Frank Metaal, Maas-Sluysse meeuwe-klagt, · dbnl

(1)

behelzende verscheide geestelyke gezangen en gedichten met noch een korte aanmerkinge over de tegenwoordigen liefdeloozen tyd, waar inne de ware liefde nauwelyks te

vinden is

Frank Metaal

bron

Frank Metaal, Maas-Sluysse meeuwe-klagt, behelzende verscheide geestelyke gezangen en gedichten met noch een korte aanmerkinge over de tegenwoordigen liefdeloozen tyd, waar inne de ware liefde

nauwelyks te vinden is. Hendrik Walpot, Dordrecht 1735 (derde druk)

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/meta001maes04_01/colofon.php

© 2013 dbnl

(2)

(3)

Eer-Dicht, Op de Maas-Sluysse Meeuwe-Klacht,

Gerymt door F. Metaal.

ZEeluy, die de Visschers Nering Van Maas-Sluys gestaag hanteert, Hier werd u tot uwe leering,

't Lied-Boek Meeuwe-Klach t vereert, Deze man heeft ondervonden

Dat gy Rym en Sang bemint, Dees komt hy door Rym verkonden, 't Geen m' in u te harten vind.

Wat dat is dat kunt gy leezen In dit bundeltje Papier,

Waardig is dien man gepreezen, Die dit schreef tot zyn playsier.

Laat u door dit Boek opwekken, Tot Godzaligheid en Deugd:

Laat u van het quade trekken, Tot u en u naastens Vreugd,

Gy, die hanthaaft d'eyge zaken;

Als wel d'Apostels dee'n,

Wilt doch uyt den slaap ontwaken Van het quaad: 't werd u gebee'n:

Op dat gy zoo moogt gelyken, Als Discipels van dien Heer, Laat dit wel aan 't visschen blyken, Maar in deugden noch veel meer.

Dit is 't oogwit van dees Dichter, Uwen broeder Frank Metaal, Die u strekt een Baak en lichter, Op dat gy niet zondig dwaalt, Singt en leeft dan deze bladen Met een dankbaarlyk gemoet, Want dees Man die komt u raden Van 't quade tot het goed:

Dankt hem, maer noch meer dien Heere!

Die hem deze gaven geeft:

'k Wensch dat gy zoo deugt meugt leeren, Dat gy namaels eeuwig leeft.

A.V.

Frank Metaal, Maas-Sluysse meeuwe-klagt,

(4)

Toe-Eygening Aan alle Liefhebbers des Heeren.

Psalm 97: vers 10.

Gy Liefhebbers des Heeren hatet het quade.

WIlt doch mijn geringe Schriften, Die ik u nu eygen toe,

Niet al te naaukeurig ziften, Want ik het uyt liefde doe.

'k Heb voor dezen 't Sluys-Compasje Aan de Jeugt gegeven uyt,

Hier is een gering aanwasje, Dat van Meeuwe-klachten luyt;

'k Heb den Titul ook gegeven;

Als gy vry wel lezen meugt, 't Meeuwtje dat bid om zijn leven, Maar den inhoud treft de deugt.

Veel hier van te lammenteren, Acht ick doch voor weynig goet;

Maar ik zeg 't quaad moet men weren, Uyt een vroom oprecht gemoet:

Ook zoo moet men vierig loopen Op den weg der zaligheid, En den tyd met lust uytkoopen, Die nu heel in 't booze leid.

Dit gun u en my den Vader, Daar ons alles goet van koomt;

Want hy is des levens ader;

En wil van ons zijn geroomt.

(5)

Voor-Reden.

HIer is de Meeuwe-klacht, 't zyn Vogels sonder zang, Sy zweven op de Zee haer meeste leven lang

Dog kome zomtyds wel met koppels op de Landen

Maer 't is zoo 't spreekwoord zeid, maer onweer voor de handen:

Men siet haar 's Somers en ook in de heele winter, Daar is geen tyd van 't Jaar op 't Woeste, of men vint'er, Niet dat zy altyd vlien voor d'ongestuymigheid, O neen! zy daar toe de meeste tyd bereid, Sy brengen 't meeste door op 't woeste Element;

Doch hoe, of waar, is best den Zee-lieden bekent, Sy zyn tot niemants scha te land noch op de baren, Maar aangenaam voor die op 't woeste moete vare 't Is wonder om te sien der Meeuwen zoet bedryf:

Sy scheeren zomtyds hoog, en houden alles styf, Haar vleugels roeren niet, nogtans zy spoedig reise

Een schip hoe snel het vaert, moet zomtyds noch wel deizen.

Sy vliegen in de lucht, en rusten op de Zee, En als die ryst en daalt, zy rysen dalen mee:

't Is vis, of van de vis 't geen zy tot voedsel zoeken, Dus siet men menigmaal de Meuwen neer gedoke In 't holle van de Zee, na Haring of nu Meet;

Doch lever al der liefst, dit zoet gevogel eet.

't Is aangenaam te zien de buurschap die zy plegen, Komt hier dan varent Volk, en laat u dog bewege Door dese Meeuwe-klacht, die ik u nu opdraag, En vangt haer dog niet meer, al syn sy nog so graag Gebruykt geen stok of haek, om Meeuwen door te smyten, Wilt uwen tyd op Zee daar mee dog niet verslyten

(6)

Gy zondigt meenigmaal als gy haar vangt of slaat, Met woorden of gebaar, ook sellifs met'er daat.

Daar dryfter menig weg, die hals of wiek aan stikken Van u geslagen zyn, of niet en kunnen pikken, Daar dryft de Meuw op Zee, geslagen van een man

Of zoo die niet en doet, een jongen doet het dan Die mee veel bezig zyn om alles te bereyen, Om dit onnozel dier onder haer slacht te lyen.

Wat doet den Mensch al quaad daar hy geen acht op neemt:

En dit is d'oorzaek dat hy wort van God vervreemt Al zyn de sonde klein, veel kleine maekt een grote Die zal veel menschen van Gods gunst hier na ontblooten, Een groote sont begaan, werk somtyt groot berouw Veel kleyne laat den Mensch, lauw, zonder hit of kouw, Gedenkt aan Iesus woord, wilt dog de sonde schouwen, Want lauwe zondaers drygt Hy uyt zyn mond te spouwen.

De sonde klein of groot, 't zy dan wie datse doet, Daer moet berou ontstaen, daer moet sijn ware boet Men moet sijn sonden staeg al zoeken uit te vinden Niet een of twee of drie, maer alle zy beminden, Niet houde aen de hant dat iet quaat wort genaemt Dan leeft men eerst te regt als Christenen betaemt, Dan leeft men eerst te regt na Gods geboren wette Hier na moet yder een sijn ganschen wandel letten.

Komt hier dan out en jong wie dat gy wesen meugt Ik weet geen beter weg zoo gy bemint de deugt,

Trekt leering van de Meeuw siet hgoe haer gansche leven Is vol onrust op Zee, terwyl zy meest daer zweven,

(7)

Op 't barre brullent Meer, daer neemt dit beest zyn rust, En naaulyks sit het neer of 't word alweer ontrust, Wanneer 't sit beschanst 't is maer van watermuiren Sy storten staeg ter neer haer rust en kan niet duiren, Sy moete strak weer op, om hoog daar is 't nog best Dog zonder tak of boom ofg zonder eenig nest, Een vogel op 't Lant schuylt nog in bos of hegge, Maer dit gevogelt heeft geen plaats om neer te leggen, 't Is waar dat zy op 't lant haer jongen wel uitbroen Doch ik weet niet hoe of waer nog wanneer zy het doen, Terwyl men haer op Zee geen dag nau komt te missen, Soo kan ik dan haer tyd van ruste dog niet gissen.

Een waer Godsalig mensch komt hier in over een En hebben onrust met de meeuwen zeer gemeen, Dog wanneer sy eens rust in haer gemoet verkryge Een ander weet dat niet maer moet daer stil van zwygen:

De Wereld is een Zee vol onrust voor Gods Volk Sy sinkken meenigmaal als in diepen kolk:

En wanneer zy eens stil ter neder zyn gezeten,

Daer komt wel haest een golf, somtyds eer dat zy 't weten, Hier moeten zy weer op, doch vliegen strak om hoog, Met hart en ziel en mond 'k zeg met een geestelyk oog, Daer vinden zy it belt indien zy mogten bleyven,

Maer neen sy moeten met de meeuwen op 't woest weer dryven,

(8)

De wereld is haer Zee, vol ongestuimigheid,

Hoe vroomer dat men leeft, hoe meer men in haer leid, Den vroome wijk van 't quaed zy zoeken niemans schaden, Maer siet hoe werden sy verdrukt vervolgt belade

Met kruis en tegenspoet na ligchaem en na ziel, Seer meenig hooge baer den vroomen Iob beviel, En al die voor of na tot vroomheid haer begaven, Syn hier niet meer geweest als arm bedrukte slave, Dat is altyd geweest en zal altyd zoo gaen, Dat vroome moeten onder Godes tucht-roe staen.

Beminde Zangers, en bemind Zangeresse, Laet myn geringe Werk u dog tot leering presse, Al is 't maer Meuwe klagt ey datje niet en schempt En soo gy fouten ziet laet die dog zyn gedempt, Ik weet wel dat ik zal veel aenstoots moeten lyden, 'k Weet ook dat niemand kan zig zelfs daer van bevryden, Hoe konstig dat hy 't maekt, hoe deftig dat hy spreekt, 't Is d'een of d'aer niet wel al was 't op stoel gepreekt, Van d'alderbeste man hy zal 't niet effe leere, Den eenen smaekt het zoet dat andere niet begere Den eenen hoort met lust en heelt een welgeval, Een ander feit weerom, wel dat's maer niemendal,

Den eenen neemt het aen als 't woord van God gesprooken, Een ander spot daer mee met lasterlyke vlooken,

Een ander die en vaer juyst al zoo grof niet uyt,

Maer zeit 't is slecht gepreekt, 'k weet naauw wat het beduyt, Wel moet des Harders werk al zulken smaetheid slagen,

(9)

Soo wil ik na geen spot, of laster tongen vragen, Den overvloet van spys, strekt veel dog tot een walg, Dog dit komt meest van die zijn overlopent gall'g, Maer die de gal niet quelt, sal vele spys wel smaken, Soo een en sal soo ligt niet komen aen het braken, Maer als de spyze valt in een vervulde maeg, 't Is altyd dit of dat want zelde is ze graag,

Hoe lekker dat men komt de spys voor haer te disse Sy weten altyd wat tot nadeel op te vissen,

Ik hoop nochtans het belt van die dit leest of sinkt, Ey stapt doch al voor by dat gy hier siet verminkt, Doet my gelijk als gy wenst dat aen u geschiede, o Dit is de soete les die Iesus zelfs gebiede, Legt die dog in u hart ten minsten om of aen, Wilt met eenvoudigheid de Meeuwe-klagt doorblaan.

Vermaning aen de Meeuwe-Vangers.

HOord de Meeuwen dog eens klagen, Over haer bedroefden staet,

Omdat zy werden geslagen, Of gevangen met een draat, Met een Boog of met een knaakje, Daer men haer dan mee bedriegt, Wanneer yder om een smaakje, Na een stukje lever vliegt.

(10)

Vermaning aen de Meeuwe-Vangers.

Hoort met aandacht De Meeuwe-klacht.

WAarom benje ons zoo gerig?

Wat proffyte kenje doen?

Want ons vlees smaakt tranig, smerig, En 't lykt ook na geen Hoen?

Is het om een weynig veere Daar wy mede zyn bekleet?

Ach ick bid u wilt tog leere, Dat gy daar van niet en eet.

Zoekt gy makkelyk te rusten?

Dat en zal u volgen niet;

Want gy ziet op wal en kusten, En op 't water veel verdriet:

Wanneer gy ons komt te missen, Maakje veeltyds een besluyt, Om te vangen weynig vissen, Als gy schiet u Netten uyt:

Men ziet niet een Meeuwtje hangen, Is het zeggen veeltyds dan;

Wel wat zou men hier doch vangen, Daar geschiet geen teyken van:

Want wy kunnen snedig kikken, In 't Water diep en klaar,

Als wy dan den Haring pikken, Dat's voor u een teyken, waar.

(11)

Gy neemt onse taal in achten, Als wy roepen, dik, dik, dik, O de wind en zal niet zachten, Of een misje krygt men swik.

Ziet gy ons ook traag in schokken?

En wy roepen, kau, kau, kau, Dat's goet teyken, heyst vry fokken, Van goet weer en zoeten dau.

Hebben wy geen dubbelt reden, Om met klacht te roepen sterck?

't Is maer wreetheid ons t'ontleden, Of een onbedachtzaam werk:

Overlegt doch wel ter degen Of gy ons wel dooden meugt?

Want daer is niet in gelegen, 't Is een zaak die niet en deugt.

Komje in gebrek van spyze En gy raakt daar door in noot, Vangt ons dan op zulke wyze Eet ons dan in plaats van broot.

Dan zoo mag het vry passeeren;

Dan zoo mag het wel bestaan, Dan zoo meugje ons venteren En tot voedsel nemen aan.

Siet wy hebben onze klachten Aan het vaarent volk verklaart 'k Hoop zy zullen dit betrachten, En ons achten meerder waart.

(12)

Wel wy gaen nu weder vliegen, Na ons zoete kompagny;

Ey wilt ons niet meer bedriegen, Als wy u weer komen by.

De Meeuwen zyn nu weg gevlogen:

Ik sal my in haer plaets gaen vogen.

DE Meeuwen zijn weg gaen vluchten, Nu stel ik my in haer stee,

Om daer over ook te zuchten, Want het baert dog heel onvre.

Daerom kan ik het niet preyze:

Gy en heeft haer niet van doen, God heeft vis en andere speyze:

Daer gy u wel mee kunt voen.

Dus zoo acht ik het voor zonden, 't Meeuwe dooden zonder noot, Want ik heb dit selfs bevonden Dat'er veele zyn gedoot,

Die niet wierden opgegeten Maer bedurven in haer bloed, Werden dan weer weg gesmeten Wie kan agten zulks voor goed.

God heeft alles wel geschapen Tot des menschen lyfs behoeft, Maer men moet zyn nootdruft rapen, Dat men 't vee niet en bedroeft.

't Mag in tyd van noot geschiede,

(13)

Als men hongers-kommer lyt, Maer niemand moet het gebiede, Als gy in geen noot en zyt.

'k Wil hier mede gaen besluyten, Neemt dog aan het geen ik zeg, Houd dog kleyne zonde buyten, Weert den groote van u weg:

O daer zynder noch soo veele, Daer men weinig acht op slaet, Vloeke zweere ydel queele:

Vuyle en onnutte praat, Kyve twisten arguweeren, Werd in scheepen veel gepleegt, Dat de vroome 't hart doet deeren, Die de zonden overweegt.

Och ik bid u wilt dit achten, En begin van vooren aen, Laat doch alle u gedachten Over desen Titel gaan.

Roeyt uyt Eer 't spruyt.

Want ik kan u dit betuygen, Soo gy kleyne zonden haat, Groote zulle ook wel buygen, Als gy kleyne tegenstaat.

'k Hoop God zal u hart verligten

(14)

Met een teer en nauw gemoet, Wilt het kleyne eerst vast stichten, Dat's voor 't groot een vaste voet.

'k Heb myn werk aldus begonnen, Met een naam van Meeuwe-klagt, Maar den Inhoud uytgevonnen, Al u geven meer aendacht.

O men zal God niet bedriegen, Met een Burgerlyken schyn, Wilt u zoo in slaap niet wiegen, Want gy zout bedrogen zyn.

Daar en blyft doch niet verholen, 't Is voor God al naakt en bloot, Tracht dan om niet meer te doolen, Ach doch kleyne zonden groot.

Wilt gy niet ter helle varen?

Soo bekeert u dog terstont, Want gy weet hoe licht de bare, Menig storten in den gront.

Daer den boom dan komt te vallen, Leyd hy eeuwig dueren neer,

Daarom bid ik u doch alle, Vliet de zonden vreest den Heer.

Want 't is in der daet geen Christen, Die den Heere niet en vreest,

Al die dan haer tyd verquisten, Komen nooit ter Bruylofs-feest.

Noit en zullen zy be-erven, 't Hemelryk dat schoon Juweel,

(15)

Maar het schrikkelyk eeuwig sterven, Is haar rechte eygendeel.

In den poel van vier en zolfer, Vol van wrede duyvels taal, Die daar spouwen rook en polfer, Dat's haar deel doch al temael.

Al die hier onachtzaam leven, En zoo sterven onbekeert, God en zal 't haar noyt vergeven, Als de tyd is gepasseert.

O bedroefde gruwel-eeuwe Daar men heden nu in leeft!

Ziet den Mensch van leuyheid geeuwe, Die geen lust tot God en heeft!

O hoe weinig zyn de Vroomen!

O hoe weinig is 't getal Van die by God zullen komen, Want dat pat leid haar te smal.

d'Aldermeeste menschen wand'len Op den wech zeer breet en ruym, En men hoort haar niet verhand'len, Als maar vuyligheid en schuym:

Wat de menschen haar inbeelde, Dat is boven myn verstant, Om een oogenblikje weelde, Zetten zy haar Ziel te pant!

Wanneer die eens verlooren is, Zoo blyft zy in de duysternis, Dat kostelyk deel haar onbekent, Leid daar het lyden noit en ent,

(16)

Maas-Sluyse Meeuwe-Klagt, Behelzende verscheide Geestelyke Gezangen en Gedichten.

Een waarachtig Lied, vermengt met blydschap en weenen, behelzende 't droevig agterblyven van vier Hoekers drie van Maas-Sluys en een van Vlaerding: En de wonderlyke verlossinge van Huybregt Arentsz Jongman, woonagtig op Maas-Sluys, oud 23 Jaar, die alleen daer van behouden is aan Lant gekomen; na dat hy Schipbreuk had geleden: Alles in dit Liet breder uitgebreid.

Stem: Fonteyn hoe ongestadig zyn u gaven &c.

IN 't Iaer van sestien hondert drie-en-tachtig, Doe heeft God de Heer seer sterk en waaragtig.

Een wonderwerk getoond, Op 't woeste Element,

(17)

Aen een Iongman van Sluys, Die met een Dogger-buys, Raakte door 't Meers gedruys, In groot elent.

2. Den seventienden dag van February, Doen ontstak eenen zeer zwaren storm daar zy Haar Neering veeltyds doen,

Ontrent het Dogter-zant, Daar haar beroep veel leyd, Dat meenig heeft beschreyd, Met groote treurigheyd, Op Zee Land.

3. Dit onweer is noch meer en meer ontsteken, En heeft verscheyde Scheepen zoo doen breeken, Dat sy tot in de gront

Seer droevig zyn geraekt, Van Sluys en Vlaerding mee, Versonken vier in Zee, Dat Mees en Weduwe Veel heeft gemaekt.

4. Drie Hoekers zyn doen van ons plaets gebleven, Waar dan maar een Iongman behield het leven, Die na het achter ent

Door 't water hem begaf;

't Schip raakte zeer aan stuk, Dat voor ende nam een duk, En zonk tot in den buk, Van 't diepe graf.

5. Des nachts ontrent een weynig tyd voor Eenen, Is haar dit droevig ongeluk verscheenen,

Een zeer bezwaarde slach, Quam onder uyt den gront,

(18)

Sy lagen in haer rust, Doch met seer kleyne lust, Haer slaep wierd uytgeblust, Van dese wont.

6. Twee Maets zijn spoedig uyt het gat gekomen Waer van de Zee straks een heeft weg genomen, De tweede was de geen

Die 't leven nog behield, En dit was haer gekryt Die 't leven raekten quyt, Heer ons genadig zyt, Bewaert ons Ziel.

7. Want al die nog in het Voorschip waren, Verzonken met malkander in de baren:

Huybrecht die heeft alleen Een kleyn verblyf gehad, Heel agter in het Schip, Sat hy als in een knip, In een brandende klip, Door en door nat.

8. Want aen de keel toe ging hem 't water wringen, Noch quam het ongediert hem bespringen,

De Rotten zochten aes Van zijn benoude vleys, Dus was hy seer bedugt, Van al dit quaet gerugt, En gaf so menig zugt Tot God na eys.

9. Ten lesten heeft hy eenen moet gegreepen, En heeft het ongediert doot genepen:

Doe was hy van haer vry, Maer niet uyt doods gevaer:

Dus dreef hy op het wrak, En wierd elendig zwak,

(19)

De Zee zeer yslyk brak, Met groot gebaar.

10. Twee etmaal en een hallif moest hy dryven, En zeer elendig in het water blyven,

Dat hem tot aan den mond, Verscheyde malen quam, Een Kabbeljaauw quam by Hem, dicht tot aan zijn zy, Daar hy dus was in ly, Doch was heel tam.

11. Wie kan dit wonder van den Heer beseffen?

Want kou noch honger quam hem oyt aantreffen, Hy sliep noch al te met,

Soo hy in 't water zat, Dit heeft hem noch verlicht, Tot God was zijn gezicht, In det sijn swaar gewicht, Hy ernstig bat.

12. Het weer is doen heel bequaem geworden, Hy keek, en sag acht Scheepen, dog zeer vorden:

Hier schept hy nieuwe moet, Maar lang en duert het niet, Hy raakte seven quyt, Doe naakten hem gekryt, Maar God hem weer verblijd, d'achtste hem siet.

13. De alderkleynste jongen ging dit zeggen, Ach! ach! Ik sie al wat byzonders leggen, 't Is warelyk een Mensch!

Ik bleyf vast by mijn woord, Huybrecht beroerden 't lyf, Van ongemak heel stijf, Seynen was zijn bedryf, Sy zeylden voort.

(20)

14. Sy quamen hem te met al vry wat nader Ten lesten zagen sy hem allegader:

Sy liepen hem soo dicht, En hoorden dat hy sprak, Hy riep, werp my een lyn, Daar moet een lus in zijn, Hy kreeg die met veel pyn Om 't ligchaam strak.

15. Dit had geduert wel een-en-zestig uyren;

Hoe kan een mensch so lang in 't water duyren, Dat in een onderkleed,

En niet met al op 't hoofd:

Dus moest hy na haar toe Door 't water wel tien roe, Denk hoe hy was te moe, Dus afgeslooft.

16. Looft den Heer die tweemaels hem heeft gebooren, De eerste reys quam hem zijn Moeder voren,

Die hem met vreugd aanzag, Wanneer hy was gebaart:

Na drie-en-twintig jaar, Soo juygt een gandsche schaar, Men roept tot god eenpaar, Hy is bewaardt.

14. Sy hebben hem uyt zee aldus ontfangen, Binnen Scheeps-boord: met tranen op de wangen Sy queekten hem zeer wel:

Met kleeren en met spys:

En brachten hem aan Land:

Daar veel hem boon de hand:

Men dankt God voor bystant:

Op dese wys.

18. O wondre kracht van u: O Vader! Boven

(21)

Gy kund al redden hoe het is verschoven, Al leyd men in de Zee,

Of in een Wallevis:

Al moet men door het vier, Of by 't leeuwen getier, U hullip die is hier Sterk en gewis.

19. U krachten zijn zoo groot heer van vermogen Dat niet ter wereld hem zoo quaed kan vogen, 't Is voor u even veel

Wie dat gy komt te baet, Hoe sterrik dat men schynt Of door swakheyd verdwijnt, Ia tot de doot gepynt, By u is raed.

20. Heer geeft ons al te zaem een vast vertrouwen, Laet ons met lust en rust de Zee weer bouwen, En of de dood ons nam,

Gelijk hier is gebeurd, Die u maer sterven Heer, Al leyd de romp in 't Meer, De ziel neemt dog haer keer, Daer sy noyt treurd.

21. Oorlof al die u tweede ziel verliesen, Wild God de Heer vertrouwen en verkiezen, Hy sal u zijn een Man,

En Vader van gelyk Sijn hulp en is niet vert, Beveeld hem al u smert, En draegt hem in u hert, Elk oogenblik.

(22)

Vermaning aan den Eerbaren Jongman Hubrecht Arentsz, tot dankbaarheyd aan God voor zyn wonderlyke verlossinge uyt doods gevaar.

WIlt doch dankbaarheyd betoonen, O gy lieve Iongeling?

Want doen Iong en Oud verging, Heeft u God noch gaan verschoonen, 't Is nu zelfs aan u geschiet,

En dit hebt gy ondervonden, Dat u volk al zijn verslonden, Ende gy allenig niet:

O! 't is vry al wat byzonder, Denkt niet dat gy beter waart, Om dat God u heeft gespaart:

Maar trekt leering uyt dit wonder, Overdenkt doch nacht en dag, Hoe gy een-en-zestig uyren, Dus in 't water kost verduyren, Daar gy weynig boven lag, Gy kunt immers best bedenken, Hoe elendig dat gy stont, Als de Zee dus uyt de grond, U geselschap dee verdrenken?

God heeft u alleen bevryd, Daar zy al te zamen bleven, U behielt noch in 't leven, En hy schonk u noch meer tyd:

Tyd om die wel te gebruyken,

(23)

Want s' is maer als een gedagt, En vergaet ligt in een nacht, 'k Seg maer met een oog te luyken:

Selfs hebt gy dit verteld:

Dat die met u stond te spreken, In een oogenblik besweeken, En eer dood sijn neergevelt.

'k Bid u wilt u dan bereyen Om den wille Gods te doen, Die u sonder brood quam voen, En door 't water heen ging leyen:

Wacht u van de ydelheyd Die de wereld komt te plegen, Stel u daer dog vierig tegen, Hoe schoon dat zy u ook vleyt:

Houd dog al u leve dagen, U Verlosser in 't gezigt En betragt aldus u plicht, Met hem neerstig te behage Want indien gy dit vergat:

Erger sou u overkomen

Daerom houd u met de vromen:

En vergadert u een schat Daer de roest haer niet verderft:

Noch de dief niet komt te steelen O dat worden daer Iuwelen:

Die men namaels eeuwig erft.

Tot meerder aenzettinge in Dankbaerheyd.

Om u hier dan na te schikken Ziet zoo moet gy uyt gaen pikken

(24)

Texten uit Gods heilig woord, En u die dit brengen voort, Die gy menigte zult vinden, Zoo gy recht komt te antwinden, 't Oud' en Nieuwe Testament, Daer zy veel zyn ingeprent:

'k Heb hier van een klein ontwintsel, Voor u een weynig beginsel, V verlossing toegepast, Zoekt die meer en houdse vast.

Iona 1. vers 4

Ende daar verhief hem eenen grooten storm op de Zee, datmen meynde het schip zoude verbreken.

Exod. 14 vers 13.

En vreest niet, staat vaste, en ziet het Heyl des Heeren.

Iezaia 43 vers 2.

Soo gy door 't water gaat, zoo wil ik met u zyn dat de stroomen u niet en versmooren, en zo gy in 't vier gaat, zoo en zult gy u niet branden, ende de vlamme en zal u niet aansteeken.

Psalm 91 vers 15.

Ik zal by hem wezen in den noot, ik wil hem daar uyt trekken en tot eere maken.

Iezaia 41 vers 11.

En vreest u niet, ik ben met u, wyket niet, want ik ben u God, ik sterke u, ik helpe u ook, Ik wederhoude u door myn regterhand.

(25)

Zach: 2: vers 1.

Ik wil een vierige muer rontom u zyn.

Iesaia 43: vers 1.

En vreest niet, want Ik heb u verlost, Ik hebbe u by uwe name geroepen, gy zyt myne.

Slot-Vers tot Dankbaerheyd.

Exod. 15. vers 2.

DE Heere is mijn kragt en Liede, Sijn heyl liet hy aan my geschieden, Wanneer ik lag op 't woeste Meer, Dese is mijn God en Heer!

Dus wil ik altijd na hem haaken, En hen een lieve woning maken, Een woning in mijn duystere hert, Waer door het licht ontsteeken werd:

Ach Heer wild my doch zoo verligten, Dat ik een ander ook mag stigten, Dat ik een ander voor mag gaen, Als uyt den dooden opgestaen.

(26)

Bekentenisse van Dankbaarheyd, gezongen over de wonderlyke verlossinge van Hubrecht Arentsz, uyt syn doods benaeuwtheyd, die hy op het wrak heeft geleden,

Psalm 28: vers 6.

Gelooft zy de Heere want hy heeft de stemme myner smeekinge gehoort: de Heere is myn sterkte, ende myn schilt, op hem heeft myn herte vertrouwt, ende ik ben geholpen, dies springt myn herte van vreugde ende ik zal hem met myn gezang loven.

Stemme: Belle Iris.

1.

O Wat ben ik dankbaerheyt!

Aan de Heere altyd schuldig, Voor dat hy zoo zorrigvuldig, Mijn zijn hullip heeft bereyt, Daar wy lagen om te vissen, Met een Hoeker van Maes-Sluys, Omtrent Dogger-zant was 't gissen, Daer wy kregen zwaar gedruys.

2. Als men zestien hondert Iaar Drie-en-tachtig heeft geschreven, Maar ik by na dood gebleven, Door een grooten storrum zwaar, Die de Zee zoo op deed rysen, Dat zy quam tot uyt de gront,

(27)

Ach! mijn hart dat schynt te yzen, Als ik denk hoe dat het stond.

3. 't Was de zeventiende nacht, Van des Febers koude tyden, Doen wy raakten in groot lyden, Door de See haar sterke kracht;

So wy lagen om te rusten, Quam de zware slag ons aan, Die den slaap geheel uytblusten,

4. O wat angst! wat vrees, wat schrik Bracht die slag doe in ons harte, Iong en oud, 't was al vol smarte, En dat in een oogenblik,

't Schip dat raakte zeer aan styken, En het zonk vast na beneen, Oud en jong dat wierden lyken, En ik bleef noch maar alleen,

5. 'k Raakt achter in de koot, Voor het spoele vande baren, Daar my God doe ging bewaren, Tot dat hy my weer ontsloot:

't Water was mijn bed en deeken, Dat my quam tot aan de kin, Veel elenden en doods streken, Quamen mijn gedachten in.

6. Och hier had ik niemand meer Die ik mijne nood kon klagen, Of om hullip en raad vragen, Dan alleen mijn God en Heer, Die my wonder quam versterken, 't Onweer bleef noch even strak:

't Water zwol zoo hoog als kerken, 't Spoelde dikmaal over 't wrak.

(28)

7. Als ik dus drie uyre lang, Van de golven was geslegen, Heb ik meer onheyl gekregen, Dat my maekte droef en bang, Want de rotten wel te degen, Sogten op mijn hooft te zijn, Om haer voedsel seer verlegen, En dat sochten zy van my.

8. Och het was de nood zoo swaer, Dat ik die niet kan uytspreken;

Doch mijn God is niet geweken, Maer hy quam tot my nog naer, En hy bracht in mijn gedagten, Dat ik haer sou grijpen aen, Doe greep ik met al mijn krachten, Soo dat ik haer overwan.

9. Als ik dus op 't water lag, Quam een Kabbeljauw nog swemme, Dichte by my dog seer temme, Die ik voor mijn oogen zag, Sy was eerst van ons gevangen, Maer doe weder los en vry, Doch sy bleef by my niet lange, Maer sy swom weer weg van my.

10. Sonder honger sonder kou, Liet my God de Heer doe blijven, En alleen in in 't water drijven:

Vol van angst en grooten rouw, Dan eens boven dan eens onder:

Want het Meer was seer ontstelt, Duyzentmael is 't over wonder, Dat ik dit nog heb vertelt,

11. Somtijds sliep ik nog een reys, Dog het was met sware droomen,

(29)

Want de ysselyke stromen Storten my dik over 't vleys:

Ach ik kan het niet beseffen, Hoe het met my is gegaen, Wist ik het eens regt te treffen, 'k Sou 't u beter doen verstaen.

12. Als den tyd was omgesteld Van de een en sestig uyren, Die ik moest seer droef bezuren, Heb ik agt Schepen geteld, Want het weer was af genomen, En sy hadde zeyl gemaekt, Kort daer aen heb ik bekomen, Dat 'er zeven was geschaekt.

13. Doe was het getal seer kleen, Doch genoeg om my te vissen, Ach ik dagt het sal nu missen:

Dus sat ik verstyft van leen, Boven op het achter-ende, Dat doe weynig boven dreef, Daer ik my had na gaen wende, En zeer droevig sitten bleef.

14. Och hier sat ik heel verslooft, Nat, en aen mijn onder kleere, Dat my seer begon te deeren, Want ik had ook niet op 't hooft:

Styf van leeden hol van oogen, Daer ik nogtans strak mee keek, Na verlossing was myn pogen:

Want mijn herte schier besweek.

15. Doch sy quamen soo dicht, Dat de jongste binnen boorde, Sprak met afferante Woorde, Och ik sie in mijn gezigt

(30)

Wat gewemel, Wat bysonder, 't Schijnd wel of het was een mens, Yder keekt en dagt haer wonder, Dog sy sagen 't ook na wens.

16. Doe spoeyden sy haer seer ras, Als sy my ter degen sagen,

Yder van haer was verslagen, Maer seer vaerdig op dat pas, Om my daer van af te halen;

Doch ik riep vast om een lyn, Die ik kreeg doe ging ik dalen, In de Zee met schrik en pijn.

17. Och zy haelden myn zo scheep, 't Was haer al te saem groot wonder, Want het wrak was byna onder, Dat haer herte schier toe neep.

O dit is wonder van den Heere, Want gy zijt door hem gespaert, Riepen zy u kond niet deere, Doen gy soo vol rampen waert.

17. 'k Was met haer nog op de Zee, Dartien dagen ende nachten,

Eerst my te Landen bragten, Doch wy quamen op de Ree, Waer van wy uytgezeylt waren, Doen kreeg ik seer veel geluk, 't Was God wil u lange sparen, En bevryden voor meer druk.

19. O wat den grooten God, In den nood niet al uytregten?

Want en kan hy niet doen slegten?

Wat en maekt hy niet tot spot?

O hy doet de Zee verheffen, En hy maekt die weder stil,

(31)

't Moet doch alles voor hem effen, Reysen, dalen, na zijn wil.

20. Oorlof nu voor het lest, Die de Zee noch moeten bouwen, Wilt doch vast op God betrouwen, Want hy is een sterke vest, Waar voor alles zich moet buygen, In den Hemel, en op Aardt, Ik moet van zijn kracht getuygen, Daer hy my door heeft bewaart.

Meerder betoninge van Dankbaarheyd.

EEn Schip dat was ons huys, Doen 't wreede golf gedruys, Op ons seer swaer quam klateren, Waer door wy soo terstont, Geraekten in den mond Al van Neptuynis waat'ren.

Waer door dat oud en jong, Terstont te gronde gong:

En moesten droevig sterven Maer in dit ongeluk:

Liet God my op het stuk Derd' hallif etmael swerven.

Dus wierd ik op het Meer Geslingert heen en weer:

Al van de wreede baren Tot aen mijn keel toe nat, Ik in het water sat Met ongedekte hayren.

(32)

Het water dat was fout, Daer was geen turf noch hout, Of vier om mee te warmen, Geen laefenis voor den dorst, Geen kooren voor de borst, Noch voedsel in de darmen.

Dus ick op 't water lag, En niet voor oogen sag Als doods-benauwde banden:

Doe quam God wonderlick, Die hielp my uyt dien strick, En bragt my weer te landen.

Waer voor ick dankbaer ben, En hem verlosser ken

Van al dat schijnt verloren, Ick hoop ook dat mijn ziel, Die ick in 't lichaem hiel, Sal werden nieuw herboren.

O Heer geef my dog kragt, Dat ik by dag en nacht U lof altijdt mag roomen:

Laet ik dog u alleen, Erkennen voor die geen, Die my heeft waergenomen.

[Wanneer het woeste Element]

WAnneer het woeste Element, Ons met haer baren overgolpte, En door het storten heel bestolpte, Ach! Ach! wat was 'er doen elent, Ons Schip te barsten, en vol water, In dat vervarelijke Meer,

Vol van geruys, door 't groot onweer, Met seer veel ysselijk geklater:

Wat was 'er doen een groot gesteen

(33)

Van die in het water versmoorde, Binnen en ook buyten de boorde, Hier stond ik seer bedrukt alleen.

Wonder is 't nog meer als wonder, Dat ik dit ontkomen ben,

Dog 't is Gods werk bysonder, Dat niemand begrijpen ken.

Iosua 7. vers 18.

Myn Sone geeft doch den Heere den God Israel de eere, en doet voor hem belydenisse.

Psalm 29. vers 3.

De stemme des Heeren is op de Wateren, de Godt der Eere dondert: De Heere is op de groote Wateren.

AL die geen die moeten varen Op het woeste Element, Leert dog wie u kan bewaren, Weest daar van niet onbekend, 't Is u nodig om te weten, Daerom sie dog wie het is, Want soo gy hem gaat vergeten, Naakt u eeuw'ge duysternis, Maar so gy krygt wetenschappen Van u Maker van u Heer,

Wilt in 't schip vrymoedig stappen, Vreest dan niet voor 't brullent Meer,

(34)

Maer wilt vast op Godt betrouwen, Met een vroom oprecht gemoed, Dan sal hy u wel behouwen, Soo gy maer syn wille doet.

Wilt dit altyd practiseren, Om te weten om te doen, Dan sal hy het quaet wel weeren, En u over al behoen,

Wilt dog altyd dankbaer wesen Aen die u geschapen heeft;

Met een kinderlyke vreese, Voor syn Majesteyt doch beeft.

Dan kund gy gerust om swerven, Waar Gods weer en wind u leyd, 't Sy dan hoe gy komt te sterven, 't Strekt u al tot zaligheydt.

Schadelykheydt der ondankbaerheydt.

Ondankbaerheyd is quaed en vuyl, En stord de Mensch ligt in een kuyl, Maer die Godt dankbaarheyd bewyst, Wel ligt uyt laag tot hooger ryst.

Wanneer de Mensch aan Godt Syn dankbaerheydt vergeet, Soo raakt hy ligt tot spot, Wel eerder dan hy 't weet.

(35)

Maer als men roept met David luyt Des Heeren groote daden uyt, Dan is men in een goeden stant, Dat brengt welvaren in een Landt, Dat brengt welvaren in een Stadt, Want daer door krygt sy grooten Schat, Dat brengt welvaren in een Huys.

Want Godt die send daer zegen t'huys;

Dat geeft geluk aen Man en Wyf, Dat geeft geluk aen Ziel en Lyf.

Morgen-Gezang, of heylige overdenkinge in den Morgen-stont, over Gods Eygenschappen.

Stemme: O schoonste Personagie, &c.

1.

HEt begint heel te dagen,

Rijst uyt den slaep, wilt Godt van harten prijsen, Ey, wilt doch niet vertragen,

Laet alle u gedachten opwaers rysen:

Godt heeft de nacht, Doe gy sliept sacht, Voor u getrou gaen waken Voor duyvels listen

(36)

Die stadig op u gisten Wyt van kaken.

2. Wilt hem dog vierig roemen, Gedenk hoe heilig dat hy is van wesen, Regtveerdig in 't verdoemen,

Barmhartig voor die hem van herten vreesen, Door duysternis,

Siet hy gewis,

En weet al net te peylen, Het gepasseerde Hy over lang noteerde, Sonder feylen.

3. Het geen nog sal gebeuren, Is by hem al van eeuwigheyd beslooten, Hy weet wie dat sal treuren,

Wanneer des Werelds eynde is verschooten, Die hy verkiest,

Hy noyt verliest,

Maer sal hem eeuwig blyven, Al woedt de Satan,

't Is voor haer al batan, Hoe sy dryven.

4. Hy doorgront hart en nieren, Van verre kent hy al onse gedachten, Door veelderley hantieren

Kan hy ons voegen toe veel heyl of kragten.

Soo 't hem behaegt, Straft hy en plaegt, Of geeft gena en zegen, Het moet geschieden, Wat hy komt te gebieden, Daar's niet tegen.

5. Hy is alles te sterrik,

(37)

't Moet voor hem buygen al wat komt in wapen, Alleen dee hy het werrick,

Als Hemel, Aerden van hem wert geschapen;

De wijsheydt al, In 't aertsche dal,

Moet voor sijn wijsheydt wijcken, Oock in den Hemel,

Al 't Heylige gewemel, Doen dit blijcken.

6. Wanneer sy roepen Heylig, Heylig, Heylig is onse Godt en Heere, Hy is in alles veylig,

Niet kan hem in sijn Eygenschappen deere, Och sucht en schreyt,

Ey smeekt en vleyt

Den grooten opper-Koning, Om na dit sterven,

Eens eeuwiglijck te erven, By hem woning.

Slot-Reden.

Die hem des morgens hier na schickt;

En soo den besten tijdt uytpickt, Om Godes lof te maken groot, Die sal gewis eens na den doodt, Oock prysen in der eeuwigheydt, Zijn aldergrootste Majesteyt.

(38)

Avondt-plichten: Gezongen over het doorbrengen van den dag.

Stemme: O Kersnacht schoonder dan de dage, &c.

1.

DEn dach is nu geheel verdweenen, Ey valt dog al te saem aen 't weenen, Ey die de naem van Christ'nen roomt, Wilt doch te degen overpeynsen, Al uwe plichten sonder veynsen, Hoe veel dat gy te korte komt.

2. Ey overlegt dog wel ter degen Al uwe gangen, al uw wegen, Hoe gy den dag hebt door gebracht, Van dat de Son u quam vertoonen, Tot dat sy weer ging onder woonen, Dat ons nu baert de droeve nacht.

3. Gy sult in u soo veel mis-slagen Bevinden, wilt die doch beklagen, Laet het u zijn van harten leet, Want swijgt gy stil het sal u knagen, Gy sult te meerder lasten dragen, Want Godt doch al 't verborgen weet.

4. Wilt uwe sonden doch uytvinden, En die geheel en al ontwinden, Leggen vry neder voor u Godt, Ey weest daer mee belast beladen, Bid dog seer vierig om genaden, Den Almachtigen Zebaoth.

5. Hy is genadig die hem vreesen, Maer 't moet van gantscher harte wesen,

(39)

Niet voor een deel, of na de sleur, Want wilje het geheel niet geven Soo sult gy ook niet salig leven Maer sult be-erven 't hels getreur.

6. Wilt u niet aen de werelt kopp'len, Wat dat 's maer hoop, en stroo en stopp'len;

't Is niet bequamer als tot brandt:

Dus wilt de werelt heel verfoeyen:

En na het Hemelsch alleen spoeyen, Met al u krachten en verstant.

7. Och laet ons hier dog al na tragten, En niet een oogenblik meer wachten:

Terwijl de tijdt is vol fenijn.

Men kan om niet den Hemel koopen, Maer men moet Gods geboden loopen;

Om namaels eens met hem te zijn.

8. Alwaer seer vele duysent Eng'len Met Cherubinen haer vermeng'len, Om Gods Lof te maken groot, Door het geroep van driemael Heylig Och leyt ons daer o Godt eens veylig, Als wy verhuysen door de doodt.

Een Geestelijck Liedt, gemaackt op de kostelijcke verquikkinge van Godts Geest voor de bedrukten, dog Godtvreesende van herten.

Stem: Lest op een Pinxter soet.

WAt zijn dog de best,

(40)

Wild my dit eens verkonden, Wanneer men is belaen, Met menigte van sonden, Wat kan ons best ontslaen,

2. De vrugten van Gods Geest, Die agt ik aldermeest,

Verr' boven alle vrugten, Sy geven een gemoed,

Dat somtijds swaer moet sugten, Veel troost in overvloed.

3. Als Natan, David sey, Sijn sonden tweederly, Om zyn gemoed te drucken:

Indien hy dese vrugt, Niet hadde mogen plucken:

't Had eeuwig hem bedugt.

4. Doe Petro hadt versaeckt Sijn Heer, welck was volmaeckt, Hoe stont met hem geschapen?

Den Satan stont gereet, Om met sijn felle wapen, Hem aen te doen groot leet.

5. Terstont quam dese Schat, Uyt het volmaeckte Vat, Soo overvloedig spruyten, Dat Petro die gevoelt, Weent bitter en gaet buyten, En wert daer door verkoelt.

6. Hoe meenig Martelaer, Heeft in sijn groot gevaer, Dees vrugt van God bekomen, Wanneer sy in haer pijn Verlieten al haer schroomen:

Door dese Medicijn.

(41)

7. Wat dunkt u waerde vriend, Heeft u wel ooit gedient

Een beter vrugt op aerden, Als dese Hepifonteyn, Die u gemoed bedaerden, Wanneer gy scheen alleyn.

8. Myn pen komt hier te kort, Dus dient het opgeschort, De vroomen zyn getuygen, Die dese vrugten soet, Als honing dikmaels suygen, In druk en tegenspoet.

9. Die dit dan heeft gesmaekt, 't Is nodig dat hy waekt,

Om dien Schat te behouwen, Al raekt sy somtijds quyt, Wilt daerom niet wantrouwen, 't Is voor een korten tijdt.

10. Wech wech dan ydelheydt, Al dat in 't boose leydt

En kan den mensch niet baten, Maer dese vrugten goed, Kunnen ons binnen laten, Daer's eeuwig vreugden voed.

11. Wilt in ons lieve Heer, Dees vruchten meer en meer, Doen wassen en doen groeyen En door u goeden Geest Besprengen en besproeyen, Tot in des Hemels Feest.

Vervolg op het voorgaende.

Wilt gy dese vrucht genieten, Laet u oogen tranen schieten,

(42)

Toont berouw van al u quaet, Uyt een recht ootmoedig harte, Moeten u de sonden smarte, Dan komt dese vrucht te baet Dan soo sult gy hier niet missen, Maer sy sal u tranen wissen, En u sterken in den nood,

Wild maer leydzaam om haar beyden, Sy sal best den tyd bereyden,

En u leyden door den doodt, Door den doodt in 't eeuwig leven, By de Heyligen hoog verheeven, Boven in het Hemelryk.

Daer de vreugt duert eeuwiglyk.

Vermaen-Liedt tot afstand van sonden.

Stemme: Psalm 68. Staet op Heer, &c.

1.

BEkeerd u o gy menschen kind, Terwijl gy nog bekering vind, 't Sal dog niet lang hier duyren, Het eynde naekt de tyd die kort, De lenden dienen opgeschort, Wil men geen pijn besuren.

Waekt op waekt op die gy nog slaept, En 's werelds ydelheyd na aept Met vreugde en playsire

(43)

U vyand staet altyd gereed, Om u te vangen eer gy 't weet, Op schrick'lyke maniren.

2. Wanneer de dood u overvalt, Soo moet gy met hem onbewalt Na 't eeuwig vier der Helle, Och laet u dit ter herten gaen,

Want daer en komt niemand van daen, Maer 't sal haer eeuwig quellen, Die onbekeerlyk sterft de dood, Moet al in desen poel seer groot, Om eeuwiglyk te blaken,

Daer noyt de droefheyd en verdwijnt, Maer altoos vast geboeyt gepijnt, Sonder daer uyt te raken.

3. Och schrik dog voor de schriklykheyt, Die voor de boose is bereyd,

Bekeert u dog van sonden, De Heer staet en klop noch aen, Indien gy hem maer wild ontfaen, Gy suld werden verbonden, Soo gy u wonden open doet, Met sugten en met diep ootmoed, Hy sal u haest verquicken, En geven groote ligtenis, Want dit is seker en gewis, Hy weet die uyt te picken.

4. Hy heeft de beste medicyn, Daerom roept hy komt al tot mijn , Die zijn belast beladen,

Dat sonder geld of sonder prijs, Niemand geneest op soo een wijs, Hy doet sijn volk ook baden In 't alderkostelijkste vat,

(44)

Daer sy noyd werden moe of mad, En geeft haer melk en wyne, Al dat haer dan nog meer behoeft, Hy maekt dat al syn Volk het proeft, En laet het hoofd verdwijne.

5. Hy voerdse in een graess'ge wey, Daer geeft hy haer een vry geley, En duysenden van deugden,

Daer werd geen droefheyd meer gesien, 't Is niet als honing van de Byen, En overvloed van vreugden,

Daer werd niet dan Gods lof gehoord:

't Halleluja dat is het woord:

Van de zalige Eng'len

Och geeft ons dit dog lieve Godt:

Hier namaels tot een eeuwig lodt:

Dat wy met haar vermeng'len.

Een klagende Liedt, gezongen over de jalouzie des Werelts.

Stemme: Jesuiten 't waer te wenschen.

1.

OCh! hoe mogt men hier al suk'len, En in troubel water duk'len

Wanneer dat men wil oprecht, Met yder een sijn handel drijven, Veel soeken het weer uyt te wrijven, Met een heymelijk gevecht.

(45)

2. De jaloesy en kan niet lyen, Want sy snijt en bijt by tyen, Door 't gebeente en het merg,

Waer dat sy kan sy toont haer kragten, Al om de Vromen te veragten, Met een laster-tonge erg.

3. 'k Heb hier van verscheyde proeven, Die my dickmaels nog bedroeven, Als ick daer ga dencken aen, Hoe dat zy met haer vuyle monden, My dickmaels soo hebben geschonden, Dat ick niet kost veylig gaen.

4. O mijn Godt! laet my door eeren, En door oneeren verkeeren:

Want den tijd nu is vol haet,

Doet my oprecht doch altijdt wand'len, Waer dat ick ben, of kam te hand'len, Dat ik nooyt soeck eygen baet.

5. Vrijt my voor geveynsde treecken, Laet ick doch de waerheyt spreeken, Wanneer dat die komt te pas:

Doet my alle sonden schuwen,

En voor het minste quaet doch gruwen, Maer tot deugden snel en ras.

6. Gy weet, o Hod, al mijn wegen, En mijn hart kent gy ter degen, Dat ick voor u open sta:

Dee ick 't niet, gy soudt het gronden, Want het werd al van u gevonden, Gy zijt altijdt even na.

7. Niemandt kan hem soo versteeken, Dat gy hem niet soudt opbreeken, Schoon het waer al in de Hel:

Gy soudt hem daer oock kunnen vinden,

(46)

Ende heel naekt en bloot ontwinden, Want gy weet doch alles wel.

8. Wilt my Heer behulpsaem wesen, Leert my u oprecht doch vreesen, Maer geen mensch die ligt verhuyst, Laet my doch noyt op sulcke steunen, Want ick sou voorsekert leunen, Op een rietstoel die vergruyst.

9. Laet ick in dit korte leven, Mijn heel aen u overgeven, Sonder nooyt te wijken af,

Alwaer 't dat mijn de noot soo drukten, En soo laeg ter aerde rukten,

Tot beneden in het graf.

10. Leyt my na veel swarigheden, (Wanneer ik wel heb gestreden) In u lieffelijcke stal,

Daer duysenden van Hemelingen, 't Haleluja seer vredig singen, Heylig, Heylig overal.

Vervolch op het voorgaande.

Wanneer de jaloesy

Komt haer fenijn te spuwen, Door swijgen kan men best Dat vuyle schuym afduwen.

Het swygen is een kunst, Seer noodig om te leeren, Men wint daar door veel gunst, Men krygt daer door veel eere.

(47)

Die 't swygen heeft geleert, En 't spreecken op zijn pas, Die is veel sterker als den Reus van Goliath was.

Wilt gy yemandts tooren slissen?

Swygt dan stil 't sal selden missen, Maer indien gy spytig spreekt, 't Is een teycken dat gy wreekt;

Wreecken komt altydt te late, Swygen krygt altydt de bate, Swygt gy stil soo krygt gy veel, Swygt gy niet, gy krygt geen deel.

Ootmoedige klachten over de wackheydt des vleesch, in het dragen van smaet: daer beneffens de onbegrypelycke lijdtsaemheydt van den Sone Godts, wanneer als hy van de Iode onschuldig ter dood is gebracht.

Stemme: Psalm 82. Singt den Heere bly &c.

1.

O Mijn Godt en Heer, U moet ik het klagen,

(48)

't Is mijn groot hartseer Dat ik soo swak ben, En niet lydsaem ken Smaetheden verdragen.

2. Daer nogtans u leer, Ons dat komt belasten, Dat men voor oneer, Moet lydsaem wand'len, In het mishand'len, Niet wederom tasten.

3. Gelyk uwen Soon Ons heeft voorgetreden, Die veel smaet en hoon Heeft aengenomen, En sonder schromen, Heeft hy 't al geleden.

4. Wanneer hy met smart, Most onschuldig sterven, Doen Pilatus hard, Hem liet kastyden, Gereed tot lyden,

Lied hem lydsaem kerven.

5. De Krijgsknegten wreedt, Van Pylatus gaerden,

Waren seer gereed, Riepen de benden, Om hem te schenden, Niemand hem bedaerden.

6. Op sijn hooft seer eel, Setten sy een kroone, Van doornen seer veel, Sy kleden t'same, Ook sijn lichame, Met purper seer schoone.

(49)

7. Vielen voor hem neer, Op haer knyen en voeten, Hy Koning ja meer, Maer wierd bespogen, Op 't hooft geslogen, Met veel schemping groeten.

8. Meenig kinbackslag Heeft hy moeten dragen, Spraken met gelag, Wild profeteren, En ons dog leeren, Wie u heeft geslagen.

9. Doe wierd hy geleyd, Na Golgotha heenen, Sijn Kruys was bereydt, Hy moest het tille, Veel Vrouwen villen Over hem aen 't weenen,

10. Christus keek eens om, En begon te spreeken, O gy volk seer dom, Ik sal 't voorseggen, En swaer uytleggen, 't Sal niet blyven steeken.

11. O gy Dochters fijn, Die t'Iurus'lem wonen, Weend niet over mijn, Maer beweend uwe Kinders 't sal gruwe- lijk sig hier vertoonen.

12. Indien dit geschied Aen den groenen houte, Wat en sal dan niet Aen u geschieden,

(50)

Gy dorre lieden?

Durft gy u verstouten.

13. Om den Barabas Los en vry te geven:

Die een moord'naer was, En ik onschuldig, Of 't sal meenigvuldig, U kosten het leven.

14. Want daer sullen noch Komen droeve dooden, Dat die 's Moeders soch, Uyt borst en suygen, Sullen getuygen,

't Onrecht van mijn dooden.

15. Christus trat al voort Na de Hoofscheel-plaetse, Daer het wreed accoord Wierd aangevangen, Sy gingen hangen,

't Lam mee wreed temtaesse 16. Nagelden aen 't Kruys Sijn heylege handen, Met een swaer gedruys, Sijn voeten mede, Streng na benede, Met seer stercke banden.

17. Tusse Moordenaers Hink hy tot een roove.

't Was voor haer wat raers.

Sy riepen alle, Komt af wy salle U dan beter loven.

18. Riepen na hy wou Anderen genesen

(51)

Maer laet hy eens nou Van 't Kruys afkomen, Wy sullen romen,

En hem hartelijck vreesen.

19. Doen wierpen sy 't lot Over sijne kleere,

Met gelach en spot, Onder malkander, d'Een met den ander, My dorst sprak de Heere.

20. Edick ende Gal, Kreeg hy op dier stonde, Van dit boos getal:

Noch bad hy, Vader Wilt haer te gader, Vergeven de sonden.

21. Het is nu volbracht, Sprack hy met verstanden, Door dit boos geslagt, Seer wreet en lelick, Mijn ziel beveel ick Vader, in u handen.

22. Dit is 't laetst geweest, Dat hy heeft gesproken;

Christus gaf den geest, Veel wonder beurden, 't Voorhangsel scheurden Doen sijn oogen looken.

23. Met een speer seer diep Wert sijn zy doorstoken, Dat daer bloedt uyt liep, Vermengt met water, Den leven later,

Wert geen been gebroken.

(52)

24. Hier waren vervult Alle Professyen,

Want sijn groot gedult Was doen waerachtig, Veel tuygden krachtig, In vervolgens rijen.

25. Wilt doch lieve God, Ons altijdt behoeden, Wanneer 's werelds rot, Ons komt te drukken, Leert ons will'g bukken.

Onder uwe roede.

Gedicht over de voorgaende stoffe.

HIer hangt den Vorst Emanuel, Die alles met een woordt te spreken, Seer haest van lit tot lit kon breken, En werpen in de duyst're Hel, O! Phariseen, O! Schriftgeleerden, Moet hy dus zyn van u veracht?

Die voor u toonden syne magt, Wanneer als hy met u verkeerden;

Doen hy 't gehoor den dooven gaf, En oock blinden maeckte sienden, Den kreupelen het gaen verlienden, En dooden weekten uyt het graf:

De boosen geesten moesten vlieden, De Windt die was hem onderdaen, De Zee stont stil op syn gebieden;

Hy boodt u 't licht der Wereldt aen:

(53)

Dorst gy dit Lam soo stout aanvatten, Dat niemand eenig leed quam doen, Maer bood een yder 's Hemels schatten Om u in eeuwigheyt te voen.

Zyn uwe oogen soo besweecken, Dat gy de Sonne niet kon sien, Als hy u quam syn strale bien, Hoe zuur sal u dit eens opbreecken, O gruwelyke stoute daet,

Wat hebje voor een werk begonnen, Denkt gy dat het nu is gewonnen, Nu 's levens Ader 't leeve laet, Neen neen gy hebt het al verlooren, Wat dat ooit te verliesen is,

Nooyt kunt gy werden uytverkooren, Soo gy blyft in dees duysternis.

Een Geestelijck Liedt, over het begraven onses Heylandts Iesu Christi,

Stemme: 's Hertogenbosch gy Stadt verheven.

1.

ALs nu den Hooftman over hondert, Dit aldus hadden aenschoudt,

Doe was hy daer seer van verwondert:

Doch hy heeft op Godt vertrout, Hy ging hem heerlijck looven, Sprack dese was van booven, Waerlijck Godts Soon, Die van de Ioon,

Dus deerlijck is verschoven.

(54)

2. Ende ey siet alle de schare, Die daer ston oock ontrent, Schouden het aen met oogen klare, Dit bedroeft en jammer ent:

Zy wederomme gaende, Op haer borsten slaende, Ende alle

Sijn bekende

Sagen 't, van varre staende.

3 Siet doe quam daer een man met name Ioseph van Artmathe

Godt, rechtveerdig na betame, Dese die en woude niet mee In haren raet en handel, En goddeloosen wandel, Want met practijck, Socht hy Gods rijck, Te stellen op een kandel.

4. Dese was het die eerst begeerde, Van Pilatus het lichaem,

Van die soo, als macht hadde leerde, Iesus Christus was sijn naem:

Die aen 't hout was gesturven, Genagelt en gekurven, Hy kreeg verlof, Nam hem doen of,

Doch heeft meer hulp verwurven.

5. Want siet den vromen Nicodemus, Quam met hondert pont gewicht Mijrrhe, Aloe, die seer eel is, Wel gemengt en toegericht:

Sy namen 't licchaem mede, En gingen het bekleden, Met Linnewaet.

(55)

Seer fijn van draet, Al na der Ioodsche zeden.

6. Zy hebben hem alsoo begraven, In een uytgehouwen steen:

Men sag daer ook de vroutjes slaven, Dat meest waren Galileen,

Zy zagen ook al gare, Waer 't lichaem sou vervare, En als het lag,

Sy met geklag,

Keerden doe weer van dare.

7. Maer siet sy hebben doe seer spoedig, Spesery en salf bereyt

Al om des Heeren lichaem goedig, Dat daer was in 't graf geleyt, Te strijken ende smeren, Om niet ras te verteren, Zy wisten niet:

Dat haer verdriet,

In vreugdt soo ras sou keeren.

8. Want al dat haer noch quam te voren Was met treuren overkleet:

Christus Iesus scheen verlooren En did deedt haer harten leet:

Als de nacht was verdweene:

Is meer droefheyt verschene Want Phariseen:

Gingen gemeen

Met d'Overpriesters heene.

9. Tot Pilatus en sy spraken Heere ons komt in gedacht, Hoe dese verleyder wou maken, Dat hy door sijn eygen kracht Sou opstaen in drie dagen

(56)

Ey wilt dit soo niet wagen, Beveeldt doch straf, Dat voor het graf, Goe sorge werd gedragen.

10. Zijn discipelen mochten komen, En hem steelen in de nacht,

Om dan voor al het volk te romen, Dat hy door zijn eygen macht Was van den doodt verresen, Dan sou 't veel slimmer wesen Als d'eerste mael,

't Laeste gedwael,

Was erger dan voor desen.

11. Doch Pilatus sey tot haer-lieden Gy hebt sellifs oock een wacht, Wilt die vry na u sin gebieden Soo als nu leyt u eendracht:

Sy waren wel te vreden Al met Pilatus reden, Gingen doe voort, Met vast accoort, Al na het graf toe treden.

12. Daer hebben sy doe voor gaen stelle Hare macht, wel gemonteert:

Voor die den duyvel doodt en helle, Hadt seer krachtig overheert:

Sijn Graf wiert toegeslooten, Met eenen steen seer grooten, Gesegelt vast,

Door hare last,

Om u et licht op te stooten.

13. Meent gy dat het nu is gewonne, Nu dat Christus leyt gedomt?

Neen gy hebt nu maer eerst begonne,

(57)

't Werk daer nu veel straf van komt, Hy sal wel haest verryse,

En u veel druk aenwyse, Ierusalem,

Sal hy in klem,

Doen schricken en doen grysen.

14. O u vervloekte lelijck roopen, Tot Pilatus algelick,

Dat sijn bloet maer op u sal loopen, Zal u baren sulken schrick,

Dat gy van angst en beven, Sult wenschen niet te leven, Als gy u Stat,

Met bloet bespat,

Zult den Romeynen geven.

15. Ik wil hier mede gaen besluyte, Houdt vry wacht voor Iesu Christ, Hy sal wel haestig komen buyte, Daar noch niet wert opgegist, Om sijn verlore schapen, Weder by een te rapen, Maer gy, siet toe, Want sijne roe,

Zal maer een weynig slapen.

De Pharizeen en Schrift-geleerde, Meenden dat haer niet en deerde, Wanneer Christus wierd bewaerd, 't Was nu soo als sy begeerde, Maer de saek leer haest verkeerde, Want hy ryst weer uyt ter aerdt.

Al de Wachters zyn gevloden, En sy wierden doe als dooden,

(58)

Als hy uyt het Graf opstondt, Noch wierd haer veel geldt geboden, Van den grooten Raed der Ioden, Om te liegen dese vondt:

Dese tael werd haer bevolen, Segt doch dat hy is gestoolen Als wy sliepen in der nacht.

Siet eens hoe de wijse dolen, Sy zyn vierig als koolen,

Maer haer hitte geeft geen kracht;

Niemant kan 't Sons licht berooven, Soeckt gy 't licht dan uyt te dooven Daer de Zon zyn licht uyttrekt?

Gy zyt blint in al u sloven, Soo gy nu niet kunt gelooven, Dat hy weer is opgewekt.

De ware Opstandinge van Christus Iesus uyt den Grave,

Stemme: Iesuit het waer te wenschen.

1.

OP den eersten dag der weecke, Is Maria vroeg gestreecke, Na het Graf van Iesus Christ, Sy vondt den steen daer afgenomen, Is doe by Petro gekomen,

Die daer van noch niet en wist.

2. O! wat beurde daer groot wonder,

(59)

Christus hade gelegen ander, Genen steen seer dick en swaer, Sijn lichaem doodt en wel gesturven, Maer in het minste niet bedurven, Doen was sijn Opstanding waer.

3. Siet doch eens hoe veel getuygen, Haer al naer het Graf toe buygen, Als de bootschap was geschiet, d'Een liep veel snelder als de ander, Seer haest verbaest voor by malkander, Maer sy vonden Iesus niet.

4. Och hoe waren sy verlegen, Want sy wisten niet te degen, Hoe de saek was toegegaen,

Maer siet daer quamen Hemelsboden En seyden dat hy uyt den doden Warelyk was opgestaen.

5. Want een van dese gesanten, Blinkende aen alle kanten, Was gedaelt uyt 's Hemels troon, Als een blixem was sijn wesen:

Die deden al de Wagters vreesen, Want sy waren doen als doon

6. Dese had den steen der deure, Die versegeld was te veuren, Afgenomen van het Graf, Ende hy seyde tot de Vrouwe,

Vrees niet kom wilt sijn plaets aenschouwe Doet dan uwe bootschap af.

7. Siet ik weet gy jock den Heere, Daerom wild u spoedig keere, Want ik seg dat hy leeft,

Ey komt dog siet het Graf is ledig, Hy is opgestaen seer vredig,

(60)

Dat een blyde boodschap geeft.

8. Ik verkondigt groote vrede, Segt het sijn Discipels mede:

Terstond liepen sy seer ras:

Doe quam haer Iesus strak ontmoeten Sy grepen syne lieve voeten,

Doen sy sagen dat hy 't was.

9. Christus is nog meer verscheene Aen Maria Magdalene

En Apostels van gelijk:

Hy gaf haer seer veele genaden:

En quam haer met sijn Geest versaden:

Dat sy wierden Hemel ryk.

10. Hy verkeerde veertig dagen:

Hier om haer om haer te onderschragen:

Want sy moesten leyden al:

Doe ging hy uyt de wereld scheyde Om haer al plaetse te bereyde;

daer noyt scheyden wesen zal.

11. Hy werd genomen daer sy 't sagen Een wolk was sijn segewage:

die nam hem weg door sijn kracht:

Hy sal als se weerom verschyne Tot groot geluk van al de zyne:

Maer tot schrik van 't boos geslagt.

12. Og laet ons doch al gelycken Na hem ook seer snel uytkyken;

Want het staet voor seker vast, Al die hem hier niet regt en soeken:

En sal noyt werden vry gesproken:

Maer behoudt sijn sware last.

13. O brengt ons dog lieve Christis By u daer geen smaet of twist is, Nu gy opgevaren zyt

(61)

Boven al in den soeten Hemel, By 't Heylig blinckende gewemel, Daer sy eeuwig zijn verblijdt.

Nu is dien grooten Heer, Koning aller Koningen In synes Vaders Huys daer syn veel woningen, Hy heeft onstraffelyk syn Vaders wil voldaen, Soo dat hy onbevlekt kan voor syn Troon bestaen, Hy die in syn geboort' moest leggen by de Beesten Sit aan Gods regterhand en is daar d'aldermeeste, Hy die hier werd versocht van 's Duyvels Helsgebroed, Die heeft nu selfs de hel vertreden met de voet,

Hy die hier op der Aerd wierd seer veracht verschoven, Die moeten d'Eng'len nu eerbiedig daaglyks loven Hy die hier werd verraen en schandig aengevat, Die heeft nu over al dat noyt iemand besat, Hy die hier wierd bespot, bespot nu alle spotters, Hy is de suyverheyd maer sy syn vuyle rotters,

Hy die hier op syn hooft, een Kroon van doornen droeg, Is nu een Kroon van Gout, op 't duysend niet genoeg Hy die hier selfs zyn Kruys moest na syn sterf plaats dragen, Die komt nu selfs het Kruys, van syn volk onderschragen Hy die hier aen het Kruys wierd jammerlyk gedoot Is nu die al wat leeft van 't leven weer ontbloot, Hy die hier in het Graf ten laesten is geleyt, Heeft nu de Oppermagt en hoogste Majesteyt,

(62)

In Hemel en op Aerd moet staeg syn wil geschiede Daer blyft niet ongedaen van dat hy komt gebiede Hy is de oorsaek van al 't geen dat leefd en roerd, Niemand verstaet zyn wil maer werd snel uytgevoert, Hy is nochtans een Lam dat niet alleen zyn wolle, Maer ook zyn dierbaer bloed heeft uytgestort ten volle, Een Lam 't welk is geslagt, dog niet voor alle man, Neen neen 't is maer voor die hem waarlyk nemen aan, Een Lam voor die hem hier met waer geloof aenkleven, Die sal namaels met hem altyd in vrede leeven, Daar is geen saligheyt als alleen in dit Lam, Dat al de sonden van zyn vollick op hem nam.

't Is verre daer van daen dat hy een Lam sou wesen Voor die hem hier niet regt van herte komt te vrede Neen neen zyn Majesteyt en brengt dat gantsch niet mee, Hy sal voor vele zyn als brullen van de Zee,

Hy sal voor veele zyn een schrik als hy sal kome In syne tweede komst maer troost voor al de vrome Hy sal voor veele zyn, als eenen Leeuw die bruld Wanneer hy tonen sal haer overgroote schuld, Hy sal voor vele zyn als 't branden van een Oven, Die vol vier is gepropt van onderen tot boven, Hy sal voor veele zyn als een verteerend Vier.

Wel schrik dan boose mensch terwyl gy nog zyt hier, Want het sal vreeslyk zijn te vallen in de hande Van desen grooten Vorst die alle zijn vyande onder zyn voeten treed ja Duyvel Dood en Hel, Is nu in sijn geweld dat eeuwig duuren sel,

(63)

Syn groote heerlyckheyt, liet hy in 't Parmos blicke

Waer door Iohan syn vriend, quam tot de doot te schricken, Hy viel voor Iesus neer, en lag geheel als doodt,

Hy was nog te swak, Gods heerlykheyt te groot

Hoe groot sal 's Heeren schrick, dan zyn voor de godtloosen, Als hy haer straffen zal, sonder ooyt te verposen:

Daer 't altydt is en blyft, elendig sonder hoop, Daer yder is vervult met ysselyk geroop,

In 't eeuwig durent vuyr, in d'afgront van der helle Kan u O godloos mens, dit vonnis niet ontstelle?

Dat hy eens velle sal, als syn Basuin sal slaen,

Wanneer hy die uytspreekt, weg gy moet van myn gaen, By 't Duyvels opperhooft, en al syn wrede Eng'len Daer gy in eeuwigheyt, u sult met haer vermeng'len Dat is u rechte deel, en u verdienden loon,

Daer sult gy alle daeg wel sterven duysend doon, Gy die het onregt hebt gedurig ingedronken, Wanneer den Satam u het maer heeft ingeschonken Syn wil hebt gy gedaen en myn hebt gy veracht, Hebt nu met hem ook deel gy goddeloos geslagt,

Maer die 't Lam heeft gevolgt alwaar sig heen ging wende, Die zal in eeuwigheyd vry zyn van al elende,

Want dit sal Iesus woordt in 't laeste Oordeel zyn, Komt gy gesegende besit met my het myn, Myn uytverkore Volk verkore over lange, Gy sult nu volle vreugt voor uwen loon ontfange.

'k Heb voor u eer de grond des Werelds was geleyt In mynes Vaders huys voor u al plaets bereyt, Het geen myn Vaders is dat sal ik u nu geven, In eeuwigheyt sult gy, met myn in vreugden leven

(64)

Het onderscheyt, Is nu geseyt,

Dat hier namaels sal wesen Ey niet en beydt,

Maer u bereydt,

Om voor dit Oordeel doch te vreesen, 't Is nu nog heden,

Op Aerdt beneden,

Alwaer u Godt zyn woord nog biet, Wild uwe leden,

Met deugt bekleden, Verhardt dog uwe harte niet.

Gesangen over het uytstorten van den Heyligen Geest op de Apostelen.

Stemme: Lest op een Pinxster soet, &c.

1.

WAnneer op 't pinxterfeest, Des Heeren Heyl'gen Geest, Quam op de Apostels dalen, Doe werden sy terstont, Vol van allerley talen, Spraken s'uyt een mont.

(65)

2. die te voor gingen vlien, Als Iesus bleef allien, Onder de wree krijgsknegten, die staen nu hier bereydt, Om Gods lof uyt te regten, Met veel vrymoedigheydt.

3. De tael van de Parthers, En ook van de Meder, Ende den Elamiten, Mesopotamia, Met den Indianiten, Spraken sy alle na.

4. Cappadoci Pontus, Asta en ook dus, Soo als die van Phrygia, Cretensen Arabiers Met die van Pamphylia Elk sag haer tong vol viers.

5. Egypten Libye Waren daer doe doe al me, Ook d'uytlandse Romeynen, Iood en Iodegenoot

Gods wonder werrik reyne:

Sagen sy al seer groot.

6. Sy al ontsetten haer Over dit wonder klaer:

dat yder kost aenschouwe:

d'Een sprak wat wil dit zijn:

dog andere ontrouwe Seyden sy sijn vol wijn:

7. Maer die eerst van een maegt Was bevende verzaegt:

durft nu vrijmoedig spreke Voor gans Ierusalem

(66)

Gaet hy het hooft opsteken:

Met een verheve stem.

8. die te voor schrickelyk swoer En haest ter heile voer:

Met Iudas den verrader die staet nu over end:

Om Iesus 's levens ader Te maken regt bekend.

9 Hy sprak ey Broeders hoord dog na het God'lijk Woord:

dat ons nu is geschonken Ey toond u niet verwoed:

Want dese zijn niet dronken Gelyk als gy verwoet.

10 't Is eerst de derde uur Maer van dit Goddelyk Vuur:

Heeft Ioël al geschreven Hoe dat Godt synen Geest:

Op alle vlees sou geven 't Welk nooyt soo was geweest.

11 U dogter en u Soon Sullen wat ongewoon:

Na dese proffeteeren Uwe Iongelingen:

Sullen gesigten leeren d'Oude droome droomen

12 Ende ik sal wond'ren In den Hemel geven:

En tekenen beneden

Bloed vuur rookdamp als roed De Son sal duyster kleeden de Maen moet werden bloed.

13 Eer dat dien grooten dag Sal nemen met geklag