding hoeven wij voorlopig nog niet te

beslissen. Dat geldt niet voor de EMU.

EMU

De EMU is een historisch project, waarbij voor Nederland enorme belangen op het spel staan. De EMU kan leiden tot grote economische voordelen: monetaire stabiliteit in Europa; het wegvallen van transactie­ kosten voor burgers en bedrijven; stimulering van handel en investerin­ gen en het ontstaan van een transpa­ rante financiële markt die de concur­ rentie zal bevorderen. Voorts kan de Euro een concurrent worden van de dollar, die niet altijd de meest stabiele munt is geweest. Stuk voor stuk voordelen die een liberaal niet kan versmaden.

Tegenover deze mogelijke winstpun­ ten staan voor Nederland ook grote risico's. Als ik Italiaans politicus was, zou ik zeggen: kom maar op met die Euro en wel zo snel mogelijk. Ook een zwakke Euro is immers beter dan de Lire. Voor Nederland liggen de kaarten anders. Wij hebben een ijzer­ sterke gulden, geschraagd door een eeuwenlange traditie van monetaire stabiliteit. Voor Nederland is het dus minder evident dat de Euro harder of zelfs even hard zal zijn als de gulden. Om de hardheid van de gulden te bevorderen is het van belang dat de toetredingscriteria en het stabiliteits­ pact strikt worden nageleefd. Over de noodzaak van strikte nale­ ving van de convergentiecriteria wordt nogal eens laatdunkend gesproken. Ten eerste zou het om willekeurige economische criteria gaan. Bovendien zou de statutaire onafhankelijkheid van de Europese Centrale bank onvoldoende garantie bieden voor de stabiliteit van de Euro. Eerlijk gezegd vind ik beide argumen­ ten getuigen van gebrek aan politieke realiteitszin.

Op zich is het waar dat de EMU- criteria geen theologische waarde

e s s e

272

Vervolg van pagina 3, Financiën

hebben. Geen enkele economische norm heeft immers absolute geldig­ heid. Toch vormen de EMU-criteria een goede vuistregel. De overheidsfi­ nanciën van een land dat aan de tekort- en staatsschuldcriteria voldoet, kunnen immers geen bedrei-

ing vormen voor het monetaire eleid van de ECB. Bovendien is strikte naleving van de EMU-criteria toetssteen voor de politieke wil om van de EMU een succes te maken en de risico's tot het minimum te beper­ ken. Als al bij het EMU-toelatingsexa- men in mei wordt toegestaan dat deelnemers zich niet echt aan de regels houden, hoe moeten we dan in de toekomst orde in de klas houden? Kunnen we verwachten dat de strin­ gente eisen van het Stabiliteitspact worden nageleefd, als de minder strenge EMU-criteria niet worden gerespecteerd? Strikte naleving van die criteria is dus voor Nederland van eminent belang.

Vorige week hebben de Italiaanse en Belgische ministers van Financiën, de heren Ciampi en Maystadt toegezegd hun overheidsfinanciën versneld te saneren om te kunnen toetreden tot de monetaire unie. Beide landen hebben een staatsschuld van meer dan 120%, terwijl het Verdrag van Maastricht spreekt over een staats­ schuld van 60%. Italië is "goed" voor een kwart van de totale overheids­ schuld in Europa. Italië heeft aange­ geven dat zij de opbrengsten van privatiseringen zal inzetten voor een versneld verlaging van de schuld. De

mondelinge toezeggingen moeten nog op papier worden gezet en het Italiaanse parlement nog zijn steun moet geven.

Ik geef niet nu al antwoord op de vraag welke lidstaten wel en welke lidstaten niet voldoen aan de criteria voor toetreding tot de muntunie. Dat oordeel zal de VVD Tweede

Kamerfractie vellen in het

Kamerdebat over het standpunt dat de Nederlandse regering bij de uitein­ delijke besluitvorming in het weekend van 1/2/3 mei zal innemen. De rege­ ring neemt een standpunt in op basis van rapporten van de Commissie, het EMI en de Nederlandsche Bank. Ook wij zullen die rapporten zwaar laten wegen bij ons politieke eindoordeel. Het Kamerdebat vindt plaats op 15 en 16 april.

Dan de onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank. Op papier is de positie goed geregeld. Zelfs beter dan die van de Nederlandsche Bank en de Bundesbank. Maar het is naïef te denken dat daarmee de kous af is. Het steekspel dat zich rond de kandi­ datuur van Wim Duisenberg voor het voorzitterschap van de ECB heeft ontwikkeld, doet vrezen dat een land als Frankrijk niet zal rusten voordat het politieke invloed op de bank heen gekregen. Wim Duisenberg staat symbool voor de strikte mone­ taire traditie van Duitsland en Nederland. Dat is precies de reden waarom de Fransen hem niet lusten. Het is goed dat premier Kok zich vorige week in niet mis te verstane woorden heeft opgesteld achter de

Kwaliteit van het onderwijs

De VVD-fractie wil scholen de ruimte bieden om een eigen beleid te ontwikkelen met betrekking tot de bevordering van de kwaliteit van het onderwijs. Over de resultaten die daarmee worden bereikt, moet jaar­ lijks verantwoording worden afgelegd aan de ouders in de schoolgids. Daarom moet in de schoolgids feite­ lijk informatie staan over instroom, doorstroom, uitstroom en over schoolverzuim, lesuitval en de groepsgrootte. Natuurlijk moeten ook het percentage onvertraagd geslaag­ den en de cito-scores of eindexamen- resultaten in de schoolgids worden opgenomen. Ouders kunnen zich op basis van deze gegevens een oordeel vormen over de kwaliteit van het onderwijs. Maar deze feitelijke infor­ matie is niet voldoende.

Niet iedere school bevindt zich in gelijke omstandigheden. Om de resultaten van verschillende scholen met elkaar te kunnen vergelijken

moet rekening worden gehouden met onder meer het aantal leerlingen dat een leerachterstand heeft. Op een kwaliteitskaart kan men dit zichtbaar maken.

De onderwijsinspectie heeft inmiddels hiervan een prototype ontwikkeld. De woordvoerder heen de staatsecretaris gevraagd dit model aan de Tweede Kamer te zenden. De VVD maakt zich ernstige zorgen over dit model, omdat de prestaties van scholen op een objectieve manier vergeleken moeten worden. Naar het schijnt is dit niet goed mogelijk aan de nand van dit ingewikkelde prototype. Tenslotte moeten ouders en leerlin­ gen in de gelegenheid worden gesteld om een klacht in te dienen bij een onafhankelijke klachtencommissie over allerlei zaken zoals pesten en geweld op school.

De VVD-fractie wil in alle klachten­ regelingen in ieder geval een

anti-heer Duisenberg. “ De Nederlandse regering is niet van plan als eerste en ook niet als tweede een concessie doen ten aanzien van de kandidatuur van Duisenberg". Tot mijn verbazing is vanuit de Tweede Kamer de heer Kok nog niet beticht van het bedrij­ ven van megafoondiplomatie.

Slo t

Ik kom nu aan het eind van mijn verhaal. In genoemde dossiers: de uitbreiding, de toekomst van de Europese financiën en de EMU staan voor Nederland grote belangen op het spel. Dit alles zal veel van de

Nederlandse diplomatie vergen. De belangen zijn veel groter dan 10, 20 jaar geleden. Ook is de Europese Unie van 15 of meer lidstaten veel moeilij- ker te "bespelen" dan de Europese Gemeenschap van de zes van destijds. In dergelijke, moeilijke omstandighe­ den zijn tact en behoedzaamheid wel nodig, maar niet voldoende. De grote landen aarzelen geen moment dossiers hard uit te spelen. Ook de meeste kleine landen hebben al één of meerdere veto's uitgesproken. Alleen Nederland heeft nog nooit een veto uitgesproken. Vandaar dat onze partners verschrikt opkijken nu wij wat minder inschikkelijk lijken te zijn. Maar wij moeten ons niet van de wijs laten brengen. Als Luxemburg haar ondoorzichtige financiële sector met hand en tand mag verdedigen; als Frankrijk zich tegen Duisenoerg mag verzetten; als Spanje zich schrap mag zetten voor het conesiefonds; heeft Nederland het volste recht voor zijn eigen belangen op te komen.

discriminatiebepaling laten opnemen. Daarom heeft zij hiertoe een aan­ scherping van het wetsvoorstel inge­ diend. Dit amendement is aangeno­ men. Opmerkelijk is dat het CDA daar tegen heeft gestemd.

Het schoolplan, de schoolgids en het klachtrecht zijn instrument in handen van ouders, leerlingen en scholen om de kwaliteit te bevorderen. Het dag­ blad Trouw heeft met haar publicatie het debat hierover nieuw leven inge­ blazen.

De VVD-fractie hoopt en verwacht dat met deze nieuwe instrumenten het ook op schoolniveau tot een vruchtbare gedachtewisseling over de bevordering van de kwaliteit van het onderwijs zal leiden.

Inlichtingen: