1
6
o
k
to
b
e
r
1
9
9
3
DOCUMENTATIECENTRUM
NEDERLANDSE POLITIEKE
PARTIJEN
Geen blokkades, geen geflirt (3)
De samenstelling van het volgende kabinet is momenteel een dankbaar onderwerp. Eén ding valt direct op: kort nadat de VVD zich zou hebben geïsoleerd in het politieke krachtenveld, willen PvdA en D66 de VVD betrekken in een premature formatie. De roep om een paarse coalitie duikt weer op. Hoezo isolement?
Eerst de houding van D66. Die partij probeert al 27 jaar tevergeefs het politieke landschap om te spitten. Daarom willen ze een coalitie zonder het CDA. Tot dusver is het de democraten echter nooit gelukt de christen-democraten buiten de regering te houden. Andersom lukte dat vier jaar geleden nog wel. D66 gooit het nu over een andere boeg. De partij presenteerde een verkiezings programma dat even kleurloos is als dat van haar erfvijand. Het had de titel 'mogen we misschien ook een keer meeregeren?' kunnen dragen. Zo proberen de vroegere hemelbestormers de door hen zo verafschuwde rol in het midden, met openingen naar links en rechts, over te nemen. De PvdA verliest zich in bespiegelingen. Vorig jaar noemde voorzitter Rottenberg een paarse coalitie nog 'politieke psychotherapie'. Blijkbaar heeft hij een tijdlang op de sofa gelegen, want hij vraagt nu om oriënterende gesprekken tussen VVD-ers, D66-ers en PvdA-ers. Terwijl zijn partij regeert met de een, flirt hij met de ander. Rottenbergs therapeut adviseerde waarschijnlijk dwangmatig vreemdgaan om af te komen van de aandoenlijke sociaal-democratische trouw aan de coalitie-partner.
Het CDA speelt kat en muis. In 1989 voorkwam het nog slim dat W im Kok en Hans van Mierlo zich gebroederlijk in het pluche nestelden. Worden ze nu zelf na decennia regeringsmacht van die verantwoordelijkheid ontheven? Fractievoorzitter Brinkman is anno 1993 in ieder geval poeslief voor de lijst-Van Mierlo. Hij prijst het program van D66 de hemel in en straft daarmee zijn over spelige coalitie-partner af. W an t lief zijn voor de democraten had nu juist om electorale redenen een taak voor de PvdA moeten zijn, - dat adviseerde André van der Louw zijn partij nog onlangs. Hoe blijft de VVD onder deze politieke paringsdansen? Eenvoudig: geen blokkades en geen geflirt. Het gaat om het beleid, we willen regeren. De duidelijke en soms gedurfde keuzes uit het verkiezingsprogram wil de VVD omzetten in daadkrachtig beleid. Laten we daarom niet praten over 'wie met wie', maar over 'hoe en wat'. De kiezer zal dat waarderen. Frits Bolkestein
Financiële beschouwingen
Op financieel-economisch terrein heeft Nederland te kampen met twee kernproblemen: een te groot deel van de beroepsbevolking is niet actief en de totale druk van belastingen en premies is te hoog. Om tot een arbeidsparticipatie op het EG- gemiddelde te komen moeten 750.000 banen worden gecreeërd; om op lastendruk op het EG- gemiddelde te komen, moeten de belastingen en premies met 30 a 35 miljard worden verlaagd. Desondanks hield de PvdA-woordvoerder een lofzang op de financieel-economische voor uitzichten. Volgens hem wezen een aantal indi catoren in de goede richting: (1) de harde gulden en het lage rente-niveau; (2) de werk loosheid die beneden het EG-gemiddelde ligt; (3) de winstgevendheid van het bedrijfsleven. De PvdA vergat te zeggen dat het eerste mede te danken is aan ons aardgas en de koppeling van de gulden aan de Duitse mark, dat ten tweede de werkloosheid afstevent op een naoorlogs record en dat ten derde de winst gevendheid van de bedrijven sinds 1989 stelsel matig achteruit gaat.
Bovendien wees VVD-woordvoerder Rudolf de Korte de PvdA erop dat ze gemakshalve een paar indicatoren vergat: "M en moet toch wel toegeven dat de Nederlandse lastendruk signifi cant hoger is dan elders in de EG. En als we bezien hoe het onder het kabinet Lubbers/Kok is verlopen met het EMU-vorderingentekort (financieringstekort zonder incidentele maat regelen), dan blijken wij van 1991 tot en met 1994 een hogere stijging te hebben dan gemid deld in Europa. Dat zijn dan toch geen
hoopvolle tekenen voor onze w elvaart?"
A r b e id s k o s t e n f o r f a it
Enkele maanden geleden presenteerde de VVD een initiatief wetsvoorstel om het arbeidskos tenforfait te verhogen. Over de gunstige werk- gelegenheids-effecten daarvan zijn alle partijen het eens. Dat bleek ook in het debat. De rege ring stelt nu ook een verhoging voor. Tijdens de Algemene Beschouwingen gaf PvdA-fractie- voorzitter Wöltgens echter toe meer te sympathiseren met het VVD-voorstel. Daarin staan twee zaken centraal: zowel het verhogen van het forfaitpercentage tot 1 0 % als het maxi mum te verrekenen bedragen te brengen van ± 1500,- op ±2000,-. Hierdoor wordt vooral het verschil tussen loon en uitkering aan de onder kant van de arbeidsmarkt vergroot. Tijdens het debat deed de minister van Financiën, Kok (PvdA), de toezegging er met zijn collega van Sociale zaken, De Vries (CDA), over te spreken. Het zou dan gaan om een verhoging van het arbeidskostenforfait tot 8 % en maximaal ± 1900,-. Ook het CDA voelt daar nu wel voor. Het VVD-initatief gaat aan beide kanten verder.
A c c ijn s e n
Bij de Algemene Beschouwingen diende Frits Bolkestein een motie in om de verhoging van de benzine- en dieselaccijnsen ongedaan te maken. Deze motie werd aangehouden en is omgezet in een 'benzine-accijns motie' en een 'diesel- accijns motie'. Inmiddels waren ook de rege ringspartijen tot de conclusie gekomen dat het wegvervoer met zo'n maatregel aan
concur-Vervolg op pagina 3
VAN B IN N EN H O F
M y backyard
De instrumenten in de wet op de ruimte lijke ordening zijn niet efficiënt genoeg om medewerking aan planologische projecten in een redelijke termijn te regelen wanneer een impasse ontstaat en een hogere overheid moet intervenië ren. Dat gebeurt bij maatregelen w aar van het algemeen belang wordt onder kend, maar waarvan iedereen zegt 'not in my backyard'. De procedures zijn omslachtig en traag. Deze week kwam een nieuwe wetswijziging in de Kamer. Het uitgangspunt is de reguliere besluit vorming in stand blijft, maar dat bevoegdheden zo worden ingericht dat er meer snelheid in de procedure komt. Ten eerste dient een gemeenteraad binnen zes weken na het ontvangen van een aanwijzing van de minister van V R O M of Gedeputeerde Staten te besluiten of die aanwijzing wordt opge volgd. W anneer de gemeenteraad geen medewerking verleent of geen beslissing neemt, kan de hogere overheid toch overgaan tot de vaststelling van het bestemmingsplan. Rechtsbescherming tegen die aanwijzing maakt onderdeel van de procedure waarin het bestem mingsplan tot stand komt.
Daarnaast kunnen de minister van V R O M en Gedeputeerde Staten een gemeente verzoeken ten behoeve van een project vrijstelling te verlenen van bestaande bestemmingsplannen. Weigert de gemeente dat, dan besluiten de minister of GS over die vrijstelling. De gemeenteraad is vervolgens verplicht het bestaande bestemmingsplan te herzien. W anneer voor het project vergunningen nodig zijn, wordt de verlening van die vergunningen behandeld in één proce dure. De wettelijke toetsingscriteria blijven dezelfde. De meerkosten die daaruit voortvloeien kunnen aan de gemeente worden vergoed. W a t dit aspect betreft komt het wetsvoorstel dicht bij de eerder door de VVD bepleitte 'een-besluits-regeling'. Woordvoerster Nellie Verbugt betoogde dat ruimtelijke beleid dicht bij de burger moet staan. Mede daarom staat decen tralisatie hoog in het vaandel bij de VVD. "D at neemt niet weg dat de wet moet voorzien in de mogelijkheid van interventie door provincie of rijk, indien een gemeente om welke reden dan ook geen verantwoordelijkheid wenst te nemen voor een project dat in het algemeen belang is," aldus de woordvoerster.
Het instrument verdient volgens de VVD geen schoonheidsprijs, maar als effectief interventie-instrument is het wel verde digbaar.
Inl.: Nellie Verbugt, 070-3182892
Paspoortproject
Vorig jaar berichtte de VVD-Expresse al enkele malen over het paspoortproject (nr. 70, 74 & 74). Een dubbele id-kaart is voorkomen, maar vervolgens is weer een ander probleem ontstaan: tussen de invoering van de identificatieplicht (1 januari 1994) en de invoering van de id- kaart (1 januari 1995) zit een vol jaar. M et de voorgestelde wijziging van de paspoort wet kan de V V D grotendeels instemmen. Woordvoerder Jan Kees Wiebenga noemde het logisch dat er geen weigeringsgronden voor een id- kaart zijn, omdat iedereen id-plichtig is. Daarnaast geldt de id-kaart als Europees reisdocument, dat ligt in de lijn van een lang geleden gedaan VVD-voorstel. Zeer belangrijk noemde de woordvoerder de vermelding van het sofi-nummer op het nieuwe paspoort en de id-kaart. Daarmee wordt bestrijding van sociale en financiële fraude vergemakkelijkt. Er blijft één probleen: pas in het jaar 2000 zullen alle oude paspoorten zijn Vervan gen.
Een bepaling in de nieuwe wet wordt dat ook minderjarigen van 12 jaar en ouder identiteitsplichtig zijn. Dat is vooral in verband met zwartrijden in het openbaar vervoer en voetbalvandalisme.
P r o d u k t ie en p r ijs
Een punt van discussie was of de de reis documenten centraal of decentraal moeten worden aangemaakt. De staats secretaris van Binnenlandse Zaken, De Graaff-Nauta, opteerde voor het laatste. De woordvoerder vroeg om centrale aanmaak om grotere fraudebestendig heid te bewerkstelligen en te voorkomen dat grote aantallen lege paspoorten in de gemeentehuizen liggen. Het CDA twijfelde. De staatssecretaris bleef bij haar standpunt dat het de-centraal moet. Maart ze zegde toe de vinger aan de pols te houden en indien nodig over een aantal jaren eeen andere produktie- wijze in te voeren.
Laatste punt van discussie was de prijs van het paspoort. De regering wilde de prijs verhogen om de derving aan paspoortleges te compenseren. W an t door de aanschaf van id-kaarten in plaats van paspoorten loopt het Rijk inkomsten mis. De regering dacht dat op te lossen door de prijs van een paspoort maar te verhogen naar 135 gulden. De hele Kamer verzette zich tegen dat idee. "W anneer de overheid een dienst verricht waaarop de burger recht heeft, dan hoort zij de kostprijs en niet meer dan dat in rekening te brengen," zei de woordvoerder. Het paspoort is geen melkkoe. De staatssecretaris gaf onder de druk van de Kamer toe en beloofde een nieuwe rekensom te maken. Het nieuwe paspoort zal daardoor niet veel
duurder worden dan het nu is. Inlichtingen:
Jan Kees Wiebenga, 070-3182904
Reorganisatie-wet
Op initiatief van de VVD had de Kamer een mondeling overleg met de minister van Economische Zaken, Andriessen (CDA) over het wetsvoorstel
Energiedistributie. Deze moet de cluste ring en samenwerking van de energie bedrijven en gasleveranciers regelen. De bedoeling was deze reorganisatie mbv de wet te begeleiden. M aar omdat de wet pas laat werd ingediend en de minister lang wachtte met de beant woording in de schriftelijke behandeling komt het nu als mosterd na de maaltijd. De reorganisatie bij de energie- distributeurs is al in volle gang en bijna helemaal voltooid.
O n v o lk o m e n h e d e n
Er blijven echter wel onvolkomenheden in de praktijk, zonder dat daar in de wet iets aan gebeurt. Woordvoerder Len Rempt wees er bijvoorbeeld op dat in de wet geen eisen zijn vastgelegd (bijv. voor de rechtsvorm van het energie bedrijf). Door de Kamer is evenwel verschillende malen gezegd dat zowel eisen als taakstelling in de wet moeten worden opgenomen. Om oneerlijke concurrentie te voorkomen: energiebe drijven installeren zuinige boilers, maar betalen in tegenstelling tot installatie bedrijven geen vennootschapsbelasting. Daarnaast hebben de gasbedrijven geen leveringsplicht, zoals de energiebedrijven die wel hebben. Daar komt nog bovenop dat de energiebedrijven milieu-heffingen op hun nota's in rekening brengen, zonder dat daar een wettelijke basis voor is. Tenslotte gaan sommige energie bedrijven een joint-venture aan met bedrijven om stroom op te wekken (tot 400 megawatt). Doen ze dat alleen dan moeten ze dat melden.
TO T BU IT EN PO ST
Vervolg van voorpagina
rentiekracht verliest. CDA en PvdA vroe gen om compensatie voor trans portsector. De regering wilde tot 5 0 % van de accijnsverhoging op diesel gaan. M aar daarmee zijn de transporteurs niet uit de brand en de pompstations in de grensstreken helemaal niet geholpen. De regering stelt nu voor de verhoging van de dieselaccijns te compenseren, indien de transportsector de loonstijging in de hand houdt. De compensatie zou bestaan uit het naar voren halen ('94 ipv '95) van de al toegezegde compensatie voor het eurovignet. De woordvoerder bestempelde dat als een sigaar uit eigen doos. Een sigaar die bovendien na één maal roken op is. De verhoging van de dieselaccijns blijft staan. De VVD wil beide accijnsverhogingen ongedaan maken. Volgende week wordt over de moties gestemd.
L a s t e n v e r lic h t i n g
De VVD bepleit al ja ren lastenverlichting. D66 is onlangs ook bekeerd en kwam tijdens de Algemene Beschouwingen met het voorstel de eerste belastingschijf met 1 % te verlagen. De VVD-woordvoerder vroeg m.b.v. een motie de minister van Financiën een belastingmeevaller in '94 te gebruiken voor lastenverlichting. De minister was daar niet enthousiast over, maar zei in november uitsluitsel over belastingmeevallers te geven. Een motie van VVD en D66 vraagt een belasting meevaller om te zetten in een verlaging van de eerste belastingschijf.
Inl.: Rudolf de Korte, 070-3182890
Politie
Deze week stond zowel een plenair debat als een mondeling overleg over de politie op de agenda. Het mondeling overleg ging over een notitie met het voorstel de reserve-politie om te zetten in vrijwillige politie. Tot dusver mocht de 'reserve-politie oude stijl' formeel alleen optreden in bijzondere omstandigheden (oorlog etc.) in de praktijk werd echter een handvol vrijwilligers ook ingezet bij bijvoorbeeld voetbalwedstrijden. Dat ging dan onder het mom van oefening.
F le x ib e l
De reserve-politie wordt nu omgevormd tot vrijwillige politie, mede om de praktijksituatie in de wet recht te doen. Vrijwillige politie vormt een aanvulling op de bestaande capaciteit van de regu liere politie en past in een flexibele bedrijfsvoering (net als bij de vrijwillige brandweer). Afhankelijk van training en opleiding kan iemand van de vrijwillige politie worden bewapend met wapens tok en handboeien of eventueel een vuurwapen. De VVD houdt vast aan afspraken die daarover zijn gemaakt. Er bestond alleen meningsverschil met de regering over de overgangsfase van reserve- naar vrijwillige politie. De VVD is er steeds van uitgegaan dat die mensen die bij de reserve politie zaten ook het recht hadden tot de vrijwillige politie toe te treden. Nu bleek dat niet het geval is en de regering wil dat de korpschef een lijst met namen samen stelt. VVD-woordvoerder Hans Dijkstal was daarover verbaasd en stelde een
wijziging voor zodat de reserve-politie een recht van overgang krijgt.
N ie u w e p o l i t i e w e t
Dat punt was ook onderdeel van discussie in het plenaire debat over de Politiewet. Enkele maanden geleden heeft de Tweede Kamer een nieuwe politiewet aangenomen. Deze ligt nu nog bij de Eerste Kamer. De nieuwe politiewet vereist een groot aantal tech nische wijzigingen in taltijke wetten, die samengebracht zijn in in de Invoerings wet Politie. Deze invoeringswet regelt punten die voor de invoering van de nieuwe organisatie - voorzien voor 1 januari 1994 - nodig zijn.
K o r p s c h e f
Discussie-punt in het debat was het feit dat in diverse wetten bepaalde uitvoe rende taken zijn opgedragen aan het 'hoofd van de plaatselijke politie'. De regering stelde voor dat voortaan op te dragen aan de korpsbeheerder (dat is de burgemeester van de centrum
gemeente). De VVD is daar tegen. Bij eerdere debatten had de woordvoerder al bezwaren tegen de bijzondere positie van de korpsbeheerder/burgemeester: een vreemde gezagsverhouding tussen burgemeester en minister. Daarom diende de VVD nu een amendement in om de betreffende uitvoerende taken op te dragen aan de korpschef. Volgende week wordt daarover gestemd. Inl.: Hans Dijkstal, 070-3182884
VVD-Voorstellen
Financieel woordvoerder Rudolf de Korte legde de Tweede Kamer een door het Centraal Planbureau doorgerekend VVD- alternatief op de de Miljoenennota voor. De essentie, daarvan is het verlagen van de lasten voor burgers en bedrijven met drie miljard. De V V D constateert dat verschillende maatregelen in de Miljoenennota haaks staan op het beleid dat nodig is. Daarom dreigt 1994 een verloren jaar te worden. Het verkiezingsjaar is bepaald geen oogstjaar.
De VVD stelt beleidsmatig o.a. voor: (a) geen loonmaatregel toe te passen; (b) de inflatie-correctie onverkort toe te passen; (c) geen accijnsverhogingen op benzine en diesel in te voeren; (d) het arbeidskostenforfait te verhogen; (e) de, vermogens belasting af te schaffen; (f) het belastingstelsel cohortgewijs te individualiseren; (g) CAO's niet langer algemeen verbindend te verklaren; (h) het wettelijk minimumloon af te schaffen; (i) 500 miljoen extra aan staatsdeelnemingen af te stoten ten gunste van infrastructuur-projecten (vermogen voor vermogen).
Daarnaast stelde de VVD een aantal uitgavenbeperkende maatregelen voor: (1) de beleidsprioriteiten van de regering (560 miljoen in 1994) ongedaan te maken; (2) t.a.v. het bestaande beleid 1060 miljoen aan uitgaven te beperken; (3) 1 miljard aan subsidies te verlagen.
109
Samenvatting inleiding van Gijs de Vries Partijraad 9 oktober
De belangrijkste uitdaging voor de EG in de komende jaren is naar mijn overtui ging het helpen behouden en waar mogelijk versterken van de stabiliteit op ons continent. Doorslaggevend is de rol van de EG echter op een ander terrein: de economie. De EG is vooral daar effectief waar zij politieke doelen na streeft met economische middelen. Zij doet dat nog volstrekt onvoldoende in relatie tot haar oosterburen. W a t kunnen, en wat moeten wij doen? Allereerst: onze afspraken nakomen. De Europa-akkoorden die de EG in 1991 sloot zijn door vier EG-parlementen nog altijd niet goedgekeurd: Duitsland, Frankrijk Italië en Portugal.
In de tweede plaats: vrijere handel tot- standbrengen. Bij het huidig groeitempo duurt het nog 35 jaar voor Centraal- en Oosteuropa de helft bereiken van het gemiddeld nationaal inkomen in de EG. Dat is gevaarlijk lang. Zo lang dat auto ritaire en xenofobe krachten er gemak kelijk van kunnen profiteren. M eer groei is in het oosten alleen mogelijk door meer handel met het westen. Toch exporteert de EG meer naar de voorma lige communistische landen dan dat wij er uit importeren. Ons handelsoverschot groeit zelfs: van fl. 3 miljard in 1991 tot fl. 5' miljard in 1992. Het is hoog tijd dat wij onze grenzen meer openen voor Oosteuropese produkten.
In de derde plaats moeten wij financiële steun geven waar die snel en effectief kan worden gebruikt, bijvoorbeeld op milieugebied.
Dit jaar verdwijnen per saldo ruim 2,5 miljoen banen in de EG. Dat zijn er zo'n 10.000 per werkdag. In de jaren '60 was de werkloosheid in de EG gemiddeld ongeveer 2 % , in de jaren '70 circa 4 % , in de jaren '80 zo'n 9 % . Eind volgend jaar bedraagt de werkloosheid w aar schijnlijk 1 2 % . Amerika en Japan scoren op werkgelegenheidsgebeid veel beter. Tussen 1960 en 1990 is de werkgele genheid in de EG met 1 0 % gegroeid, in Japan met 4 0 % en in de VS zelfs met 8 0 % . Het aantal mensen dat langer dan een jaar werkloos is bedreog vorig jaar in Europa 4 5 ,8 % , in Japan 1 7 ,9% , en in de VS 6 ,3 % .
Hoe krijgen wij Europa weer aan het werk? Door marktgericht beleid, zowel op EG-niveau als op nationaal niveau. Op EG-niveau zijn vier zaken van belang. (1) een liberaal handelsbeleid, voortbouwend op een succesvol GATT- akkoord, (2) hard EG-optreden tegen
concurrentievervalsende nationale staatssteun, bijvoorbeeld in de staalin
dustrie. In de schatkistoorlog tussen de
lidstaten wordt voor miljarden geoed geld naar kwaad geld geschoven. Maar subsidies scheppen geen banen - zij scheppen illusies; (3) we moeten door gaan met het afbreken van monopolies. Sectoren als gas en electriciteit, belang rijk o.a. voor Nederland, kunnen dan overigens niet buiten schot blijven. Ook beschermingsconstructies zullen moeten worden aangepakt. (4) Tenslotte is een
verstandig sociaal beleid van belang.
Voorkomen moet worden dat landen oneerlijk concurreren met slecht sociaal beleid op het terrein van arbeidsomstan digheden. En met overtuiging en inzet moet verder worden gewerkt aan een werkelijk gelijke behandeling van man en vrouw. M aar bedilzucht en overregu lering bemoeilijken de zo noodzakelijke flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Liberalen beoordelen Europees sociaal beleid niet op bedoelingen, maar op effect en resultaat.
Ook nationale overheden zullen de markt meer vrijheid moeten geven. Europa is qua arbeidskosten het duurste gebied ter wereld. In Europa krijgt de werknemer van de loonkosten 6 6 % netto mee naar huis, kregen 7 4 % in de VS en 8 4 % in Japan. W ij prijzen ons letterlijk de wereldmarkt uit. Terug dringen van overheidstekorten is even zeer essentieel. De EG-landen hebben nu gemiddels een tekort van 6 % , terwijl 3 % de EMU-doelstelling is. Een solide EM U is belangrijker dan de datum van invoering. Enig uitstel lijkt onvermijde lijk. M aar hoe eerder in Europa wissel- koers-stabiliteit wordt bereikt, al is het om te beginnen maar met een beperkt aantal landen, hoe beter dat is voor onze economie, en dus voor onze werkgele genheid.
Een grote uitdaging ligt op het gebied van de immigratie. Dat heeft veel, zij het niet alles te maken met de ontwikke lingen in Oost-Europa, en met de bevol kingsgroei in Noord-Afrika.
In Marokko, Tunesië en Algerije wonen nu 60 miljoen mensen. In het jaar 2000 zijn dat er naar verwachting 80 miljoen, en in 2010 105 miljoen. Elk jaar komen er in Noord-Afrika 800.000 nieuwe arbeidskrachten op de markt, terwijl er niet meer dan 400.000 nieuwe arbeids plaatsen bijkomen. M eer dan voorheen, zo stelt het ontwerp-VVD-verkiezings- programma terecht, moet de ontwikke lingshulp daarom worden gericht op de landen waaruit veel migratie te ver wachten is. Dat geldt zowel voor de EG als voor de lidstaten. Daarnaast is een restrictief toelatingsbeleid noodzakelijk. Beleid zoals bepleit door Minister Pronk lokt alleen maar meer spanning in onze
samenlevingen uit. W ie het ernst is met anti-discriminatiebeleid, kan niet heen om een restrictief toelatingsbeleid. Dat "de politiek" te ver afstaat van "de- burger" weet langzamerhand iedereen. Waarom doen wij er dan zo weinig aan? Als Oost-Europese landen straks toetre den tot de EG, worden zij lid van een club waarin besluiten liefst achter gesloten deuren worden genomen, voor gekookt door ambtelijke lobbies, en met een figurantenrol voor parlementariërs. Een deel van hun zojuist verworven democratische rechten zullen de Oost- europeanen dan dus weer moeten prijs geven. Het gebrek aan democratische controle vreet aan de wortels van de EG. Juist nu die EG steeds belangrijker wordt is dat funest. Dat hebben de referenda over Maastricht glashard aangetoond. Het hart, de essentie, het wezen van de Europese Gemeenschap is niet de econo mie, maar het recht. Meer concreet: twee rechtsbeginselen 1 - geen macht boven recht, en 2 - geen macht zonder controle. Het Europese Hof van Justitie en Europees Parlement zijn de twee instellingen waarmee de EG zich onderscheidt van willekeurig welke andere internationale organisatie, in heden en verleden. Voor het eerst in de wereldgeschiedenis hebben staten zich gebonden aan gezamenlijke rechtsregels, onder controle van een onafhankelijke rechter een een rechtstreeks door de burgers gekozen parlement. Dat is niet zeldzaam, het is uniek. Nog tal van besluiten worden genomen als ware de EG een negentiende eeuws concert van monarchen. Het meest schrijnend is dat op het terrein van de binnenlandse veiligheid en de justitie - Schengen! -,
dat de meest fundamentele belangen i van burgers rechtstreeks raakt. Liberalen zetten zich ervoor in dat de EG ook op dit terrein besluiten neemt onder controle van het EG-Hof en het Europees Parlement.
