De Verloffinge Ifraëls uyt Egypten. PASCHA.

H E T

P A S C H A .

O F T E

De Verloffing e Ifraël s uy t Egypten .

Trage-Comedifcher-wyfe emyeder tot leering of

*t Toneel geftelt.

Den goede n vind ' my goed I Wanneer ic k d'een behoed:

Den quadé n ftraf en ftreng | £ n d'andc r t'onderbreng .

t ' A M S T E R D A M .

Voor DIrck Cornelifz. Honthaeck, Boeckverkooper, woonende op de Nieuws zyds Kolck i n 't Bourgocos Kruys, Ann o i6j6 >

Den

D I C H T E R FPenfcbt den goetwiligen

L E S E R

HETL ENDE S A L I G H E T D t.

'Oudewyfe Heydcnen aenmerckende den aerdt ende verdorvent- heyt de s menfenen, end e tiende hoc trac g vaf t een yeder was om langs de trappen der deugde n o p t e klimme n , ende o m hoog te ftygen in a l het gene wat loflijck ende eerlijc k by hun rnochte genaemtWorden»alsfynde eenenaltefteyle n berg ,foohebbenfyin alle 'manieren getracht door fekere middelen een yeder te brengen tot een goet, fedig , end e natuerlijck borgerlijc k leve n , *t fy door eenige Poëti- Jche Fabulen, ende verfierdegedichten, oft e door andere bequame llegu- lenende Wetten: dan onder andere hebben fy voor goetingefien de manie- re van eenige oud e Hiftorie n oft e vergeten - Gefchiedeniflcn wedero m t e ververfchen, ende voor al d e Werelt o p 't Toneel te ftellen : om alfo o door fekere aetdig e toegemaeckte Beelden ende Perfonagien > levendig wt te drucken ende na te bootfen't geene tijt ende outheyt met veel verlopen eeuwen ende afgemaeyde jaren bykan s w t ' t gedacht gewifch t hadde , in voegen als of die eerft tegenwoordi g gefchieden : waer inne fy betoonde n hoe in 't cynde alle goet lijn belooninge, ende alle quaet fijne eygen ftraffe veroorfaeckt op dat felfs plompe, rouwe ende ongeleerde menfenen, die al hoorendedoor, end e al fiende blindt waren, fonde r bril mochten hun fey- lenalsmet de n vinger aengewefen, ende doo r fprekend e Lettere n van ge- tierde Figucre n getemc end e gefedigt werden , end e alfo volgens de Zpreu- ke Horaty ' t profFytmetgenoechten leeren: Want nademael fy bevonden dat eenige te-kreupel waren, o m t e graven n a de koftclijcke kleynoodie n der leeringen ende gehcymenifTen di e onde r d e fchorffc va n gedroomd e Fabulen wech-gefcholen ende verborgen lagen» ende hun van grectige Zoec- kers code Yvcraer s geerne wilden laten vinden j end e dat den eencn op defe

* 2< de n

Tot itn Lifer.

den andere n op een ande r wyf e wilde geleer t ende onderwefè n fyn , foo en if t hu n nie t genoe g geweefto f fchoo n deBoecken van fchoone letten al vervult- waren , ende geheel dic k op-gehoop t o p malkandcren liggende cenen heerlijcl: en winckel maeckte n , ende veel gulden redenen in Koper- platen ende Marbel-fteenen konfli g gegraveer t alfin s in 't voor-hooft va n treffelijckc gebouwen , .de Voorby-gangcrsal verbaef t ophielden: maerfy hebben ook daer bencffens in groote byfbnder e fchouw-plaetfen wille n in 't openbaer defchattender Phüofophie inden fchoot toe-werpen, degeen e die te aciitloos waren om dae r naer te arbeyden ende te ftreven : fy hebben met di t doen ooc k den gcheelen ftant ende conditie de r Werelt willen at beelden, end e die cenen yegelijcken als een levende fchoon-verwigefchil - derye voor oogen Hellen . Wari t waer by mach he t geheel e Tafereel o f Thcatrum dele r Wereld t bete r vergcleecke n worden , als by een groo t openbaer Toneel , daer vaf t ee n yeder geduerende den handt-wylfche n tydt van fyn vliende leven, fy n éygenRolleende Perfonagiefpecldt.D'ce n vertoogtfig dae r opals Koning, end e neemtgenucht e me t fijnen bepecrl- den Scepter ofte Rycksfta f yeel Koningrycken end e Laude n to gebieden ende te behcerfchen, me t een gouden Kroone fyn Köninglijck hooft om te drucken , end e bekleedt met een glantfich luyftcrcnde purper fig te vcr- toonen op fynen hoogen Troon, voor wiens Majeftey t d'onderdanen met groote eerbieding e Troyge n end e neder-vallen . Ee n ande r volg t de n Kryg-Godt Mars, ende al blauw gehelmt fteeckt fyn pcerdt met fpore n , hebbende i n d'eene hant ee n tweefnyde fiveert , in d'ande r een geveld e fpeere , ryt alfo o midde n onder d e vyanden, ontfiend e no g leve n nog dood, o m me t thienduyfendt Trophee n triumphelije k weder te kceren , oft int beftoven veld t onder de verflagen Helden, fyn gra f al met groenen Palmende Lauwer beftroydt tf e hebben. Dcfe n met eenverbleecktgelaedt quelt van liefden, ende doet met fyn beweeglijcke klachten alfins denfchal- lcndenEcho in' t holl e gewelf van Veneris Tempel wedergalmen. Diebe -

reydt den woeften Oceae n met een gevfeugelt peerdt, niet ontfiende flor»

men, winden , zee-vlagen , nogfyrten , no g klippen, nog diep e afgron- den, o m van 't Ooiten in't Weftc n te geraken. Ee n ander beploegt met cen paer Joc-oflen den rogge van onlèr aller Moeder, om 't fynder tydt de Goddinc Ceres d'eerftelingen fyne r vruchten toe t e wyden, &c . ^vT'wy- len dus den cenen in dit, den anderen in eenander befig is, ontgaet hun den vluggen tydt, ende eer derfeehenhaer denanderen denlaetften xuchtgeeft, moeten fy alle met de n VVyfert-ma n ropen, da t alles niet anders isdan 'Al y dclheyt, A1 ydelheyt ende w orden alfoo door onverwachte doodt eer fy hun

felven

lot denLtfer.

fel ven hebben rech t leeren kennen, ran het Tooneel de s A er tbodems ach- ter de Gordyne weg geruckt: dac r is den rijcke n cnd e dein armen, de n wyfen end c de n fotten , de n fchoonen ende de n leelijcken, de n fterckcn ende den fwacken, d'ec n d'ande r gelijck j To o dat met rechtover dcfconf e ydelheyt Heraclitus fchreyt, Democritu s lacht, end c Timon ffch yoorde menfchen als voor eenen vlocck verfteecktj op hoge bergen, in diepe ho- len , i n dofter e wilderniffen , end e andere eenfaem e plaetfen. Dit aldus aengemerckt fynde , kunnen wyligtelijck vönniflen wa t d'oudewyfeHey - denen me t defe manier e van doen hebben wille n t e kenne n geven , end e dat fy daer inne niet t e vergeefs fbo vlytig ende befiggeweeft fyn . Ja e dat meer is, wi e Tal dorve n ontkennen da t de Wet me t a l henr ceremonië n ende uyterlijck e dienften , al s offerhanden , reyh'fgfngen , Sabbatthen, nieuwe Macnden , end e al hetgecne Aarons Priefterfchap , endeden Tem - pel met alle fyn cieragieo i gereedrfebappen , ende tocruftïngen acnklecft , fbo ooc k het regiment van ' t Rijcke Ifrael s ? wie fal ( fêgge ick) dorve n verloochenen da t dit alles yet anders geweeftfy al s een voorfpelvan 'tgeen e men i n den toekomenden Mcffia s tcverwagte n haddc ? Wan t doe n defèn alderheylichften Hoogengriefte r end e Koningalder Koningen quam, doe n hadden allewettefljek e letterlijck e Prieftere n end c Koningen Judahunrol - le volfpeelt end e wtgedient : wanti n Chrifto houden alle beelden, fchadu - wen ende figure n op . J a d e bloote parabolen end e gelijckenifïe n di e d e Hccreonfen Zalichmake r i n de n Evangclio voorflel t van den menfche die onder de mordenaersgevallen was. Van dtn verloren Zone ^y die til fijns Va- der igoet onnnttelijck. verquift badde , van den Rijckfn-man die met purper ende kofielijck^lynwaet bekleedtfjnde^y leckerlijckjeefde , ende Lafarns ver- gat', wa t fyn 't anders , als naektc Comcdie n , ende Tragedien , om dae r

mede te leere n die menfehen, dewelckc op geen ande r maniere de verbor- gen mifterie n van 't Rijck e de r Hemelen verftaen konrïe n ? Ick gae voorby de Boecke n de r Koningen: daereene n hoovaerdieen woedende Saul al ra- fende ende troofteloos i n fyn eygen fwcertvalt ; daer eenenvluchtigen Da- vid geduerende fyn ballingfchap Heme l ende Aerde te nauw dunckt; dae r cenen verwonne n Zcdecnia s gevangelijc k n a Babylonic n gevoer t werdt j daer cenen tyrannifchen Nebucadnefer Jerufale m cnd e des Hecren Tempe l verwoeft, end e tot eenen fteenhoop maeckt , &c . All e welckc Perfona - gien ons van den H . Geef t to t leerachtige voorbeelden (al s op de Scena) voorgedragen werden: foo hebben w y voor-henen def e Tragc-Comcdi e voor eens yeders ooge n willen op d e Stcllagie opentlijck vertoone n : En- de alfoo wy bevonde n hebben da t veel c dacr fmaeck lulli g endc begcerig

A 2 na

JctdenLtJbr.

na geweeft fyn , o m *t felvenog een s 't overlefen, nie t vcrnoegtfyndc dat fy 't gelichte ende ' t gehoo r daer van genoten hebben, fo o hebb e ickte n crnftigen verfbecke van eenige geoorloft ' t felve ( hoewel het gering is ten acnfien van't gecne ickdaer ingedaen hebbe, nogtans groot ende gewich- tig van (toffe ) door openbaeren druck eenen ygelijcken gemeen te maken:

te meer, omda t het by velen wt my n originae l getogen fynd c , te (eer gekrenckt , ende van fynen luyftc r te fee r berooft ende oncier t werdt : Wcnfchende dat het met foodanige vrugtbaerheydt gelefen werde.dat het ge*

dye tot pry s van den heyligen ende gebenedyden Name Godts, ende dat door hetover-dencken van defeTrage-Comedie oft e di t Bly-eyndig.fpel , de droeve Tragzdie of het droevig Treur- fpel van ons ellendig leven, mag nemen e^nvrolijckeynde ende gewenfehttn uytgang : Amen .

InAmJklredatme ,1612. den 29. Maart.

£)co al uwen

J. V. VONDELEN.

Opdc

Op de verlofSnghe Ifraels.

Oe Godt rechtveerdich ftraft den Pharo obftinaet , Mids fijn hardtneckich hert , e n tyrannighen haet ,

Over fijn volck verheven , Hoe hy ook Ifrae J verloflet uy t fijn handt Door Moyfis fijnen knecht, w t het Egyptfche lan d

Speelt V O N D ' L E N hie r na 't leven .

Gbttrou altijdt.

H

Verdoolt vaeck in d e keur, e n wiffelt goet voor quaet, Den fiende blindelingh volcht luft voo r wyien raedt,

En die doet gantfc b verkeert verkeerd e dingen minnen . De reden-rijck e mcnfcfa kan t mif-bruyk nacf t verwinnen Door deuchden s liefde, die met kennis hooch begaef t Wanneer hy 't heylkh woort ziel-yverich hanthaef i

Wert h y Gods Rijck-genoot, de wyfhey t fyn vriendinnen . Kroont Vondels weerdich hooft heyl graege jongelingen, Die voo r d'onkuyfch e mi n het hoognfte nu t leert fingen Het welc k den geeft vervreucht meteen inwendich juygen,

Het wroecht niet n a de daet, als . die fnoo leuge n dichte n Tweefinnidi h y verlijckt de oud' e n nieu w gefchichten : Doorleeft dit tat-rijck boeck het zal u beft ghetuyghcn .

7 Kan vtrkeertn.

Kort

Kort begrijp van de Trage-comedie.

T

de Hecr e verftoft he m totwterfte ftraffevan fyne hartneckicheyt, ende tot grootmakinge va n fyne n heyljgen Name , dat hy me t fyn Hey r legher, Ruytcrs , Paerden, ende Wagcnen d'Ifraliten achterhaelt aen 't roodeMeir, daer de Heerc zyn wtverkoren e droogs voets doo r brenght wi ' t gctfcld t Pharaonis, di e hun op Vïpoor navolghend e zyn droevïch Tre'ur-fprf'eyn » dight, end e all e hooghmoedig e Godt-verachter s 2vne n ondergang h al s eencn fpiegel voo r oogen ftek. Dlfralite n Verlóft , loveji (ove r hu n rri- umphante verloflinghe ) de n Heerc met Lof-zanghen ende Danck-zcggin- ghen. Luyfterttoe , &c .

Betldtn v&n 't BljHy»fcbfpd>

G O D T D E H E E R E .

M O Y S E S , A A R O N , C O U C H , ^ ^ ^ I O S U A e n C A L E B , J

P H A R A O , de n Koningh.

T 1 p H u s, l])^room-bedieders ende Toovenaers.

S E R A X , J

A L B I N U S , Velc-hooftma n me t fij n Heyr-legher . Den Rey e der Egyptenaren.

Den Reye der Ifraèliten.

F A M A J oftt'vlieghendeGherucht.

C H o o Ri d c leerlijckheyt ofte moralifatie ran 't Spel.

H E T

ï

H E T P A S C H A ,

Ofte

De verloffitig e de r kind're n

Ifraèls uy t Egypten ,

H E T E E R S T E D E E L .

Mofes hoedende fijne Schapen aen den Berghe Éoreb yfpreeckt:

[Eydhier myn Beeftiael, weythier myn tier'ge Vee, Golft hierom dit Gebergtmijn wit-gewoeldeZee, Scheert hier'tgroen-hair'ghe loof,fpaert kruyt,nog

Bloemkens geurigh,

T'lacht hie r dog altemael, zoet-roki g en couleurig,

>Iu wauwelt foo veel gras , foo ver en grae g bedijt, Tot g y van Madia n de fchoonfte kudd e zijdt:

Onnof'le Lammerkens , verftroy t u wijt no g verder , Blijft a l ontrent den Staf van uwe n trouwe n Herder , Den Wol f C waer voor ick u foo dickmaels heb befchcrmt) Is d'onrufl di e dog (leeds naer u mijn Vliefe n fwermt , Ontwijffelijck h y lig t hier al ontrent gedoken,

Want h y terftondt den fnof heeft van fijn aes geroken, Dus' blijft my al ontrent, en loopt foo niet verdeelt, Terwijl den Ech o hie r met mijn gedachten fpeelt . Och', oft metdefe n Staf myii ]are n hene n flipten , Dien Staf my weerder als den Scepter van Egypten, Of ick myn dagen fleet in defe weyden fchoo n

Veel heuchelijcker alft gewelf van Memphi s throonr

A Vee l

P A S C H A oft e

Veel lieve r wilde ic k hie r een foéte n bloem-krans plucken , Als met d d Nytfche kroon mijn voorhooft prat omdrucken , Geen purpe r ruylde h ic k ofte Konincklijc k gefmij d , Met mij n omgorde n rock , my n herderlijck habijt , Geen wijne n lie t ick in ee n goude fchal e gieren , Voor een e koelen teu g gefchept w t def e vlieten , Veel grage r \v r mijn mae l fmaeck t ócfe fpijf e grof , Als a l de leckern y van t Koninghlijck e Hof :

Al fchijne t Koningh s Hof t e fwiemme n i h welluften , T' i s wederom vermeng t met forge n e n onruften , Nu fa l de Koning fijn met purpe r fchoo n bekleet , En morge n toegeruf t me t wapen s du l e n wreedt , Nu fa l fy n weèrdie h hoof t d e groot e kroon bedwelmen , En morgen t'hard e ftaeJ en t' blau van eender helmen , Druckt n u fyn ftereke han t den Scepter hóoc h en weert , ' T verander t fandèrüaeg6 lich t i n «en vlamtnic h fweert . 4 Sit mi fyn Majéftey t ia fya gewelfd e ISalen ,

Nu moe t hy «a de Jgretots en 't wterf t va n fy n palen . Ick H e niet dan ee n fweeriaen ee n fijden draet

Sreets hangen bove n thoof t de n Koninglijcke n ftaet»

Ons Vader s hebbe n «fes hun leve n laten jglyen, En over ' t Ve e gefocht.de foetft e heerfchappijen : Abel, « h Abraham , Ifa c e n ]aco b mil t

Syn we l d'kenvangers va n t' eenvoudich Herder-gilt , GfeW Wt t htw i alken heef t gedreve n ande r woeckef , Als wende geylicheyt va n t ' Vee hoe langs hoe kloecker,.

Hun Beefte n w*ré n meeft hu n werekin g e n hu n doen , Ick vol g hon flappen naer , en langs de kullen groen , Dus fetraw c ick hee l geruft ' t gewoel va n igroote rieeren, Doch mee r dwingt my den noot als hercelijc begeeren ,

' T bloe t if c rtoph yerfc h e n lauw , waermetic k def e wijl Eens laefde n ' t dorftk h faa t by 't ftroomen van den Nyl : Mocht ick den Pfcarab fo o hchtelijc begraven .

En rocke n Jacobs huys wtdi t gedoeri g Öaven.

Tyran:

VERLOSSING ISRAELS.

Tyran! och« of t gy een s begrijpen moch t i n 'r, rtünft » Dat herderlijc k beroe p de n Koning'ijcke n dienf t

Beceeckent t'eenemael , g y bleeft me t foo. verfteemgt, Saegt g y de n Scepter met de n Herder-(ta f vereenigt/ . Het Herder-amp t vereyfcht , da ? hy fy n kudd e hoer , De Konin g da t h y ' t vol c heerfebt me e een wijs gemoer, Den herde r moe t fyn ku d voor des wqlf s tande n vrije n , De Konin g weeren al d'uytheemfche tyrannijen ,

Dat d'Herder-ftaf gee n La m voo r d'ander ftpot no g fla, En clck Inwoonde r hoor t de n Scepter even na ,

D'een vlie s voor d'ande r kom t d e weyde nie t te n goeden^; Soo hoor t ' t Riic k o m t e ftaen , om yegelijck t Q voeden:

Maer Ifraèl , eylaes! gaet op een dorre heyd , Daer den Egyptenaar in ' t grafi g groen e weyt ,

D'een i s een droeve Slaef» en moet , ocharm i ontberen , Dat d'ande r za l i n weeW e n overvlqe t vert?ere n :

De vloe r wae r o p fig den Egyptenae r verluf t Veel fachter i s als 't be d van d'Ifraüjtfche ruft : Pharaos Rijc x ftaf hun verftceckt mae r eenen vlegel , Syn kroon ee n laftich Jock» dat fonefc r map t ofregel » Den Ifraliten druck : fy n wedwfnydi g ftael

Sal den Egyprenae r befcherme n r'eenenue U En a l hun vyanden verftreeke n eene n prickel ,

Maer Jacobs vrugtbaerheyt afmaeye n al s een zickel , Fy ongeregtighey t ! Fy Koninglijck e hae f

Waer va n d'«en Borge r i s en d'ander eygen flaef:

En o f f y fchoon me t grae n a l Memph n folder s vullen Het ka f i s al den loon di e fy geniete n fullen .

Myn Ifralite n di e fo o lan g om vryheyd t riept , Gy graeft o m elcke fa$t ee n grondelooie diept , Gy bou t fyn mueren op» e n gae t den Heme l tergen Met Toorne n di e hun kruyn to t i n ' t Gefternr e bergen , En ho e gy powf , en flaeft met Truffel , Spa , o f ploeg, En arbeyr. in he t fveej; «w s aenfchyn ^P fpad ' e n vroeg ,

A z Des

P A S C H A oft e

Des morgen s eer de Son metfyn e ftraelen luftert , En 't Manen-zilve r me t fy n gulde n Torts verduyftert, Tot da t den fwarten Nach t befchaduw t Ber g en dal , En da t ' s doots fuller wiegt in flaep den grooten Al : Nog rafetde n Tyran , Egypte n ley t te n woeften , En fa l doo r ledigheydt va n defe n fwar m verroeften .

Heeft tydt , e n ourheyd t du s Jofeph s weldade n groo t W t u gemoet gewifcht ? denckt, ho e wt fynen fchoo t Egypten werd t gefpijft, doen ove r fyn limite n

Syn hoorenenden Ny l rnaer jaerljcks rwel f cubite n In feve n Jaer verhief , e n felf d e Heme l log t Dy weygerden fo o lan g heur tranen koel en vogt

Doen u vrouw Ceres, laes ! wat f y oock ploegd ' o f faeyde , Met geene Seyfle n kro m i n feve n Oogfte n maeyd e

Doen t'elckeh i n den Oogft -den droeve n Ackerma n

Vervloeckte Ploeg , e n Syn, Dorfc h vlegel , E g e n Wan , Doen 't heel e Ceres-gilt fchier nie t da n ftroo en ftoppel In fchoove n ' t f a men bondt, i n bondels, e n gekoppel : Doen loe g elck Jofep toe , doe n wa s hy ' s Konincks beelc , Soo lang hy vaderlijc k he t grae n heeft w t gedeelt ,

Doen h y fo o vriendelijck d e ftralen va n fyn ooge n Op yegelijcke n wierp , en nieman t heef t ontoge n De vrug t fyn s overvloets, doe n fyne volhey t pleyn, Gelijck d e Sonnefchyn , een yede r wa s gemeyn.

O Jofep ! al t e (legt hebd y gevoed t t e veuren

De Wolven , di e nu ' t Schae p va n Ifraè l verfcheuren , U mild t weldaedi g hert dat gy hun hebt betoont , Wort on s met tyrann y al t'onverdient beloont : Hadt gh y ons Vaders dog geweyger t def e gaven , En lange n tijdt me t hun voor onfen rijd t begrave n ,

Of fchoon Abraham s faet i n vrugtbarigheyd t tiert , Als s'Hemels mante l blau met loovers is geciert, Oft fchoon Ifac x geflag t i n veelheyt goederhandi g Beklijft alf t Rood c Meyr opworp t fyn baren fandig ,

Oft

V Ï R L O S S I K G I S R A E L S . 5

Oft Jacobs Neven fig verfpreyen in fayfoen,

Alft loo f groeyt w t de n fchoo t van dee s valleye n groen:

"Wat batet, als hun du s verhecr t met tyrannij e ' T ondraegelijc k eeuwi g jock van droev e flavernije ?

O onfe r Vad're n God! wanneer fal eens 't gefmooc k Vanonfe Altaren , al s een lierTelijcke n rooc k

Ten Heme l ftygen op? waerwaerrs > e n i n wat landen Sal u de n wiroock va n ons heylig e offerhande n

Bevallen ? och • gedenckr ae n 't teecke n des verbonts, Befegelt me t he t woor t w s Goddelijcke n monts , Dat g y de n Scepter no g fult peerle n i n on s handen , Die overheere n fa l den trot s va n u vyanden ,

Beveftigt u beloft, ontreckt on s niet fo o lig t De heyhge drale n va n u Hemelfc h aengefigt : Oft fy n wy du s geftraft o m onfe fwae r mifdaden ?

"Wafcht on s weer i n de Bom e n Vloet uwe r genaden , Soo wyt den morgenftont befchaem t he t nagt-fey l fwert , Toont da t de gunfte ftreckt va n u Vader!ijck hert : Treet on s met u gerigt nie t altijds op de hielen, Worpt uwe n Blixem nie t o p fo o veel duyfent zielen : Wy fyn dy n handen werck, &c .

Godt verfcbynt Moyjïin denvUmntenden Bofch.

Mays. Aenfchou t dat heerlijc k ligt !

Hoe blinckt i n ' t fterflijck oo g dit wonderlijc k gefigt .' 't Bofc h fchyn t i n vuy r en vlam te fparcke n e n t e gloeyen , Nogtans in 's vuyr s gegolf gebloemt, en bladers bloeyen.

Ick wi l my derwaerts fpoen . GOD . Sagt , Mofe,Mofe,beyt.

Moys. Hier ben ick. G O D . T'i s hier van myn tegenwoordigheyt Een dry mae l heylig lant, dus wacht u my t' ontmoeten, Eert my, en defe plaet s , ontfehoeyt terfton t u voeten.

' T Bofc h dat hier branden fchynt, en niet en wort verteert, Daer med e is Ifraèl naeck t afgefigureert ,

A 3 ' T

6 P A S C.H- A oft e

' T Vuy r i s een beeltenis van roynen Geeft, di e leerlijc k De quaedt-doende r verteeft , de goede louter t hecrlijck , En gh'lijc k men op de n touts het edel dierbae r gou t Na da t he t i s doorvuyrt, veel weerdiger befchout : Soo fullen ooc k in 't kruys d e twelf Joodfchc Hamme n Groen blyven , alft geboom t i n ' t golve n defer vlammen.

Ick be n Arahams God, de God di e 't a l befielt , Waer vore n fig Ifak, e n Jacob heeft geknielt .

Moys. Amy! waer fa l ic k vlien, in klippen o f in kuylen ? God. I k was, Ik ben. Ik blyf. Moys. Waer fal ik my verfchuylen ? God. De n Hemel is myn throon , d'Aerd myndcr voeten-banck ,

En 't helfch e Keyfer-rije k ' t wi t van my n pyle n ftranck, Dit wonderlijc k gehee l van Hemel en va n Aerde i Ja to t myn eve n beeld t den menfch e hoo g va n wacrcl e Ick i n fe s dage n fchiep» d e Son is macr een vonck Van myn e heerljckbeydt» die voor veel Eeuwe n blonck : De Go d die Abrahams zaet i n I&c wilde noemen.

Soo vee l als 't.fant de s meirs of als de Lemfche bloemen^} Ick be n d e felfd e Go d di e Ifraël s troube l Ze e

En groo t heyrlcge r me t my n vleugelen befprec .

Worpt flechts o p my n belof t de n Ancke r va n u hopen, Want ove r Jacobs huy s ftaen fteeds mijn ooghe n open , Myn oorb«hjy#èr c hu n ghebedt van Woor t to t woort , Ick he b hun leet ghefien , en hu n ghefchrey ghehoort ! Myn ZeyflV n maey t nu eens den drae t va n hun ellenden ,

Ick za l nu 't waneke i ra t va n my n beproeving h wenden » Nu zuld y zien wiens hand t den Phara a ontruck t

Myn Lely , die ZOQ langh d e Pocxrnen heeft ghedruekt : Ghy zul t den JUydfrna n zijn , e o brengen hun perfoonic h Met uwen Suf i a 't Jan * dat vlocy t in melc k e n honinch , Int lan t daer Abraha m zo o dickwilg zach - de Maen

Heur hooren fpieg'le n i n d e glafighe Iordaen . Pier fy n ghehoorfaembey t my ove r had ghegheve n Syn eenich liefft e Kio t dff l Spieghe l van fyn leven ,

Daer

V E R L O S S I H G I S R A E L S . <

Daer by nieten ooczac h op Salem shooghte trot s Te ftorren ' t bloe t fyns zoons , tot eenen oiTe r Godts,

Daer hy te buyte n tra t de Vaderlijcke palen , En zach op 't Altaer-pla t alre e te n Hemel dralen , (Met ooghe n de s gheloofs, va n wil en van gemoet } Tvuyr va n fyn offerhand, e n fyn verkore n bloet , Daer hy in afch en ftof opt heylighe gefteentc, Alree begraven ha d fyn vkefch e n fijn ghebeente , Daer hy fijn wandelingh ten eynde heeft ghebrocht . En 't Hemeifc h borgherfch p hie r boven heef t gekocht , IDaer fynen zoo n Hacea Iacob bey te gader

Syn pelgerimsgeweeft , me t bunnen oude n Vader , Int lan t daer ick de kroon hu n drucken za l om 't hoof t Die Abraham, ï/ac , ca Iaco b is belooft .

Gaet boo t (c hap Pharao wi e dat u is verichenen , De wec h is ai bereydt, du s treckt me t vrede n henen .

Moys. Ick ben een fter flijck menfeh, ick ken my veel te fwack, God. H y maeckt u machtigt., die noyt fterkheyt enontbrack ,

En to t een teecken bly , nae r u Texlofllngh vtyik h Doet my op defen Berg h een offerhande heylig h Van lieflijcke n reuck . Miys. O God t ghebenedijt ; Hoe za l ick Iaco b doch betyghe n wiegh y zqt .

Die my gezonden hebt? God. Iehova, Go d ahmachtic h Die hun met fynen er m zal helpe n fterek e n krachtich : Ick ben , di e ick zal zijn, die » de Kroonebie t

Met wtghereckte r handt, <et* ghy en grijptfe niet : Ick be n die 't al vermeren, die uwen Staf bepeerel t Den dans-beleyde r wij s va n «J'een e n d'ande r weerelt , Ik be n d e Heer e zelf . Moys. De vonc k va n hu n geloo f Is zee r n a wtgheblüfch t m aflehe n bleec k e n doof .

God. Me t wonderdaden«lan verfterft hu n 1 wakeyd teder, ( neder.

Wat hebdyinuhant ? Moys. Een ftaf. God. Wel worpthe m Moys. Wat icrunckeit hie r alre e ? hier wemelt , krolt e n dril t

EenSlange, die m y i n de hiele n bijte n 'wilt :

O

S P A S C H A oft e

O Heer e ftaet my by ; God. We l grijp t den krommen worme Mojs. Dit s myne n zelfde n ftaf, wee r in fy n eerft forme :

O Heer e wonderbaer! God. O p da t u niet s ontbreeckt, V rechterhant n u eens in dynen boefe m fteeckt

En trecktf e wede r wt . Mop. My n han t i s ftijf en kromme Melaets gelijck d e fneeu. God. Wel druckt n u wederomm e V ongheloovich hert, Moys. S'is zuyve r reyn e n klaer . God. Gheloove n fy da n nie t dees teeekens wonderbaer .

Met vochtich wate r fpreng t d e vloer die ghy bewandert , T ' wcr t in rootverwich bloe t doo r myn e Tcracht verandert . Moys. Om voo r de n Pharao verfchynen ic k m y fchaem ,

Want, Heer , mij n tongh e lifpt , my n ftem isonbequaem , Kieft elder s een Gezant . God' Zal my dan yet s ontbreken ? Die 't alle s fchiep wt Niet, i n d'eerfte weec k de r weken , Den Heme l die o m u met fyne Lichte n wielt ,

En a l wat in t begrijp va n na t oft drooge krielt , T ' ghevoghel t inde fochi, dat o p de winden fwieret , En ' t wate r zuchtich aes, da t n a ' t vliet wate r gieret, T'viervoetich veldfc h gediert , t'geboomt e da t gekrom t Van fyn e vruchten hangbt , d e dalen vol gebloemt :

Wie heef t de n menfch doc h eerf t ' t ghefuyfe l e n 't gehoor e Van eenen fachten win t geblafe n i n fijn oore ?

Wie heef t de n appel kleyn van fy n gezich t bepaelt ? Waer med e hy aliirïs,mvh heerlickhey t beftraelt^}

Wie heef t doc h geconhj t fijn milde ton g fchoon-talich ? Waer me t den món t ontvloeyt fijn rijp e worde n falich ; En oft ick fchoo n u tong h ghebreckelijcke n lie t

Om u hartnèckicheyt: wat dunck t u kan ic k nie t Ghebruycken nèffen s u voo r Ifrae l e n Pharo n De zoetvloeyende tael van uwen broeder¹ Aaron

Moys. Oft Phar o blyf t verfteent , en dryf t me t ons den fpot , God. Leef t me t he m z o ghy wilt, tot eene n aertfche n God c

Zijt gh y van m y ghefalft. Moys. En blijf t h y onbewoge n God. Z o dreyght hem mynen toorn, met mijn gefpannen bogen ,

V E R L O S S I N G I S R A E L S . 9

Myn pijle n hange n re e gefcherpt i n mijne n tro s En naer myn dreyghement, zoo gaen mijn pefe n los . Moys. En oft mijn hater s my noch in Egypte n vonden .

God. D e dood t heef t lan g verniel t di e naer u leve n (tonden.

Dus fpoeyt u . Moys. Op u woor t za l ic k my henen fpoen , Myn vliefen zij n hie r vaft verftroyt , verfprey t iu t groen , Wel o p my n geylich Vee, loo p t'huyswaerts voor my henen*

Dits voor d e laetft e mael , den tijt di e is verfchene n Dat ic k een Herder be n va n Iacob s huy s befcheert : Wat fchade t dat ick ' t aen dees fchaepkens heb gheleer t ?

Bmntn.

Corach, lofua, ende Caleb.

Hoe langh za l Iacob noch betreden def e pleyne n ? Daer hy fyn ooge n maeckt to t fchreyende fontcynen ? Hoe langh e zullen noc h i n fyn e daghe n ou t

Decs groene velden me t fy n trane n zijn bedou t ? Hoe langhe zullen noch fyn klaghelijck e lippe n Beweghen Berg h en Dal , de rootfen e n de klippen Hoe langhe zal hy hie r ghelijcken ongheftil t

Een fneeuwen beel t > dat ind e fonne/chijn verfmü t ? Hoe blijf t h y du s va n God verworpe n droef en fmertich ? Wien heef t de n Hemel oyt gheweef t z o onbarmhertic h ?

O Heere , niet om ons, maer o m u vaft verbont , En dry mael heyl'ghen nae m verftopt de n lafter mond t Der Heydenen, die ftout en fchempich dorve n fpreke n Is dit ' t verkore n volck , ' t welc k voert het Godiijck teke n ?

Ghy zijt doc h onjèn God , w y kennen anders gheen, Wy hebbe n doch noy t beel t van kope r noc h va n {teen , Gefterntc, Son noch Maen , noc h fchepfel s creatuerlijck , Noch noyt goude n Collos noc h zilver-beel t figuetlijck Afgodifch aenghebee n , noch fichtbaer beelteni s In vuyrnoc h i n gheboomt w y aoyt gheheymenl s

B Ver -

P A S C H A oft e

Verblint hebbe n ghezocht, noch u onfteiflijc k vreten Den glanr s benome n van u heerhjekheyt gheprefen , Wy hebbe n nemmermee r voo r lf » onbeziel t

D'tgypter Afgoddi n devotelijc k gheknielt , Wy kenne n Ofifi s nie t met ee n blind e zetheydt

Voor yet bèzonders, oft een dryvuldighc Godheydt . Met u ftraflfende handt e n druckt on s niet altoo s Gy ken t ons fwackbey t teer , e n on s natuere broos , Wy Zij n doc h aer d e n ftof , wy hebben nie t t e roemen , Wy zij n nie t anders dan verganckelijck e bloemen , Als gh y he t ftalich lich t uws aenfehijns va n ons went , Zoo zijn w y arm en fwack, vo l kommer e n ellent .

Ziet, hoeonsGofen , laes , va n droefhey t overvloeyt , Hoe on s Phara o heef t gheketen t e n geboeyt ,

Wy zij n ' t roockend e vlas , wy gijn 'tgekroockt e riet , Een ander eene n vloeck , ons zêlve n een verdriet .

Met da t de tond e Sof t d e Hemelfche gordijne n

Van fyne Koetf e fchuyft > en doet der t nacht verdwijne n ^ Met dat den Dagheraet treet heur ffaepkamer uyt ,

Die vanden witten Dac h de n draeyboo m ope n fluyt , Met dat, fy heüf e vluch t gae t inde n wagen fpannen , Zoo fpartt terftön t in t lock d'Ifraelijtfch e mannen Deh flaeftchen arrebeyt, met ee n ghefichte leep ,

Dié fteeds ons ortvernoecht voort-klater t me t fyn fwecp , Dat elckert druppe l hayr s fchijn t eene n ftroom te fweeten >

Wanneer he t Son Compas de n dach heeft overmeten . Schelt-woorden i s den loon van a l on s dien ftbacrheyt^r Ons wor t na u fpijs e n dranck om leve n by geleyt .

Och! of t de bleecke doot ón s flavernije fttften,

Wy hebber i hit r doc h nie t daer w y o p moghen ruften : Köfnt aengeham e doot, en helpt ons wt dit krijt ,

Fn overfenrijde t perek , he t pere k va n onfentijdt : Want onf e flavérny.fchijnt ecuwkh é n gedliric h , Gelijck d s Ze e d'eeti ' baief op d'andef golf t azurich t

V E R L O S S I N G I S R A E L S . H

Een ande r roept , ó doot. ' keer t elders uwe n boogh , Maer \vy, ó zoet e doot! komt dwae t ons tranich oogh.

Tis onbeftendic h a l het plante n en he t zaeyen , Men wede r keere n ziet i n plucke n e n afmaeyen ,

Nu ploegtme n d'aerd e fwer t me t ' t koute r o m en d om , Nu fcheertme n wee r de vruch t me t eene zeyfT c krom , Nu bloey t d e lieve Lent me t al heur blcemken s verwic h Nu i s den Herbft bekroon t me t gulde n ayre n terwich , Nu lach t de n Some r fchoon, n u gnort de n Winte r grijs , D'een fpiegel t fich in t groen , e n d'ander ia het ijs , Nu rijf t d e bon in t ooft , n u dael t fy nee r in t weften , Wanneer d e bleecke Mae n klim t w t d e wate r vetten , De Mane dh hcu r n u in voll e ronde fielt ,

En weder heuren giants en zilver-fcbijn verfmelt ,

Ia zel f de r Sterre n loop , de n Heme l me t fyn Sphcren , Met d'Elemente n fteeds veranderen en keeren :

Maer onfe n droeve n ftaet gelijckt ee n vafte Poo l Die ftaeg w t ee n climaet blijf t pincke n al s een kool .

Het gee n Godt eens belooft, breeckt Godt dat wederom me Door wifpeltmericheyt ? los. Neen , God t al s een Colomnic En Pyramid e fterek blijft altij t vaf t gegrondt .

Cor. I s hy 't niet di e hem aen ons Vaderen verbond t ? los. Doo r ons mifdadea i s dien Zege l wee r gebroken . Cor. Hy hevetdo g belooft , 1i y h em zel f gefproken ,

öock heef t h y wel voorzie n on s wanckelmoedichcyt , Een Kroo n (gee n laftig lock)fa<.eft hy ons toegezeyt , Nog geen Egyptenlant , maer Caoaan vrugtbari g Nog geen gehoornder t Nyl , maer ee n Iordan e barig.

Cd. H y heef t on s dees beloft in geene n tij t geftelt .

Cor. F.n heeft fyn s waerheyts mont niet Abrata s zaedt gemclt r Cal. Da t ftreekt fig eyndeloos o p ons nakomelingen.

Cor. Wat heugeni s iftods , al s onCen tijt gae t fpringe n ? Cal. H y i s in zagte ruft, di e ondertuflehen fterft.

Cor. Wae r toe ift dan (belooft, alfmen d e vrugten derf t ?

B 2 los.

ii P A S C H A ofte .

los. God t hevet niet belooft di e fijn gebod e verfmaden .

Cor. Wae r wt bewijft gy dat ? los. God bint hem aen geen quaden.

Cor. I s fijn belofte niet aen Abrams zaet verklaert ? los. Tzae t da t als Abraham oprecht vrugte n baert ,

In liefd', geloof en hoop , en in zachtmoedicheden , In gehoorfamicheyt, in ootmoet en in vreden:

Dat Godt n u fyn beloft ' in on s niet en vervul t Daer zy n wy oorzaec k van om onfe r fonden fchult, Ons ongerechticheyt doet fyne liefd' veranderen ,

De mifdae t fcheydet Godt e n menfch e van malkanderen Als eenen ftercken muer: want Godt is onbevleckt, Hy heef t den Heme l heel met woleken overdeckt, Hy wen t fijnaengeficht, verftoppend e fijn oortrn, Ons krachteloos gebed t en wil h y nie t verhooren .

Cor. Wat ftaet ons aan t e doen? los. Tot boet e zijn'berey t Voor hem , die overvloeyt rijck van bermherticheyt, Miflchien w y moge n dog fy n wijfheyt nie t begrijpe n

Op dat in ons gemoet vruchtbariger mog t rijpen De vrucht e des geloofs , heef t h y ons dus bedroeft , God kent ons nutticheyt, e n wat dé menfeh behoef t Weet h y te voren wel. Cor. Behoudens u propoofte n Beproeving fchijn t nogtan s den menfche leyt ten booften.

los. O neen , den rouwe die ons God heeft toegeveucht Ontwijffelijck beklim t de n fteylen berg van vreucht, Dat hy ons van he m worpt gefchiet maer wt ontfarmen^} Om vaderlijcke n ons t' omheifen met fy n ermefi:

Wy zij n van oordeel blint, wan t s'Heeren wi l en eyfch Meer onfer zielen ruf t zoeckt , da n 'tgemack des vleyfch.

Cor. E n fchiep h y lij f en ziel nie t in den Paradijfe?

Jos. D'ee n to t onfterflijcheyt, en d'ander to t een fpijfe Der worme n i n het graf, waero m hemoock gewis Veel weerde r onfe ziel alft fterflijck lichaem is:

De ziele keert tot God, maer na dit tijdlijc k (laven Wort ' t lichaem weder in fyn zelfde ftof begraven,

V E R L O S S I N G I S R A E L S . 1 3

En moe t gclijck he t graen in t aertrijck eerf t verrot , Verderven, ee r 't verrij d i n heerlijckheydc to t Godt : Dog on s ziel' i s een beelt fyn s heerlijckheydts zelfftandig , Die geen Tyra n e n mag verdrucken, hoevyandig ,

Gclijck on s teer e lijf, ellendig , naeck t en bloot ,

Twelck va n den menfchen boo s wert lichtelijck gedoot : Maerd'edel ziel e flact alleen in 's Heere n handen , Al wortf e hie r befwaert me t veelderleye banden , Terwijlfe in t aertfche da l ons lichae m 't leve n geeft , En in ' s lijfs hutt e vaf t heu r korr e woonin g heeft : En oft ons lichaem fchoon in alderley wellude n

En duyfen t weelde n fwom: wa t waert ? al s nie t en rufte n Ons edel zie l i n Go d de n Heere Sebaot h ?

Wat bate n ons dees winft? wanneer wy namael s 't lo t En 't alderhoogft e goe t de n Hemel moede n derve n ? ' T wor t hier dog al opt lef t geeyndigt met een derven : Gy ziet, hoe hie r het glas van onfe n tijd t verloop t Geen ballin g is hy di e een borgerfchap verhoop t

Hier namaels » zijtgetrooft , he t dien t on s al ten beden , Dat w y als wandelaers, ons herte niet e n veften ,

Op ee n verganglijck Rijck , dwaes is hy di e verkied Het tijdelijck , en daer voor he t eeuwige verheft . Cor. ^{OJRS ,} Vaders leefden we l voorfpoedig e n geluckich . Cal. Godiheeftf e ooc k al gedelt in fyn beproevin g druckicb . Cor. Noy t i n zo harde n proe f al s nu is Iacob s huys.

los. Ee n vede r dunck t fig 't fy n t e zijn he t fwaefft e cruys . Cor. Heef t Go d on s niet opt ftrengd getrede n o$;de hielen . los. H y heef t een geeflel no g waer me t h y n a de r ziele n

Den menfche harde r draft, een onverganglijck wee , Syn alderfcherpd e dae l deeckt no g i n fyne fchee , Dees waerfchouwende dra f on s ernftelijck r e vore n Opeen vee l grooter wyd , da t nieman t gae verloren ; Dus laet ons defe roe waer med e h y ons drieght Waernemen nó g in tyts, eer onfen ty t vervlieg t :

B 3 Hy

Ef P A S C H A oft e

Hy za l on s met fyn gunf t e n vleugele n befpreyen , Indien wy niet te fpaed ' on s fonde n e n bdchreyen , Gelijck al s d'eerfte weerl t die N oach a l betraent , Had z o vee l jaren to t boetveerdichey t vermaent , Sy bleven onbeweegt , al zagen f y vqor ooee n Zoo vel e Woleken fwert , zo o vel e Regenbogen , Tot ' t Goddelijc k Compa s verloopen wa s t e vroeg , En s'Hemel s grocte Kolc k d e laetfte ure floeg,

Deen beeft Go d o p geftek fy n groot e Waterfpuye n >

En all e Sluyfen vanïy n vocht e Regen buyen ,

De Meire n liepe n t ' zaem , me t all e Stroomen droef , Tot eyndelijc k ee n Ze e den Aerde n kloot begroef . Cal Oo c doen 't boos wefen he m begonft e t e verdrieten

Van die va n Gomorra en ftoute Sodomiten ,

Hy alfin s op hu n fpoo g vuyr-pijlen , damp, e n fmoock , Zoo datter niet s van bwn bleef ove r als de n roock .

los. I n tegendee l blee f Loth befchaduwt va n de viercke n Van s ' Heeren Engelen , e n Noach vande r Arcken : Dus bout u hoop* op hem , di e dees rwee Heyl'gcn pue r D'een vry t va n s' waters vloet, en d'ande r va n het vuer . Cor. 'Ti s al vergeeft gehoopt , los. Verfwijflei t nie t i n hopen.

Ccr. Ic k zi e dog geenen weg tot on s veriofring open . Cal. Ae n duyïènt middele n ' t he m nimmermee r en fchor t

Syn ermen reyeken wijf, fy n hand t is niet verkortf ^r Doen Atnmott s vader Loth geraeckt was inde handen Van Kedor Lamor s heir, en fchene n nie t fijn bande n Onbrckélijfck t e zijn ? Maer Godt d e Heere nam Tot eeni g ïnftrument de n oude n Abraham ,

Die darwaerrs bene n met fy n knechte n i s getrocken , Met keyen toegeruft, met pijlen e n met Rocken :

Maer Godt wa s fyne n Schudt j de n Hemel was fijn Vaen, Waer onde r hy da n by den ooerfprong de r lordae n

Syn vyanden aengreep , di e alre e met vertzage n Den grootfte n Capitey n ha d in de vlugt geflagen ,

Wie

V E K L O S S I K G I S R A E L S . ij

Wie niet ontvlieden mog t vk l i n fyn eygen fweer t Aldus verloften d'ee n de n andere n broede r weert , Die hee l verlaten fcheen , naer all e menfchen oordeel , Wane die d e Heer e help t beef t alrijt' t grootft e voordeel . Cor. W y hebbe n onfen laf t getrocke n zo o vee l jaer,

los. Wannee r de n tijt verfchynt , z o is Gods hulpedaer , De Heer e Zebaot h mog t we l Loths komme r ftetpen, Eer Abram oy t opirock ha d h y hem koonen belpen .

Cor. Waero m en deed by 't niet ? los. Mae r vraegdy dan waerom ? Van fyn verlodin g was de Wyfe r no g niet om :

Want God s voorzienicheyt, die eeuwelijck za l dueren , Heeft heore n tyt befteraJt , beur dagen en heur uren : Gheüjck de n Acker man 't goe d zae t in d'aerd e zaeyt , Waer van hy t' fynde r ty t de rijpe vrugte n maeyt : Godtis de n Bouwe r ooc k di e tegens ons genoege n Den acker va n ons hert kom t door Fbarao ploegen , Al wa t fteenaebtig is ver mort feit h y geheel ,

Eer da t hy in ons zaeyt fy n goed e zaeden eel,

Het zae t fyns Godclijck woorts , daer n a begraeft h y wacke r En del vet met fy n egg h het zae t inonfe n acker,

Als nu de troube l Son va n boven w t de logt

Heur ftraelcn op 'ons febiec, op dat te rijeke r mog t Syn ingezaeyde zaet is ons vrugtbari g groeyen , Hy eene n regen laet van traenen ons bevloeyert:

Zoo weerdi g zyn wy hem, daeromm e zyt getrooft , Gelijck de n Lantman , di e op hope van de n oogf t Zoo vele kommers lydt, zo dickwi b moet verzuchte n , Hy bou t e n flaeft allee n op hope van de vruchten.

Cor. Gy keeret al int beft . tos. Geef t g y ons geen geloof , Zoo proevet by u zelf, e n achtetgeënen roo f

Dat^od on s dus beproeft, w y hebben hem te loven » Al fwermen wy , «ylaes-, i n droeffeni s verfchoven ,

Naer flaven volgt'.d e ruft , nae r d roef heydt volg t devreught , W y moeten daockbiter zija, ' t z y wat ons Godt toe veught.

i6 P A S C H A oft e

Cor. Hoe onlang s ift >. dat no g de Konin g ha d vermete n Ons t e verdelgen heel , Cal. Gelijck al s aen een kete n De Leeu w gefloten ftaet, di e fyne n Meefté r viert , Niet lange r dan hywil , zo o wort van Go d beftier t 'T voornemen de s Tyrans , di e nie t en ka n volbrenge n Dan 't geen e Go d he m za t toelate n e n gehengen , Syn voorneme n heef t Go d ten wterfte n beperckt , Die door veel middelen voorfienichlijcken werckt : Den Prins van Sinear, de n Nemro t dag t tyrannic h Met fyne n Scepte r we l te trotzén wederfpanni g Het blauw e Firmament: eylacen, maer fyn hert Rees, ee r het groo t gebouw , to t boven int Geftert , En wer t va n fchaemten root , doen 't Babylon s geftame r Leem, kalck , voo r fteenen bragt, de truffel voo r den hamer Syn willen hing aen God, gelijc k 't hier merklijck bleeck . God ley t de Koninge n gelijck ee n waterbeeck :

Niets iffe r zo o gering va n al wat hie r ma g blieken , Hy heerfche t t ' zame n doo r fy n wyflelijc k befchicken : God i s alleen he t Roe r daer 't heel e Schip na zeylt , Tgerechtig Wy s compas dat nimmermee r en feylt : Zoo weyni g in ee n zaec k ghel t ' t Koninglijck e fpreken , En o f h y fchoo n yet bout, de Hee r za l ' t wede r breke n Zoo 't hem niet en bëhaeght, hu n woorden altemael Zyn krachteloo s en yl, indien fy in de fchae l

Des Goddelijcken wil s niet even op en weghen .

Cor. Gy fpreeckt u zelven en de zuyver waerhey t tegen . Cal. Waerom ? Cor. He t goddeloo s beftier va n een Tyran ,

("Nat wtwys van ti reen/daer i s God oorzaeck van .

Cal. Geenfins, in t minfte niet , 't quaetdathyma g verfchaffen , De goede ftreckt tot heyt , d e quad é t'fynder ftraften,

Niemant en is tot quae t gedwongen , gh'lijc k met f ziet, Dat alle quaet door Gods toelating maergefchiet :

' T lee d daer on s Pharao me t pijnigrrongherichtich , ( O p myn e woorden let, e n oordeelt dan voorzichtrehj i

Hem

VERLOSSING ISRAELS. IJ Hem * t fynder ftraffe dient: maer ons indien ons vroet

Dees kaftijdinge leyd t to t recht e ware boet ,

Die God hie r mede eyfcht, fis on s zoo nut e n falig , Als (y den Konin g is verdoemelijck e n dwalig.

Cor. Gy zegt nogtans, &c .

Moyfes enk Aaron.

Moys. Ontluyf t ("gelijc k ee n Iuf t da l fchoo n Dat i n den morgenfton t fy n bloeme n (lel t te n toon.

Aar. Vervrolijck t U j gelijc k d e vogelkens met lufte n De Sonne groeten als fy ftijgt wt heurde r ruften ) Gy die verlaten fcheent . Cor. Wi e oft me t vrolijcheyd Ons ongewoon begroet ? Cd. ' T zy n Amram s fonen beyd . los. O Broeder s willekom! Moys. U voorhoof t wilt ver vroyen.

Cor. Wae r in ? i n fonden druc k e n jammerliick verftroyen ? Moys. Verheft u droef gelaet , ó Ifraël , en fteeckt

Nu ' t hoof t te n Heme l op , die al u bande n breeckt , De Hee r di e is met u , die alle u ellende n

En droevi g treur-fpel kom t me t vreugt e n blyfchap enden . De God va n Abraham , Ifac, e n Iacob zelf ,

Die fyne n Troo n pilaert op 't brandend e gewelf , Is m y verfchenen in een blixemende klaerheyt .

Cor. Ie dene 't is eenen droom. Moys. Neen broeders inder waerhz Doen ic k by Sinai was hoedende myn kud

Met dee s gedoomde mick , m y herderlijck e ftut,

Zag ick 't groot Horeb s bofch een blickig vuyr omranden , ' T welck heel verteeren fcheen, e n t'zame n te verbranden:

Maer even vrolijc k loec h blae n , bloemen , kruy t en loof:

Eer defe n blixem nog voo r my n gezich t verfloof , Den donder van ee n (tem , ó wonderlijc k fpe&ake l • Verklaerde my den fin , en eyfch va n dit mirakel . Op def e wijfe , Tbofch wae r in dees vlamm e fpeelt, Daer med e is Ifraël n a 't leve n afgebeelt ,

C Di e

iS P A S C H A oft e

Die int vervolging* vuyr za l als dit Bofc h ontluyclce n >

lek wi l myn Cel y fchoon n u w t de Doornen pluyeken . Doen dreundent heel e Bofch» ic k (lont geheel bedur , Drymalen heef t de n Ber g fig bevende verfebut :

En als ick nie t en wift wae r hene q t e vervlugten, . Met ee n borftkloppig her t e n met een fwaer verzugten , En fchie r va n vreefenlag begrave n in het gras ,

Doen gaf de Heer e my te kennen wie hy was , De God t lehova zelf, de God va n onfe n Vader , Den Scheppe r va n den Al , alteen des leven ader, Den Herder Ifraéls, di e int beloofd e Land t Ons n u vervoeren wil t w t Pbaraoni s hant ,

W t a l ons flaverny. Cor. E n deed h y u gee n teecke n Van fy n Almagtighcyt , da t h y ons lee t zal wreecken^y Dat h y ontboeyen zal de n fwer m va n zoo veel duyft , Die onder Phaiao dus lange zijn gekruyf t i

Moys. I a haddy * t «elf gbezien, doen ick ontweeck z o bang*

Voor defen Staf , di e wer f een krunckekend e Slange j Een ferpentynic h die r > in wefen, nie t in fchyn , En fpoog alfin s op my beur doodelijc k feny n

Met heu r gefpiitflc tong , e n la g in t gras gefcholen , Heur ooge n vlamden als twee gloeyendige kolen , Azurig luyfterde n heu r vel, en iiv my n oog h Geleeckt d e Slang die ons Vooroudere n bedroog h Int weeldi g Parades „ want wae r f y hene n fwerfd e De groenicheyt van *t gras, e n ' t kruy t alfin s veefterfde r Als n u d e ftemme ray den Worm te g r ij pea hie t

Waft weer de» zdfdfen ftock ? gelijck g y zelve r zie t : Ten blee f hier no g niet hyr» . God (metre boven defe n Myn haa t me t lazeiy,. eniheekfe wee r genefen » En vaftelijc k beloof t ^v ho e da t ick 'u watet rey » Verkeereb za l i n bdoef , èaot fyne krag t alleyn : Op da t afe eteke daet my n woorde n volgt waragtig , U e n Pharao maer . een fteuck geloove kragti g

V E R L O S S I N G I S R A E L S . 1 9

En fchort, dee s boodfchapdan bren g ick u met der Jpoct, Met raynen broeder die my is op weg ontmoet ,

Die zelf de ftemme Gods beval to t myn verfchorting , Te fpreken neffens my voor Pharao den Koning,

En Go d heeft my gezalft een Leydfman , e n een Hoof t Van fyn verkoren Volck. Cal. De Heere zy gelooft , Die Iacob s aenfchyn n u de tranen wil afwafien , En int beloofde lant bedelven een s onf afiche n

In on s Voorvaders graf. los. D e Heer zy lof e n prijs.

Or. Wy zulle n nie t mee r zyn de r dieren aes en fpijs, Den wreeden Pharao za l ops niet mee r verheeren , Den Stamm c Iada nu aenvanget t e regeren »

Komt Iud a als een Leeu, klimt nu ten hoogden ftaet', Verciert u met een kroon, en Konincklijck gewaet »

Den gulden Sccpfe * grypt* wan t Gód is ons Verzorger , Wy zy n geen Slaren meer, elc k Hebre e is een Borger Int zoet beloofde landt, daer de Iordane ftroomt, Daer ick in mynen flaep zoo dick va n heb gedroomt:

Ach Ianggewenfchte vreucht, Cal. Ach henchehjcke tyding, Nu ftraelt den blyden dag» de n dag» va n ons verblydiög, los. E n g y twelf-ftammig vöick verfmoor t wel in u verugt'

Als gv di t hooren zulf. Cor. Ho e zal dan me t geneug t Den Donde r van dees ftem zoet i n u ooren klincken ? Als gy alree den giants ziet van u vryheyt hlincken.

Moys. Gaet boodfchapt den Hebreen hun wtkomft, want int Hof Des Konings, gae n wy beyd' verzoecke n on s verlof .

Cor. E n zo-hy't uomzeyt. Aar. Te n mag hem geenfins baten:

Want door God s ftercke hafit zo moet h y on» verlaten . Bm».

C H ' O O R ,

Als d e Zee valr oqgdhrftnith Stormt, e n worpc henr baren fchnymich

Na den Hemel aï verbaef?, Als den Schipper hoort de bnyen Van den Noord wind'rfrrindtaborfuyen,

k d e (like eerft aldernaeft

Zoo oock öwtor waaneer hy droeve Stelt in't hard e vaw fyn proeve T'menfchelijc fckepfdi «'eenemaal, Is fyn guititefoo weUnader, En gelijck een ftfledwh Vader Zoo verzach t tw al' bun quad.

C » N a

to

C H O OR.

Na fyn toornicbeyt ontfteken, 7al b y weer fy n pijle n breken, Kn na fyn kaftyding fcbier;

Na fy n ftraffinge weldadich Worpc h y wederom genadich Al fy n roeden in bet vyer.

Want in droefheyt e n ellenden Zal d e menfch tot God fig wenden:

Maer i n weelde e n voorfpoedt zad t Zal h y wederom vergeten

s' Heeren goetheyt ongemeten >

Wyckende van fynen padt.

Dat ons God dan proeft ten left en, Dienet al to t onfe n beften ,

Oft men' t fcboo n foo niet begrypt : Zal de n Wyngaert vrugtbaer groeyen, Och men moet hem welbefnoeyen, Eer fyn gulden vrugte rypt.

Naer een biter fauflf e fcbele , Zal de n boning onfe kel e Smaken zoeter e n beluft.

En na ' t lan g geduerig flaven Ligt den moeden zagt begrave n Inilen fchoot va n (tille ruft.

'Die den Hemel meeft beminnet, Dien hy alderliefit befinnet , Mceft van droefheyt wer t befpoelt : 'Tmoedig Peerdt dat inde n ftalle I s wtmuntig boven alle,

Meeft fyn s Heere n fpooren voelt.

Ift da n vremt da t God de Joden Inde trane n van veel node n Heeft gewaffche n rey n en klaer:

Nu de n tijt ooc is.verfchene n Keert in blyfcha p a l bun weenenen, Nu is hunnen Troofte r daer .

Want God voor veel jaren Mofen Amrams fone heeft verkofe n Tot ee n Troofter Ifraels : Ziet eens hoe hyhe m om-ermde >

Hem omhelfde n en befchérmde Voor Pharao s gramfchap hels.

Doen d'afgonftigbey t d e fonen Jacobs , zonder te verfchoonen ,

Sweert e n water overgaf . Doen het mocderljckc bert e

Iochebeds zag me t vee l fmerté Molis wie g aen voor fyn graf.

Doen d e moeder beu r foons leve n Moeft d e baren overgeven,

Als f y ha d heur kint gekuft, Doen d e moederlijck e zorge n Lagen met heu r kint geborge n In net kiftjen ongeruft .

Doen f y moef t beur zelf verliefen, Van twe e quaden ' t beft te kiefen, Met een droef adie u tenoo, Riep, ick hop e in defe golven Meer medoge n is gedolven Als i n s'Konings herte fnoo .

God ho e langs hoe goedertierder Van dit fcbeepke n wa s de Stierder Zelf, me t eene wefter wint , Die bet blies hoe lang s ho e locbte r Inden fchoot van s'Koning s dochter, Voor een Engel en geen kint.

'Tkint dat ïagmen weder dorften Naer fyn eygen moeders borften, 'T wies i n alle fchoonheyt op , In fyn voorhoof t ftont gelettert Hoe ' t de n Pharao verpletter t Noch vertrede n zou den kop,

'T groeydc n op in manlijcheden En van herren heel befnede n Voor des Hofs welluften hy Koos i n ballingfchap t e fwermen ,

En den Hebree re befchermen In fyn droeve flavemy.

Als hy hierom moeft vervluchten , En i n Madians gehuchten

Weyden 't Herderlijck e vee:

Als den ty t nu wa s voor handen Dat de n Heer fyn offerhanden Eyflchen zo u van den Hebree,

Zoo verfchynt he m van den Hemel By Sina i 't licht gefcheme l

Van de s Heere n heerlijckheyt, God laet hem fyn ftemme hooren, Op da t hy fy n wtverkore n In bet landt Canaan leyr .

Op da t fy dae r zonder fmette n Onderhouden fyne Wetten ,

EQ

C H O O R . a i

En he m lieflijc k me t wierooc k Eenen zoete n reuck toebrengen , En me t Boeke n bloet befprenge n Syn Altare n met gefmoock .

Op da t danckbaer onverholen Wyder al s tuffchen d e Polen

' T Hemel-lich t de n nacht befchaemt , Al fy n groot e wonder-dade n

En fy n goerbey t vo l genaden Over al mocht zyn befaetnt .

Dat de n menfche fteedts mocht haken >

Om bie r bove n t e gerake n Daer 't be m alles loof t e n pry ft,

„ Acht he t aertfe h da n vee l gheringhe r

„ Als He t Hemelfch , daer d e vinger

„ Van fy n zoete wet o p wyft .

HET TWEED E DEEL .

Pharao den Koningh, Tiphus ende Serax, Vfoom- bedieders ende Toovmaers.

Den laetft geleden nach t ( wat hoe f ick my te veynfen ) Heeft my belemmert fwaer me t veelderly gepeynfen , Gelijck d e groote kroon gemeynelijck aenkleef t De zor g die al tijdts met veel zorgen om ons fweeft ,

De zor g die s'Koninc x hoof t me t heure n fwer m verduyfelt , En me t ee n fterek geblas fteeds in fy n ooren fuyfelt .

Wanneer d e fchaduw valt , en dat het fterflijck Dal Snachrs vleugelen befpreet, zooflaep t de n groote n Al , De Son inThetis fchoot, 't gedierte met vermaken In fyn e hole n ruft , 't gevogelt ind e tacken

Syn vlercken hangen laet : maer 's Koninc x Majeftey t Doch nimmer ruft orahelft, oft zoo h y wert verleyt Door eenen zachten flaep , en d'oogen kom t t e fluyten , Zoo maeck t fyn zorge noch, en fluyt fyn ruft e buyten , Als hy int bedde fwemt i n Lethes ftillen ftroom,

Syn zorgen werden ijl verkeert in eenen droom.

My docht in mynen flae p ick o p de n grooten wagen Wert lang s het roode Meyrs fchum-zandic h ftrant gedragen In volle wapeniogh, e n ruftingh t'eenemael ,

Gelijck wanneer de Moor ontziet myn bloedich ftael , Den Hemel wa s gevaecht blau, helder , e n azurig, En Phcebus zach i n Zee fyn fpiegel ftralen vurig,

C 3 Het

P A S C H A oft e

Het weder loeg elck toe , me n hoorde n gee n geruys , Zephyrus na u verblie s een golfken me t gedruys , De fchepen lage n ftil, da t na u Neptune s gilde n Voor 't windeloof e wee r ee n zeyl wtfpanne n wilde n , ' T gefpa n va n myn e koet s den breyde l ga f gehoor , En telde n , zoo het fcheen, hu n flappen ó p he t fpoor , Als op het onverfienf t he t Mey r befton t t e bruyfle n Dat geen e kielen fich na 't roe r en lieten kruyflën , Den fturen Boreas begonft flocx w t der Ze e

' T grijs-fchuymic h bae r gebereht e t e brengen o p de ree , Den Heme l wer t beklee t me t droeve duyfte r woleken , En ' t voorhoof t vand e locht omftort me t fwert e kokken , Een doncfee r nach t zey l blint befchaduwde den dach , Dat ' t lich t alfins verdween, oft zoomen fchynfe l zach , Waftblicxem wcderlicht , da t metee n flinc x geflicke r Iupijn va n boven wierp» me t eyffdlijck geklicker , Den donde r dreunden me t een dommcli g geklack ,

Dat Sirt , klip, rots*, en ftrant Neptunu s gramfcha p brack, Die met fy n gaffe l fcheen de n Heme l t e beklimme n , En wederm i Fjrmamept in t roodedie p i e fwemmen , De Triton» trompte n o p hun groote water-fchulp , Dat yede r Palwmr d e Gode n rie p o m hulp ,

De fchepe n ftegen op genad e na d e Pole n

En haó^kn *t wijs cornpas, e n 't roer den wint bevolen . De paerden zagen n.au ooek d*onweers ftormen leep , Den voerma n hoefden- toom> noeh breydel , nechrefweep , Sy vlogen even dul, een langdurige wijf e

Als wt een fchijtfeben boo g de n onbedwonge n pijle , Veel fnelder aïsdt e wint > veel fneldtef al s dte ftroom Schoof op vtt9 radere den heilage n Diffelboo m

Hot, hor , a l breydetoos dfcn wage n henenghpten , Ont ziefidf e noeh de kroon, noch Scepte r va n Egypten : Wat ' s Kooine » Koecfe r oo k gebaewt e ©ft f uy«te riep, De redeloofe vluehsaJ ^{CYCI *} fwymkb liep ,

N

V E R t o s s i H Q I S R A E L S . * ; Nu bin nu buy ren fpoors , a l fonder wec h te peyien ,

Geen fchip ons volgen mocht me t opgeblafe n zeylen . Dus fVoof den yoortoch t vaf t al s eener » water-vlie t Die vant gebercht e valt, to t daerme n Fharo s zie t Weerhoudeloos verbaef t i n hunne n loo p ten vollen , Gelijckmen eene n fteen ziet vande klippen rollen, Hoe 't grondeloof e die p meer zant9 en waters fpoog , Hoe heftige r verfchrick t elc k ro s om zeerfte vloog, Tot doo r he t ftorm gebla s een Crocodill e ftrartden., De grootfte di e hier oyt gezie n mocht zij n te landen , Dicht aende n boort de s (baars , int min ft van drymael vij f Cubiten, ove r fterck g e wapent o p het lij f

Met dobbel fchelpen hert, ' t hoof t zeltfaem omaenfchouwen , Zoo eyflTelijc k e n groo t da t he t elck ded e grouwen ,

Scherptandich inden mont : zo haef t ons lacht verna m Dit zeltfae m monfte r , 't welc k heel heftig na hu n quam , Sy hunnen loop op nieus verdöbbetde n Verbolgen ,

De koetfe mocht gefwint hetr r o p he t fnelft e volgen , Alft koppe l honden hee t het Hert volg t op d e hiel, Tot da t een holligbeydÉ den wage» weder hiel,

Waer doo r f y wt 't gefpan va n hun gareele n raeckten , En krack ) krack , to t tweemaelde n groete n wagenkrae&en , Die eyndelijc k verfwsek t ^T nie t wederhoude n moch t

Met m y Rack-op het Grant de beenen ind e locht ! Hier lach de diiïei, gins het fpeeck , e n dae r de raden , Tot ic k my froorgen s van Morpheu s vont verraden .

Den droo m bedkt wa t vreemts , hoe we l hy zomtijt s liegt , En me t fijn Iden ate een fchaduwe vervliegt ,

Want onlanc x zy n gefien d e dreygend e Cometen , Verfcheyden beeltfel s oock van bloedi e Planere n ^y En to t dr y nachte n to e een geeftelijc k gefpooc k Is voor wijn flaeps gelicht verfwene n al s den roock : De Pyramiden va n de Koninglijck e grave n

Drycaak» zijn beweegt, een vlucht va n fwarte rave n

't Meyr

14 P A S C H A ofte .

't Mcy r opgeworpen heeft , graf-vogels di e graf gra f Egypten dreygen gru w met d'een of t d'ande r ftrat De grootft e Zarcke n Vand e Tombe n zij n gerete n , En ' t nar e Kerck-hof heef t doods-beender s opgefmeten ,

Ifidis heylig h beelt . tot voorfpe l va n ons leet , Heeft eene n rege n vocht va n bloedig fwee t gefweet ! Ofiris n a de n Ny l heeft fich gekeer t verbolge n , Ontwijffelijck hie r na moet d'een oft d'ander volgen : Gy Sienders , m y den gron t va n defe zaec k verklaert . Tiph. De n Koning fy hier in bekommert noc h befwaert .

Serax. De n droom rijf t w t een hert beflommert met veel zorgen.

Thar. Hy rijf t wae r w t h y wil , watifferi n verborgen ? Tiph. Gantfc h nie t grootmogent Vorft .

Paar. Nochtan s de n droom bedie t

En wijft o p 't gee n daer na e gemeynelijck gefchiet .

Tiph. Pilae r van 't grootft e rijck, d e droome n zijn verfcheden , En eens-deels anders niet da n ydelhey t verbreden •, Ten and're n Prophetifch , Voorlooper , dien s gebaer

De komft boodfcnappe n va n de fuyver waerhey t klaer ; Ten derden , twijfelijck , e n doncke r in t aenfchouweri , Daer niemant , dan die wil, 't geloov' öp hoef t t e bouwen : Nu ' t beel t van s ' Koninc x droom , te n aenzien ongewis , Van yl, e n twyfFe i t'faem i n een verfmolten is ,

Zoo datter nie t e n waer yet fekers wt t e ramen.

Serax. Belangend e 't gefpoock met dee s voorteeckens t'famen , Een deele fchyne t we l to t quae t t e zy n geneycht ,

En ach t wy werden va n de Goden du s gedreycht , Om da t wy zuymich zy n , en werden lanc x höefloffe r Int heylige gefmoock e n dienft va n onfe n offer ,

Om d'ande r Gode n ftraf t'ontflaen e n maken quij t Op de n Altare n di e den Priefters toegewij t

Bevolen zijn va n outs , de n Konin g to t ee n teeckef t Van boet , hu n heylig doe het offer-vuy r ontfteken , Op da t den Heme l ( die ons dreyge n fchynt mét wee )

Sy«

V E R L O S S I N G I S R A E L S . 2 f

Syn ftaet mach wederom bekleeden me t der fchee , End' offerhanden al s een zoete n reuck öntfangen - Wechnemende d e ftraf, die toornich fchynt te hangen Ons alleen boven 't hooft: dat oock den Koning wee r De Godfdienft, die allencx vervallen meer en meer Is i n het gantfche Rijck , o p nieuws moch t wederbaren Geheel op ' t oud gcbruyck va n over vele jaren,

Dat oock des Heylichdoms hoochtij t by yeder mocht Devotich zijn geviert, en alles wederbrocht

Wert op den ouden voet, &c .

Moyfis endt Aaron tot Pbaraó.

Moys. _ Groot honin g vande ((randen

Des Nyls , de n Koning die den Scepter voer t in hande n Van Hemel , Aerd , e n Zee, di e uwen glantz verdooft , Der Koningen Monarch, e n aller Frince n Hooft ,

Heeft ons gezonde n hier.

Phar. Wien s Scepter oft wiens Kroon is

Ontzieneliicker als den Rijcx-ftaf Pharaoni s ? Moys. 'T onfterflijck wefe n zelfs, de Heere Zebaoth.

Phar. Wi e kente r neffen s my een grooter Hee r oft Godt?

Breyt fich myn Heerlijckhey t nie t wt aen alle kanten . Aar. Va n een almachtig Hee r w y beyde zyn Gezanten, Van Godt die fijnen Troon op ' s Hemels vou t pilaert . Phar. Regeer t hy inde Locht , ick heerfch hier op der Aerd.

Aar. H y i s die 's Hemel s loop ftiert op de hooge Polen.

Phar. Ic k denck gelijc k d e Ny l omdraey t de water-molen.

Aar. H y is den Donder-god, e n blixemende licht .

Phar. De n Donder is myn ftem , den bliexe m my n geficht . Aar. Sy n Godelijck woor t beweegt de blauw e Firmamenten . Phar. He t Aerdnj c fchut e n beeft va n myne dreygementen:

Wat ift da t gy verzoeckt? Zie t wien gy rebelleert.

Aar. D e God van Abraham op Pharaö begeert

D Da t