Beheersplan onroerend goed - bijlage 2

(1)

maart 2019, definitief beheersplan voor Volgende zuidelijke gedeelten van de oude vestingen te stad menen:

1. Blekerijsteeg 2. Verdedigingsmuur en negen kazematten van bastion 9 3. Bastion 10 4. Kazemat van bastion 10 5. Verdedigingsmuur tussen bastion 10 en 11 met kazemat 6. Restant van een verdedigingsmuur 7. Verdedigingsmuur bastion 11 met vier kazematten

Beheersplan opgemaakt door intercommunale leiedal, president Kennedypark 10, 8500 Kortrijk

Opdrachtgever stad menen, Grote markt 1, 8930 Menen

datum ter goedkeuring ingediend: 12 maart 2019

Beheersplan onroerend goed - bijlage 2

(2)

(3)

bijlage 2 bij beheersplan zuidelijke

gedeelten van de oude vestingen te stad menen

Bijlagen Niet van toepassing Bijgevoegd

Perimeter van gebied waarvoor beheersplan wordt opgemaakt (met schaal en N-pijl)

Bijlage 1

Lijst van premiegerechtigde werken Lijst van handelingen waarvan de uitvoering vrijgesteld zal zijn van toelating

Bijlage 2

Lijst van ZEN-erfgoed met aanduiding op kaart

Bijlage 3

Lijst van open erfgoed met aanduiding op kaart

x

Lijst van ontsluitingswerken voor open erfgoed die in aanmerking komen voor een premie met aanduiding op kaart

x

Lijst van werken aan bomen en struiken waarvoor toelating nodig is

x

Lijst van cultuurgoederen die in aanmerking komen voor een premie

x

Lijst van premiegerechtigde werken aan een orgel dat dateert van na WOI

x

Lijst van handelingen waarvoor CBS niet kan oordelen dat ze van die aard zijn om wezenlijke eigenschappen van een DG/SG te verstoren

x

Extra bijlage (bvb. foto’s...) x

(4)

Blekerijsteeg: een flank en face van bastion 8, een courtine tussen bastion 8 en 9 en een flank van bastion 9

Schaderapport Aard der werken Tijdstip van

geplande werken

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating De vestingsmuren zijn overal sterk begroeid

en bemost: houten wortelknoesten van het klimop, hoogstammige bomen in de nabije buurt, algen en mossen.

Maatregel 10: groenbeheer uitvoeren voor de begroeiing op de bovenzijde van de courtine en in de onmiddellijke omgeving. De metselwerkelementen die vreemd zijn aan het originele metselwerk dienen verwijderd te worden. De begroeiing vervangen door minder agressieve planten zoals wilde wingerd of klimrozen.

KT Onderhoud

Maatregel 12: mossen, algen en lichenen KT Onderhoud X

Maatregel 11: klimop KT Onderhoud X

Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische kalkmortel MT X Onderhoud

Maatregel 5: soft capping MT X

Het metselwerk is op sommige plaatsen vervuild.

Maatregel 3: zachte reiniging

MT X

In het metselwerk ontbreken in het algemeen veel voegen.

Maatregel 6: voegwerk herstellen, indien nodig op lange termijn

Maatregel 7: inboeten MT X

In het metselwerk ontbreken in het algemeen heel wat bakstenen.

Maatregel 6: voegwerk herstellen

Het parement van de bovenkanten van de muren is op enkele plaatsen aangeplakt met betonnen panelen en/of tegels.

Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische kalkmortel

MT X

Het parement is op enkele plaatsen volledig verdwenen.

De hoekpunten van het metselwerk zijn sterk gedegradeerd.

Algemeen Maatregel 17: logboek KT X X

(5)

Verdedigingsmuur en negen kazematten van bastion 9

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating In het verleden werden de kazematten

in gebruik gesteld als garageboksen.

Hiervoor werden heel wat hedendaagse elementen aan de kazematten toegevoegd: elektrische uitrusting, poorten, cementering van de vloer en wanden, dakbedekking...

De restauratie van de negen kazematten in eigendom van het AZ Delta boog zich over volgende acties:

• afbraak houten poortgehelen met asbestbekleding (poorten aan de ingang van de kazematten, aanvankelijk gebruikt als parkingboksen)

• verwijderen van bekledingen met plastiekfolie, karton en dunne houtachtige platen

• uitbreken van raamgehelen uit diverse materialen - hout en staal

• uitbreken van houten lateien

• verwijderen van elektrische uitrusting: schakelaars, lichtpunten, leidingen

• afbreken van resten dakbedekking met asbestcement golfplaten

• verwijderen van stalen haken, doken en wachtstaven

• verwijderen van metselwerkelementen vreemd aan het orIginele metselwerk

• uitbreken van diverse bevloeringen incl. funderingen

• verwijderen van begroeiing op de top van de gewelven en tegen de gewelven

• afkappen van cementering

• stalen hekwerk ophangen in de dwarse doorgangen binnenin de kazematten

• bodembedekking met witte keien

• bevloering met baksteen klinker

• heropvoegen van de gewelven

uitgevoerd X

Daarnaast werd de bovenzijde van de kazematten overwoekerd door klimplanten, struiken en zelfs bomen.

In het verleden werden de kazematten in gebruik gesteld als garageboksen.

Hiervoor werden heel wat hedendaagse elementen aan de kazematten

toegevoegd: elektrische uitrusting, poorten, cementering van de vloer en wanden, dakbedekking...

De restauratie van de negen kazematten in eigendom van het AZ Delta boog zich over volgende acties:

• waterdichtingsmembraan aanbrengen op de bovenzijde van de gewelven

• aanbrengen van teelaarde en op de bovenzijde van de kazematten

• aanplanten van siergrassen op de bovenzijde van de kazematten

• nivelleren en inzaaien van het grasplein voor de kazematten uitgevoerd X

Daarnaast werd de bovenzijde van de kazematten overwoekerd door klimplanten, struiken en zelfs bomen.

(6)

Schaderapport Aard der werken Tijdstip van geplande werken

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating De gebouwen van het VTI Sint-

Lucas zijn tegen de zuidelijke face aangebouwd. Het metselwerk is in zeer slechte staat.

Maatregel 6: voegwerk herstellen Maatregel 7: inboeten

Absoluut verhinderen dat er in de toekomst nog tegenaan de vestingmuren wordt gebouwd. Zodra de gebouwen van VTI Sint-Lucas leeg komen te staan, afbraak van de gebouwen overwegen.

MT X

De westelijke face van bastion 9 wordt ter hoogte van Sluizenkaai 34, 35, 36 en 37 ontsierd door de aanbouw van tuinhuisjes. Er is ook sprake van overwoekering klimop en beschadigd metselwerk.

Maatregel 10: groenbeheer Maatregel 11: klimop

Maatregel 12: mossen, algen en lichenen Maatregel 6: voegwerk herstellen Maatregel 7: inboeten

Absoluut verhinderen dat er in de toekomst nog tuinhuisjes tegen de vestingmuren worden aangebouwd. Tuinhuisjes die reeds tegen de vestingmuren aanleunen, verplaatsen.

MT X

Voorts is de muurwand van de westelijke face over de hele lijn beschadigd door overwoekerde klimop, gebarsten voegen en bakstenen.

Maatregel 12: mossen, algen en lichenen Maatregel 6: voegwerk herstellen Maatregel 7: inboeten

MT X

De percelen gelegen langs de Blekerijvesting 39, 41, 43 en 45 kijken via hun achtertuinen uit op de bovenste meter van de vestingmuur van bastion 9. Deze strook is geplaveid met betonstenen/becementeerd zowel op de bovenzijde van de muur als op het muurvlak. Er is eveneens sprake van uitvallende stenen en plantengroei tegen de muur.

Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische kalkmortel Maatregel 6: voegwerk herstellen

Maatregel 7: inboeten Maatregel 10: groenbeheer Maatregel 11: klimop

Maatregel 12: mossen, algen en lichenen

De metselwerkelementen die vreemd zijn aan het originele metselwerk dienen verwijderd te worden. Alle begroeiing weghalen, en eventueel vervangen door minder agressieve planten zoals wilde wingerd of klimrozen.

MT X

(7)

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating Losliggende bakstenen van de vestingmuur,

afkomstig uit de ondergrondse afdaling in de achtertuin van Blekerijvesting 43.

De losliggende bakstenen dienen teruggeplaatst te worden, hiervoor een

hydraulische kalkmortel gebruiken. KT X

(8)

Bastion 10

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating De vestingmuren van bastion 10 zijn op twee plekken

aangebouwd door hedendaagse volumes. Elders werd zorgvuldig tientallen centimeters afstand gehouden tussen bouwsels en de vestingmuren.

- Ter hoogte van de ingang tot tuin Cappelle via de Oude Leielaan werd tegen de uitloop van de vestingmuren een gebouw van het VTI Sint-Lucas aangebouwd.

- Ter hoogte van de Rijselstraat 93 bouwde de Wibra haar magazijn tot tegen de kazematten. Van binnenuit zijn de bakstenen van de Wibra zichtbaar in de schietgaten. Ter compensatie van de aanbouw voorzag de Wibra luchtpijpen in functie van een natuurlijke verluchting van de gekazematteerde batterij.

Absoluut verhinderen dat er in de toekomst nog tegenaan de vestingmuren wordt gebouwd.

Zodra de gebouwen van VTI Sint-Lucas en Wibra leeg komen te staan, afbraak van de gebouwen overwegen.

LT X X

Algemeen kampt het metselwerk van bastion 10 met een overwoekering door mossen en algen, klimop, bomen en andere flora.

Maatregel 10: groenbeheer, waarbij alle begroeiing wordt weggehaald Maatregel 11: klimop, met eventueel het voorzien van minder agressieve beplanting zoals wingerd of klimrozen

KT X X

Er ontbreken bakstenen en voegwerk op tal van plaatsen.

Hier en daar werd de vestingmuur becementeerd.

Zo bijvoorbeeld het muurvlak onder de sluitsteen ter hoogte van de Rijselstraat 99. Hier is ook het metselwerk beschadigd en overgroeid door klimop en mossen.

Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische kalkmortel

Maatregel 10: groenbeheer, waarbij alle begroeiing wordt weggehaald Maatregel 11: klimop, met eventueel voorzien van minder agressieve beplanting zoals wingerd of klimrozen

MT X

De vestingmuren aan de ingang van tuin Cappelle werden in het verleden beschadigd met gaten en nadien foutief verstevigd met een cementen laag.

Becementering afkappen. De afbraak moet met de grootste zorg gebeuren om bijkomende schade te vermijden.

Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische MT X

(9)

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating

Algemeen Maatregel 17: logboek KT X

Het metselwerk van de saillant is in bijzonder slechte staat: de saillant is hevig afgebrokkeld.

Enkele meters ten oosten van de saillant is vermoedelijk een bouwnaad opengescheurd, of een fundering verzakt en dit ter profijt van heel wat uitbundig florerende planten.

Maatregel 1: alert zijn omtrent scheuren Maatregel 2: scheurmeters

Maatregel 10: groenbeheer, waarbij alle beplanting wordt weggehaald en eventueel minder agressieve begroeiing voorzien wordt zoals wingerd of klimrozen

Maatregel 11: klimop Maatregel 8: wapenen

MT X

De gekazematteerde batterij kampt met

vochtinsijpeling. Bovenop de batterij werd uit voorzorg enkel gras bezaaid.

Verwijderen van begroeiing op de bovenzijde van de kazemat.

• waterdichtingsmembraan aanbrengen op de bovenzijde van de kazemat

• aanbrengen van teelaarde op de bovenzijde van de kazemat

• aanplanten van siergrassen op de bovenzijde van de kazemat

MT X

De witte verflaag lost langzaamaan op. Muren herschilderen met een vochtdoorlatende kalkverf. MT X X

De bakstenen vloer van de batterij werd bedekt met een laag cement.

Hedendaagse toevoegingen weghalen en terugkeren naar

oorspronkelijke toestand. Uitbreken van vloeren uit diverse materialen tot op originele vloer/onderliggend gewelf. De uitbraak dient met aangepaste zorg te gebeuren zodoende geen schade en instabiliteit wordt veroorzaakt. Indien nodig, een nieuwe bevloering voorzien met baksteen klinker, in visgraatverband.

MT X

Hier en daar zijn zoutuitbloeiingen aan het voegwerk. De bakstenen regelmatig borstelen. KT X X

De schietgaten in de kazematten werden doorheen de tijd gemodelleerd. Soms werden de schietgaten uitvergroot tot de grootte van een deuropening. Soms werden ze dichtgemetseld.

Schietgaten herstellen tot oorspronkelijke vorm.

MT X

(10)

Kazemat van Bastion 10: Gelegen onder en achter de woning te Rijselstraat 91

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating De verbinding die het magazijn maakte met de

gekazematteerde batterij van bastion 10 werd toegemetseld.

De kazemat deed enkele jaren terug dienst als klerenwinkel. Hiertoe werd een elektrische uitrusting aangelegd, werden de muren wit geschilderd en werden er luchtventilatoren geplaatst in de verluchtingsgaten. Er werden stalen kleerhangers in de muur geboord.

Ventilatoren, stalen kleerhangers, en andere hedendaagse toevoegingen verwijderen en naar oorspronkelijke toestand brengen. Muren dienen beschilderd te worden met een vochtdoorlatende kalkverf. Niet-vochtdoorlatende kalkverf

verwijderen. MT X

De vloer zou in het verleden opgehoogd zijn omwille van wateroverlast.

Uitbreken van vloeren uit diverse materialen tot op het onderliggend gewelf.

De uitbraak dient met aangepaste zorg te gebeuren zodoende geen schade en instabiliteit aan de originele vloer veroorzaakt wordt. Indien nodig, bevloering met baksteen klinker voorzien in visgraatverband.

MT X

Heel wat voegen hebben last van zoutuitbloeiingen.

De bakstenen regelmatig borstelen.

KT X X

Bij het betreden van de handelsruimte langs de straatkant is een vloerverzakking zichtbaar, die er volgens de eigenaar met verloop van tijd is gekomen. Mogelijks is deze het resultaat van inzakkingen van ondergrondse delen van de vesting.

(11)

Verdedigingsmuur tussen bastion 10 en 11 met kazemat

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating De toegang werd recent hermetseld. Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische kalkmortel,

waarbij metselwerkelementen vreemd aan het originele metselwerk verwijderd worden

MT X

Een voormalige doorgang werd toegemetseld. Zie boven MT X

Drie verluchtingsopeningen eindigen in een stalen rooster en/of houten luik. De openingen zijn overgroeid met doornstruiken. Een verluchtingsgat werd toegewerkt met cement.

Alle begroeiing bovenop de kazemat weghalen zodat de verluchtingsopeningen vrij komen. Becementering afkappen:

Maatregel 10: groenbeheer

Maatregel 4: vastleggen losliggende stenen met hydraulische kalkmortel, waarbij metselwerkelementen vreemd aan het originele metselwerk verwijderd worden

MT X

Er heerst een vochtproblematiek waardoor de gewelven kampen met mos- en algengroei.

Verwijderen van begroeiing op de bovenzijde van de kazemat.

• waterdichtingsmembraan aanbrengen op de bovenzijde van de kazemat

• aanbrengen van teelaarde op de bovenzijde van de kazemat

• aanplanten van siergrassen op de bovenzijde van de kazemat

MT X

Om de dikte van de muren na te gaan, werd een gat in de muur gekapt.

Gat hermetselen met de losse stenen die op de grond te vinden zijn, en/of met

gelijkaardige stenen qua afmetingen, samenstelling en kleur. KT X

Bovenop de kazemat en op het restant van de vestingmuur is er heel wat begroeiing.

Het perceel is niet onderhouden en volledig overwoekerd door planten. Bijgevolg zijn tevens de vestingmuur en de aansluitende ophoping overgroeid met klimop, braamstruiken, mossen, algen, grassen...

Alle begroeiing weghalen. Eventueel minder agressieve beplanting voorzien zoals wilde wingerd en klimrozen.

KT X X

(12)

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating

De twee uiteinden van de muur zijn ingevallen of bijna ingevallen.

Maatregel 4: de bovenkant van het metselwerk moet afgeschermd worden. Losliggende stenen worden best hellend vastgelegd met een hydraulische kalkmortel

Maatregel 3: groenbeheer: verwijderen van begroeiing (bomen, struiken en klimop) op de bovenzijde van de verdedigingsmuur

Maatregel 5: soft capping Maatregel 6: voegwerk herstellen Maatregel 7: inboeten

MT X

De muur wordt verstoord door becementering.

Maatregel 4: verwijderen van metselwerkelementen vreemd aan het orginele metselwerk.

De afbraak moet met de grootste zorg gebeuren om bijkomende schade aan origineel metselwerk te vermijden.

MT X

De bovenste halve meter van de muur is enkele centimeter verschoven ten opzichte van de basis.

(13)

Verdedigingsmuur bastion 11 met vier kazematten

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating Garageboksen, die toegankelijk

zijn via de Waalvest, werden tegen de vestingmuur aangebouwd.

Garageboksen afbreken of verplaatsen. Absoluut verhinderen dat er in de toekomst tegenaan de vestingmuren wordt gebouwd.

MT X X

Langsheen de oprit naar de garageboksen werd de weg geasfalteerd, tegenaan de muurvoet.

Het metselwerk van de vestingmuren van bastion 11 kent heel wat ontbrekend voegwerk en uitgevallen bakstenen.

Maatregel 6: voegwerk herstellen Maatregel 7: inboeting

MT X

Alle muren worden overwoekerd door begroeiing bovenop en langs de muren. Hierdoor heeft de vestingmuur last van overwoekering en barsten in het metselwerk.

Maatregel 4: de bovenkant van het metselwerk moet afgeschermd worden. Losliggende stenen worden best hellend vastgelegd met een hydraulische kalkmortel

Maatregel 3: groenbeheer: verwijderen van begroeiing (bomen, struiken en klimop) op de bovenzijde van de verdedigingsmuur

Maatregel 5: soft capping Maatregel 6: voegwerk herstellen Maatregel 7: inboeten

MT X

(14)

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating Ter hoogte van de Waalvest

vertoont de vestingmuur verzakkingen omwille van de aangeënte toegangspoort. De muurvoet is beschadigd en de muurkop werd met recentere bakstenen ingevuld en afgetopt met een natuurstenen plaat.

Maatregel 4: verwijderen van metselwerkelementen vreemd aan het originele metselwerk.

Volledig uitbreken van hedendaagse elementen, zoals de natuurstenen plaat, die niet eigen zijn aan de originele constructie. De afbraak moet met de grootste zorg gebeuren om bijkomende schade aan origineel metselwerk te vermijden.

MT X

De gekazematteerde batterij vertoont vochtproblemen, waaronder opstijgend vocht.

Hierdoor is er lichte begroeiing van mossen en algen op de binnenmuren van de kazemat.

Regelmatige verluchting van de gekazematteerde batterij.

Verwijderen van begroeiing op de bovenzijde van de kazemat en op de braakliggende terreinen die palen aan de kazematten.

Maatregel 12: mossen, algen, en lichenen

MT X X

Hedendaagse detailingrepen verstoren het historisch beeld van de kazematten: zo zijn er de nieuwe deuropeningen ter hoogte van de schietgaten, het voorzien van matglazen deuren, gebetonneerde vloeren, dwarsbalken, ...

De stalen elementen (dwarsbalken) dienen verwijderd te worden inclusief hun bevestiging met cementmortel.

Uitbreken van vloeren uit diverse materialen tot op onderliggende originele vloer. De uitbraak (van vloer en balken) dient met aangepaste zorg te gebeuren zodoende geen schade en instabiliteit te veroorzaken. Indien nodig, bevloering met baksteen klinker voorzien in visgraatverband.

De matglazen deuren dienen verwijderd te worden aangezien zij de verluchting van de kazematten verhinderen. Een alternatief voor de deuren is een stalen hekwerk aan de voorzijde van de kazematten. Dit hekwerk is opgebouwd uit platijzers met verticale spijlen uit massief staal. De hekwerken worden aan de zijkant van het metselwerk verankerd, onderaan in een betonnen funderingsvoet die ingegraven is.

MT X

Deur- en schietgaten werden gedicht, waaronder de toegang tot de bijruimtes van de gekazematteerde batterij.

Verwijderen van metselwerkelementen vreemd aan het originele metselwerk. Volledig uitbreken van metselwerkelementen uit betonsteen en baksteen die niet eigen zijn aan de originele constructie. De afbraak moet met de grootste zorg gebeuren om bijkomende schade aan origineel metselwerk te vermijden.

MT X

(15)

Eenmalig Terugkerend Vrijstelling toelating Delen van de muren werden afgebroken om nissen te

verkrijgen.

De nissen die niet oorspronkelijk zijn toemetselen en hiervoor een hydraulische kalkmortel gebruiken en gelijkaardige bakstenen aan de originele qua afmetingen, kleur en samenstelling.

MT X

Door het plaatsen van dwarsbalken zijn er in de muren openingen te vinden waarin de koppen konden rusten. Deze openingen zijn op verschillende plaatsen dicht gecementeerd.

Maatregel 4: uitbreken van metselwerkelementen die niet eigen zijn aan de originele constructie. De afbraak dient met de grootste zorg te gebeuren om bijkomende schade te vermijden

MT X

Schade aan muuropeningen. Dienen gedicht te worden. Muren dienen hersteld te worden met een hydraulische kalkmortel en gelijkaardige bakstenen aan de originele qua kleur, afmetingen en samenstelling.

MT X

(16)