De crisis duurt voort

en

Op bezoek bij ir. D. S. Tuynman

(Zie pag 3'

De crisis duurt voort

der druk kan zetten. Als mogelijk- heid veronderstelt Het Vrije Volk een program, dat voor de P.v.d.A.

veel aantrekkelijks bevat en waar- voor de V.V.D. "bezwijken" zou.

Maar - en nu komt het - omge- keerd zou het geen zin hebben, met een naar de V.V.D. toe geschreven program de P.v.d.A. onder druk te zetten. "Omdat voor de P.v.d.A.

niet het meeregeren, maar het rege- ringsprogram de hoofdzaak is. V oor haar is meeregeren alleen aantrek- kelijk als er wat in haar geest te re- geren valt. Dat is blijkbaar tot iedereen doorgedrongen".

M

Ten tweede: reeds daarom was een vijf-partijen-kabinet als uitgangs- punt voor de formatie verkeerd.

Ten derde: de PvdA heeft in de af- gelopen vier jaar het gevoerde be- leid met uiterste felheid bekritiseerd.

En zich bovendien tijdens de verkie- zingscampagne voor een geheel an- der beleid verklaard. Het was onjuist de PvdA bij de fo~matie te betrek- ken.

Vandaar de weigering der VVD mede te werken aan een Kabinet der vijf.

Nu de zaken eenmaal zo stonden, zag begrijpelijkerwijs dr. Toxopeus geen reden nader in te gaan op het door dr. De Kort verstrekte basis- program.

"In grote lijnen" stond het hem wel aan. Maar er waren bezwaren op bepaalde punten. Punten, die, inderdaad bij een vier-partijen- program wel te regelen zouden zijn.

* * *

I

Dr. De Kort was er bij zijn solide, doch veel te trage werkmetho- de kennelijk op uit een ver- wijt bij voorbaat te ontzenuwen. Nl.

dat hij in een te vroeg stadium één der fracties zou hebben buitengeslo- ten. Dit verwijt hebben de woord- voerders der P.v.d.A. de laatste vier jaar tegen het Kabinet-De Quay naarstiglijk gehanteerd. Blijkbaar wilden informateur en formateur hier de veilige weg bewandelen.

Vandaar de zeurige "soliditeit" der formatie.

In het begin van de week streefde dr. De Kort "officieel"

nog altijd naar een vijf-par- tijen-Kabinet. De V.V.D. en de P.

v.d.A. toonden geringe geneigdheid

zich voortijdig te laten uitrangeren.

Daarom heeft men zich in beide kampen althans in de prille phase der formatie niet te zeer op scherp willen stellen. Natuurlijk is het on- zinnig juist de V.V.D. te betuttelen, omdat zij zoveel zou hebben "toege- geven". De goedkeuring van een de- finitief regeringsprogram moest im- mers later aan de orde komen.

* * *

V

and outs" van een Kabinetsformatie geheim moeten blijven, is een dank- baar onderwerp voor discussie. De moeilijkheid is immers, dat de pre- mier wel verantwoordelijk is voor de formatie van het Kabinet, waar- mee hij zich aan de Kamer voor- stelt. Maar dat hij strikt genomen geen verantwoording behoeft af te leggen over de formatie-pogingen, diE. tevoren zijn mislukt.

In de praktijk is het interessant, of, en in welke maté"' degenen, die bij een formatie worden betrokken, tot geheimhouding zijn verplicht.

Als zij zulks beloofd hebben, moe- ten zij hun belofte houden. Toch we- ten de ervaren Haagse journalisten, die meer met het crisis-bijltje heb- ben gehakt, hun lezers dagelijks van

formatie-nieuws te voorzien. Daar- voor levert de woordvoerder van de

(in)formateur gedeeltelijk het mate- riaal. Hoe zij daarenboven - soms door verstandig combineren en de- duceren - dit nieuws deelachtig wor- den, is hun zaak. In ieder geval le- verde de Nieuwe Rotterdamse Cou- rant een knap stuk werk, toen het de vorige week het bouwstenen- program van Romme, in grote lij- nen juis·t en blijkbaar slechts hier en daar onvolledig, wist weer te geven. Laat men overigens niet denken, dat een dergelijke stunt inhaerent is aan onze moderne tijd.

Daar is immers het schoolvoorbeeld van het congres van Berlijn. Henri de Blowitz, de correspondent van The Times, bestond het in 1878 de totnogtoe geheime tekst van het verdrag volledig in zijn blad te doen afdrukken, op hetzelfde ogenblik dat het te Berlijn ondertekend werd.

* * *

I

Hier moeten wij Het Vrije Volk te- leurs-tellen. Tot ons is het zeker niet doorgedrongen. Spreekt men im- mers over concessies, dan heeft in de phase-Romme de heer Vondeling zich veel en veel "toegevender" ge- . toond, dan de heer Toxopeus. Men

denke s·lechts aan de belasting- en woningparagrafen uit de reeds be- faamde "bouwstenen" van prof.

Romme. Met name de prioriteiten- regeling is een kennelijk voortzet- ten van de beleidslijn, gevoerd door het Kabinet-De Quay. Tegen dat be- leid heeft de P.v.d.A. vergeefse en herhaalde storm-aanvallen onderno- men. Wanneer zij in juni 1963 met de vroeger geattaqueerde punten ac- coord gaat, staan de trotse woorden van Het Vrije Volk gelijk met een trotse slag in de lucht.

* * *

yntussen is over deze formatie

.l het laatste woord nog bij lange na niet gezegd. Vooral in de phase, waarin wij thans verkeren, zou het opperste dwaasheid zijn voorbarige conclusies te trekken.

Een kabinetscrisis in Nederland is een veelkantige en uiterst ingewik- kelde zaak. Iedere dag heeft zij wee·r andere aspecten.

Maar één ding staat vast. Althans op korte termijn is geen oplossing te verwachten.

De crisis duurt voort. L.M.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

DE LOONGRENS BIJ DE

Argumenten pro en contra

SOCIALE VERZEI(ERING

In Vrijheid en Democratie van 9 dezer heb ik met belangstelling het ar- tikel gelezen betreffende he·t ontwerp van de Wet op de Arbeidsongeschikt- heid. De strekking van dit artikel was dat herziening van het huidige com- plex der sociale verzekeringswetten wenselijk is en dat de komende wet dus wel in een behoefte voorziet doch anderzijds teleurstellend is dat in het ontwerp geen loongrensbepaling is opgenomen.

brengsten zien, afkomstig van hen die meer dan f 8600 per jaar verdienen, wat ten voordele van de arbeiders zou zijn, Bovendien zouden middelbaar en hoger personeel dan meer onder het gezag van deze vakbeweging vallen. Deze is immers in de organen van de sociale verzekering vertegenwoordigd. Ons dunkt dat pas over een verder vervallen van de loongrens gepraat kan worden, wanneer dit soort motieven niet langer een rol spelen.

Graag wil ik hierbij enkele aantekeningen plaatsen.

In het ont;erp wordt geen onderscheid gemaakt tussen arbeidsongeschikt.heid als gevolg v~n een ziekte en arbeidsonge- schiktheid als ongevalsgevolg. Het gaat erom dat men arbeidsongeschikt is, afge- zien van de oorzaak.

De huidige ongevallenwetten kennen de morrelijkheid tot revalidatie van ge- troffen~n. Een dergelijke bepaling kent de Ziektewet niet. In het ontwerp We~ op de arbeidsongeschiktheid is de revahda- tie opgenomen en het gevolg hiervan is dat een verzekerde, zodra vaststaat d.at deze zijn oude beroep niet meer kan mt- oefenen, gerevalideerd kan wor~en. Deze revalidatie kan ook aanvangen m de pe- riode dat de verzekerde nog uitkering krachtens de Ziektewet ontvangt.

De Ongevallenwetten kennen geen loongrens; de Ziektewet wel. Zou voor de komende wet een loongrens gelden dan zou dit betekenen dat velen die nu Cv?:Or de Ongevallenwet) wel verzekerd ZlJn, dan niet meer verzekerd zijn, waardo~r voor hen dus de mogelijkheid tot revall- datie vervalt.

Indien de Wet op de arbeidsongeschikt- heid volgens het huidige ontwerp wordt aangenomen betekent dit een grote s~ap in de richting van unificatie in de knng van verzekerden.

De Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid heeft aan de S.E.R. ge- vraagd of de Wet op de arbeidsongeschikt heid uitgebreid dient te worden tot een volksverzekering (zoals de A.O.W. en de A.W.W.) of dat het wenselijk is, ook klei- ne zelfstandigen onder de werkingssfeer van de wet te brengen. Het advies van de S.E.R. is nog niet uitgebracht.

Op het ogenblik is het zo dat vele zelf- standigen een vrijwillige ziekteverzeke- ring bij de Bedrijfsvereniging en/of een vrijwillige ongevallenverzekering bij de Raad van Arbeid hebben gesloten. Het draagvlak van deze verzekeringen is klei- ner dan het geval zou zijn bij de ver- plichte verzekering van zelfstandigen, eventueel beneden een bepaalde inko- mensgrens.

Indien de Wet op de arbeidsongeschikt- heid zou worden uitgebreid tot een volks- verzekering zou dit betekenen dat de uit- voering in handen wordt gelegd van de Sociale Verzekeringsbank en de Raden van Arbeid. De Bedrijfsverenigingen zou- den dan nog slechts de Werkloosheidswet hebben uit te voeren welke dan de enig overgeblevene arbeidersverzekering is.

Afgezien van het feit dat een wet door een publiekrechtelijk orgaan uitgevoerd dient te worden, biedt uitvoering door de S.V.B. en de Raad van Arbeid het voor- deel dat een uniforme uitvoering wordt gewaarborgd. Momenteel hebben de Be- drijfsverenigingen soms afwijkende rege- lingen zodat het recht op - en de hoogte van de uitkering afhankelijk is van het feit bij welke Bedrijfsvereniging men . verzekerd is.

Een aantal van 26 Bedrijfsverenigin- gen is te veel van het goede. Uitvoering door één orgaan is bovendien goedkoper en dus weer in het belang van de ver- zekerden. De door de bewindsman voor- gestelde gemeenschappelijke medische dienst wijst in diezelfde richting.

J.C. v.d. B.

Onze sncia!e medewerker t~kent hierbij aan:

De geachte inzender behandelt twee geheel verschillende kwesties, nl. de loongrens en de uitvoering van de sociale verzekeringswetten. Aan beide zij een kort wederwoord gewijd.

Wat de loongrens betreft, is er feitelijk Elechts een argument dat voor de inzen- der van belang is. Arbeidsongeschikt- heidswet en Ziektewet worden op elkaar afgestemd, voor de Arbeidsongeschikt- heidswet zal geen loongrens gelden dus moet de huidige voor de Ziektewet ook

maar vervallen. Dit argument heeft ze- ker wel enige waarde, maar we hebben in ons artikel er op gewezen, dat er nog heel wat meer argumenten zijn die plei- ten tegen het laten vervallen van de loongrens.

Zo is de Ziektewet nog steeds een ty- pische arbeidersverzekering. Vervalt de loongrens dan komen niet-arbeiders, dus middelbaar en hoger personeel, zeer be- slist in het voor hen verkeerde bed te-

INGEZONDEN

recht. De inzender ziet de Ziektewet veel te veel als een soort voorportaal van de toekomstige Arbeidsongeschikthe1dswet, maar de hoofdzaak is toch wel dat de Ziektewet een eigen bestaan behoudt, er voornamelijk is voor het gewone ziek zijn.

Wil men de loongrens laten .vervallen voor de Ziektewet, dan zal men eerst de- ze wet ook voor het middelbare en hoge- re kader geschikt moeten maken. We hebben er voorts op gewezen, dat er een streven bij de grote vakbeweging is om de loongrens te doen vervallen.

Men zou gaarne de hoge premie op-

Wat nu het tweede punt betreft, de ge- achte inzender wil de Arbeidsverzeke- ring uitbreiden tot een volksverzekering,

mede om er voor te zorgen dat de uitvoe- ring van de sociale wetten in handen van de overheid wordt gelegd. Hier behoeft naar we menen nauwelijks over gedis- cussieerd te worden, omdat er een aan- tal jaren geleden eer, duidelijke uitspraak is gevallen: het bedrijfsleven, vertegen- woordigd door de organisaties van werk- gevers en van werknemers moet in be- langrijke mate bij de uitvoering worden betrokken. Deze uitspraak is in de Sta- ten-Generaal gedaan. Zij werd door de V.V.D. van harte onderschreven. Daar er sindsdien weinig is veranderd in de op- vattingen over het zelf doen, moeten we deze gedeelde verantwoordelijkheid als een basis principe blijven zien. Overigens blijkt hoezeer men de ontwikkeling nauwlettend mDet gadeslaan. Het sa- menvoegen van verscheidene sociale wet- ten tot één brengt een zo grote uniformi- teit, dat de verschillen wegvallen en er voor het zelf doen. weinig ruimte over blijft. Daar dit zelf doen wel degelijk gehandhaafd dient te blijven moet men waken tegen een grote concentratie van de sociale wetten.

Bur•ger

leest "De Volkskrant" om de bijzonder eenvoudige reden, dat hij deze een der beste kranten - zo niet de beste - van het land vindt. Hij kan de zon der Roomse blijheid vrijmoedig in het klare water zijner liberaliteit zieri schijnen.

Op dit punt revancheert "De Volkskrant" zich niet. Onze V.V.D. werkt op haar als de befaamde - zij het allerminst rode - lap op de stier.

Over stier gesproken: "De Volkskrant" is vóór rooms-rood bestier.

Dat is haar goed recht. Maar het is niet haar recht om - teneinde gouver- nementele samenwerking met de V.V.D. te voorkomen - deze laatste als de gevaarlijke boeman af te schilderen.

Haar parlementaire wandelganger lijdt zeer duidelijk aan liberalophobie.

Verschijnselen: neiging tot braken bij het vernemen van de naam Toxopeus;

onbedwingbare aanvechting tot het neerschrijven van jokkentjes zodra de letters v en d zichtbaar wot·den; vechten tegen de windmolens van een niet- bestaande liberale conceptie.

Wandelganger is een voortreffelijk schrijver. Wat dit betreft is hij onover- troffen. Daarom lees ik hem altijd. En altijd met groot, vakmatig genoegen.

Maar het zou wel prettig zijn wanneer hij, vnortreffelijlt schrijvende, op even voortreffelijke wijze de waarheid diende. Specialiter waar het mijn V. V.D.

betreft.

Het wonderlijke is, dat "De Volkskrant" een zeer vooruitstrevend blad is, dat echter zodra het mijn partij betreft, achteruit streeft naar een Victoriaanse conceptie; dat zij, komt de V.V.D. ter sprake, terugkeert naar een reeks van opvattingen omtrent het liberale politieke en sociale streven, die een halve eeuw geleden modieus waren, maar waaraan nu, anno 1963, niemand meer gelooft, vermoedelijk "De Volkskrant" zèlf óók niet.

Hoe lang is het geleden, dat Albert Hahn in wijlen zijn "Notenkraker" de liberaal uittekende zoals "De Volkskrant'' hem nu beschrijft: pandjesjas, hoog boord, hoge hoed met brede rand van rijksdaalders en met een grijns van genot de uitgemergelde proletariër de strot dichtknijpende?

De Volkskrantse angst voor rooms-liberaal samengaan doet haar stem over- slaan tot vreemde kreten.

Het geluid is te schril en te onnatuurlijk dan dat ik het ook maar enigermate als geloofwaardig en oprecht kan horen, als even geloofwaardig als de overige inhoud van deze krant, die 'haar - ondanlts de baarlijke nonsens voor wat mijn V.V.D. betreft - verzekerd moge doen blijven van de hoogachting van

-

20 JUNI 1963 - PA GIN A 2

UW HAAR ZIT

van vroeg tot laat in weer en wind

Forse tube f 1,75.

Uitsluitend bij de kapper verkrijgbaar!

WIJ LEVEREN

DOZEN

uit Massief Carton

*

Speciaal voor export.

*

N.V. Stroncartonfabriek v/b

E. Free & Co.

OUDE PEiiELA

Telefoon 05978- 2233, 2 lijnen

Eigen modern ingericht laboratorium.

PUTTEN (G.)

IN BOSRIJHE OMGEVING

TE HUUR LANDHUIS

VAN 15--28 JULI EN NA 10 AUG.

Groot eigen terrein.

Tel. (03418) - 1587 Will1elminal. 2.

ALGEMEEN SECREi ARIAA T

V.V.D.

Koning!nnegrac:ht 61

·s-Gravenhage Telefoon ( 070) 60 48 03

(3 lifnen) Giro 67880

I

"Ik ben heel sterk aan het land ge- bonden", zegt ir. Daniel Sebastiaan Tuynman. Wil men van hem weten of die band een bepaalde streek geldt, dan hoort men: "Zeeland, daar ben ik geboren, weliswaar in de stad Middelburg, maar van jongs- af aan heb ik van het platteland ge- houden. Mijn familie kwam oor- spronkelijk van het eiland Tholen en ze was altijd agrarisch ingeste-ld.

Middelburg was, toen ik in 1915 ge- boren werd, een heel wat landelij- ker plaats dan tegenwoordig. Of- schoon ik mijn moeder vroeg moest verliezen had ik een plezierige jeugd; mijn grootste lièfhebbe- . rij was in de polder te dwalen en

·naar vogels te kijken.

·Vader, houtkoper van beroep, moest veel op reis, vooral naar het Oostzeegebied en Rusland; toen ïk 12 was, ging hij zelfs voor geruime tijd naar Suriname en mijn broer en ik bleven met een huishoudster - en natuurlijk onder voogdij van verscheidene ooms en fantes - in hetzelfde huis. wonen".

* * *

M

Elke vakantie bracht ik op de een of andere boerderij door. Na de HBS te hebben afgelopen, had ik maar één ideaal: in de bosbouw te gaan, dus eigenlijk een combinatie van buitenleven en van belangstel- ling voor het materiaal waarmee mijn vader altijd zoveel te maken had. Ik ging dus naar Wageningen, maar toen ik daar eenmaal was, ging mijn interesse van lieverlee over op de landbouw, vooral naar de veehouderij.

Het studentenleven in Wageningen

"lag" mij uitstekend, ik kon mij daar helemaal ontplooien, ik had ook zitting in de senaat, de studie boeide mij sterk. Maar er zat oor- logsdreiging in de lucht en zodra ik mijn candidaats had :_;·edaan ging ik onder de wapenen, bij de toenmalige kustartillerie en daarna naar Lim- burg".

"Nadat Nederland onder de voet gelopen was, keerde ik naar Wage- ningen terug waar ik in 1942 het landbouwkundig ingenieursdiplo- ma behaalde. Wageningen "draai- de" toen nog zo'n beetje, maar er zou gauw een eind aan komen. In

Op bezoek· bij

Ir. D. S. Tuynman

vriend ir. Jan Vet, een hartstochte- lijk liberaal. Door zijn bemiddeling werd ik secretaris van de Holland- se Maatschappij van Landbouw, die tijdens de oorlog was geliquideerd.

Ik zei tegen mezelf: maak er wat van! De eerste voorzitter, Floor den Hartog, was een uitstekend leer- meester, die er nooit enige twijfel over liet bestaan hoe hij het wilde hebben; een bijzonder str'eng man, wiens woorden "als je 't niet goed doet, krijg je op je donder!" maak- ten dat ik een goede leerschool doorliep. In het begin had ik soms het gevoel, dat men mij voor de leeuwen gooide. Maar .. Floor den Hartog liet mij nooit in de steek.

Hij stond altijd weer achter me als er lastig werk viel op te knappen".

* * *

G

het Groninger Oldambt kan in dit opzicht heel wat verbeterd worden.

Ook de ontwatering in verscheidene streken van ons land laat nog te wensen over. Het zal nog wel een jaar of dertig-veertig duren voordat Nederland cultuurtechnisch is waar het zijn moet.

Een andere netelige kwestie is die van de ·beschikbare werkkrachten.

De industrie heeft in de laatste ja- ren veel landarbeiders naar de fa- brieken gelokt en dit is vooral het geval in de twee provincies, waar- over de Hollandse Maatschappij het zeggen heeft. Niet minder dan 40 pct van alle Nederlandse landar- beiders zit in N. en Z.-Holland, het- geen vooral aan de intensieve tuin- bouw moet wor-den ·toegeschreven:

immers 25 pct van het totale "glas"- oppervlak ter wereld bevindt zich in de beide Hollanden. Bovendien leven de tuinbouwers in een glazen huis omdat zij als de dood zijn voor de vijfdaagse werkweek; een con- tinu transport van bederfelijke tuin- bouwprodukten blijft een gebieden- de eis, een conditio sine qua non.

Onze nieuwe T·weede Kamerleden

In de loop der laatste jaren heb- ben veel jonge boerenzoons het boe- renbedrijf de rug toegewend. Om precies te zijn: in tien jaar tijds is het aantal jonge boeren in ons land van pl.m. 110.000 gedaald tot 55.000, dus juist de helft. Speciaal de vee- houderij heeft daarmee te kampen;

en voor een deel is ook dit weer een gevolg van de vijfdaagse werkweek, die maakt, dat de veehouders zelf op de vrije dagen van hun perso- neel hun koeien moeten melken, waardoor hun taak ontzaglijk ver~

zwaard wordt.

dat zelfde jaar kreeg ik een baan bij het Bedrijfschap voor Zuivel, dat was in feite een voortzetting van de oude crisiszuivelcentrale. Ik had hier de functie van landbouwkundi-

ge en als zodanig heb ik nog deel ge- had aan d€ schaduworganisatie, die dr. Louwes in Gelderland op touw had gezet, omdat men er rekening mee hield, dat op onze kust een ge- allieerde invasie zou kunnen plaats hebben - en dan moest de land- bouw ver achter het front zo lang mogelijk intact blijven!"

* * *

D

"Na de oorlog dacht ik: nou weg wezen! Het typisch ambtelijke ligt mij niet. Ik ben iemand, die zelf graag bedisselt. Ik wilde iets "doen"

en de gelegenheid daartoe werd mij aan de hand gedaan door mijn

En dàt is heel belangrijk: de men- selijke factor, die in deze wereld van land- en tuinbouw voortdurend geldingsrecht opeist. Nieuwe werk- methoden vragen mensen met een nieuw inzicht. In dit opzicht heb ik buitengewoon veel waardering ge- kregen voor het Volkshogeschoolwe- zen, dat in ons land al prachtig werk heeft gedaan en er steeds mee voort- gaat. Ook in mijn functie heb ik voortdurend met de menselijke fac- tor te maken en daarom ben ik erg dankbaar, dat ik van jongsaf aan met het boerenland vertrouwd ben ge- raakt, ik weet heus heel goed wat er onder de mensen leeft, ik ken hun moeilijkheden".

Die moeilijkheden zijn er nl. te over. Het is zeker niet eenvoudig, een goed landbouwer te zijn, een goed veehouder of een goed tuinder.

Het houdt tevens in, dat men een modern zakenman is, een kundig bedrijfsleider en zelfs een handige mécanicien. Vele moeilijkheden - zo blijkt uit het relaas van ir. Tuyn- man - zijn het gevolg van een structurele kwestie. Een nieuwe ver- kaveling van sommige streken heeft tot betere bedrijfsuitkomsten geleid, maar nog lang niet is deze verkave- ling voltooid.

Zelfs in een vruchtbaar gebied als

* * *

E

Verscheidene boeren voegen daar hun bedrijven samen en verdelen onderling de taken; er zijn er die uitmunten in zaken-doen of in tech- niek, in veevoederproblemen of in iets anders en tezamen trachten zij dan hun gecombineerde boerderijen zo goed mogelijk als één geheel te exploiteren. Dat dit alleen mogelijk is in een kameraadschappelijke sfeer, spreekt natuurlijk vanzelf. Het kan ook alleen gebeuren op basis van strikte vrijwilligheid; anders (Vervolg op pag. 5 onderaan).

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 20 JUNI 1963 - PAGINA 4

LIBERALE STUDENTEN ORGANISEREN CONGRES

MONSTERVERBOND

De Liberale Studenten Vereniging Am- sterdam deelt ons het volgende mede:

Het is een gewoonte van de Liberale Studenten Vereniging Nederland {LSVN) om eenmaal per jaar een congres te la- ten organiseren door een van de aange- sloten verenigingen. Het doel van zulk een congres is het scheppen van de mo- gelijkheid tot gedachtenuitwisseling tus- sen de liberale studenten uit andere uni- versiteitssteden.

N.l(.V.

N.V.V.

stelt overdreven eisen

(Van onze sociale medewerker)

I

' Het socialistische Nederlandse Verbond van Vakverenigingen en de Ne- derlandse Katholieke Vakbeweging hebben hun gezamenlijk aktieprogram- ma gepubliceerd.

Hun samengaan kenschetsen we als een monsterverbond wat zo ongeveer wil zeggen, dat twee grote groepen, die geheel verschillende doelstellingen hebben, een pact sluiten. Dat gebeurt zo af en toe, wanneer er grote ge- meenschappelijke gevaren dreigen of enkele grote belangen op het spel staan.

In Nederland is deze situatie voor de vakbeweging echter niet aanwezig.

Het monsterverbond heeR als zodanig geen zin. Dat blijkt nu ook wel uit het gepublicee·rde aktieprogramma.

Nemen wij bijvoorbeeld het in- eens optrekken tot een sociaal minimum van de AOW tot f 3250 per jaar. Men weet, dat in het pensioenrapport van de VVD wordt gezegd, laten we zien te komen tot f 3000, dat is een bedrag, dat om ver- schillende redenen wel als een so- ciaal mm1mum kan worden be- schouwd.

Nee, zeggen NVV en NKV, we moeten ineens naar de f 3250 per jaar toe. De premie zou met een dus- danige sprong moeten stijgen, dat het eenvoudig niet haalbaar is.

·Noemen we verder een geleidelij- ke verkort1ng van de arberdstijd tot 8,5 uur per dag en 42,5 uur per week.

Wij wijzen in dit verband op de re-

cente uitspraak van minister Veld- kamp in de memorie van antwoord aan de Eerste Kamer op zijn begro- ting, dat een verdere uitbreiding van de arbeidstijdverkorting niet wense- lijk is wegens de bestaande spanning op de arbeidsmarkt en de economi- sche omstandigheden.

Een volgend punt is afschaffing van de werknemerspremie in de so- ciale verzekeringen voor loon- en sa- laristrekkenden, minimum uurlonen van f 2 en minimum weeklonen van f 90, met gelijke beloning voor man- nen en vrouwen. Dit zijn nog maar enige punten uit het gezamenlijke actieprogramma. Maar hierll!it bl:ijkt reeds de voosheid van dit pro- gramma. Want de bedragen, die met

GEDEELTELIJKE ARBEIDSTAAK

O

Thans is er een rapport uitge- bracht, getekend door dr. G. F. For- tanier. Dit rapport, voorzien van statistieken, betreft de ervaring met de mogeLijkheden en moeilijkheden, die het G~A.B. heeft ·inzake de in- schakeling van vrouwen voor een ge- broken werktijd, anders gezegd:

part-time-werk.

Het resultaat was niet zo sohitte- rend, waarbij opgemerkt moet wor- den, dat een en ander voornamelijk de administratieve en commerciële seclor betreft.

Op de laatste bladzijde conclu- deert dr. Fortanier, "dat de wensen van de werkgevers en de verwac'h-

tingen van de werkzoekenden niet geheel op elkaar waren afgestemd.

De werkneemsters zouden een meer recente ervaring en vakkennis moeten bezitten, de werkgevers een grotere mate van bereidheid om af te wijken van de ingeburgde en tra- ditionele werktijd". Bij de laat- sten schijnt de weerstand tegen an- dere werktijden groter te zijn dan de weerstand tegen het in dienst nemen van de gehuwde vrouw. Is misschien het tekort niet nijpend genoeg om over de bezwaren heen te stappen?

De werkzoekenden b1ijken vaak een reëele kijk op het werk te mis- sen. Misschien op "werk" in het ai- gemeen? Hier zou een tijdsverschijn- sel doorheen kunnen spelen.

De ouderen maken zich illusies over simpele karweitjes thuis of in de avonduren; de jongeren zoeken het bij voorkeur in "interes- sant werk". "Geconstateerd werd, dat men nogal eens teleurgesteld

Voor Vervoer Den Hertog

Alle binnen- en buitenlandse autotransporten worden met prima materiaal, snel, veilig en billijk voor U uitgevoerd.

Open- en gesloten wagens beschikbaar van 5-20 ton laadvermogen.

Wij maken gaarne een afspraak met U.

Int. Autotransportbedrijf C. den Hertog

TEL. 02943-1443 • VOSSENLAAN 18 • VREELAND (Utr.).

de uitvoering gemoeid zijn, kunnen in de verste verte thans niet opge- bracht worden zonder dat er ernstige spanningen ontstaan.

De SER waarin NVV en NKV zijn vertegenwoordigd toonde dat duide- lijk aan in zijn jongste rapporten betreffende de mogelijkheden voor een loonsverhoging.

We moeten daarbij niet vergeten, dat er ook nog andere desiderata zijn, niet in het gezamenlijk aktie- programma vermeld, maar voor de vo1kshuishouding toch onmis- baar. Ook zij wachten op verwezen- lijking.

Waarom?

We vragen wat is de zin van een dergelijk niet te verwezenlijken aktieprogramma. In Nederland heerst een uitstekend sociaal kli- maat. Alle constructieve partijen

zijn er op uit te letten op nieuwe mogelijkheden tot verbetering.

In een dergelijk klimaat heeft een gezamenlijk programma als dat van de beide grote vakcentrales geen zin.

Het zou wat anders zijn wanneer er een begin moest worden gemaakt.

In feite zijn de heren dan ook met dit programma 50 jaar ten achter.

Copie voor deze rubriek te zen- den aan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.

was over de werkinhoud en de werk- . tijden".

De geneigdheid om aan te pak!ken wat zich voordoet is niet bijster groot,. zo kan men uit het rapport concluderen.

Er is kortsluiting aan beide kan- ten en op verschillende punten. Zou het misschien meer een kwestie van mentaliteit dan van bekwaamheid, scholing of bedrJjfseisen kunnen zijn? Dan zal waarschijnlijk a.J1een de noodzaak er verandering in kun- nen brengen.

Het laatste woord zal er nog wel niet over zijn gezegd of geschreven.

Daar de LSVN een overkoepelend or- gaan is, dat slechts contact met de ande- re liberale studentenverenigingen onder- houdt en zodoende ook geen individuele leden heeft, moet de organiserende ver- eniging tevens voor de benodigde finan- ciën zorgen. Dit jaar is het de beurt van de LSV A om het congres te organiseren.

Wij stellen ons voor om het congres - dat gepland is op 9 en 10 november a.s. - te beginnen met een lezing in Amster- dam dooc de Engelse liberaal, de heer Grimond.

Verder zullen op het congres enige le- zingen gehouden worden door enkele be- kende personen. Naast deze lezingen en de daarop volgende discussies, zal er ook een dansavond georganiseeerd worden.

Of wij het congres kunnen organiseren zoals wij ons gedacht hadden, hangt me- de af van de financiële steun, die wij ho- pen te ontvangen. Ons streven is erop ge- richt om de kosten VOO'!" de deelnemer op ongeveer f 7.50 te houden.

Zulk een congres kost meer geld dan de kas {vermeerderd met het deel- nemersbedrag) van de LSV A op kan brengen. Daarom verzoeken wij U vrien- delijk een bijdrage te storten op postgiro 6269 {gemeente giro A 10744) van de Twentsche Bank N.V., ten behoeve van rekening courant nr. 24788.

Gaarne danken wij U bij voorbaat voor Uw medewerking in deze.

(W. L. Blankert - h.t. quaestor).

H.B. VERGADERDE

Het Hoofdbestuur der Partij kwam op dinsdag 11 juni j.L des avonds in Den Haag in vergadering bijeen, o.m. ter be- spreking van een aantal punten van huis- houdelijke aard.

Als opvolger van mr. H. van Riel werd prof. dr. H. J. Witteveen tot voorzitter van de Stichting "Vrijheid en Democra- tie" benoemd.

Voorts werd uitvoerig van gedachten gewisseld over de politieke situatie en de uitslag van de verkiezingen.

I.A.V.

H

Het nieuwe a:dres is in Amsterdam- Oost, Halmaheirastraat 30. Tel. 020- 946820. Wij hopen, dat men er gauw weer op orde is met de welvoorz.ie- ne bibliotheek en de vele tijdschrif- ten, die een ruime documentatie ge- ven over aUes wat de vrouwelij·ke belangen aangaat.

* * *

VAKANTIE

O

J.H.S.

J7 akantiereizen Huwelijksreizen NIEUW: vakantiereizen met onbekende

Zakenreizen

bestemming.

Vraagt eens een advies voor Uw vakantie 1963.

Reisbureau

OILERS TRAVEl ORGANIZATION

MOORSEHUIS - Abs:tedeb-:-dijk 1 - 3 - UTRECHT Postbus 2101 tel. 0 30 - 26850

Om tot enige algemene conclusies te komen over de ontwikkeling der na-oorlogse politieke partijverhoudingen in ons land, zullen

·wij van elk der grootste vijf partijen thans het beloop der zeteltalLen nagaan.

Ter wille van de overzichtelijkheid gaan wij dan weer uit van de fictie, dat de Tweede Ka- mer niet pas in 1956, maar reeds in 1946 150 leden telde, zodat wij voor alle partijen de ze- teltallen tussen 1946 en 1956 met de helft heb- ben verhoogd.

Voo·r de Katholieke Volkspartij ziet men dan het volgende beeld:

Katholieke Volkspartij (K.V.P.) 1946 1948 1952 1956

48 48 (1) 45 (3) 49

1959 49

1963 50 De tussen haakjes geplaatste cijfers zijn de zetels voor de in 1948 tijdelijk afgesplitste groep van de heer Welter (Kath. Nat. Partij).

Telt men deze ongetwijfeld toch vrijwel uit- sluitend door (rechtse) K.V.P.-stemmen gele- verde zetels mee, dan kan gezegd worden, dat de K.V.P. wel de meest stabiele politieke partij in ons land is.

Een andere, voor deze partij wat minder gun- stige conclusie is echter, dat haar vooruitgang, over de gehele periode 1946-1963 gezien, niet bijzonder groot is. Zij blijft, zoals men aan de hand van de cijfers der volkstellingen duidelijk kan nagaan, in haa1· groei opvallend ten achter bij de groei van het aandeel der katholieken in het kiezerskorps.

Het is, ook blijkens de uitslagen in de katho- lieke provincies Limburg en Noord-Brabant duidelijk, dat daar (maar óók in de rest van het land) vele duizenden katholieke stemmen ener- zijds naar de P.v.d.A., anderzijds naar de V.V.D.

gaan.

Wat de V. V.D. betreft is het feit, dat bij de befaamde stemming onder de jeugd bij het VHMO bijna 10% der stemmen op de katholieke scholen op de V.V.D. werd uitgebracht, trouwens wel een typerende aanwijzing.

* * *

Een opvallend o n s t a b i e l e lijn vertonen de resultaten, uitgedrukt in de zetel- tallen, voor de Partij van de Arbeid.

Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) 1946 1948 1952 1956

44 41 45 50

1959 48

1963 43 Sedert het topjaar 1956, toen de P.v.d.A. 50 zetels behaalde en daarmee, gedurende één vier- jarige periode, de sterkste partij werd (de K.V .P. behaalde toen 49 zetels), vertoont de Partij van de Arbeid dus een achteruitgang van zeven zetels (twee in 1959 en vijf in 1963).

Typerender nog voor de vastgelopen positie van de P.v.d.A .. is, dat zij in 1963 is aangeko- men op een punt, dat nog iets ligt beneden haar "start" van 1946. In 1946 behaalde de P.v.d.A. een percentage van 27,9.

Des te opvallender is dit beloop voor de Par- tij van de Arbeid wanneer m,en de formidabele val van de Communistische Partij daarnaast stelt:

Communistische Partij Nederland (C.P.N.) 1946 1948 1952 1956 1959 1963

15 12 9 7 3 4

De communisten zijn dus in de periode 1946

DE CIJFER

PRE E

(V)

tot 1963 gedaald van 15 op 4 zetels. Het is niet ande1·s mogelijk, dan dat de overgrote meerder- heid van deze communistische stemmen is over- gegaan naar de Partij van de Arbeid. Het is een van de merkwaardigste verschijnselen van onze na-oorlogse politieke ontwikkeling, dat deson- danks de Partij van de Arbeid in 1963 nog iets beneden haar sterkte van 1946 is komen te lig- gen.

* * *

0 ok wanneer men rekening houdt met de latere opkomst van de Pacifistisch-Socialistische Partij (P.S.P.), die haar stemmen in belangrijke mate van socialistische kiezers moet hebben ge- kregen, blijft het eindresultaat een opmerke- lijke daling van het politieke radicalisme ver- tonen.

In 1946 hadden P.v.d.A. en de C.P.N. tezamen 59 zetels (gerekend naar de Kamer van 150) Thans tellen de P.v.d.A., de C.P.N. en de P.S.P.

tezamen 51 zetels (43 Pv.d.A., 4 C.P.N. 4 P.S.P.).

Neemt men daarnaast in overweging, dat de V.V.D. de enige partij is, die van 1946 tot 1963 een bijzonder opmerkelijke stijging te zien geeft (van 9 op 16 zetels), dan zou de conclusie voor de hand liggen, dat een geleidelijke en voortdu-

NOTITIES VAN EEN INSIDER

rende overgang van socialistische kiezers naar de V.V.D. heeft plaats gevonden.

Toch valt op een dergelijke conclusie in haar absoluutheid wel het een en ander af te dingen.

In de eerste plaats hebben verschuivingen in de politiek dikwijls een samengestelder karakter.

De kans lijkt vrij groot, dat nogal wat kiezers van confessionelen huize en met name van ka- tholieke huize, die in de eerste na- oorlogse jaren onder "doorbraak-invloed" socialistisch stemden, geleidelijk naar hun oude partijen en dus met name naar de K.V.P. zijn temggekeerd, maar dat tegelijk in katholieke intellectuele, in- dustriële en middenstandskringen een geleide- lijke overgang naar het libemle kamp heeft plaats gevonden.

In ons tweede artikel van deze reeks ( 30 mei) hebben wij bovendien reeds uiteengezet, dat men de vooruitgang van de V.V.D. ten koste van de P.v.d.A. niet in de eerste plaats moet zoeken in de overgang van oudere socialistische kiezers, maar in de aanwas van jongeren.

Ieder jaar vnlt riu eenmaal een vrij groot aan- tal oudere kiezers door overlijden af, maar te- gelijk komt er ook ieder jaar een nog iets gro- ter aantal jonge kiezers bij.

Het is onze stellige overtuiging, dat dáár de verschuiving tussen P.v.d.A. en V.V.D. voor het grootste gedeelte is gelegen. De Partij van de

Arbeid blijft in de aanwas van jongere kiezers ten achter, de V.V.D. krijgt er jaarlijks een re- latief hoog aandeel in het jongste deel van het kiezerskorps bij.

* * *

I n ons eerste artikel in deze reeks (van 22 mei) gaven wij reeds het sombere beeld voor de anti-revolutionairen, dat op een structurele daling van de anti-revolutionah·e in- vloed wijst.

Het ziet er aldus uit:

Anti-revolutionaire Partij (A.R.P.)

1946 1948 1952 1956 1959 1963

20 20 18 15 14 13

Minder alarmerend, maar toch wemtg pers- pectief biedend voor een toekomstige ferme stij- ging is het zetelbeloop voor de Christelijk His- torische Unie, dat permanent schommelt tus- sen 12 en 13.

Christel~jk HistoTische Unie (C.H.U.)

1946 1948 1952 1956 1959 1963

12 13 13. 13 12 13

Tot slot geven wij dan nog eens de cijfers voor de V.V.D., waarop wij in onze vorige arti- kelen reeds ons commentaar hebben gegeven.

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (V.V.D.) 1946 1948 1952 1956 1959 1963

9 12 13 13 19 16

De cijfers spreken .... inderdaad een duide- lijke taal. Zij houden echter tevens een lering en een waarschuwing in.

Dat deze vooruitgang van 9 op 16 zetels in de periode 1946-1963 mogelijk was, is vóór alles te danken aan het feit, dat al die jaren de een- heid bewaard werd en dat de V.V.D. de enige parlementaire representante is gebleven van het liberalisme in Nederland.

De pogingen, dit jaar ondernomen, om door indiening van concurrerende "liberale" lijsten die eenheid te verbreken en naast de V.V.D.

andere, zich eveneens liberaal noemende groe- peringen in de Kamer te brengen, zijn gelukkig met succes afgeslagen.

* * *

Onze actie in de komende jaren zal er dan ook vóór alles op gericht moeten zijn, het kiezerskorps er van te overtuigen, dat niets noodlottiger zou zijn dan dat de verdeeldheid van vóór de oorlog in het liberaal-vrijzinnige kamp zou terugkeren.

Politiek vraagt nu eenmaal machtsvorming.

Met 16 zetels, die in de naaste toekomst stellig nog geleidelijk kunnen worden opgevoerd, speelt de V.V.D. als regeringspartij dan wel als oppo- sitie, een rol van betekenis in ons politieke le- ven.

Ondermijning van deze positie is erger dan een fout; zij is een misdaad jegens de liberale gedachte.

Op bezoek bij ir. D. S. Tuynman Wat produktie en afzet betreft, meent ir. Tuynman als goed libe- raal, dat de ondernemer in de eerste plaats naar eigen inzicht te werk moet gaan. Een stabiel prijspeil is natuurlijk het beste, maar met de landbouw is het nu eenmaai zó ge- steld, dat men van het ene jaar op het andere geen voorspellingen kan doen. Wij kunnen bij andere landen niet achterblijven , dat spreekt, maar wij moeten niet aan de prij- zen- noch aan de kostenkant gaan trekken. Oververzadiging van de markt voor allerlei produkten dwingt op het ogenblik tot het tref- fen van maatregelen, die de onder- nemer beschermen tegen de gevol- gen van sterke prijsdalingen. "De grote vraag van vandaag is: Hoe brengen wij de melkveehoude- rij weer in een behouden haven? Ik

geloof, dat dit wel het belangrijkste politieke probleem wordt, dat al- leen kan worden opgelost wanneer wij zo scherp mogelijk calculeren".

(Vervolg pagina 3)

zou men er iets colchose-achtigs van maken en dit past niet onder vrije mensen in een vrij land ..

* * •

O

"Ik stel mij op het standpunt, dat ons beleid vooral gericht moet zijn op de voortdurende verbetering van het agrarische produktie-apparaat.

Met het oog op de produktie- en af- zetmogelijkheden is aanvullende overheidshulp onontbeerlijk; alleen mèt die hulp kan het produktie-ap-

paraa·t in optimale vorm worden ge- houden of gebracht. Allerlei maat- regelen zijn nodig om de ontwikke- ling van gezonde bedrijven te bevor- deren.

Allereerst de cultuurtechnische, waarover ik het al had. Dan verder wetenschappelijk onderzoek, een voortdurend verbeteren van 't land- en tuinbouwonderwijs, een goede sociale verzorging en verder ook een uitstekende voor lichting. Neen .. niet te veel papier op tafel, maar wèl veel menselijk contact, want de fac- tor bedrijf hangt ten nauwste samen met de factor mens. En nàg eens: de Volkshogeschool is in dit opzicht on betaalbaar!

* * *

I

Maar aan a-lle kanten ligt werk te wachten. Daar, in het Haagse Land- bouwhuis, ratelen de schrijfmachi- nes. Brieven komen in en gaan uit.

"Als er nog eens iets is wat u weten wilt . . " zegt de secretaris en hij maakt een uitnodigend gebaar naar het hoekje waar wij anderhalf uur tegenover hem gezeten hebben, bij de schrijftafel in die grote kamer achter de serre met een perspectief

van groen. Bslr.