>r_*~3S*. .-fl* - •tee ™ — f •»
* i
AGRIPPA,
O F D E
GEWAANDE TIBERINÜS . TREVRSTEL.
Uit bet Franfeb -van den Heer Q Ü I N A Ü L T .
De Vierde Druk, op nieuw s naar het Franfch naauw- keuriger gevolgd, én verbeterd.
NIL VOLENTIBUS AIBUU M t ' A M S T E L D A M ,
By I ZAAK D U I M , Boekdrukker en Boekverkooper, bezuiden he t Stadhuis, b y den Dam . 1734.
Met Fiirilegie.
Aan de E, E. Heer en
R E G E N T E N
V A N H E T
W E E S H U I S
E N
OUDEMANNENHUIS.
E. E. HEEREN .
Et dunk e U E . E . nie t vreemd , in - dien deez e Toeëigenin g mee r na eene Voorrede , als n a een e Opdrag t ge - lyke. Gee n gemecn e rede n heef t d e geboorte aa n dceze n ui t he t Franfc h vertaald e A G R i P P A veroorzaakt; daarom paffe n hem ook geene gemeen e omftandighéden . E n alhoewe l voor aa n geen e loftuitingen uwe n wédergal m , nóch veel e vleijerye n uw e groot e gunlt , voor een kleen e waard y , én minde r moeit e affmec - ken; z o twyffelen w y échte r niet , ó f ons inzicht zal uwe n lóf , én onz e geneegenhei d u w gunf t daardoor niet minder verdienen.
Sedert eenig e jaaren herwaard s , hebben tw é
gefchillen d e grondvéfte n va n d e oefeninge n der Tooneelkunf t ondergraave n ; 't eerft e tuf - lehen d e Liefhebber s de r Schou w fpélen , zo verftandige al s onverftandig e i n ' t gemee n , hangt nóc h aa n den nagel ; én beftaa t hie r in : óf me n d e voornaamfife , de geleerdfte , én de veritandigfte de r Burgere n , dan óf men 't ge- meen volk, ja' t graauw zélf, to t dat tydverdryf moet nooden; én óf men de ooren, dan óf men de oogen voldoen moet.
Een groo t gedeelt e doo r hunn e onérvaa - renheid , (lellen hunn e meenigt e va n ftemmen, tégen d e érvaarenheid va n weinigen , én mee- nen da t di e dinge n nie t wé l t'faamen kunne n gaan.
Uit decz e dwaaling e fprui t he t twéd e ge- fchil, dat zee r dikwil s tuflehe n d e Regeerder s van de n Schouwbur g onde r malkandere n , doch alty d tuflehe n di e Regeerders i n ' t alge - meen aangezien , é n de geene die den Schouw- burg ftóf verfchafFen , gefmeul t heeft , én nóe h onlangs me t he t roere n va n die gefchillen, wa t vlams heeft laate n zien.
Dit twéd e gefchi l da n , beftaat daa r in ; óf den Schouwburg e dienl t é n vriendfeha p ge- fchiedt door di e geene, dan óf de Schouwbur g vriendfehap doe t aa n die geenen, welke r Too- neelfpélen vertoon d worden .
En alhoewe l he t vonnis nóc h nie t to t gunf t
van d e één e ó f de andere meenin g uitgefproo -
ken is , zo word t doc h d e uiterfte réchtsplee -
g'ng.ging, to t nadee l va n d e ftófléveraars in 't wérk geiteld; ' t wel k di e Regeerder s (chynbaarly k doen doo r ee n verkeer d inzich c va n haar e ach- ting t e bewaaren , é n mede , omda t hu n oor - deel gelykvórmi g i s me t zulke , di e meenen , dat me n fléchts den meellen hoop, het graauw , moet behaagen.
By gevolge dunk t he t hé n va n kleine n ge - wigte t e zyn , ó f "de manier va n fpreeke n dui - delyk, ó f onverftaanelyk; het rédeneeren krach - tig, ó f laf ; d e ftelling goed , ó f kwaa d zy ; wanneer maa r veel e kóftcly k toegemaakt e pop - pen me t d e arme n vee l gezwiers , é n me t d e tong vee l gefnor s maaken .
En doordie n he t gemakkeiyker , é n vermaa - kelyker i s verzoch t t e worden , da n t e ver - zoeken, i s di e fchaadelyke gewoont e ingekroo - pen, da t d e Schouwbur g Spele n fpeelt , di e ie- der Regeerde r i n he t byzonde r meeft , é n al - teméts de n Regeerdere n t e faamc n aangebooden en verzoch t worden .
En di t gefchie d doo r twéderle y flach va n Liefhebbers.
Te weeten , óf doo r zulke , die lan g o p he t voorgaan va n kwaad e voetftappe n gedwaal d hebbende, é n hunn e dwaalin g merkende , lie - ver verdool d wille n blyvcn , da n me t moeit e én verdriet , op de n réchte n wé g keeren ; én liever Afgode n va n hunn e inbeelding e wille n zyh, da n waardig e ontfanger s va n eenc n ver - dienden lóf .
* 4 . Of
Of doo r zulke, di e meer domm e drift, da n geoeffenden yver , én mee r geef t da n verttand hebbende, branden o m eens een boek in de wae- reld te brengen , é n med e onde r d e Schryvers , óf Dichter s getel d t e worden ; meenende, dat zy da n i n di e behoorlyk e achting e zyn , wan - neer zy 't geluk hebbe n va n he t uitwérpfe l va n een zieden d brei n voo r wa r lekker s o p t e dif -
ichen, é n hunn e wérke n openbaa r t e zie n ver - toonen; En di e twéderley e flach van Liefheb - bers , hebben meefl : va n all e tyden , doc h voornaamlyk nu , die plaats in, die de n Burge - ren tó e leerzaa m tydverdryf , e n he t Wees-é n Oudemannenhuis, tót onderltan d va n hunne Ar-
men vergund is.
De twe e voorgenoemd e verfchillen , korte- lings wa t ftérk gedrecven , hebbe n onde r an - dere réJeneeringe n o p he t tapy t gebragt ; naa *
melyk, ó f me n nie t me t 'e r daa d zélv e zoud e Kunnen doe n zie n (dewy l d e r é Jen nie t over - reeding genoe g heeft ) dat éé n é n ' t zelfd e Tooneelituk verlcheidently k behandel t zynde , ook een verfcheidene wérkin g doet ; é n óf men het oo r nie t z o wé l al s he t oog e zoud e kun -
nen voldoen.
En gelyk 'e r toenmaal s dri e o f vie r oprechte
Uefhebbers by malkanderen waaren , die él k
nóch. kennis aa n andere n va n da t flach had -
den, wjerd t voorgeflaagen , dit een s in' t wér k
te (lellen , alz o zic h deez e zee r bekwaam e ge -
legenheid opdeede , dat he t lóffcly k Tooneel -
ituk
ftuk va n de n Hee r QuinMlt , hoewel jamfner - lyk vertaal d zynde , é n flordig berymd , zo vér - re zélf s da t aa n d e vy f Hoofdperfoonaadjen , geene uitgezonderd , réch t verkeerd e karakter s gegeeven waaren , échter volgen s d e fleur , door gunft o p be ê verleend , tot verdrie t va n all e verftandigen, op he t wydberoemd e Amfter - damfch Schouwtoonee l verfchyne n zou , onde r den réchte n naa m va n A G R I P P A , doc h onde r den valfche n va n de n Palfchen Tiberinus.
Tot die n eind e na m élk aa n een ftuk daa r va n te berymen ; dewyl d e ty d tuflehe n d e vaftftel- - ling, én d e uitvoerin g va n he t vertoone n een s
Tooneelftuks t e kor t fchee n , om die n lal t ééncn alke n o p d e fchouderen t e leggen .
Dit i s d e oorzaa k de r geboort e va n deeze n A GR i pp A , anders de n G E W A A N D E N T I -
B E R I N Ü s.
En w y draage n he m me t groot e rede n aa n U E . E. o p ; opdat eindely k Ü E . E . een s d e moeite neeme n va n d e Rechter s deeze r ge - schillen t e zyn , é n U E . E . nie t hate n wys - maaken, al s ó f 'e r Dichters , é n dienvolgen s Tooneelftukken gebre k zoude n zyn , indien me n geene breekebeene n t e wér k ftélde: wan t daa r zyn 'e r vr y veel e é n goed e i n deez e groot e Waereldftad, é n vólkry k Stédenland , di e al s uit de r aard e t e voorfchy n zoude n opluiken , ten waar e al da t onkrui t di e goede fpruiten ver - drukte ; én he t byn a fchande waare , ietsmédege - maakt t e hebben, da t onwaardi g genoe g is , o m
* 5 op
op den Schouwbur g vertoon d t e zyn .
Maar omdat di t mee r ui t vermoede n al s uit érvaarendbeid fcbyn t verzeker d t e worden , kunnen w y U E . E. ui t de n naa m va n onz e meedehulpers, ten minfte n voo r hé n e n my, die zeven , ó f ach t uitmaaken , valtftaan ; da t zy hu n zaa d gaerne in uwe n akker zullen wer- pen, wannee r di e behoorely k gewie d wordt ; én zy dienft te doen geach t worden , die goede Tooneelftukken leveren , i n plaat s da t men 't hen alty d to t gunf t gereken d heef t di e aa n te neemen.
Ook ka n da t vreeflèly k gefchilder d papier e fchild de n onweetende n nie t befchérmen , da t men 't flcchfte volk moe t behaage n o m gel d te hebben, én da t die , den meefte n hoop uitrma- kende, achterblyve n zouden , indie n me n niet s als Tooneelftukke n fpeeld e di e de oore n é n de oogen de r kennere n behaagden ; doordie n z y memen, da t gee n Spele n t e maake n zyn , di e kenneren, é n onkundigen tegely k vergenoege n kunnen.
't Is zéker, dat he t geld d e Bruid is, daa r 't al om danft.
Maar E. E. Heere n gelieft zélf s t e oordeele n óf ' t gemeen e vol k mee r loope n zoud e n a een
A G R I P P A
di e onverftaanlyk , als n a een die
verftaanlyk is . E n ó f de verftandig e Liefheb -
bers niet meer gelokt zoude n worde n door een
Spel, dat met overleg, verftand, é n orde, als na
een, dat met wildheid én onórde toegeftéld is.
Als mede , óf d e Spele n van alle foorten, die vertoond worden , zo Spaanfch e , Franfche al s andere overzettinge n , die d e meeft e ftóf aa n den Schouwburg leveren (wan t van andere harf- (ènlooze wanfchépfelen di e 'er onde r loopen , is het nie t de r pyn e waardi g t e reppe n ; én bui - ten di e va n de n Amfterdamfche n Hoofdpoëe t
V O N D E L ,
worde n 'e r gee n zés in 't jaa r ver - toond die eigen vinding zyn ) ó f di e overzettin - fen, zé g ik , minde r loop s zoude n hebben , é n
J. E. E. Arme n minde r geld opbrengen, wan- neer di e me t opmerkin g vertaald , é n me t zin - nen gerym d waaren , al s die, di e by de gis ver- taald , én z o ' t ui t d e pén van eenen Rabbelaa r valt, opgefmeete n worden .
En eindelyk , ó f iet s lóffelyk s i n plaat s va n iets vcr'achtelyk s t e fchafFe n aa n z o voortreffe - lyke lieden , al s Amfterda m bewoonen , é n di e nu , door gebre k va n eerly k tydverdryf , dat hunner oordee l waardi g is , zo zelden i n de n Schouwburg komen , gee n genoegfaa m overre - dend inzich t is , om deez e fpreuk , die rondo m den oude n Schouwbur g t e récht met goude let- teren gefchréven ftondt, i n haar kracht t e zetten.
Tooneelfpe'lkwam in V licht tot leerzaam tjdverdrjf.
Het ivyktgeen ander Spel noch Koninkjyke vonden.
Het boot(l de waereld na, »et kjttelt zielen ljfy Enfrikjtfltze tot vreugd, of/laat ons zoete wonden.
Het toont in kleen begrip al 'J menfchenydelheid, Daar Demtkfp om lacht tdaar Htraklp om fchreit.
En
En zy t voo r " t overige verzoch t te gelooven dat wy U . E. E . i n 't algemeen, als Regeerders der twee Godshuizen, én in 't byzonder als va n de voornaamft e onze r médeborgere n , met goe - der harten onze n dienf t aanbiede n , én da t ik , die U. E . Ei. di t uit hunnen algemeinen naamop- draage, ' t zélv e verzekerende , oo k in' t byzon- der bén,
E. E . H E E R E N ,
VE. E. Willige Dienaar M. D O P .
M. Dr.
Amfterdam, de n 4d e van November, 1669.
VOOR-
V O O R R E D E .
Eeze A G R I P I ' A , dien wy wider onderde perffe brengen, is in bet begin, om grutte re- den , zeer baafiig, én ter loop opgejlagen ge- weeft van verfcheidene Liefhebbers , én daar onder twi buiten om Kunftgenootfcha p , ten tyde dat bet zélve naauwelyks, óf even eerft begon- nen was; zo dat men de verfchiltendbeid van Jlylen daar in niet wél beeft kunnen vermyden, nóch bet Wérk z» be- ftbaofd doen voor den dag komen als bet behoorde: Het
waare daarom wél noodig geweefl alle die mis Hallen in deezen twéden Druk , te verbeteren ; gelyk dat in eeni- gen deele gefcbied is; maar omdat ons zulks zo veel tyds
Zoude kiften, én zo moeijelyk vallen als een geheel nieuw
Ê
él over te zetten , óf te maaien , verboopen wy den efhebberen meer genoegen te zullen geeven dat wy on- zen tyd én arbeid befteeden met iets anders voor den dag te brengen, als die in eene geheele verbetering van dit Wérk te verspillen; jay wy zouden ook bier om by na van mee- ninge geweefl zyn, om bet niet weder op de pers te leggen, waare bet niet geweefl om onze Werkjes vol (complee t Zeggen de Boekbandelaars) te houden ; alsmede opdat de Kunftkenners met een moogen zien boeveel wy van tyd tot tyd toegenomen hebben; bet wélt wy ons tot geen febande rekenen, nóch ook daar voor geduid zal worden by alle die detze guide zédefpreuk van Cat o in e enige ach tinge hebben :Non nefcir e pudor; fe d difcere nolle.
Dat is:
Niet weete n i s gee n fchan d ; maar nie t t e wille n leeren.
Dus verre ftrékt de Voorrede zich uit, die wy voor den Twéden Druk van dit Ttoneelfluk gejtéldhadden. Enwy
ZOU'
V O O R R E D E .
houden 'er vérder niets byvoegen, ten waar e wy onver- plicht vonden den Leezer te waarfcbuuwenvoordieftordi- gi naadrukken t'élkens by Albert Magnus , daarna» ook by
zyne IVeduwe , én zélfs nu by zyne Èrfgenaamen uitgegee- ven, in weerwil der Leden van bet Kunltgenootïchap , dat met eene privilegie van ,s Lands Overheden, getracht heeft zulk een wanorde, in onbehoorlyke manier van doen voor te konten: zyndein allen dee le billyk dat het nietbenaa- deeld wordt in het oogmerk, dat van den beginne af aan altyd gehad heeft , te bereiken; beftaande in het voordeel te bezorgen van den Schouwburg, dat menigmaal door onkun- de , éu kwaad bewind , belet wordt; én in bet voortzetten der Dichtkun/i, als mede om de Nederlandfche fpraai , reeds door braave vernuften titgrooten luifter gebragt, vér- der op te bouwen, tepolyften , intebefcbaaven.
IVy hebben , naar onze befte kennis, daar, onder anderen, weder proeven van gegeeven in ditTreurfpél, daar wy zo veel te liever de hand aan houden, omdat het,nu vier en veer- tig jaaren verleden , gefirékt heeft tèt de infielling van het
KunflgenootfchapNIL V O L E N T I B U S A R D U U M ,
als zynde het Eer/ie IVérk dat toen daar uit, voortgekomen is, naa dat de Heer en Mr. Andries Pels, én TsbrandVincent, daar de gronden van gelégd badden. Wy hebben ons dan aan de verbéteringe van ditStukJndeFranfche taaie eer/i uitgege- ven door den beroemden Quinault, het befte dat hygemaakt heeft, én aan den Koning van Vrankryk opgedraagen , laaien gelegen zyn <de voorige drukfouten ver hulpen, de taal door- gaans verbeterd, het Franfih naauwkeuriger gevolgd , de
Vaerzen in béter (landgebragt, én de klaarheid met veel Zorg behartigd; het welk de verft andige Leezer baaft zal gewaar worden , als hy deeZen verbeterden Druk met de
voorige, welke die ook zouden moogen weezen, zal wil- len vergelyken.
Op
Op den weivertaalden
A G R I P P A .
Aen de Kun ft kenners.
I Ndien u Ariflotels rege l
Van Speelen aenfta, {tee k uw zegel Aen Spel van oordeel en veritant, Zo fchuift me n lompen aen een kant.
J. v . VONDEL .
VER-
V E R T O O N E R S .
L A. v i K i A , Prinfe s va n den bloede de r Koningen van Alba.
A L B i N A , Ddchte r van Tirrénus , é n Zufte r van Agrippa.
C A M I L L A , Vertroud e van Lavinia.
J U L I A , Vertroud e van Albina.
M E Z E N T I U S , Prins, Broederszoon van Tiberinus.
F A U S T Ü S , Vertrouwelin g van Meiéntius.
T I R R E H U S , Prins van den bloede van Enéas, Va- der van Agrippa, én Albina.
A G R I P P A , Zoon van Tirrénus, regeerend e onder de naam én gelykeni s va n Tiberinus, gewee - ze Koning van Alba.
Bevelhebbers van Agrippa.
Zwygende.
Lyfwacht, én gevolg.
Het Toonccl verbeeld bet Paleit dtr Ktningtn va»
Alba, votr bet Vertrek va» Lavinia.
L i A U Z U S , A T I S , . . .
Pag.!
AGRÏPPA,
O F D E
GEWAANDE TIBERINUS . TREVRSTJSL.
E E R S T E B E D R Y F . E E R S T E T O O N E E L .
L A V I N I A , A L B I N A , C A M I L L A , J U L I A . L A V I N I A .
W ramp , Albina, ka n by mynen ramp niet haaien!
Ach laat my fchreyen! gy kunt uwe rouw bc- paalen.
A L B I N A.
Gy kent myn' rouw niet, zo gy de uwe grooter acht.
L A V I N I A .
Helaas! Agrippa,zomoorddaadigorngebragt,
Was wel uw broeder, maa r my n minnaar. Welk ver»
fcheelen!
A L B I N A .
Het was myn éenigfte ? ach! die wonde is niet te heelen!
Zy t gy beklaagens waard, fchoon gy een' minnaar derft ? De Prins Mezéntius, die om uw' liefde ftérft ,
Verzet die fchaade. Uw oog kan duizenden behaagen.
Maar ach! myn' broeder, én myn éenigfte ,is verflagen!
L A V I N I A .
Van al de minnaars, die ik had tót deezen tyd, Minde ik maar éénen, én dien éénen raak ik kwyt.
Maar Koning Tiberyn, eer hy uw' broeder moordde,
A Schee n
2 A G R I P P A ,
Scheen u te minnen, 't welk u ligt'lyk zo bekoorde, Dat, nugy fléchts uit plicht hem haaten nlöet, deflnart Van 's broeders dood miffchien wel 't minft is in uw hart.
A L B I N A .
Gy hoeft my geenfints zo lafhartig te vermoeden.
Neen, alle liefde is uit met my tot dien verwoeden.
Ik heb een affchrik van den Koning; myn gemoed Verbant hem: want hy is bezoedeld met myn bloed.
Ja 's wreeden wéderkotnft in Alba, rukt de wonde Van myn beleedigd hart weer open tót den gronde j En, fchoon hy in uw hart vernieuwt een' groote pyn, Zal die, gerekend by demyne,lief lykzyn.
Ook kan men in eenjaar een' minnaar ligt vergeeten.
L A V I N I A .
Zég eer, eens broeders rouw is binnen 't jaar verfleeten.
Oprechte liefde is veel te teder: de natuur Is eer te trooften, als té dooveh 't minnevuur.
't Verlies eens broeders is verzett'lyk door het fchreyen, En eindigt haaft, als 't graf de lichchaamen doet fcheyen:
Want ze is geen' zufter meer, die geehen broeder heeft;
Het bloed bemint het bloed ,zó lang flechts, als het leeft.
Maar trouwe liefde weet van ondergaan, nóch ftérven , En mint nóch naa den dood, al moet Zy 't oogwit derven.
A L B I N A .
Neen, de eerzucht voegt zich by my n' liefde in dit geval, Tót meerd'ring van myn' haat: en fmarte. H y was al Het fteunfel, daar ons huis, én Vaders oude jaaren Op hoopten; maar die hoop is met zyn' zoon vervaaren, 't Is waar, wy daalen uit den ftam, die hier gebiedt In Alba; maar te vér; dit voorrecht helpt ons niet.
Doch gy zyt nader aan de kroon j én 't icépterzwaayen Zal de ééne of de and're dag die minnefmart wel paayen.
L A V I N I A .
Myn hart is vol van liefde, én wraakt het lós geluk.
De kroon zou me in dfen ftaat tot overlaft én druk Verftrêkken. Als het graf befluit al 't geen we minnen,
Wordt
T R E U R S P E L . 3 Wordt praal een pyn, de kroon een laft in onze zinnen.
Naa Tiberinus, en Mezénrius zyn' neef, Wil myn' geboorte, dat ik Alba wetten geev\
Maar, Goön! de Koning in 't bezit van deezen zetel, Bevlekt dien, én ons bloed, te godloos, én vermetel.
Gódvruchte Enéas zyn Grootvader heeft geen daan Zo heerlyk uitgevoerd, als hy wel fchélms begaan;
Waar van de moord, die myn' Agrippa heeft doen vallen, Het laatfte was -y maar wél het wreedïte ftuk van allen.
Schoon hy hem ni in 't bloed beftondt, én nimmermeer Een onderdaan in trouw zo uitblonk aan zyn' heer, Nochtans moeft hy, én zélf in 't byzyn van zyn' vader, Zo fchéndig fheuv'len door de hand van dien verraader;
En om geen and're reen als dat hy hem geleek,
'k Zou dan, om maagfchap, óf uit plicht, nóch maat, én ftreek
In 't haaten houden ? neen; eer alle wetten fchennen.
'k Wil hem voor Koning, nóch voor bloedverwant erken- nen.
De ontménfcht e moorde r myn s doorluchte n minnaar s wacht
Zich zélv', én vrees vry voor de wraak, die ik betracht.
Maar... A L B I N A .
't Is Mezénrius; hy komt u ligt'lyk fpreeken Van liefde; ik gaa, om zyn voorneemen niet te breeken.
T W E D E T O O N E E L .
LAVINIA,MEZENTIUS, FAUSTUS , CAMILLA.
G
L A V I N I A .Y ziet hoe weinig vrucht uw dienft my immer gaf j Want gy bezoekt my niet óf élk vliedt van my af.
M E Z E N T I U S .
Prinfés, indien myn' komft Albina doet vertrekken, 'kBeneemu't voorwerp dat uw' haatfchyntop te wekken.
A 2 L A V I -
4- A G R I P P A ,
L A V i Ni A.
De Nee f de s Dwingflands , die m y brengt i n deeze n ftaat,
Tergt myne droefheit eer.
M E Z E N T I U S .
Met welk een' wreeden haat Wik gy me onfchuldig doen de ftraf van and'ren draagen ? Hadde ik uw minnaar met myn eigen' hand verflagen , Zoudt gy my fmaad'lyker onthaalen, dan gy doet ?
L A V I N I A .
Hoe weetik, óf gy niet door minnenyd, verwoed, Geftierd hebt 's Konings arm, én zyn' vervloekten de-
gen,
Toen hy myn' minnaar zo érbarmlyk heeft doorreegen.
Want op Agrippa was hy nooit voorheen geftoord.
De Koning leende u ligt zyn' hand tót deezen moord, En liet zich't fchélmftuk niet aan't hart gaan, nóch va -
drieten,
Slechts opdat gy de vrucht dier misdaad zoudt genieten.
M E Z E N T I U S .
Mevrouw, de Koning heeft zich gift'ren op dit ftuk Verklaard ten vollen, dat Agrippas hoog geluk
En aanzien hem te veel in 't oog ftak, én deed vreezen;
Ook dat hy al te zeer den Vórfï geleek van weezen.
Dies had hy hem, eer ééns een dood'lyk misverftand Die vrees réchtvaerdigde, geholpen aan een kant.
Want hunn' gelyk'nis was onmoog'lyk te onderfcheyen, En kon deopmerking van 't naauwkeurigfte oog verleyea.
Ik zélf, die ze allebeigezienhéb dag op dag, Bedroog my, als ik hen niet by malkand'ren zag.
L A V I N I A .
Natuur vergat ligt in hun aangezicht te fluiten
't Verfchildatinhun wérk gemeen'lyk blykt van buiten.
Zulk een' gelyk'nis in twé ménfchen is zy nooit Gewoon te ftorten. Maar fchoon zy hen heeft getooid Van buiten-évenééns, nochtans heeft zy van binnen
Geplaatft het onderfcheid van beider ziele, én linnen.
Myn'Minnaar had een'ziel zo edel, z o bemind, AlsdievanTiberynistrouw'loos', é n ontzind.
En ligrïyk was hy niet moorddaadiglyk doorfteeken, Hadd' h y die n dwingelan d i n ondeug d mee t gelee -
ken.
M E Z E N T I U S .
Ik prys die heevigheid van uw' vervoerdheid j J a De Koning kent zyn' fchuld, é n vreeft uwe ongena.
Wantgiffren, toe n ik hem eerbiedig had ontfangen, Sprak hy aanftonds van u, én toonde een diep verlangen:
En hoorende in wat zee van rouw Agrippas dood U ha d gedompeld, ho e ze u hinderde, befloo t
Hy zuchtende én bedroefd, zo 't u niet mogt mishaagen, U te bezoeken én uw rouw te gaan beklaagen.
L A V ï N i A .
Ach, diti s 't fmart'lykft' leed dat ik kon vreezen! Di e Ontménfchte dwingt my nóch dat ik hem fpreeke, én zie ? En durft tót overmaat van fmart, om my te hoonen, Zyn'hand, in'tkoft'lykbloedmyn'sheldsgeverfd , ver -
toonen!
M E Z E N T I U S .
In de eerften flag nam een geftoorde pyl de wraak, En trof zyn'rechterhand tó t voorftan d va n uw' zaak.
Het lót, door dit begin van meer verdiende plaagen, Doet zien, dat zonder ftraf u niemand kan mishaagen.
L A V I N I A .
Zo 't bloed vergieten van de onnoozelen u kwétft, Rechtdoende Goón, hebt gy uw' wraak alleen gefchétft , Endeezefchicht, di e hem de hand trof, i s maar effen, Verhoop ik, de eerfte ftraal uws blikfems, reê tot treffen.
En gy, Prins, die met hem , wie 't felft in woede is, ftrydt, En meer door zonde, als 't bloed, aan hem vermaagfchapt
zyt,
Vrees dat die zélve Goön, rechtvaardig in het ftraffen, U met haar donder ook 't verdiendeleon vefchaffen .
A 3 Maar
6 A G R I P P A ,
MaargygelooftaanGoón, aanhémel , nóchaanhel ; Gy lacht met de Oppermagt, en meent het ftaat u wel.
M E Z E N T I Ü S .
Geloofde i k nooit aanGoón, defchoonheidvanuweoo - Verplicht me eerbiediglyk uw' Godheid, vol vermoogen, Zo klaar te kennen, dat ik my tót offerhand
Aanbiede, én op 't altaar van uw' volmaaktheên brand.
Ja, fchoon ik had gedwaald in nimmer te gelooven Aan Goden die voor ons onzichtbaar zyn daar boven;
ALhadde ik altyd met alle and're Goöngefpót, By u is my de Min geen onbekende G ó i
L A V I N I A .
Mezentiüs, hoe'tzy,ik wil't unietverzwygen:
'k Zal naa Agrippas dood nooit zin in and'ren krygen.
De milde hemel had beflooten in dien held
Al wat mvn ziel op aard, voor fchoon én minlyk telt.
De onwederflaanb're mag t van't Noodlot flak my n'zin- Op 't felft in brand, om 't beeld van alle deugd te minnen j nen De Min wil dat men ééns hem een réchtfchapen hart Opóff're j 't is te veel zo 't meer getroffen werdt .
M E Z E N T I Ü S .
Wie twyfïèlt, wreede , dat ge uw* haat te my waarts heelen, Of uweliefde tót Agrippa kunt verdeden ?
My fchiet niets over, dan uw' ftuursheid; hy beviel U zo , dat zélfs zyn' fchim nóch heerfcht in uwe ziel.
Gy fchyntmy, hoe 'k u meer bemin, hoe meer te haaten.
L A V I N I A .
Verlaat uw' liefde dan.
M E Z E N T I Ü S .
Hoe kan ik die verlaaten, Ondankb're ? neen, bewaar veel eer uw' haat voor my j En ly fléchts my ne min, hoewél ik hoop'loos ly.
Al zag ik eeuwig die fchoone oogen vol van tooren, Al dreigen ze myn' dood, my kpnnen ze bekooren.
De
De Hérael vormde onslót verfcheidentlyk, Mevrouw j 't Uw', minnelyktezyn , ' t myn dat ik minnen zou.
En zéker. .. maargy hoort namynieteens, uweooge n Zyn moê van me aan te zien, é n fchuuwen m e onbewoo-
gen.
L A V I N I A .
Daar is de Vader van myn' minnaar, wel k een haart, Wat zórgen kwellen zyn gemoed ? by fchynt verbaafl.
D E R D E T O O N E E L .
T I R R E N U S , L A V I N I A , M E Z E N T I U S , F A U S T U S , C A M I L I A .
I
T I R R E N U S tégen* M I Ï E N T I V » .K bid den Prins, hy wil tóch onvergramd gehéngen, Dat ik, hemftoorende , aa n Mevrouw de maar mag bren- Dat Tiberinus, reeds uit zyn paleis gegaan, gen
Mevrouw bezoeken komt.
L A V I N I A têgtns M E Z E N T I U S .
Ach Prins! wa t gaat my aan?
Verlos my van die pyn, hebt ge eenig medely den, En wil me, is 't in uw' magt, toch voor de fmart bevryden Van zulk een haatelyk aanfchonwen.
M E Z E N T I U S .
'k Vlieg, Mevrouw , Tót teken van wat waarde ik uw' geboden houw.
V I E R D E T O O N E E L .
T I R R E N U S , L A V I N I A , C A M I L L A .
D
T l R R E N U S .E Prins doe vry zyn beft, hy zal 't hem niet beletten;
Ik kén den dwingeland, hy is niet om te zetten.
A 4 Hy
8 A G R I P P A ,
Hy vaart Hechts voort, hyi s hardnekkig in zyn' wil;
En ftaat, hoe meer men hem weêrftreert, hoe minder ftil;
Dies zou 'k u raaden zyn bezoek niet af te wachten, Hy zal u niet door dwang, óf 'k dwaal in myn' gedachten, Bezoeken, zo hy uw vertrek geflooten vindt:
Die booswicht vreeft het volk, gy zy t van 't volk bemind.
L A V I N I A .
Maargy...
T I R R E N U S .
Helaas! wa t vreeft een trooftelooze vader, Wiens bloed, én 't édelft' hy getapt heeft uit deeze aader!
Ach! ' t weinig overfchót verdient niet, da t ik my Bedwing één oogenblik, én bang voor tftortenzy . 'k Zal hem dat godloos ftuk in élks gezicht verwyten...
Hykomt; maa k dat hyu niet zie, ikzalmykwyten . V Y F D E T O O N E E L .
A G R i P V A.,onder den naam vauTtberinw ;TIRRENU S ,
M E Z E N T I U S , L A U Z U S , A T I S , Gevolg.
AGK i W A.t/ge»i MLZEKTIVS ,die daar opw/ggdJt.
N
A G R I P P A .Een, 'kwi l Laviniabezoeken.
tigtns L A U Z U S .
Gy,geeflaft Dat op de plechtigheid werd naar den eüch gepaft, Om dankbaar offer aan hét Gódendom te branden;
Wyl'tons de vrede heeft verleend door myne handen.
tégens A T I S .
Engy, gaa t al van hier. Ikwilnietzyngeftoord .
Keer niet, voo r ik u roep. Hoe ! fluit men my de poort ?
T I R R E N U S .
Ondankb're, ja, me n fluit ze, én' t is myn'raad.
A G R I P P A .
Myn Vader...
T I R -
T l R R E N U S .
Ik ké n u naauw'lyks voo r myn' zoon; maa r kom wat na- der,
Wyzynalleen: me n vrees geen fpie: 'tisalin'tflót . Durft gyLavinia, e n tégens myn gebod
Bezoeken ? zult ge dus uws vaders laft vergecten, Door wiens beleid gy zy t op Albaas troon gezeten ? Ofheugtuniet, da t myn' voorzichtigheid u gaf Naa 't leeven, de oppermagt, de rykskroon, en den ftaf ?
A G R I P P A .
Watikufchuldigbén, zoumydatzoontfehieten ? Toen onze grenzen, fel beftórmd, den moed verlieten, En Tiberinus tót haar* hulp op deezen tógt,
Die nevens ons, allee n drie dienaars metzich brógt, In de Albula verdronk, terwy 1 hy die doorwaadde;
Sprakt gy my, ik beken 't, dien moed in 't lyf, én raadde My aan, dat ik, door onz* gelykenis, in fchyn
Naa hem zou heerfchen, en hier Albaas Koning Zyn.
Gy wift de tuigen van zyn* dood ook te beleezen, Datikdoorheninftaat, é n naam zo wél, als' c weezen Den Vórft geleek, éninhetgantfeheheir , bekwaa m Den ról van Koning (peelde op d' aangenomen naam;
En hie r weêrkomende , o m 't nóc h béter fchyn te get- ven,
Hebt gy hem uitgemaakt als roover van myn leeven.
T I R R E N U S .
Maar toen ik u verliet, om min te zyn verdacht, Den Koning vloekte, als of hy u had omgebragt, Was toen myn laft niet, o m de kroon, é n onze dagen Door uwe dwaaze min, niet roekeloos te waagen, DatgyLaviniavergeetenzoudt? fpreekop ! En op uw' komft krygt uw' belofte fluks de fchop.
Gy waagt, i n plaats van u te toornen, doo r het voeden Van uwe min, ee n zeer gevaarelyk vermoeden.
Hoe ligt zou de oude liefde, énopenbaarevla m Ontdekken, inwathartzyeerfthaareoorfpronknam .
A j In't
io A G R I P P A ,
In 't klimmen op den troon moeft gy dien brand verfmoo- ren,
Regeeren over uw^ hartstogten naar behooren:
Een réchte Koning zyn, én bannen uit uw' zin.;..
A G R I P P A .
Zyn dan de Koningen meer fchootvry voor de min Als and'ren ? of beneemt de Scepter hen 't gevoelen, En kan op hen geen fchicht der minnegoden doelen ? Meent gy, da t Koningen niet onder het gebod Nóch wetten leeven van de ontzag'bren Minnegód ?
T I R R E N U S .
Verban die dwaaling van die minne raazernyen:
Laat zulk een' zwakheid een' gemeenezielbeftryen:
Wylzeaaneen'man, die' t vol k hunn'wetten geeft, nie t voegt.
Geen liefde, als grootsheid is 't, die Koningen vernoegt.
Agrippa moet zich nu als Tiberinus houwen.
A G R I P P A .
Myn' zufter wierd t va n hem bemind , h y zou haa r trou- wen.
Wilt gy, dat ik dien écht voortzette, én bloedfchand doe ?
T I R R E N U S .
Neen, zul k een misdaad daar verzoek ik u niet toe.
Al myne vreugde is, dat ik u de kroon zie draagen;
Maar waag zo onbedacht en roek'loos myn behaagen, Nóch ftaatzucht niet; maak dat my n bloe d blyve op den
troon.
A G R I P P A .
Wat kwaad doet myne liefde aan uwe heerfchzucht? Goón!
Lavinia is 't wit van myn' verliefde zinnen;
Kan ik den troon, en haar gelyk'lyk niet beminnen ? Zy mint my j wa t gevaar, ontdekte ik my geheel ?
T I R R E N U S .
Ze i s jong; é n ze is een' maagd ; ee n maagd fpreektlig t te veel.
Vertrouw u my alleen, ' k Vrees alles, é n met reden, Lavi-
Lavinia, uïelv' , enuweuitfpoorighéden .
De Liefde is te onbedacht, een minnaar veel te flout;
't Geheim wordt zekerder een'Vader toevertrouwd.
J a , wil l Lavinia de kunft al van te zwygen,
Men zoud uit uw gebaar volkomen kundfchap krygen, Als zy geen walg toont van urf dienften , wiegyzyt . Duld om den Scepter dan haar haat, én haar verwyt.
Met zulk een kleenen prys kunt gy de kroon betaalen.
A G R I P P A .
Myn Vaderj ach! de kroon mag by haar min niet haaien.
Zy heeft die welluft, nóch die ed'le zoetheid in Die ge u verbeeldt: want fints ik leeve naar uw' zin, Hebikzenietgefmaakt; maar'tGódendomintooren , Heeft ons veeleer de flraf van ons vergryp befchooren:
Want die my hielpen aan de kroon in 's Konings fchyn, Weet gy hoe ze akemaal in de eerflen véldflag zyn Gefheuveld, daar ik 't zag; én wyl ik daar op flaarde, Doorboorde een'fchicht myn'hand, ' t wel k my een' in-
druk baarde,
Als óf de Hemel haar wou flraffen , dat zy dorfl Den Scepter zwaaijen, dien ik roofde van den Vórft .
T I R R E N U S .
De Hemel isu veel te gunflig om te vreezen:
Want alhoewel hy uvan een'geflalte, e n weezen AlsTiberinusfchiep, z o konden échter nóch De oogtuigen van zyn' dood ontdekken ons bedrog, Indien hy door hunn' dood u niet had begenadigd;
Ja zélfs uwe eigen hand, te r goeder uur' befchaadigd, Haddeudoenkennenaanhetfchryven, zodeGoón U nie t beveiligden op de ingenomen troon,
't Lót zórgt voor u, myn zoon, én zegent uw beflieren.
Gy wont triomfen op triomfen, én laurieren Met palm doorvlochten, toendeRutuler , gedwe e Naa zyne nederlaag, u fmeeken kwam om vree.
Dies (chroom niet 's Prinfen plaats, al s Koning t e beklee- den:
i i A G R I P P A ,
De Hemel biedt Ze u aan, orazyneafgryslykhéde n Teftraffen: wan t gy weet dat hem zyn'gruuwelda&n, En heerfchzucht prikkelden om alles te beftaan.
Jazover, da t indien de liefde der Vorftinne
Dien brand niet had geléfcht, én 't hart vervuld met minne, HyTiberinuszélf, zynVórft , zyn ' bloetverwant, Vol van verwoedheid, ha d geholpen aan een'kant.
Behouw den Scepter dan, é n zwaai die, meer rechtvaardig Als Prins Mezéntius, d e Hemel acht ze u waardig.
En wyl de Koningen 't af beeldfel zyn der Goón, Zo maak, datg y henmeer, alshy , gelykt , mynzoon .
A G R i P P A.
Detroonzouzyngedrag, é n hem ligt béter maaken.
Zyn ftam wil ons ontzag, fchoo n w y zyn'misdaa n wraa - ken:
.Want fchoon befinét met moord, én ongódiftery, IshyEneas bloed.
T I R R E N U S .
Wyzyn'tzowel, alshy ! Maar 't Godenbloed , da t w e uit Anchizes zoonverwur -
ven,
Is in Mezéntius verbafterd, é n verdurven.
Enóf hem'tGódendomwatnaderis , nochtan s Zo blinkt in ons meer uit die heerelyke glans.
Het zuive r heldenbloe d , door ' t deugdenfpoo r geprik - keld,
Is 't Godenbloed wel waard, dat zich in kwaaddoen wik- kelt.
Zyn boosheid maakt dat hy met alle wetten lacht, 't Altaar ontheiligt, ja den Hemel zélf veracht
En laftert j dies de Goón, om deeze fmaad te wreeken, En hem van 't Scépterrécht met éénen te verfteeken, U hebben om hen hulp te bieden, uitgekeurd . Dewyl dan door hunn' gunft de kroon u valt te beurt, Zo duld die op uw hoofd, én ftél voor vaft met éénen, Dat gy dat hoofd daar toe den Goden zélf zult leenen.
A G R I P P A .
Veréén myn min dan met het Koningly k gezag.
Ikzalregeeren, zo' k myn'liefde opvolgen mag.
T I R R E N U S .
Gevaarlyk is 't voor u Lavinia te minnen.
Bemin eeneandere, én verander uwe zinnen.
A G R I P P A .
Ach! 'k vind niets buiten haar beminnelyk, nóchfchoon .
T I R R E N U S .
Hoe fchoon zy ook mag zy n', nóch fchooner is de kroon.
A G R I P P A .
Deliefde, é n kroon blinkt ons verfcheidenlykin deoogen- Deftaatzuchtheeftopu, deliefd e op my vermoogen;
De Rykstroon kan in my gantfch geen behaagen voên , Zo 'k myne liefde daar geen voordeel meê kan doen.
Mezéntius bemint als ik die fchoonheid mede,
En won haar gunft ligt, zo hy 's konings plaats bekleedde.
T I R R E N U S .
Hy minn' haar nóch j houd gy daarom den Rykstroon in.
A G R I P P A .
Gedoog dan, dat ik haar in 's Konings fchyn bemin.
T I R R E N U S .
Zy zaluin dien fchyn verachten, haaten , mydcn .
A G R I T P A .
Ach! onder deezen naam is 't zoet haa^ haat te lyden:
WantingedaantevandenKoning, dienzyal s
Den dwing'land aanfchouwt, di e haar'minnaar bragt o m hals,
Zal haare gramfchap my in blydfchap doen herleeven, En haai? verfmaading blyk van haar" getrouwheid geeveri.
Als medeminnaar van my zélv', énmóordert'faa m Vind ik haar ftuursheid, én haar* gramfchap aangenaam.
En onThaar' teed're min nóch klaarder my te ontdekken , Zal die gewénfchte haat haar' liefde een' tolk verftrekken.
T I R R E N U S .
Wel, vleiuw'vlamdanmetditingebeddezoet , Ge-
i+ A G R I P P A ,
Geniet haar' baat, nu gy haar' liefde ontbeeren moet.
Peil haar het harte, en zie hoe diep uw* min het griefde}
En fmaak, in fchyn gehaat, de zoetheid van uw" liefde.
Inmiddels heb ik u iets heim'lyks van gewigt Te ontdekken, dat u dient tót noodig onderricht.
Maar hier een lang gefprék te houden, kon ons krenken.
Gyweet, toenikhetlykdesKonings, naa'tverdrénken IndeAlbuIa, den dienft van de uitvaart in uw* fchyn Aandeedde,én zynengeeft, omwaarende, als vol pyn, De ruft verleende, hoe ik ieder deed gelooven , Dat Tiberinus u van 'tlicht had doen berooven.
Ik zélf hebhemalleen zyn' houtmyt toebereid;
Zyn afgewaflchen lykop'tlykaltaar geleid,
En voorts tot afch verbrand, die ik, vol rouw, vergaarde, Als de afch myns zoons, én zeer zorgvuldiglyk bewaarde.
Dit heeft veel muitend volk mifleid en opgewekt, Dat my hun opzet, én méêftanders heeft ontdekt.
Gy moet my't middel, vanuweêrtefpreeken, geeven . Des doe my vangen i ftaageveinfd'lyknamynleeven;
Daar naa verhoor my j ik, indiegelegendheid, Zaluhunn'naamen, énhunaanflag , zodieleit , Naakt openbaaren. Toon umid'lerwyl vol tooreni Zég, datLavinia , doormynenraad , uhoore n Noch zien wil: voorders moet ge op lyfftraf my gebiên Dat ik my wachte haar , óf u, ooit weer te Zien.
A G R I P P A .
Zou ik den plicht eens zoons zo fchaatnteloos vergeeten ?
T I R R E N U S .
Al wat ten beften dient, wordt te onrécht fchand geheeten.
*k Verbied u, datgymyin'tallerminftverfchoont . Ik ftél myn' waaren roem in u te zien gekroond.
Eindt van bet Eer/ie Bedryf.
T W E E -
T W E E D E B E D R Y F .
E E R S T E T O O N E E L .
J U L I A , A L B I N A .
D
It Hóf vernieuwt uw ' druk, bef t wa s 't van hier ge-J u L 1 A.weeken Mevrouw.
A L B I N A .
ö neen , 'k heb met Lavinia te fpreeken:
Zy heeft haar wettig deel in myne droeffenis , En mift een'minnaar, i n den broeder, die n ik mis.
Dit ongeluk vereent noch vafter onze harten, En die gemeene fmart vermindert onze fmarten.
'kWilde, o m Mezéntius bezoek, myvanhaarfpoên : Maar voelende op een nieuw myn hartzeer feller woén, Had ik haar trooft graag in myn bitteren druk genooten;
Doch'kzie, ' t i s vreemd, d e deur van haar vertrek ge- flooten!
J U L I A .
Ligt trooft de Koning haar in haar5 bedroefden ftaat.
A L B i NA .
Indien ik dat geloofde, i k zou hem, vo l van haat, A/vvachten, e n in't leed, da t al myn'vreugd verkortte, Hem reden vraagen van het bloed dat hy verftortte.
Ik wil.... maarGoón ! ka n ik u melden hoe myn hart...
J U L I A .
Wat doet u ftaamelen ? vreeft gy voor my uw" fmart, Om dat ge'em haat uit pücht, vrymocdig te openbaaren ?
A L B I N A .
Ach! hoe 'k hem haat, kan u dit ftaam'len ligt verklaaren.
J U L I A .
Uw Broeders moordenaar, die' u in't bloed zo na Beftaat, behaagtudie ?
A L
i6 A G R I P P A ,
A L B I N A.
Ik vrees het Julia.
En myne kwaal zoekt zich te ontdekken aan uwe oogen , Opdatuw'raad my zou daarvan geneezen moogen . De ondankb're! met wat vreugdneb ik hem éér bekoord!
J U L I A .
Denk nu, Mevrouw, dat hy uw^ broeder heeft vermoord.
A H I N A.
Ach! h y berooft my meer dan gy gelooft; zy n harte Ontrooft my de ongetrouwe , in broeder s doo d : wat
frnarte!
Want fints dat wreede ftuk , daar hem myn vader meê Befchuldigt, hy niet ééns zyne onfchuld aan my deê.
Die wreede ftelt niet eens myn droevig hart te vrede;
En is myn broeder dood, zyn' liefde is die 't niet mede ?
J U L I A .
Is dit uws broeders dood, zorykvanlóf , éneei? , Zo't voegt, befchreijen ?
A L B I N A .
Ach! hy was my waard, én meer Dan gy vertrouwt, Natuur deedt nimmer het gevoelen Vanteêrheidineen'ziel, z o als in myne, woelen . Zyzélf, z y zélf beval my hem te minnen: want Zy had hem 't weezen van myn' minnaar ingeplant.
Van harte minde ikhem; é n deelende in zyn* kwaaien, Kom ik zyn' dood nóch fteeds eene offerhand betaalen Vantraanen; maa r helaas! di e minnaar zo volmaakt, Dien ik verlies, én die my 't hart door liefde blaakt, Doet door zyn fchoonheid, én die twé gelykeniffen, Myn' broeder, ' k zé g 't rechtuit , vee l van myn'traaneo
miflen.
Enzyntieran,zowaardaanmynbegeerte, roof t My 't zuchten, dat ik aan zyn' doodbus had beloofd.
Wie kan'er voor? wa t raad? wan t als de plicht komt din- Naar myne traancn, komt de fpyt my die ontwringen. gen
De
De mi n my n 's ondanks me t de rouw in my n gemoe d Vermengd, verdeelt myn rouw, én traanen met het bloed.
J U L I A .
Herdenk, o m krachtige r uw s broeders beu l te haaten, 't Gên e u, u w Vader in 't geheugen heef t gelaaten .
A L B I N A .
Door Vade r aangepord , haa t ik hem, al s de dood ; Hoewél h y my voorheen het minnen zél f geboodt.
En zo ik kwaalyk min, ik minde eerft zonde r zonden j Een wettely k beve l had my daar toe verbonden.
De laft val t zachte r voor het maagdelyk gemoed , Die ons tot min beweegt, al s die ons haaten doet . Myn min kwa m eerft ui t pligt , n u uit gewoonte boven ; En zoek t men ' t vuur, dat eerf t i n 't hart komt, niett e
dooven
ö Julia , da n blaak t di e nieuwe vlam zo zoet , Dat niemand willi g derft .dien aangenaamen gloed .
J U L I A .
'k Ontfchuldig.veel,maa r zul k een laf befluitteftreelen , En 't gen e u hoont, ka n my geen inzich t aanbeveelen . Ja,'t wa s verraad, indien men vleidd e uw dwaas beftaan.
A L B I N A .
'k Hé b 't u gemeld o p da t gy ' t fier te keer zoudtgaan ; En,zynde auee n te zwak myn ' vlammen t e beftryden , Roep i k uw' raad te hulp, o m 't fnood gevólgtemyden .
J U L I A .
Om zulk een fchand'lyk é n gevaarlyk vuu r t e ontgaan , Behoorde gy...
A L B I N A .
Ach zwyg! daar komt myn vade r aan.
T W E E D E T O O N E E L .
T I R R E N U S , A L B I N A , J U L I A .
O
T I R R E N U S .Harde tieranny! O wreede onménfchlykhéden ,
B AI -
iS A G R I P P A ,
Albina, ko m uw dee l in myn e fmar t bekleeden !
A L B I N A . '
Myn Heer , wat ' s de oorzaak tóch van deezeontfteltenis?
T I R R E N U S .
Een' nieuwe hoon , die my de Konin g doet ; maa r is 't Hie r veilig, Julia , ka n ons ook ieman d hooren ? Want zonde r klagten, é n my zél^ niet t e verftooren , Kan i k 't nie t melden; é n indien het Tibery n
Vernam, die klagte zou by hem een misdaad zyn ; Zo hoo g is hem de woede in 't dull e brein gefteigerd . Lavinianeeft he m ftraks haar bezoek geweigerd , En hy . geloovende, ach ! da t ik haar tégens hem Opruidde, fnaauw t my to e met een vergramd e ftém Dat i k voortaan my nooit meer by haar zal vervoegen;
Of dat ik 't me t de dood za l boeten. Zy n genoege n Vindt zic h nóch me t de dood uws Broeders niet voldaan;
Hy kan daar med e nóch zyn' bloeddorft.niet verflaan , Ten zy hy 't tót de bron, die 't voortbragt, uit koom' putten:
Ik klaa g dit niet o m fn y he t leeven t e befchutten ; Maar, ziende u jong, ontbloot van hulpe én by (tand, moét Ik uwenthalve nóch zór g draagen voor my n bloed .
A L B I N A .
Wyl hy u fléchts verbiedt Lavini a te aanfchouwen , Zo wi l tóch, ma g het zyn, u zélven ' t ly f behouwen ; Of zo gy haar weer ziet, verbind haa r tóen, myn Heer , Dat zy haa r byzy n aan den Vórft gunne , o m he m nee r Te zetten , é n op u zy n wreedheid in t e toornen ; Ly dat ze'e m vleije , al is 't geveinsdlyk voorgenomen.
T I R R E N U S .
Dat z y zyn' liefd e vlei , zo u i k dat raaden ? ach !
A L B I N A .
Zyn' liefde ?
T l R R E NUS.
Ja, ' t geheim raakt eind'ly k aan den dag , Waarom h y de Primes alleenig wild e fpreeken:
Want brandend e van fpyt , o m dat zy't i s ontweeken', Heeft
Heeft hy, vervoer d va n zyn' verwoedheid, my ontdekt Dat haar ' volmaakthei d he m to t liefd e ha d verwekt ; Dat hy myn ' zoo n niet flagtte, als om dien buit te ftry ken ; Dat h y zyn* dood leidd e o p de n fchyn van hungelyken;
Maar dat de liefde alléén die dood'lyke oorzaak gaf , Dat hy als minnaar he m geholpe n had in 't graf.
Zal ik Lavini a zic h aa n een' vlam, di e 't leeve n Uws broeders heef t gekóft , aanraade n te overgeevcn ? ,En lév'ren, o m wat noop van leeven, o m wat heul, 't Har t van zyn ' Minnaarés i n handen van zyn' beul?
A L B I N A .
Neen, di e lafhartigheid zo u a l te fchandlyk fchynen . Doe liever die onwaarde én fnoode vla m verdwynen ; Hits haar eer op hem aan; e n maa k dat haare fchrik,
Als zy hem ziet, verdub b Ie op iederoogenblik .
T I R R E N U S .
Dat i s de toeleg daar myn' zórgen zich in fteeken.
A L B I N A .
Maar 't heeft gevaar voor u , Lavinia t e fpreeken . Die wreedaard, hoort hy ' t , zal u dooden , vrees hem vry.
Ik ka n haa r zonde r nood bezoeken; laat aan.my De zórg , om haa r tót haat , én gramfchap aa n te raaden.
T I R R E N U S .
Gaa fpreek haar, hits haar aan, ftél al wat hem kan fchaaden, In ' t wérk ; maak , da t z y hem , al s haar ' doodvyand ,
haat.
A L B I N A .
Ik hoo p 't volkomen ui t te réchten doo r myn ' raad . Ja, Julia , 'k voldoe hier door my zélve ook nader,;
En die n gelykelyk myn' fpyt, én mynen vader.
Ach! z o Lavini a naar myn ' vervoerdheid hoort. ..
Maar 'k zie haa r naderen in 't opgaan va n de poort.
B 2 D E R -
ao A G R I P P A ,
D E R D E T O O N E E L .
L A V I K I A , A L B I N A , J U L I A , C A M I L L A .
M
L A V I N I A .Evrouw, i k kom-u , hee l verbyfter d én verlegen , Een' maar vertellen, die 'k my zwaar op 't hart voel weegen.
De trótf e Tiberyn, nóc h roo d van ' t ede l bloe d Myns waarde n minnaars , wil , da t ik op my n gemoed Verkryge, zyn bezoek, é n byzy n te verdraagen;
Dus verre gaat zyn' woede , é n luf t o m my te plaagen .
A L B I N A .
Nóch vérde r gaat de luft , é n woede, di e hem port , Als u d e hand, di e 't bloe d uws minnaars heeft geftort , Te toonen j he m fpeel t nóc h iets doliers in d e zinnen .
L A V I N I A .
Wat ka n h y meerder doen, d e Aartsdwinglan d ?
A L B I N A .
U beminnen .
L A V I N I A .
Met wélbeen'flag, helaas , ontftél t g y mynen geeft !
A L B I N A .
't I s vader , di e 't my zei, nie t lang bekend geweeft j En had de Vórf t he m nie t verboón by u te komen ,
Had gy die droeve maar door vade r zélfs vernomen.
Helaas! die liefde hulp myn ' broeder aa n zyn énd .
L A V I N I A .
Myn' liefde , Albina , wa s hem zélf nóch onbekend.
Een' fiere hovaardy belett e my, b y 't leeve n
Uws broeders , hem de weet va n myne min te geeven.
'k Hé b die met groot e zór g bedekt voor zyn gezigt.
A L B I N A .
Een medeminnaa r heeft , doo r minnenyd verlicht , Doordringende oogen j h y heeft, ondank s uw e zórgen , 't Geheim ontdekt , dat ge in uw* ziel zo hieldt verborgen , 't Minyv're n heef t allee n myn' broede r afgemaak t j
Om
Omdat h y was bemind , zyt gy hem kwyt geraakt . Dat dood'lyk vuur, van dage ontdekt aan 't heevig blaaken, Weet u handdaadig aa n uws minnaars dood te maaken . Helaas! die blikfem , aan de toort s van uw gezicht Ontfteeken , trof hem, é n beroofd e hem van 't licht . Dien Aartstiera n flagtte aan zyn' mi n deeze offerhande, En maak t uw' deelgenoot, uws ondanks, aan zyn'fchande En misdaad ; hy , uitny d verbolgen , é n verftoord , Maakt uw e liefde tó t meêftaanfte r va n dien moord .
L A V I N I A .
Gy zie t ho e dit verhaal, di t fchrikkelyk vernuuwe n Van myn'Agrippas moor d my fidd*rendoet,éngruuwen.
Beef dwing'knd, fchrik tieran, én wacht u voor myn' haat.
A L B I N A .
Niets i s te afgrys'lyk wa t men tégens he m beftaat . Hy i s wel Waerdig al m^ haat op zic h t e haaien ; Gy moe t d e ontménfchte metonménfchlykheidbetaalen . Uw' toor n i s rédelyk; ' k wi l die niet tégenftaan ; Maar hit s u eerder op dien lafFen minnaar aan.
En wyl de liefde hem kwam tót die misdaad wekken , Zo laa t di e üefde he m oo k tót zyn' ftraf verftrekke m Veracht hem eeuwig ; do e zyn' wreede hoop te niet; ' Maak ongelukkig, di e u hulp in di t verdriet.
Nu ftaat dat aa n u zélv', gy kunt u zéke r wreeken . 't I s ftrafs genoeg, al s hy u mint , é n niet mag fpreeken . De liefde , in wien s gebied hy leeft, is een tieran , Zo wreed ten minften , al s die wreede weezen kan.
L A V I N I A .
Ik zal by deeze ftraf nóc h vr y een ' grooter ' voegen . Zyn' dood , Albina , ka n allee n my vergenoegen, 't Bloed , dat hy heeft geftort , begeert zy n bloed van my;
Om deez e wraa k blyf t my alleen he t leeve n by.
Het dunk t my fchandig naa myns minnaars dood te leeven;
't Har t toefd e vee l te lang,om na a die n héldtefneeven , Ten waa r he r doelde op wraak. Myn'ziel,inhaarefcha a Ontftéld, volgt , voo r h y is gewrooken, he m niet naa.
B 3 Die
22 A G R I P P A ,
Die wreed e geeft zich , fints zyn ' wêerkomft , aa n my a woeden
Ten beften . Wél,zyn ' doo d za l mynverlies vergoeden . Verhooren één s de Goón myn ' wenfch i n dit geval, Deeze is de laatfte dag , di e hem befchyne n zal . Ik bran d om t zoe t vermaak vanzynen dood te fmaaken ? Maar wel k een ' (helle fchrik vertoont zich op uw' kaaken ?
A L B I N A .
't Gevaar, daar ge u in ftort, jaagt my dien doodfchrik aan.
L A V I N I A .
Wat oo k ee n wree d tieran vermag, h y kan vergaan . De min, in wanhoop, ka n zich alles moog'lyk maaken , En ' t hart van Tiberyn i s tref baar, é n te raaken.
Zo veel e zullen hem aanranden, da t uw her t Van deeze onnutte vrees , vergeef s bekroope n werd'.
'k Hé b médeftanders j é n Mezéntius , verméte n Uit eige n aart, za l myn' geboón nie t lig t vergeeten.
Maak dat uw* vader 't wérk bezórge van zyn' kant , En ho u zyn' vrienden , ó f het noo d deê , by der hand.
Maar ach ! de Koning komt .
A L B I N A .
Wil dien barbaar tóch myden:
De ondankb'r e heeft genoeg verdiend zyn naakendlyden ; En evenwel ...
J U L I A .
Zie toe, dat gy hem zélve ontgaat.
Hy komt .
A L B I N A .
Die aanblik wét myn' wraak, én voedt myn' haat.
V I E R D E T O O N E E L .
A G R I P P A , A L B I N A , J U L I A ; Gevolg.
L
A G R I P P A .ót fchénk t my een gelu k da t i k nooi t dorf t ver - wachten ,
Mê-
Mevrouw: want 'k weet t e wé l hoe 'k ftaa i n uw ' ge - gedachten ;
Dus vein s ik niet dat de ee r van u te moogen zien Een zoetheid is , di e ik dorft hoopen , nóc h verdien .
A L B I N A .
Myn' traanen tuigen, wat vermaa k uw e oogen vonden In het gelu k van my te zien. D e wreed e wonde n En 't bloe d myns broeders, dat u^ han d zélf heeft geftort , Toont, ho e om mynen t wi l uw hart getroffen wordt .
A G R I P I » A . )
'k Beken 't ontftéltmynietalkomtuw gramfcha p boven j 'k Misdee d u, me t u van een' broede r t e beroove n Die my geleek j é n dat, o m di e gelykenis
Zyn dood, hie r door, by u niet geréchtvaerdigd is;
En da t d e vreeze om i n ee n misverftand t e raaken , Nóch he t belan g der ftaat, nóch. ..
L A V I N I A .
Wil vry 't veinzen ftaaken.
Ik weet we l welk belan g by u het zwaarfte weegt ; Die moor d i s min doo r Staatbdan g da n Mi n gepleegd : Want toe n u w drif t u to t my n 's broeder s moord ver -
pligtte,
Kreeg Staatbelangden naam van 't geen de Min verrichtte . Uw' minnetógte n tót Lavinia , alleen
Zyn d e eenigfte oorzaa k va n alle uw' misdaadigheên.
A G R I ^ P A .
Vermits gy 't weet, wi l ik my daar niet tége n ftellen, En z o ik van he t bloed , dat dus uw" moed doet zwellen, Récht oordeel , zou d i k vry een' grooter fei l begaan , Met naa uws broeders dood, nóc h n a uw har t t e ftaan : Want a l de zoetigheid, b y waare min t e zoeken, Zou zich verwiff'le n i n uitfchélden, é n vervloeken .
A L B I N A .
'k Ontze t my weinig om uw' wrevele aart, die my Zo lig t vergeete n ka n me t and're minnery , Die wiffeling ga f ftraks het midde l aan uw* degen,
B 4. Om
xtr A G R I P P A ,
Orn in's meêminnaars dood ee n fchellemftuk t e pleegen.
Het zo u uw * kling aa n wérk ontbreeken, z o ge in mi n Tót my volhardde; ' t heef t geen fchéllemftukke n jn . Uw* min tót my was al te onnozel , al te onfchüldig : Dat ftiet u tégen ' t hart , dat maakte u onverduldig ; Wyl g y my anders niet, al s wettig, minne n moft : Want wa t ' s u aangenaam , als 't ugeenfchelmftukkóft ?
Uw' zie l is al te naauw; aan de euveldaan verbonden ; Uw har t doet zich gewél d te minnen zonde r zonden .
A G R I P P A .
Vaar uit, Mevrouw, én fchél d myn' nieuwe vlammen vry Voor fchaamteloos verraad , voo r laffe tieranny . 'k Aanbid haar;geef myn' min vry d e aldermoodftenaa - Van misdaad ; i k zal my die misdaad gantfch nie t fchaa-men
men.
Die onbefprooken ' vlam , die my het harte blaakt , Wordt va n geen' knaaging , van geen naaberouw geraakt;
En fchoo n gy 't me t de naam zult van verraad bekleeden, Myn' mi n komt overeen i n alles met myn' reden.
A L B I N A .
Een boos én fchuldig hart, ganfc h onbeneepe n va n Berouw, i s 't teiken van een' réchten Aartstieran . De goddeloosheid ka n in tóp niet hooger ftygen , Als kwaad te doen,én fchaamt,nóc h fchri k daar voor t e
krygen.
Die vaüche ruft, die ge in u w fchuldig har t bevindt , Moeft u doe n fchrikken: want blyf t naaberouwen i n ' t Gemoed, dan fchynt het niet geheel aan de ondeugd eigen ; Maar na d e onnoozelheid noc h éénigfms t e neigen , Door ' t weinig overfchó t va n half verbannen' deugd.
Wie Zonde r ftryd is, heeft di e wortel in haar ' jeugd 't Har t afgeftoken ; dies moogt g y die ruft we l vreezen.
't Kwaad, dat men niet gevoelt, valt zwaarlyk te geneezen.
A G R I P P A .
Zo broeder s doo d alleen u fmart , ac h ftil uw" pyn ! Ik
Ik zal u in zyn ' plaarf e ee n trouwe broeder zyn ; En voor myn hart, Mevrouw, u al myne achting geeven.
A L B I N A .
Uwe achting! zég me eerft, welk een ftuk heb ik bedree- ven,
Dat my uwe achting doet verdienen ? én wyl 't kwaa d U z o behaagt, waaro m ontzegt ge my uw* haat, E n , durf t m e een ' moordenaa r aanbiede n voo r een *
broeder?
A G R I P P A .
Myne achting groeit, hoe meer u^ toorn brandt, hoe ver- woeden
En, fchoo n die tégens my u buite n ' t fpoo r vervoert , Verr' va n verftoord t e zyn, bé n ik daa r doo r ontroerd.
O , ja; 't bloe d wérkt in u meer als ik kon gelooven.
Ik vreesde, dat uw' min miflchien he t bloed te bove n Zou komen , meinend e op myne aankomft ui t uw oog Te fpeuren , dat u w hart zich tót myn ' gunft bewoog . En da t het overfchót de r brand, waaro m gy zuchtte, Dwars door uw * haat heen , o m my wél t e onthaalen ,
vlugtte.
A L B I N A .
'k Heb niet al s fchrik va n u, flaa daa r geen' twyffelaan , Indien myne oogen u iets anders deên verftaan ,
Ontdekten z e iet s dat u zo trots maakt , é n vermeeten , Het zyn bedriegers, daa r myn har t «niet van wil weeten . Dat har t was aan uw* min geofferd tó t myn ' hoon ; Maar ' k nam het weer, toen gy myn* broeder hebt doen
doón.
Want doo r uw * moorddólk wa s Agripp a nie t doorftee - ken,
Of liefd e is, vol van fpijt, ftraks ui t myn hart geweeken . Natuur, veröngelykt , bra k voor t di e minneband, En doofde in broeders bloed myn e aangeftooken brand, 't Kon zyn, dat uwe komft myn' ziel, nóch heel bewoogen, Verraft heen, én doen zien de ontroernis uit myne oogen:
B y Maar
2* A G R I P P A ,
Maar wee t dat ook de haat, al s hy ons krachten geeft , Zo wé l als liefde, zyne ontftékeniflen heeft ;
En dat het weezen een s tierans ons voor doet komen Het beel d eens broeders; dien hy't leeven heeft benomen.
Ook is 't natuurly k dat zich he t mishandeld bloe d Ontroert, wanneer' t de n arm zyns moordenaars ontmoet.
A G R I P P A .
Ik wi l niet ,dat ge uw* haat zult dooven. Da t ontftelle n Van ' t bloe d zal my geenfin s verbitteren nóc h kwellen.
Die edele inborft i s niet minder zo vermaard' , En lief een' broeder, al s doorluchten minnaar watrd.
Myn' ziel , tó t u altyd zo vuurigly k geneegen , Neemt dee l in alles , daa r uw e eer is aangelegen.
En n u gy door uw* pligt gedwongen wordt, dat g y My naaten moet, Mevrouw,zou 'tmoeilykzynvoorm y Te aanfchouwen , dat een hart, my alyd lief. én waardig , Zich niet behoorly k kweet . I k zélf wil eerder, vaardi g Uw byzy n myden : want ik vrees, dat myn gezigt Uw' haat mogt minderen, é n u i n uw e pligt Doen wanlden , én dat die wél eer beminde trekken Myns aanzichts 't oud e vuur weer in u mogte n wekken , 'k Weet , da t het hoone n een grootmoedig har t aanpor t Tót toorn ; én meerde r nóch, als 't van een minnaar wordt Gehoond; die s voegt het ons malkanderen te fchuuwen : Want ligdy k kan d e min da t oude vuur vernuuwen Door minneftuipen , die opwellen doo r het zien . Des myd e ik dit gevaar vee l liever met te vliên, Om d e eer van uwe haat in zékerheid t e ftelien.
V Y F D E T O O N E E L .
A L B i N A , J U L I A .
G
A L B I N A .Y wil t gehaat zyn ? gaa! én wilt u dés niet kwellen . Dank heb avf ondaan ; zy réchtvaerdigen myn ' zaak.
Vrees myne liefde nie t ,ó dwing"land , vrees myn' wraak.
En
En zy t verzekerd, da t ik na uw weiflend harte, Dat my beleedigt, ding ; niet , o m 't in rninnefmarff r Te zien; maa r om he t fé l van éen te fchenren, da t Het lillend zieltooge, é n my 't bloed in 't aanzigt fpat.
Hoe wénfch ik na die vreugd! Nu voe l ik, dat het min- In m y geftorven is ; ja Julia, myn' zinnen nen
Zyn vol va n wraak: het vuur, da t eertyds in m y lag, Dient nu, o p dat de vlam van myn e bélgzuch t mag Vergrooten. D e Aartstiera n doe t my nóch fpy t nóc h
fchaade >
Dat ik hem niet behaag; ö nee n het is genade;
My walgt zyn* min. 'kWildatmenhemop'thartetrapp * En 't goddelooze bloe d uit 's dwing'lands aad'ren tapp' : Dat h y den kaften mik oprifpe, is myn verlangen.
Kom ,gaan we,o m dien Tieran zyn ftrafte doenontfan- gen,
Myn' haat verdubbelen; myn ' broeder, é n myn fpyt Begeeren, dat hy raak 't vervloekte leeven kwyt . Natuur, é n min, in my gelykelyk beleedigd,
Vereiflchen, da t myn' wraak wordt door zyn' dood be- vreedigd ,
Ik zal niet ruilen, nóc h gevaar, nóc h dood ontzien, Voor dat ik's moordere bloed zie uit zyn aad'ren vliên.
Einde van bet 7w/Je Bedryf.
D E R -
28 A G R I B P A ,
D E R D E B E D R Y F .
E E R S T E T O O N E E L .
F A U S T U S , M E Ï E N T I U S .
z
F A U S T U S .O vee l misnoegden, die zich in het heir aanbieden, Wier overmoed, door ruft geftoord, geraakt aan 't zieden, Wier moedig e armen, ee r met wapenen vermaft , De laff e ledighei d verftrêk t tó t zwaaren laft ; En 't heim'ly k Eedgefpan , da t zich in Albaa s wallen Onthoudt, om o p uw* wenk den dwing'land aan te vallen, Ontvonken in uw hart uwe oude tógten niet ?
Hoe flaapt uw' heerfchzucht? n u gy voor u ope n ziet Den Rykstroon,di e wé l eer al't wi t was van uw'zinnen, En buiten welke u niets fcheen waardi g te beminnen?
M E Z E N T I U S .
'k Min , Fauftus , én wanneer men één s uit liefde zucht , Valt 's minnaars hart te kleen voor deeze tógt : dan vlugt Alle eerzucht, all e drift o m o p den troo n te treeden.
Eer my 's Princeflen oo g dwong haar bekoorlykhéden My te onderwerpen, riedt de heerfchzucht, én de fchand Van onderdaan t e zyn, my alles by der hand
Te neemen : geene daan my vrémd in de ooren klonken -y Maar fints haare oogen, die my in haar* liefde ontvonken, My 't hart e zuiverden door haar vermoogend vuur , Vormde i k geenwénfchen,alsonnoz'le,ennaarhetftuu r Van reden - my n geluk hangt n u aa n die ik minne ; Zo z y zich overgaf, i k ruilde myn' Vorftinn e Voor geener Koningen , ó f Goden zaligheên .
F A U S T U S .
De Koning komt, én fchynt n a haar vertrek te treên.
M E Z E N T I U S .
Hymymert, é n houdt ftal. Wa t zórgen óf hem plaagen?
T W E E -
T W E E D E T O O N E E L .
M E Z E N T I U S J A G R I P P A , A T I S , F A U S T U S .
M
M E Z E N T I U S .Ag myn ' nieuwsgierighei d u , zonder misdaa d , vraagen,
Myn Vórft , wa t onluft u dus ziet ten ooge n uit ? Elk draaft op uwe wenk; ee n ieder s hart ontflui t Van vreugd e o p uw e komft . Waa r kun t g e nóc h n a
haaken?
Gy keer t verwinnaa r ui t den oorlog in uw * daken j Ontgéfipt het harnas me t uw s vyands bloed bevlekt , Terwyl de Vrede, é n de Eer uw5 Staatfiewagen trekt . Wat zórg , wat droefheid durft door zo veel' vreugdeftraa-
len,
U nad'ren?weetge u nóg meer wénfchen voor te maaien , Te vorme n in wr? geeft, da n u 't geluk beftélt ? Wat zór g ontroert u in den fchoo t de r Vrede , 6Held ?
A G R I P P A .
't I s waar, ' t juight alles ; én het volk uit alle ftéden , Komt me , al s verwinnaar uit den oorlog, tégentreeden . 'k Brag t hier de ruft, é n ga f de Vrede aan all e kant;
Maar-de onruft voedd e ik in myn ' eigen ingewand . De ruft,di e ' k and're n geef, kan ik myzélv' nietgeeven;
De kalmt e is, al s d e ftórm de s oorlogs is verdreeven , Slechts voor den Onderdaan, niet voor den Vórft gemaakt.
M E Z E N T I U S .
Een Vórft zórg t niet altyd. Fortuin , di e u bewaakt , Voltooit uw * wénfch, e n fchyn t haar * weiff'lende aar t
te ontwennen .
A G R I P P A .
'k Beken het, dat Fortuin o p haar' gezwinde penne n Myn wénfchen voorkomt , myn verwagten vliegt voorby;
Maar beeft z y 't all ' alleen ia haare magt? ka n zy Der
