Geen blokkades, geen geflirt Zijn de verkiezingscampagnes al van start gegaan? Het kabinet heeft offcieel nog een termijn van

Geen blokkades, geen geflirt

Zijn de verkiezingscampagnes al van start gegaan? Het kabinet heeft offcieel nog een termijn van zo'n 14 maanden voor de boeg, maar het lijkt alsof men daar niet meer op rekent. Spreekbeurten staan garant voor stevige teksten. Proefballonnen worden opgelaten, willekeurig worden schoten voor de boeg gegeven. Ook de vraag "wie met w ie?" komt weer op. De paarse coalitie is een dankbaar gespreksonderwerp voor oud PvdA-leiders en D66-ers. De VVD houdt het bij de stelling 'geen blokkades, geen geflirt': het gaat om het beleid. Regeringspartners zoek je op basis van de inhoud van ideeën en programma's, niet uit rancune.

Het financieel-economisch beleid van dit CDA/PvdA-kabinet verdient (en krijgt) veel kritiek. Desondanks is de PvdA op dit terrein realistischer geworden en dichter in de buurt van de VVD komen te staan. Helaas kan niet hetzelfde van D66 worden gezegd. Deze partij heeft weinig nagelaten om in het electorale gat te duiken dat de PvdA achter heeft gelaten. De democraten hebben zich steeds meer tot sociaal-democraten ontwikkeld. Een succesvolle strategie waardoor D66 de leidende sociaal-democratische partij is geworden. Maar hierdoor creëren ze wel grote electorale risico's voor de toekomst. De paradox doet zich nu dus voor, dat de partij die zich het meest vastklampt aan een paarse coalitie, daarvoor zelf de grootste sta-in-de-weg is.

Het buiten de regering willen houden van een partij is bovendien niet voldoende reden om voor een bepaalde coalitie-samenstelling te kiezen. Daarnaast mag men zich afvragen hoe zwaar het anti-CDA sentiment weegt bij de heer Van Mierlo. Iedereen herinnert zich maar al te goed hoe dodelijk beledigd hij was toen D66 in 1989 door het CDA buiten de kabinetsformatie werd gehouden. W e moeten maar afwachten of D66 in '94 lang aarzelt als het voor de keuze staat al dan niet bij het CDA aan te schuiven.

Geen blokkades, geen geflirt: dat blijft de houding van de VVD de komende tijd. Onze eerste taak is het opstellen van een aansprekend verkiezingsprogramma. Daar wordt aan gewerkt. Binnen de tijd van 14 maanden wordt het vervolgens tijd voor een krachtige campagne. Pas na de

verkiezingen volgt de formatie. Frits Bolkestein

Reorganisatie politie

Nederlandse politie heeft inmiddels een geschiedenis van 30 jaar. De kernvraag was telkens: is de politie efficiënt georganiseerd wanneer er twee verschillende polities zijn, ieder met hun eigen rechtsposities, regels en culturen, verdeeld over 149 zelfstandige organisaties?

In 1989 werd de regionale politie gepresen­ teerd. De hoofdgedachte - betere organisatie, minder overhead en meer uitvoerend werk - kreeg brede steun in de Kamer. De VVD accep­ teert ook de 25 regio's en de grenzen daarvan in de plannen. Maar de voorgestelde

verzelfstandiging van de regio-korpsen vindt de VVD te ver gaan. Er moet namelijk behoorlijke en adequate democratische controle mogelijk zijn op het werk van de politie. Nu is de burge­ meester eindverantwoordelijk voor de politie in zijn stad. Voor de rijkspolitie is de minister van Justitie verantwoordelijk en aanspreekbaar. In het voorstel van de regering is één burgemees­ ter binnen de regio de korpsbeheerder van de politie. Maar hij is daar niet democratisch op aanspreekbaar. “ De VVD vreest dat sprake zal zijn van te vergaande verzelfstandiging van de politie, van een ontoereikende democratische controle op die politie, van een onmogelijke positie van burgemeesters (die op het bestuur - en dus op het beheer - weinig invloed hebben) en van het gevaar van centralisme," aldus woordvoerder Hans Dijkstal.

De VVD heeft een simpele oplossing: een regio­ korps met een normaal bestuur (regionaal college) en een korpsbeheerder die opereert onder verantwoordelijkheid van dat bestuur. De

dagelijkse leiding ligt dan in handen van één burgemeester. Alle burgemeesters in het bestuur hebben volledige verantwoordelijkheid en kunnen die afleggen aan hun gemeentera­ den. Daar vindt dan de democratische controle plaats.

De huidige reorganisatie van de politie vindt de VVD op zich noodzakelijk. M aar het werkt pas wanneer er voldoende mensen zijn. CDA en PvdA stelden voor dat probleem op te lossen door efficiënter te gaan werken. Maar dat is niet het hoofdprobleem. Er zijn simpelweg te weinig mensen in dienst. De VVD heeft niet voor niets enige maanden geleden voorgesteld het niveau op te trekken tot een vergelijkbaar met België en Duitsland: dat betekent op termijn 10.000 man erbij. Nu is alles waar de regering aan mee wil werken 500 man: 9500 te weinig.

De woordvoerder sneed ook een belangrijk politiek punt aan. Bij belangrijke wetsvoorstel­ len hebben de coalitie-partijen CDA en PvdA de gewoonte ontwikkeld de boel dicht te timmeren met amendementen. De regering luistert vervolgens niet meer naar argumenten van de oppositie bracht de woordvoerder naar voren. "Zelfs op de kleine details moet het tussen de Kamerleden van de regeringspartijen en het kabinet in de achterkamers van het ministerie worden geregeld. En daarmee is het politiek debat voorbij." En tot de woordvoerders van CDA en PvdA: "Het gaat mij er niet om of u de politieke vrijheid heeft om akkoorden met elkaar te sluiten. Die heeft u, al betreur ik dat

89

Proefballonnen

"Dan kunnen we klip en klaar zien of dit iets moois is van de PvdA-fractie of een loos verkiezingsstuntje." W a n t wanneer invoering van aftrek onderhoudskosten leidt tot verhoging van het huurwaarde­ forfait presenteert de PvdA de huizen­ bezitters een sigaar uit eigen doos. Toen het CDA daar achter kwam, sloeg hun steun accuut om in afkeer. De VVD is mordicus tegen iedere verdere lasten­ verzwaring voor huizenbezitters. Inlichtingen:

Rudolf de Korte, 070-3182890

Proefballonnen

(

2

)

Niet alleen de PvdA lanceerde afgelopen week bij spreekbeurten nieuwe ideeën, ook het CDA deed dat. Het was weinig meer doordacht dan het bovenstaande. Ten eerste vond de minister-president dat diensplichtige militairen desnoods tegen hun zin naar oorlogsgebieden als het voormalig Joegoslavië gestuurd kunnen worden. CDA en PvdA leken het daar mee eens te zijn. De V V D is het daar niet mee eens en verbaast zich sterk over deze uitspraken van de premier. De VVD heeft, samen met de andere grote partijen, om uitleg gevraagd. Daaruit bleek de premier wat gas terug genomen te hebben.

Enkele weken geleden realiseerde de PvdA zich plotseling dat het met de criminaliteit slecht gesteld is en kwam men met allerlei plannen. Ook de premier is nu die mening toegedaan en

op een spreekbeurt trok hij fel van leer tegen de gestegen criminaliteit onder jongeren. "Kampementen en inrichtin­ gen" moeten nu uitkomst bieden, aldus de CDA-premier. Stevige taal vol goede bedoelingen, maar ze worden niet gestaafd door het feitelijk beleid waar de premier zijn naam aan verbindt. Bij D66 rezen twijfels bij het ter ore komen van de voorstellen van de minister-president en de partij vroeg om uitleg. De VVD heeft de oplopende criminaliteit jaren­ lang voortdurend onder de aandacht gebracht, evenals het tekort aan extra cellen. Nog onlangs stelde Frits Bolkestein voor leegstaande legerkazer­ nes eventueel te gebruiken voor jeug­ dige delinquenten.

Inlichtingen:

Benk Korthals, 070-3182902

Proefballonnen

(

3

)

Ook de fractie-voorzitter en beoogd lijsttrekker van het CDA deed een duit in het zakje, in zijn eerste speech als toekomstig partijleider stichtte hij meteen al verwarring. Brinkman stelde voor jongeren nog maar 5 0 % van een WW-uitkering te geven. Foutje bleek de volgende dag: hij had willen zeggen RWW-uitkering, want voor een W W - uitkering is premie betaald. De CDA- voorlichting verklaarde dat de fout gemaakt was door een van de Kamerleden. M aar nog bleek de zaak niet te kloppen. Jongeren krijgen al ieder 5 0 % van de R W W (bijstand) als ze samenwonen. En als de partner werk heeft, is er geen uitkering.

Volgt u het nog? W a t bedoelde Brinkman? Alleenstaande jongeren zonder werk blijkbaar. M aar die krijgen momenteel 7 0 % van de RWW-uitkering, dus halvering daarvan zou betekenen 3 5 % totaal. Dan zou Brinkman bedoeld hebben 'jongeren moeten nog maar 3 5 % krijgen van een bijstandsuitkering' terwijl hij feitelijk had gezegd 'jongeren moeten nog maar 5 0 % krijgen van een WW-uitkering'. W eer een dag later bleek dat Brinkman bedoelde dat jonge­ ren altijd nog maar 5 0 % (i.p.v.70% ) van de uitkering zouden moeten krijgen. Dan wordt het minder aantrekkelijk

samenwonen te verzwijgen en 2 maal 7 0 % te ontvangen, is de gedachte daar­ achter.

Een pas aangewezen lijssttrekker mag zijn eerste speech over zo'n 'ingewik­ keld' onderwerp wel beter voorbereiden. Inlichtingen:

Robin Linschoten, 070-3182895

V A N B IN N EN H O F

Zelfs geen

N M P plusminus

0 ,6 9 9 9 9 9 % ?", vroeg de woordvoerder zich af. Het is volgens de VVD veel beter geld voor C02-bestrijding in te zetten in Oost-Europa: het rendement is dan 30 tot 40 maal groter (!) dan in Nederland. De woordvoerder vroeg ook de discussie over kernenergie weer serieus te begin­ nen.

Z w a r t e p ie te n

In zijn antwoord kwam minister presi­ dent Lubbers (CDA) met het argument dat hij nooit meer iets heeft gehoord van milieubeleid vanuit de hoek van de werkgevers en de werknemers. Dat was volgens hem een pittige tegenvaller die ■ in negatieve zin door werkt. De

woordvoerder vond dat 'zwarte pieten'. "De overheid heeft de doelstellingen opgesteld en zij heeft in principe de inst­ rumenten om ze te realiseren." Wanneer de regering te hoge verwachtingen heeft gewekt (en de VVD heeft daar eerder voor gewaarschuwd) dan moet ze eerlijk toegeven dat die nu niet waar kunnen worden gemaakt. De woordvoerder: "De V V D heeft de 8%-doelstellingen niet geformuleerd. W ij hebben zelfs onze twijfels geuit over de haalbaarheid. De minister-president heeft de doelstel­ ling geponeerd en gezegd dat zij haal­ baar is. Nu wordt de doelstelling niet gehaald en wordt de bal bij werkgevers en werknemers gelegd. Ik vind dat niet correct."

Inlichtingen:

TO T BU IT EN PO ST

Werkbezoek

Overijssel

Een groot deel van de VVD-Tweede Kamerfractie bracht afgelopen maandag een werkbezoek aan de provincie Overijssel. Een deel toog naar het Muziekcentrum in Enschede om zich te informeren over Opera gezelschap Forum. Burgemeester, wethouders en musici legden de gevolgen uit van de plannen van de minister van W V C , D'Ancona (PvdA). Volgende week is een mondeling overleg over de orkesten, dan bepaalt de V V D haar definitieve stand­ punt over de beschikbare formatie­ plaatsen voor orkesten in Arnhem of Enschede.

Frits Bolkestein bracht dezelfde middag een bezoek aan een opvangkamp voor vluchtelingen uit het voormalig Joegoslavië nabij Deventer. Families leven met elkaar in een ruimte van ongeveer 8 bij 8 meter. Ook een school­ tje voor de kinderen van de ontheemden werd bezocht. Tolken zorgden ervoor dat een gesprek kon worden gevoerd tussen de Bosniërs en de VVD-ers. S p r e e k b e u r t e n

's Avonds informeerden de Kamerleden een zaal van 500 man over aktuele politiek: Te Veldhuis over aktuele zaken op milieugebied (de vergaande gevolgen van de plannen voor de bodemsane­ ring), Kamp over het Plan Simons, De Korte over de beroerde financiële situatie waartoe het kabinetsbeleid heeft geleid, Van FJeemskerck over het opera­ gezelschap Forum, Piet Blauw over de mestproblematiek en Jan-Dirk Blaauw over het werk van de Nederlandse mari­ niers in Cambodja. Frits Bolkestein hield een uitgebreid betoog waarin hij onder­ meer inging op de internationale politiek: de gevolgen van de chaos in Rusland. Het Westen moet rekening houden met het gevaar dat Rusland terugvalt tot een vorm van autoritair gezag. "Defensie heeft deze kabinetspe­ riode al 2 0 % bezuinigd. Het vredesdivi- dend is al voldoende geïnd." W e staan weliswaar aan het begin van een nieuwe tijd, maar dat betekent niet de krijgs­ macht reorgansiatie op reorgansiatie dient te stapelen. " Er dient duidelijkheid en rust voor de defensie-organisatie te komen. Ook het personeel moet nu eindelijk weten waar het aan toe is.'1' De fractie-voorzitter legde ook een link naar het bezoek aan het opvangkamp. "De problematiek die zich nu aandient bij een eventuele grotere deelname van Nederland aan de vredesmacht in het voormalig Joegoslavië wordt door extra bezuinigingen alleen maar groter." Een

aantal dagen voor het werkbezoek had minister-president Lubbers een merkwaardig voorstel gedaan over de personele invulling van de benodigde manschappen in het voormalig

Joegoslavië. "De VVD wijst de suggestie van premier Lubbers van de hand om dienstplichtigen deels op niet-vrijwillige basis in te zetten bij vredesoperaties buiten het NAVO-gebied," aldus Frits Bolkestein.

Vestigingsbeleid

Voor de kwaliteit van goederen en produkten staan de W arenw et en de W e t produktaansprakelijkheid borg. O f de kwaliteit van een onderneming op niveau is, blijkt uit haar succes op de markt. Dat is kort samengevat de idee van de VVD bij de steun voor het versoepelen van de vestigingseisen, zoals de minister van Economische Zaken, Andriessen (CDA) die had aange- kondigd.

De branche-organisaties en de onderne­ mersorganisaties vinden dat de minister te ver gaat met de vereenvoudiging van de wetgeving. De V V D is het met die stelling niet eens: want een eenmaal ver in het verleden behaald vakdiploma garandeert nog geen ondernemerskwa- liteiten. W a t dat betreft kan de hele vestigingswetgeving worden afgeschaft. Onlangs heeft de minister zijn 'soepele' standpunt toch weer gewijzigd. Vandaar het debat over een brief van de minister. K w a l i t e i t

Een probleem dat rees na de gewijzigde plannen van de minister was het onderscheid tussen detailhandel en de open-lucht-markthandel. Eerst zouden daar geen specifieke eisen meer voor gesteld worden. De VVD kon zich daar in vinden, de consument is mans genoeg zelf te bepalen welke kwaliteitseisen hij wil. Nu stelde de minister voor bij de detailhandel een diploma algemene ondernemingsvaardigheden verplicht te

maken. De V V D begreep dat onderscheid tussen de gewone detail­ handel en de openlucht-detailhandel niet. O f allemaal wel dat diploma, of allemaal niet, bracht woordvoerder Broos van Erp naar voren. De minister volgt nu deze lijn, zodat de markthandel (open lucht detailhandel) hetzelfde wordt behandeld als de reguliere detail­ handel. Een tweede probleem dat de woordvoerder aansneed was de ontheffing bij mensen die aantoonbaar ervaring heben. Daarin was een leeftijds­ criterium gesteld van 40 jaar en ouder. De opstelling van de V V D heeft bespoe­ digd dat deze clausule uit de wet wordt gehaald. Ervaring is op zich niet afhan­ kelijk van die leeftijdsgrens.

Inlichtingen:

Broos van Erp, 070-3182896

V ervolg van pagina 1

soms wel. M aar wat blijft over van het parlementair debat? De bewindslieden schrijven in de stukken alleen maar over de moties van de regeringspartijen. De rest interesseert ze niet. Ze zeggen zelfs: de Kamer is voor. Dan gaat het om twee fracties. Zeven andere fracties tellen niet mee. Als het op deze manier doorgaat kunnen we tegen de Kamervoorzitter zeggen: wij hoeven die anderhalve dag niet meer te vergaderen, want het wordt gewoon op de ministeries geregeld." Inlichtingen:

Hans Dijkstal, 070-3182884

Colofon

De VVD-Expresse is een uitgave van de "M r Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting", onder redactie van Clemens Cornielje, hoofd afdeling Voorlichting van de VVD-Tweede Kamerfractie, en Arno Visser en Dominique Peters, medewerkers afdeling Voorlichting. De VVD-Expresse wordt gedrukt bij Roeland Druk te Scheveningen. Een jaar-abonnement kost fl 75,- en is schriftelijk aan te vragen bij de VVD-fractie, Tweede Kamer der Staten-Generaal, postbus 20018, 2500 EA Den Haag

OPINIE

Liberalisme als levende ideologie

s a m e n v a ttin g g a s tc o lle g e F rits B o lk e s te in Le id en

Het lijdt weinig twijfel dat toekomstige geschiedschrijvers op het einde van deze eeuw zullen terugkijken als een gouden tijdperk van het liberalisme. Sommigen hebben zelfs beweerd dat het liberalisme alle anti-liberale ideologieën voor eens en voor altijd naar de schroothoop van de geschiedenis zou hebben verwezen. U begrijpt dat ik dat graag zou geloven. M aar ik ben van nature geneigd aan heilsverwachtingen even weinig waarde te hechten als aan doemdenkerij. De ontwikkelingen in Rusland maken ook in één oogopslag duidelijk dat de nederlaag van het communisme niet automatisch victorie voor de democratie betekent. Zeker is wel dat het economisch libera­ lisme in vele delen van de wereld aan een zegetocht begonnen is. Sinds de jaren tachtig trachten vrijwel alle industrielan­ den economische groei te stimuleren door meer ruimte te bieden aan de particuliere sector. Die opleving heeft zijn oorsprong in de recessie van het begin van de jaren tachtig. De crisis volgde op twee decen­ nia waarin de collectieve sector in de meeste geïndustrialiseerde landen zonder ophouden groeide. Expansie van de over­ heidsuitgaven werd niet alleen als sociaal wenselijk beschouwd. Zij diende ook als brandstof voor de economie. Het was een tijd waarin in Nederland de gedachte wijd verbreid was dat begrotingstekorten en hoge lonen goed waren voor de econo­ mische groei. Het bieden van meer ruimte aan het bedrijfsleven kreeg weinig aandacht.

Het liberalisme laat zich als brede filoso­ fische stroming niet in enkele woorden vatten. De kern van het liberalisme is echter duidelijk: de wens om elk individu zoveel mogelijk v rijh e id en vera ntw o or­

d e lijk h e id te verschaffen. Liberalen

streven naar individualisering. Onder individualisering verstaan wij het proces waardoor personen minder afhankelijk worden van collectiviteiten en in toene­ mende mate op hun eigen kompas varen. Het liberalisme beseft ook dat v rijh e id

alléén n ie t voldoende is. Om hun vrijheid

zo goed mogelijk te verwerkelijken, moeten mensen over bepaalde middelen kunnen beschikken. Aan de vrijheid onder

bruggen te slapen, heeft men immers

weinig. Het is in de eerste plaats ieders eigen verantwoordelijkheid om zich die middelen te verschaffen. Maar sommigen kunnen dat niet: ouderen, zieken, gehan­ dicapten, vluchtelingen. Voor hen moet de overheid een vangnet uitstrekken. Het is de overtuiging van liberalen dat de gemeenschap ermee is gediend wanneer rechten en verantwoordelijkheden zo dicht mogelijk bij het individu worden gelegd. De band tussen genieten,

beslissen en betalen moet zo nauw mogelijk zijn. Juist wanneer de

verantwoordelijkheid op het collectief kan worden afgeschoven, volgt erosie van de gemeenschapszin.

Op economisch gebied wordt het liberale denken gekenmerkt door een vertrouwen

in h e t m arktm echanism e als motor van

de economische groei. Essentieel voor een markteconomie is dat de econo­ mische beslissingen niet van boven af worden opgelegd. Zij worden genomen in een sterk gedecentraliseerd spel van vraag en aanbod. Liberalen zijn dan ook verklaarde tegenstanders van monopo­ lies. Een krachtig a n ti-k a rte lb e le id hoort in het hart van het liberalisme. Alleen de markt in haar talloze vertakkingen kan de informatie verschaffen die de economie nodig heeft. Dit verklaart waarom "rechtse" en "linkse" dictaturen meestal zo'n afkeer hebben van een marktecono­ mie. Die veronderstelt immers spreiding van economische macht. In een systeem waarin de politieke markt door monopo­ lisering van de staat wordt uitgeschakeld, kan een economische markt natuurlijk evenmin worden getolereerd. Dit is de reden waarom de internationale tendens tot economisch liberalisme in vele landen gepaard gaat met politieke liberalisering. De Poolse filosoof Leszek Kolakowski zei het zo: "Er kan geen twijfel over bestaan dat het afschaffen van de markt een economische puinhoop, politieke slavernij en culturele vernedering oplevert". Nu dient een meer specifieke vraag zich aan: hoe staat het met het liberalisme in Nederland? Een buitenstaander zou op grond van eerste indrukken tot de conclusie kunnen komen dat er in de Nederlandse maatschappij voor het libe­ ralisme niet zo veel meer te doen is. Immers, het liberalisme als levenshouding is in Nederland wijd verspreid. In vrijwel alle politieke partijen staan

verdraagzaamheid en pluriformiteit hoog in het vaandel geschreven.

Ondanks alle kritiek op de logge en trage overheid, kan onze open democratie de internationale vergelijking goed door­ staan. Ons land heeft een redelijk goed functionerende markteconomie. Toch zijn er nog voldoende zaken in Nederland waarbij een liberaal zich onbehaaglijk voelt. Zo staat het m ediabestel hoog genoteerd op de lijst van liberaal onge­ noegen. Dat bestel staat garant voor veel betutteling en versnippering.

Krampachtig is getracht de commercie buiten de deur te houden. De " levens­ beschouwelijke" omroepen durven de confrontatie met het oordeel van de kijker niet aan. De verkondiging van hun boodschap moet met gemeenschapsgel­

den worden gesubsidieerd. W e weten allemaal wat er uiteindelijk is gebeurd. RTL-4 mag dan toch commerciële TV verzorgen: niet dankzij open concur­ rentie, maar via een handige juridische constructie. De Nederlandse staat krijgt geen licentie-inkomsten uit de commer­ ciële TV en loopt dankzij de buitenland- constructie ook de belastinginkomsten mis. Intussen blijven de omroepzuilen hun beschermde imperium met hand en tand verdedigen. Voor het Nederlandse libera­ lisme blijft het een belangrijke opdracht de media van dit culturele paternalism e te bevrijden.

Een ander punt van grote zorg voor libe­ ralen is de voortdurende ontwrichting van de overheidsfinanciën. Hoewel we een periode van hoogconjunctuur achter de rug hebben, zijn de openbare financiën van ons land nog steeds overspannen. Binnen Europa liggen alleen in Denemarken de overheidsuitgaven op een hoger niveau. Op onze torenhoge staatsschuld wordt dit jaar weer meer dan ƒ 20 miljard bijgeschreven. Dat is niet alleen een financieel probleem. Het is bovenal een kwestie van moraliteit. Is het moreel verantwoord onze financiële lasten naar de toekomstige generatie door te schuiven? Om vervolgens van hen te verwachten dat zij onze A O W zullen opbrengen?

De belangrijkste financiële oneven­ wichtigheid in ons land is dat te veel naar het collectief gaat en dat het individu te weinig bestedingsvrijheid heeft. Oud- minister-president Willem Drees schreef vlak voor zijn dood, dat naar zijn opvatting de verzorgingsstaat te ver was doorgeschoten. Weinigen zullen dat betwisten. Willem Drees sprak de voor­ keur uit voor een waarborgende staat, waarin de overheid op het terrein van de sociale zekerheid slechts de bestaansze­ kerheid van de burger moet garanderen. Liberalen kunnen zich goed verenigen met de opvatting van deze prominente sociaal-democraat. Nu de sociaal-demo- craten zelf nog! In krim p in g van de

verzorgingsstaat betekent tevens dat er