Vraag nr. 93 van 28 maart 2003
van mevrouw RIET VAN CLEUVENBERGEN Opleidingen verpleegkunde – Modules
In 2000 werd in een akkoord tussen de federale en de Vlaamse overheid overeengekomen om de twee bestaande opleidingen, z i e k e n h u i s- en psychiatri-sche verpleegkunde, om te vormen naar één diplo-m a : " v e r p l e e g k u n d e " . De bedoeling was algediplo-meen inzetbare verpleegkundigen, conform de Europese r e g e l g e v i n g, te vormen. Toch werd de mogelijkheid open gelaten om de eigenheid van de verschillende werkvelden te behouden en de aanzet te geven voor verdere opleiding en specialisatie. In het kader van een "leven lang leren" is dit een te waar-deren optie.
Sinds 1999 loopt er in het Vlaams onderwijs een experiment waarbij opleidingen niet meer in een jaarsysteem worden georganiseerd, maar in een modulair systeem. Verpleegkunde maakt deel uit van dit experiment.
Dit onderwijs vertrekt van basiscompetenties. Competenties beschrijven datgene wat een ver-pleegkundige moet kennen, kunnen en zijn op het einde van de opleiding, dus als een beginnende be-r o e p s b e o e f e n a a be-r. Een stbe-ructuube-r webe-rd ontwikkeld waarin de basiscompetenties opgenomen zijn en waarin de kans geboden wordt om deze te kunnen behalen in verschillende velden van de gezond-h e i d s z o r g. Zo kan men als algemeen verpleegkun-dige afstuderen door zijn basiscompetenties te be-halen binnen het werkveld van een algemene ge-z o n d h e i d s ge-z o r g, de geriatrische gege-zondheidsge-zorg of de geestelijke gezondheidszorg. In het uitgewerkte traject is daarom een oriëntatiemodule van negen weken opgenomen voor de drie sectoren (algeme-n e, geriatrische e(algeme-n geestelijke gezo(algeme-ndheidszorg). De opleiding wordt afgesloten met een module van 36 weken in één van de drie sectoren.
Nu is beslist om dit traject te wijzigen. De tijd waarin men zijn competenties binnen een bepaalde sector kan behalen, wordt plots teruggeschroefd tot negen weken !
Deze verandering betekent een probleem voor stu-denten die zich willen voorbereiden op het beroep van verpleegkundige binnen de geestelijke gezond-h e i d s z o r g. Het is onmogelijk om op negen weken voldoende kennis op te doen om te kunnen starten met werken, laat staan een basis te hebben voor verdere opleiding in de geestelijke gezondheids-zorg of de bejaardengezondheids-zorg.
Ondertussen zouden naar verluidt de hervormin-gen die de hogescholen in het kader van de bache-lorstructuur voorbereiden, ook de huidige optie-structuur in de opleiding verpleegkunde drastisch t e r u g s c h r o e v e n . Voortdurend is er verwarring m . b. t . de "algemene inzetbaarheid" van de toe-komstige verpleegkundige. Dit betekent inzetbaar-heid in alle werkvelden, en niet alleen inzetbaar in de algemene ziekenhuizen.
In de praktijk volgen nu reeds heel wat studenten een extra vierde jaar gegradueerde verpleegkundi-ge – zonder dat hiervoor een studiebeurs kan worden gegeven – omdat het werkveld meer spe-cifieke opleidingen vraagt. Ik vermeld hier onder andere Kind en Gezin, dat een bijkomende oplei-ding in een sociale richting nodig heeft.
1. Waarom werd de module van 36 weken terug-geschroefd naar negen weken en werd de spe-cialisatiemogelijkheid aldus afgezwakt ?
2. Is het inderdaad voor de opleidingen verpleeg-kunde in de hogescholen de bedoeling om de huidige optiestructuur veeleer af te bouwen dan te behouden ?
Antwoord
In opvolging van het sociaal akkoord van maart 2 0 0 0 , waarbij de opleidingen ziekenhuisverpleeg-kunde en psychiatrische verpleegziekenhuisverpleeg-kunde van de vierde graad BSO dienden te worden omgevormd naar één opleiding die wordt bekrachtigd door één d i p l o m a , werd op 11 februari 2003 besloten het de-finitieve modulaire traject voor de opleiding ver-pleegkunde van deze vierde graad vast te stellen (BSO : beroepssecundair onderwijs – red.).
Hiermee is tegemoetgekomen aan de vraag naar een generieke opleiding. Iedere afgestudeerde is bijgevolg overal inzetbaar. De eerste vier modules garanderen deze inzetbaarheid : er is een ruime oriëntatie naar de verschillende werkvelden en er wordt veel werk gemaakt van de basisvaardighe-den van de verpleegkunde.
Dit betekent echter niet dat een school niet kan d i f f e r e n t i ë r e n . In de module "toegepaste verpleeg-kunde" kan men de basiscompetenties "toepassen" in de verschillende werkvelden. Het is zeker moge-lijk om binnen deze module voldoende tijd te be-steden aan een toepassing van de verpleegkundige vaardigheden binnen de geestelijke gezondheids-zorg of in de ouderengezondheids-zorg. De leerling kan dan ook een goede basis opbouwen om in deze werkvelden te kunnen starten. De school oordeelt hoeveel tijd gespendeerd wordt aan deze differentiatie, zodat er zeker geen sprake is van enige beperking tot negen weken !
Verder is er ook voor gekozen om een module minstens achttien weken te laten duren. Dit heeft te maken met de organisatie in de scholen en – wat de stages betreft – de respectieve werkvelden. Een goede opvolging van het studie- en vorde-ringsproces van de leerling maakt nochtans deze langere duurtijd eveneens wenselijk.
Conform de bepalingen van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen zal de opleiding verpleeg-kunde in de hogescholen, net zoals de andere op-leidingen aan de hogescholen en universiteiten (de academische opleidingen, de basisopleidingen en de voortgezette opleidingen), worden omgevormd naar de bachelor- m a s t e r s t r u c t u u r. Uiterlijk op 30 september 2003 delen de hogescholen en universi-teiten hun voorstellen van omvorming mee aan de Vlaamse regering.
De Vlaamse regering stelt vóór 15 februari 2004 de lijst op van de bacheloropleidingen die de universi-teiten en hogescholen op zijn vroegst vanaf het academiejaar 2004-2005 en uiterlijk vanaf het aca-demiejaar 2005-2006 kunnen opstarten, en even-eens van de mastersopleidingen die de universitei-ten en hogescholen op zijn vroegst vanaf het aca-demiejaar 2007-2008 en uiterlijk vanaf het acade-miejaar 2008-2009 kunnen organiseren.
De Erkenningscommissie zal toezien op de voorge-stelde omvorming en uiterlijk op 15 januari 2004 haar advies aan de Vlaamse regering meedelen. D e Erkenningscommissie zal de kwalificatie (dat is de toevoeging bij een graad die verwijst naar de
vol-tooide opleiding) die de instellingen voorstellen, evalueren hoofdzakelijk vanuit de bekommernis dat "de vlag de lading dekt" en dat het geheel van het opleidingenaanbod transparant en coherent is voor de studenten en voor de afnemers.
De huidige opleidingen verpleegkunde (opleidin-gen van één cyclus) op het einde waarvan de graad van "gegradueerde verple(e)g(st)er" wordt ver-l e e n d , zuver-lver-len normaver-liter omgevormd worden tot "bachelor in de verpleegkunde". In de nieuwe structuur bestaat de mogelijkheid om binnen de nieuwe opleiding verschillende afstudeerrichtingen te definiëren. Een afstudeerrichting is een differen-tiatie in een opleidingsprogramma met een studie-omvang van ten minste 30 studiepunten. M o m e n-teel beraadt de Vlaamse Hogescholenraad (Vlho-ra) zich over de naamgeving en omvorming van de opleidingen en over de afstudeerrichtingen versus de volwaardige opleidingen.
