4. Financiële verantwoording
4.1 Inleiding
De financiële verantwoording geeft inzicht in de gemeentelijk financiën en ontwikkelingen ultimo 2009. Daartoe wordt een samenhangend inzicht in de ontwikkeling van de exploitatie en de belangrijkste vermogensbestanddelen geboden. Na een presentatie van de gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling, volgt de balans met een uitgebreide toelichting op de verschillende balansposten. Daarnaast wordt er een algemene beschouwing gegeven op het resultaat, de ontwikkeling van de baten en de lasten en een analyse op programmaniveau tussen de werkelijke baten en lasten versus de door de Raad geautoriseerde budgetten.
Stelselwijziging
Met ingang van boekjaar 2009 is conform besluitvorming van de raad op 15 december 2009 een stelselwijziging doorgevoerd met betrekking tot de afschrijvingsmethodiek die toegepast wordt bij vastgoed. Vanaf 2009 wordt vastgoed annuïtair afgeschreven. Tevens is wordt bij vastgoed een restwaarde gehanteerd. Toepassing van de stelselwijziging heeft als gevolg dat de ter vergelijking opgenomen cijfers van 2008 zijn aangepast aan het nieuwe stelsel.
4.2 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen
De balans wordt opgesteld in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten 2004 (BBV), welke op een aantal uitzonderingen na is gebaseerd op de verslaggevingvoorschriften volgens het Burgerlijk Wetboek, boek 2, titel 9.
Programmarekening
De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
Activa
Vaste activa
• Op vaste activa met een beperkte gebruiksduur wordt afgeschreven volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde;
• Vaste activa met een onbeperkte gebruiksduur worden niet afgeschreven;
• Afschrijven geschiedt onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar;
• Naar verwachting duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen.
Immateriële vaste activa
Het betreffen de kosten van onderzoek en ontwikkeling en het saldo van (dis)agio. De kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen worden direct ten laste van de exploitatie gebracht. De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, vermindert met de op deze basis berekende afschrijvingen. De kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief worden lineair afgeschreven in ten hoogste vijf jaar.
Materiële vaste activa
Het betreft hier vanaf 1 januari 2004 voornamelijk investeringen met een meerjarig economisch nut. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden volgens de financiële beheerverordening met uitzondering van (onder andere) de verkeersregelinstallaties, verlichtingsinstallaties en reconstructies aan bruggen niet geactiveerd, tenzij de raad in bijzondere gevallen anders beslist. De materiële vaste activa met een
economisch nut zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de op deze basis berekende afschrijvingen. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de onttrekkingen aan reserves in verband met dit actief.
Tevens zijn de berekende afschrijvingen (op basis van de verkrijgings- of vervaardigings-prijs) in mindering gebracht.
De overige materiële vaste activa worden afgeschreven volgens de lineaire methode. Afschrijving op basis van jaarlijks gelijkblijvende annuïteiten komt uitsluitend voor bij installaties en (welzijns)accommodaties met huurtarieven en interne doorberekeningen.
Financiële vaste activa
Het betreffen kapitaalverstrekkingen, verstrekte leningen met een looptijd langer dan een jaar en bijdragen aan activa in eigendom van derden.
Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De leningen u/g zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De bijdragen aan activa in eigendom van derden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de op deze basis berekende afschrijvingen. De bijdragen aan activa in eigendom worden lineair afgeschreven.
Vlottende activa
Voorraden
De onderhanden werken grondexploitatie zijn opgenomen tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de opbrengst wegens verkopen. Echter indien de marktwaarde duurzaam lager is vindt waardering tegen de marktwaarde plaats. Ook de overige voorraden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of duurzaam lagere marktwaarde.
Vorderingen
De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van de voorziening voor oninbaarheid voor de belastingdebiteuren.
Liquide middelen
De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien niet anders vermeld, zijn zij direct opvraagbaar.
Overlopende activa
De overlopende activa zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
Passiva
Eigen vermogen:
• Algemene reserve
De algemene reserve dient als algemene buffer om toekomstige tegenvallers te kunnen opvangen.
• Bestemmingsreserves
Onder een bestemmingsreserve wordt verstaan een reserve waaraan door de raad een bepaalde bestemming is gegeven. Het gehele bedrag van de bestemmingsreserves ultimo het jaar dient onderbouwd te zijn met bestuursbesluiten van de raad dan wel opgenomen te zijn in het voorliggende voorstel tot resultaatbestemming.
• Resultaat na bestemming
Het resultaat na bestemming is het resterende resultaat na reeds bestemde mutaties in de reserves. In het jaarverslag wordt een voorstel gedaan tot bestemming van het saldo.
Voorziening onderhoud
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies.
De egalisatievoorzieningen onderhoud hebben betrekking op het planmatig onderhoud aan de gebouwen en is bedoeld om schommelingen in de lasten op te vangen. De jaarlijkse dotatie ten laste van de winst- en verliesrekening is gebaseerd op de meerjarenraming van het planmatig onderhoud, die een meerjarige periode beslaat. De periode varieert per activum. De overige onderhoudskosten aan de gebouwen, machines en installaties zijn rechtstreeks ten laste van de programmarekening verantwoord. In de paragraaf “onderhoud kapitaalgoederen” die is opgenomen in het jaarverslag is het beleid ter zake nader uiteengezet.
Langlopende schulden
De langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, vermindert met de al gedane aflossingen. Vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer.
Kortlopende schulden
De kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.
Borg- en Garantstellingen
Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen.
Overigens is in de toelichting op de balans nadere informatie opgenomen.
4.3 Balans
4.3.1 Inleiding
De balans met de toelichting verschaft op systematische wijze informatie over de samenstelling van de bezittingen (activa) en schulden (passiva) aan het eind van het begrotingsjaar en over de ontwikkelingen daarvan. De gemeente is niet vrij in het kiezen van de vorm bij het opstellen van de balans. Deze is vastgelegd in het BBV.
Activa
De activa op de balans zijn de bezittingen van de gemeente en bestaat uit vaste en vlottende activa. Op de passiva-zijde van de balans staan de schulden vermeld.
Ook deze zijn te splitsen in vaste en vlottende passiva. Het onderscheid tussen de vaste en vlottende activa en passiva is dat de vaste activa en passiva een looptijd hebben van langer dan één jaar.
De vaste activa is onder te verdelen in (im)materiële en financiële vaste activa. De materiële vaste activa zijn gesplitst in investeringen met een economisch nut, en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. De financiële vaste activa bevat alle financiële bezittingen van de gemeente, zoals aandelen, deelnemingen en verstrekte langlopende geldleningen.
De vlottende activa bevatten alle vorderingen met een looptijd korter dan één jaar.
Onderdelen hier zijn de voorraden goederen en grond, het onderhanden werk dat later geactiveerd wordt, de saldi bij de bank en in de kas, de debiteuren en de vooruitbetaalde bedragen.
Passiva
De vaste passiva is onder te verdelen in het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Het eigen vermogen bevat de algemene reserve, de bestemmingsreserves en het saldo van de rekening. Het vreemd vermogen kan worden onderverdeeld in voorzieningen, vaste en vlottende schulden en overlopende passiva. Essentieel van vreemd vermogen is dat er voor de gemeente een verplichting bestaat. De vaste schulden zijn onderhandse leningen bij derden, zoals banken, pensioenfondsen en bedrijven. Deze leningen hebben een looptijd van meer dan één jaar.
Vlottende schulden zijn alle crediteuren en het rood staan op de bank. De overlopende passiva zijn vooraf ontvangen bedragen, die betrekking hebben op het volgende jaar.
Algemeen
Uit de balans in deze jaarrekening blijkt dat het eigen vermogen (reserves en voordelige rekeningsaldo) is afgenomen van € 556 miljoen eind 2008 tot € 532 miljoen eind 2009. Deze afname heeft effect op de vermogenspositie. Een oordeel over een vermogenspositie kan worden gevormd door bepaling van de solvabiliteitsratio. Solvabiliteit kan daarbij worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte en lange verplichtingen te voldoen. Hiertoe wordt aan de hand van de balans het eigen vermogen uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen. De ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen dat als buffer dient voor het opvangen van eventuele tegenvallers. Het eigen vermogen van de gemeente Dordrecht grotendeels bestaat uit bestemmingsreserves waarover niet vrijelijk kan worden beschikt.
Indien het eigen vermogen per eind 2009 wordt uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen leidt dit tot een ratio van 66% wat kan worden gekenmerkt als uitermate solide (eind 2008 71,3%).
4.3.2 Balans per 31 december 2008
ACTIVA
VASTE ACTIVA
Imma t erië le va s te ac t iva 0 0
Kosten sluiten geldleningen 0 0
Kosten onderzoek en ontwikkeling 0 0
M a t eriële va st e ac tiv a 4 05 .16 8 35 2 .8 3 3
Investeringen met economisch nut
gronden uitgegeven in erfpacht 18.130 18.317
overige investeringen met een economisch nut 356.859 306.186
Investeringen met maatschappelijk nut
grond-, weg- en waterbouwkundige werken 23.649 22.205
overige investeringen met een maatschappelijk nut 6.530 6.125
F inanc ië le v as t e a ct iv a 178 .82 2 18 7 .0 6 9
Kapitaalverstrekkingen aan:
Deelnemingen 19.837 19.988
Gemeenschappelijke regelingen 0 0
Overige verbonden partijen 18 18
Leningen aan:
Woningbouwcorporaties 21.320 22.914
Deelnemingen 1.409 1.713
Overige verbonden partijen 666 714
Overige langlopende leningen 13.660 14.059
Overige uitzettingen met een
rentetypische looptijd ≥ 1 jaar 120.440 126.540
Bijdragen aan activa in eigendom van derden 1.473 1.123
T O T A A L VA ST E A C T IVA 5 83 .99 0 53 9 .9 0 2
VLOT T EN D E A C T IVA
Vo o rra de n 129 .67 0 118 .5 9 6
Grond- en hulpstoffen:
Niet in exploitatie genomen bouwgronden 56.311 49.430
Grond- en hulpstoffen 0 6
Onderhanden werk:
Bouwgronden in exploitatie 73.020 68.822
Gereed product en handelsgoederen 784 677
Vooruitbetalingen -445 -339
Uit zet t ingen me t
ee n re nt e t ypisc he lo o pt ijd < 1 ja ar 59 .716 6 7 .4 4 3
Vorderingen op openbare lichamen 29.419 38.627
Verstrekte kasgeldleningen 0 0
Rekening-courant verhoudingen met
niet-financiële instellingen 0 811
Overige vorderingen 30.268 27.976
Overige uitzettingen 29 29
Liquide m iddele n 6 5 6 5
Kas 65 65
Bank 0 0
Giro 0 0
Ov e rlo pe nde a c tiv a 30 .70 2 5 2 .4 8 5
Nog te ontvangen bedragen 29.652 36.845
Vooruitbetaalde bedragen 1.050 15.640
T O T A A L VLOT T EN D E A C T IVA 2 20 .15 4 23 8 .5 8 9
T O T A A L A C T IV A 8 04 .14 4 77 8 .4 9 1
2008
Balans per 31 december 2009
(bedragen x € 1.000) 2009
PASSIVA
VASTE PASSIVA
Eigen ve rmo ge n 5 31.54 6 55 6.18 9
Reserves:
Algemene reserve 38.887 44.145
Bestemmingsreserves voor egalisaties van tarieven 214 285
Overige bestemmingsreserves 488.871 505.346
Resultaat nog te bestemmen 3.575 6.413
Vo o rzieninge n 13 .73 6 8 .4 2 2
Voorziening voor verplichtingen, verliezen, risico's 121 1.124
Onderhoudsegalisatievoorzieningen 9.299 1.701
Door derden beklemde middelen met een
specifieke aanwendingsrichting 4.317 5.598
Va s te sc hulden
me t e e n rent et ypis che lo o pt ijd ≥ 1 jaa r 109 .74 2 111.7 9 7
Obligatieleningen 0 0
Onderhandse leningen van:
Binnenlandse pensioenfondsen en
verzekeringsinstellingen 0 0
Binnenlandse banken en overige
financiële instellingen 109.692 111.747
Binnenlandse bedrijven 0 0
Overige binnenlandse sectoren 0 0
Buitenlandse instellingen 0 0
Door derden belegde gelden 0 0
Waarborgsommen 50 50
T O T A A L VA ST E P A S SIV A 6 55 .02 4 67 6 .4 0 8
VLOT T EN D E P A S SIV A
N e t to vlo tt e nde s c hulde n
me t e e n rent et ypis che lo o pt ijd < 1 ja a r 99 .94 7 3 7 .5 5 6
Kasgeldleningen 80.000 0
Bank- en girosaldi 2.170 12.525
Overige schulden 17.777 25.031
Ov e rlo pe nde pa ss iva 49 .17 3 6 4 .5 2 7
Overlopende verplichtingen 18.352 14.722
Vooruitontvangen bedragen van Europese en 24.674 38.105
Nederlandse overheden
Overige overlopende passiva 6.147 11.700
T O T A A L VLOT T EN D E P A S SIV A 149 .12 0 10 2 .0 8 3
T O T A A L P A SS IVA 8 04 .14 4 77 8.4 9 1
Balans per 31 december 2009
(bedragen x € 1.000)
2009 2008
4.3.3 Toelichting op de balans ACTIVA
Aan de activazijde van de balans worden de bezittingen van de gemeente Dordrecht weergegeven. Onderstaand figuur maakt inzichtelijk uit welke posten de activazijde van de balans per 31 december bestaat.
1. V a s t V 2.
3.
4.
Vaste activa
Het relatieve aandeel van materiële vaste activa aan de activa zijde van de balans is in 2009 toegenomen van 45 % tot 51%.De relatieve aandelen van andere activaposten zijn in 2009 licht gewijzigd ten opzichte van 2008. Onderstaand wordt op hoofdlijnen een toelichting gegeven op ontwikkelingen van de activazijde van de balans. Voor een meer uitgebreide toelichting wordt verwezen naar de Staat van Activa.
Immateriële vaste activa
Er zijn geen immateriële activa meer.
Materiële vaste activa met economisch nut
De materiële vaste activa met economisch nut bestaan uit de volgende onderdelen:
Het verloop van de waarde van activa met economisch nut wordt in onderstaande tabel weergegeven.
Materiël e vas te activa 51%
Fi nanci ële vaste activa 22%
Voorraden 16%
Vorderingen en liqui de middel en 7%
Overlopende activa 4%
A ct iv ac at e go rie 3 1-de c- 09 1-ja n- 0 9
Erfpachtgronden: 18.130.000 18.317.000
Gronden en terreinen: 22.784.000 22.218.000
Woonruimten: 4.463.000 2.627.000
Bedrijfsgebouwen: 237.760.805 191.931.000
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken: 77.071.000 77.224.000
Vervoermiddelen: 904.000 840.000
M achines, apparaten en installaties: 7.278.000 6.156.000 Overige materiële vaste activa: 6.598.000 5.191.000 T o ta a l: 3 74 .98 8.8 05 3 24 .50 4 .0 0 0
Waa rde Inve st e ring
D e s-
inv es t ering A fs c hrijving
B ijdrage n de rde n
A f wa ar-
de ringe n Wa arde A c t iv a ca t ego rie 1- 1-2 00 9 2 00 9 2 0 09 2 00 9 2 0 09 20 0 9 3 1-12 -2 0 09 Erfpachtgronden: 18.317.000 - 187.000 - - - 18.130.000 Gronden en terreinen: 22.218.000 1.102.000 536.000 - - - 22.784.000 Woonruimten: 2.627.000 1.934.000 - 98.000 - - 4.463.000 Bedrijfsgebouwen: 191.931.000 56.157.000 1.153.000 6.358.000 - 2.800.418 237.760.805 Grond-, weg- en waterbouwkundige werken: 77.224.000 2.444.000 32.000 2.565.000 - - 77.071.000 Vervoermiddelen: 840.000 228.000 - 164.000 - - 904.000 M achines, apparaten en installaties: 6.156.000 1.777.000 42.000 613.000 - - 7.278.000 Overige materiële vaste activa: 5.191.000 2.583.000 8.000 895.000 - 273.000 6.598.000 T o t a al: 32 4 .5 0 4.0 00 6 6.2 25 .00 0 1.9 5 8.0 00 10 .6 93 .00 0 - 3 .07 3 .4 18 3 7 4.9 88 .80 5
De Gemeenteraad heeft in december 2009 besloten tot een andere wijze van afschrijven van complexen bij het Vastgoedbedrijf van de gemeente Dordrecht. Alle complexen worden vanaf 2009 annuïtair afgeschreven, waar voorheen een lineair afschrijvingsysteem werd gehanteerd. Daarnaast wordt bij een aantal complexen in de berekening van de afschrijving rekening gehouden met een restwaarde. De stelselwijziging heeft in de balans per 1 januari 2009 tot wijzigingen geleid. De boekwaarde van vaste activa met economisch nut is met € 4.500.000 naar boven bijgesteld tot € 191.931.000.
Daarnaast heeft een aantal afwaarderingen in het boekjaar plaatsgevonden. De belangrijkste afwaardering is de aframing van de boekwaarde van het Energiehuis van € 2.500.000. Aan de passiva zijde van de balans heeft de stelselwijziging invloed gehad op de bestemmingsreserves.
De grootste in het boekjaar gedane investeringen zijn (bedrag x miljoen):
Gro nd- weg- & wat erbo uwk undige we rke n
PROM : Rioolprogramma 2008 1.512
Rioolvervanging 2007 1.263
Rioolvervanging 2009 810
LP: WKO-Gemeentelijk Deel COL U.A. -737
Rioolvervanging 2006 -755
Diversen 351
T o t ale inv gro nd,weg- e n wa te rbo uw
20 0 9 2 .44 4
Ov e rige ma t erië le va s te ac t iv a
Herinrichting oude aula 889
Aanpassing vergadervleugel overig materieel 10 jr 519 Inrichtingskosten HOF 10-12, TT 1572 234 IHP Brandveiligheidsmaatregelen 2008 t/m 2012 223 Inrichting gebouw wijkcentrum Wielwijk 137
Inrichting/verhuizing NH 26 DM 124
Diversen 457
T o t ale inve s te ring o v . m at e rië le v as t e
ac t iva 2 .58 3
Gro nden & T erreinen
Corridor Stadspolders 1.714 Brandts Buijsstraat 12 117 M erbau 263 103 T o t ale inve s te ring gro nde n & te rre ine n 1.93 4
B e drijf sgebo uwen
Sportboulevard 26.027 Dordrechts M useum 8.886 Parkeergarage Achterom 4.330 Sportgebouw Leerpark 4.016 M FA Oud Krispijn 3.085 Enecokantoor 2.507 Hellingen II 2.220 RPM I Het Tij 1.942 Achterom 77 1.912 Energiehuis 1.580 School Vest Waterbeekstraat 1.324 Nieuwbouw IBS IKRA 1.279 Aanpassen vergadervleugel I Bouw 1.191 Bonbondoos Chico M endesring 1.018
Uitrukpost Brandweer Leerpark 918
Papeterspad 745
Brand R.Kiplingerf & Selma Lagerloferf 681
Parkeergarage Sportboulevard - installaties 619
Parkeergarage Sportboulevard 613
Renovatie brandweerkazerne 505
M ultifunctionele Stadsboerderij 463
Restauratie Berckepoort 436
Van den Broek-erf 30 uitbreiding 422
Diversen 379
Nieuwbouw Beatrixschool 360
Nieuwbouw loods Reeweg 333
Renovatiegebouw Reeweg Oost 284
M ahonie 10 246
Renovatie Voorstr 1991 240
Wijnstraat 237 225
Verbouwing Nieuwe Haven 26 174
Voorstraat 123 168
Pand Achterom 160
M aasstraat 23-25 153
M unt 5 139
Wijnstraat 119 136
Noorderkroonstraat 160 135
Julianaschool nieuwb.Goudenregenstraat 126
Wijnstraat 115 119
Nieuwbouw Beatrixschool 117
Wijnstraat 115 119-
Noorderkroonstraat 160 135-
Wijnstraat 119 136-
M aasstraat 23-25 139-
M unt 5 153-
Voorstraat 123 168-
Johan de Wittgymnasium, Oranjepark 11 aanpass1IHP 175-
Wijnstraat 237 225-
Renovatie Voorstr 1991 CBK 240-
M ahonie 10 246-
Verbouwing Nieuwe Haven 26 252-
Nieuwbouw loods op sportpark Reeweg 253-
Van den Broek-erf 30 uitbreiding 422-
Restauratie Berckepoort 436-
Renovatie brandweerkazerne 505-
Papeterspad 745- Achterom 77 - 103 1.912- Aankoop gebouw Hellingen II 2.220- Enecokantoor 2.507- M FA Oud-Krispijn, Gebouw Jacob M arisstraat 3.085- T o t ale inve s te ring be drijf s ge bo uwe n
20 0 9 56 .14 0
De belangrijkste desinvesteringen in boekjaar 2009 in economisch nut worden in onderstaand overzicht categorisch vermeld. ( bedragen x
€ 1.000 ).
Materiële vaste activa met maatschappelijk nut
De materiële vaste activa met economisch nut van de gemeente Dordrecht bestaan uit onderstaande onderdelen
Het verloop van de waarde van activa met maatschappelijk nut wordt in onderstaande tabel weergegeven.
De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen in maatschappelijk nut worden in onderstaand overzicht categorisch vermeld. ( bedrag x € 1.000 ).
Gro nden & T erreinen
Insula College, Grond Prof. Kohnstammlaan 8 328
Insula College, Grond De Sitterstraat 7 206
De M eander, Grond Patersweg 1 2
T o t ale de sinve st e ring G ro nde n & t erreinen 53 6 B e drijf sgebo uwen Brand R.Kiplingerf 123 en Selma Lagerloferf 429
Algemeen, M aria M ontessorilaan 5 170
Insula College, De Sitterstraat 7 131
Insula College, Prof. Kohnstammlaan 8 124
Diversen 299
B e drijf sgebo uwen 1.15 3 O v e rige m a t e rië le v a s t e a c t iv a Vervangingsinvest. Financieel Systeem 160
FIS4all/FIS@all 2006 49
FIS4all 2005 20
Diversen 43
a c t iv a 2 7 2
A c t iv a c a t e go rie 3 1- de c - 0 9 1- ja n- 0 9 Gro nd-, weg- en waterbouwkundige werken 23.649.000 22.206.000 M achines, apparaten en installaties 6.245.000 5.892.000
Overige materiële vaste activa 285.000 233.000
T o t a a l: 3 0 .17 9 .0 0 0 2 8 .3 3 1.0 0 0
Wa a rde Inv e s t e ring
D e s inv e s t e r
ing A f s c hrijv ing
B ijdra ge n de rde n
A f wa a rde ri
nge n Wa a rde
A c t iv a c a t e go rie 1- 1- 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 3 1- 12 - 2 0 0 9 gro nd-, weg- en waterbouwkundige werken 22.206.000 3.308.000 1.022.000 840.000 - 3.000 23.649.000 machines, apparaten en installaties 5.892.000 997.000 - 644.000 - - 6.245.000 o verige materiële vaste activa 233.000 116.000 - 49.000 - 15.000 285.000 T o t a a l: 2 8 .3 3 1.0 0 0 4 .4 2 1.0 0 0 1.0 2 2 .0 0 0 1.5 3 3 .0 0 0 - 18 .0 0 0 3 0 .17 9 .0 0 0
Financiële vaste activa
Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2009 wordt in onderstaand overzicht weergegeven.
Onderstaand volgt een specificatie van de boekwaarden per 31 december 2009. ( Bedrag x € 1.000 )
G ro nd, we g e n wa t e rbo uwk undige we rk e n
Ondergro ndse co ntainerisatie o v.wijken 1.001
P ROM : Noo rderkwartier 661
Standplaats Quickterrein - A anlegkosten 320
Damiatebolwerk vervanging kademuur 270
Kunstwerken restant te begro ten 226
Constructies/Kunstwerken 2007 226
Diversen 603
T o t a le inv e s t e ring gro nd, we g e n wa t e rbo uwk . we rk e n 3 .3 0 8 M a c hine s , a ppa ra t e n & ins t a lla t ie s Vervanging openbare verlichting 2009 268
P ROJ VRI Oranjelaan-B ankastraat 168
P ROJ VRI P ro vincialeweg-Vissersdijk 166
P ROM : Vervanging verlichting 2008 133
Lichtplan Binnenstad 105
Diversen 158
T o t a le inv e s t e ring m a c hine s , a ppa ra t e n e n ins t a lla t ie s 9 9 7 Wa a rde Inv e s t e ring D e s inv e s t e r ing A f s c hrijv ing B ijdra ge n de rde n A f wa a rde ri nge n Wa a rde A c t iv a c a t e go rie 1- 1- 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 2 0 0 9 3 1- 12 - 2 0 0 9 Ka pit a a lv e rs t re k k inge n a a n: Deelnemingen 19.987.000 - 150.000 - - - 19.837.000 Gemeenschappelijke regelingen - - - - - - - Overige verbonden partijen 18.000 - - - - - 18.000 La nglo pe nde le ninge n a a n: - - - - - - - Deelnemingen 1.713.000 46.000 - - - 350.000 1.409.000 Woningbo uwco rporaties 22.914.000 - - - 1.594.447 - 21.319.553 Overige verbonden partijen 714.000 - - - 48.250 - 665.750 Overige langlo pende leningen 14.059.000 662.000 - - 1.061.418 - 13.659.582 Idem, met lo optijd van 1 jaar o f langer 126.540.000 1.350.000 7.423.000 27.000 - - 120.440.000 B ijdra ge n a a n a c t iv a in e ige ndo m v a n de rde n 1.123.000 541.000 - 190.781 - - 1.473.219 T o t a a l 18 7 .0 6 8 .0 0 0 2 .5 9 9 .0 0 0 7 .5 7 3 .0 0 0 2 17 .7 8 1 2 .7 0 4 .115 3 5 0 .0 0 0 17 8 .8 2 2 .10 4 D e e lne m inge n A andelen N.V. Eneco 13.115 A andelen Waterleidingbedr. Europoo rt 5.992 Deeln.aand.kap. B ank Ned. Gemeenten 583
A andelen NV Netwerk 116
Diversen 32 T o t a le inv e s t e ring gro nd, we g e n
wa t e rbo uwk . we rk e n 19 .8 3 8
Gemeenschappelijke regelingen
De gemeente Dordrecht heeft in 2009 geen kapitaal verstrekt aan gemeenschappelijke regelingen.
Overige Verbonden Partijen
De boekwaarde bestaat uitsluitend uit een deelneming in de Commanditaire Vennootschap GEM de Hoven.
De lening aan HEK B.V. betreft het in december 2009 genomen
collegebesluit om aan Horeca Exploitatie Kunstmin B.V. een aanvullende lening van € 340.000 te verstrekken en gelijktijdig de oude lening kwijt te schelden.
D e e lne m inge n
Verstrekte lening aan Waterbus B .V. 1.239
Gewijzigde lening HEK B.V. 170
T o t a le bo e k wa a rde le ninge n a a n de e lne m inge n 1.4 0 9 Wo ningbo uwc o rpo ra t ie s Interstede 6.612 P ro gez 14.708 T o t a le bo e k wa a rde le ninge n a a n wo ningbo uwc o rpo ra t ie s 2 1.3 2 0 O v e rige v e rbo nde n pa rt ije n selfservice vervanging VOB 269
mediabeleid invest.bijdrage aanschaf apparatuur 209
selfservice vervanging VOB 188
T o t a le bo e k wa a rde le ninge n a a n o v . v e rbo nde n pa rt ije n 6 6 6 O v e rige la nglo pe nde le ninge n Ov. langlo p.leningen buiten renteo mslag 12.931 A anvullende lening HEK B V 340
Lening Christelijke Ho geschoo l Ede 250
Stichting Sportvo orziening Dubbeldam 91
Renteloze lening Stichting Wereld Jazzdagen 31
Fiets-prive (gehele gemeente) 11
Renteloze lening ttv Dordrecht 6 T o t a le bo e k wa a rde o v e rige
la nglo pe nde le ninge n 13 .6 6 0
Voor de deposito die uitstaat bij Landsbanki is een extra percentage als verlies genomen, wat leidt tot een verhoging van de voorziening t.o.v.
2008 met € 400.000.
Bijdrage aan activa van derden
Dit betreft diverse bijdragen aan de eerste inrichting van diverse scholen.
2. Vlottende activa
Voorraden
De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën:
De waarde van de niet in exploitatie genomen bouwgronden heeft zich in 2009 als onderstaand ontwikkeld.
B o ek wa a rde inve st e ringen D es A f waa rd. V o o rziening B o e k wa arde N iet in e xplo it a tie ge no me n
bo uwgro nde n 1-ja n-0 9 inv es t eringe n 3 1- dec - 09
Strat. Verw. Niet in expl.gen.gr. 50.590.166 7.153.000 524.000 - 4.085.290 53.133.876 Niet in expl. genomen bouwgr. 8.205.342 6.439.660 7.042.082 - 4.424.772 3.178.148
Actieve grondexploitaties 26.717.334
T o t aa l 58 .7 95 .50 8 13 .59 2 .6 6 0 7.5 66 .08 2 - 35 .22 7.3 96 56 .3 12 .02 4
De nog niet in exploitatie genomen gronden betreffen gronden die zijn aangekocht als ruilobject en gronden die destijds zijn aangekocht voor de ontwikkeling van uitbreidingsplannen. Van de bouwgronden die wel in exploitatie zijn kan van het verloop in 2009 het volgende overzicht worden weergegeven
O v e rige uit ze t t inge n m e t e e n lo o pt ijd > 1 ja a r
EZH middelen vastrentende waarden 60.000
Duurzame belegging 30.000
Overige vastrentende waarden 16.000
Stimuleringsfo nds Volkshuisvesting 13.445
Rendement duurzame belegging 2.925
Diversen 69
Voo rziening Landsbanki -2.000
T o t a le uit ze t t inge n m e t e e n lo o pt ijd >
1 ja a r 12 0 .4 4 0
B a la ns c a t e go rie 3 1- de c - 0 9 1- ja n- 0 9 Gro nd- en hulpstoffen:
niet in explo itatie geno men bo uwgro nden 56.311.112 49.430.000 o verige gro nd & hulpstoffen - 6.000 Onderhanden werk, bo uwgro nden in explo itatie 73.020.000 68.823.000 Gereed pro duct en handelsgoederen 784.000 677.000 Voo ruitbetalingen 445.000- 339.000- T o t a a l 12 9 .6 7 0 .112 118 .5 9 7 .0 0 0
B o ek wa a rde Inv e st e ringe n D e s B ijdrage A f wa a rd. B a lanswa arde B o uwgro nden in e xpl. 1-ja n- 0 9 inve st . va n derden 3 1- dec - 09
Grondexploitaties in ontw. 87.811.000 12.746.000 820.000 - - 99.737.000 Voorz. onderhanden werk 18.988.000- 748.000 8.477.000 - - 26.717.000- T o t aa l 68.823.000 13.494.000 9.297.000 - - 73.020.000
Onderstaand wordt een nadere uitzetting van de diverse grondexploitaties opgenomen. ( bedrag x € 1.000 )
Niet in exploitatie genomen bouwgronden
Boekwaarde 1-jan-09
Investering 2009
Desinvesterin g 2009
Boekwaarde 31-12-2009
Voorziening 31-12-2009
Gecorrigeer de
boekwaarde
De Hoven -477.322 477.322 0
Jagers- & Windhondenpolder -3.137.975 3.137.975 0
Smitsweg 442.133 442.133 0 0
Sluisweg / Achterhakkers 239.103 41.643 0 280.746 -259.139
Leeuwstraat/Zuidendijk 164.334 66.570 230.904 0
Zuidhoven 0 7.055 7.055 0
Makoré -1.047.076 1.047.076 0 0
Zuidpolder 552.548 243.258 0 795.806
Glazenstraat 0 0 0 0
Blekersdijk, school Vest 2.189.730 616.194 388.244 2.417.680 -2.349.123
Belthure Park 4.063.412 0 4.063.412 0
De Holland 3.008.146 186.203 12.500 3.181.850 -1.777.921
Bamendaweg 0 0 0 0
Sint Suraplein / Boogjes 58.857 33.952 0 92.809
Nijhofflaan 3.070 404 3.474 0
Damplein (voorheen Watertoren) 27.126 13.446 0 40.572 -38.589
Locatie Eulerlaan 1.811.055 1.811.055 0
Dordtse Kil IV 216.940 568.559 -7.958 793.457
Galileolocatie 91.263 0 91.263 0 0
Totaal niet in exploitatie
zijn de gronden 8.205.342 6.439.660 7.042.082 7.602.920 -4.424.772 3.178.148
Het restant van de voorziening niet in exploitatie genomen bouwgronden -
€ 4. mln - is bestemd voor diverse strategische verwervingen.
Actieve grondexploitaties
Boekwaarde 1/1/09
Investering 2009
Desinvesterin g 2009
Boekwaarde 31/12/2009
Voorziening 31-12-2009
Gecorrigeer de
boekwaarde
Violenstraat 0 76.416 0 76.416
De Hoven 0 202.839 577.322 -374.482
Jagers- & Windhondenpolder 0 -94.131 3.137.975 -3.232.106
Smitsweg 0 688.093 325.708 362.385 -60.609
Quickterrein 298.448 104.401 0 402.849 -356.192
Mallegat / Krabbepolder -3.930.229 1.383.309 7.409 -2.554.329
Amstelwijck 6.885.123 1.071.215 237.720 7.718.619 -495.755
Makoré 0 -35.466 1.047.076 -1.082.542
Ontwikkeling Vest 124 201.488 53.036 0 254.525 -100.562
Corridor -118.120 165.720 47.600 0
Admiraalsplein 7.423.989 549.430 1.295.287 6.678.131 -10.034.137
Leerpark 12.641.986 5.109.165 270.338 17.480.813 -7.099.906
Belthure Park 0 4.375.448 13.405 4.362.043
Gezondheidspark 18.810.016 2.422.845 1.170.987 20.061.874 -1.785.705
Stadswerven 45.599.250 3.960.301 75.307 49.484.244 -6.656.014
Galileolocatie 0 99.769 0 99.769 -128.454
Totaal actieve
grondexploitaties 87.811.951 20.132.390 8.206.133 99.738.208 -26.717.334 73.020.874
Totaal 146.607.460 33.725.050 15.772.215 164.560.294 -35.227.396 129.332.898
De voorraden bestaan per 31 december 2009 voornamelijk uit magazijnvoorraden.
Gereed pro duct en handelsgoederen 3 1- de c - 0 9 1- ja n- 0 9
Gereed pro duct en handelsgoederen 784.000 677.000
t o t a a l 7 8 4 .0 0 0 6 7 7 .0 0 0
Uitzettingen met een rentetypische looptijd <1 jaar
Voor verwachte oninbaarheid van debiteuren is een voorziening opgenomen van € 1.617.000 bepaald op basis van geschatte inningskansen.
Vorderingen op openbare lichamen
Het saldo per 31 december 2009 van vorderingen op openbare lichamen bestaat volledig uit diverse BTW vorderingen op de Belastingdienst.
Verstrekte kasgeldleningen
Net als in 2008 zijn in 2009 geen kasgeldleningen verstrekt door de gemeente Dordrecht.
Rekening-courantverhoudingen niet-financiële instellingen
De rekening courant met de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden is in 2009 afgewikkeld.
De post overige vorderingen bestaat grotendeels uit debiteuren aangevuld met diverse nog op te leggen belastingaanslagen.
S o o rt v o rde ring S a ldo V o o rzie ning Ge c o rrige e rd G e c o rrige e rd 3 1- 12 - 2 0 0 9 o ninba a rhe id 3 1- 12 - 2 0 0 9 3 1- 12 - 2 0 0 8 Vorderingen o p o penbare lichamen 29.419.000 - 29.419.000 38.626.798 Verstrekte kasgeldleningen - - - - R-courantverhoudingen niet-financiele instellingen - - - 810.782 Overige vorderingen 31.885.000 1.617.000 30.268.000 27.975.849 Overige uitzettingen 29.000 - 29.000 29.202 T o t a a l 6 1.3 3 3 .0 0 0 1.6 17 .0 0 0 5 9 .7 16 .0 0 0 6 7 .4 4 2 .6 3 1
O v e rige v o rde ringe n
S a ldo pe r 3 1/ 12 / 2 0 0 9 Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden 3.749.800
Servicecentrum Drechtsteden 2.057.527
B ureau Drechtsteden 1.604.933
Regio nale B randweer Zuid-Ho lland Zuid 1.008.115
Hopman Interheem Groep B V 998.000
M ulti Veste 68 B V 914.370
Waterschap Hollandse Delta 835.916
B ureau Drechtsteden 691.936
Jochems Notarispratijk B .V. 642.443
Natuur- en Recr.schap De Hollandse 575.764
Stedelijk Dalto n Lyceum 455.227
CFI 452.855
Wo onbro n Do rdrecht 436.044
Heijmans Vastgo ed Realisatie BV 408.818
St. Regio naal Opleidingencentrum Z-H Z 370.254
A M Wonen BV Zuid-Holland Zuid 354.234
CB S Outdo or BV 328.376
M inisterie van Vo lksgez. Welzijn en Spo rt 285.570
Stichting H3O 277.524
P elt P .G. 276.143
P ro vincie Zuid Holland 274.000
A B N A M RO Verzekeringen BV 250.000
Schipper L. 249.980
Netwerk N.V. 234.933
Centr. Organisatie Kinderopvang Drechtsteden 232.319
Standic B V 223.442
Uitvaarto ndern. Dordrecht e.o. 205.178
Diversen 9.172.180
S a ldo de bit e ure n 2 7 .5 6 5 .8 8 1
Liquide middelen
Onder de liquide middelen zijn opgenomen de kas-, bank- en girosaldi
Overlopende activa
De post overlopende activa kan als volgt worden gespecificeerd.
Vooruitbetaalde bedragen
Dit betreffen posten uit normale bedrijfsuitoefening die het gevolg zijn van het toerekenen van lasten aan het boekjaar 2009. Het lagere saldo
vooruitbetaalde bedragen wordt voor ca € 9 mln. verklaard door een afname van het bedrag van de meeneemregeling WWB.
Nog te ontvangen bedragen
Net als vooruitbetaalde bedragen is dit saldo het gevolg van het
toerekenen van baten aan het boekjaar 2009. Het saldo nog te ontvangen bedragen is verminderd als gevolg van de ontvangst van ISV en BLS Rijksmiddelen in 2009.
PASSIVA
Samenstelling passiva
Reserves i ncl resul taat 2009
66%
Langlopende schulden 14%
Kortlopende schulden 12%
Overlopende passiva 6%
Voorzi eni ngen 2%
Resul taat 0%
Liquide m idde le n 3 1- 12 - 2 0 0 9 1- ja n- 0 9
Kas 64.979 65.077
B ank 0 0
T o t a a l 6 4 .9 7 9 6 5 .0 7 7
O v e rlo pe nde a c t iv a 3 1- 12 - 2 0 0 9 1- ja n- 0 9 Voo ruitbetaalde bedragen 1.050.024 15.640.000 No g te o ntvangen bedragen 29.652.345 36.845.000 T o t a a l 3 0 .7 0 2 .3 6 9 5 2 .4 8 5 .0 0 0
Eigen Vermogen
Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:
Eigen ve rmo ge n ult imo 20 0 9 ult imo 20 0 8 Algemene reserve 38.887.000 44.145.000 Bestemmingsreserves
voor egalisatie van tarieven 214.000 285.000 overige bestemmingsreserves 488.870.000 505.346.000 Resultaat na bestemming 3.575.000 6.413.000 T o t aa l 53 1.5 4 6.0 00 5 56 .189 .00 0
Het verloop van de reserves in 2009 wordt in onderstaand overzicht nader gespecificeerd.
Saldo Bestemming Vermindering Saldo
Reserves 1-1-2009 Toevoeging Onttrekking resultaat ter dekking 31-12-2009
2008 afschrijving
Algemene reserve 44.145.000 12.548.000 24.219.000 6.413.000 - 38.887.000 Bestemmingsreserves:
voor egalisatie van tarieven 285.000 9.000 80.000 - 214.000
overige bestemmingsreserves 505.346.000 88.731.000 103.950.000 1.257.000 488.870.000 -
- 6.413.000 -
549.776.000 101.288.000 128.249.000 12.826.000 1.257.000 527.971.000
De stelselwijziging in de wijze van afschrijving bij het Vastgoedbedrijf heeft ook gevolgen gehad voor de stand van de bestemmingsreserves per 1 januari 2009. De reserve afschrijving economisch nut en de reserve Vastgoedbedrijf zijn met respectievelijk € 230.000 en € 4.333.000 opgehoogd.
Onder "Bestemming resultaat" staan de toevoegingen of onttrekkingen vermeld uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaand boekjaar ad. € 6.413.000.
De algemene reserve bestaat uit twee delen:
1. De algemene stadsreserve is een belangrijk onderdeel van het
weerstandsvermogen van de gemeente. De algemene reserve bestaat uit
€ 27.6 mln algemene Stadsreserve.
2. de algemene reserve Grondbedrijf ad. € 11,2 miljoen.
Het jaarrekeningresultaat na bestemming wordt, na goedkeuring van de gemeenteraad, onttrokken aan de algemene Stadsreserve. Het
weerstandsvermogen zal dus verminderen ten opzichte van de huidige situatie. Voor een uitgebreide toelichting op de relatie tussen risico's en weerstandsvermogen wordt verwezen naar de paragraaf 3.2
risicomanagement en weerstandsvermogen.
De bestemmingsreserves bestaan onder andere uit:
• De Reserve Strategische Investeringen wordt ingezet ten behoeve van investeringsprojecten.
• De Reserve Afschrijving economisch nut dient ter dekking van de kapitaallasten van op de balans geactiveerde boekwaarden.
• De rentebaten op de Inkomensreserve dienen ter dekking van exploitatiekosten en heeft hiermee het karakter van een financieringsreserve.
• De exploitatiereserve EZH is gevormd vanuit de verkoop van aandelen NV EZH in 2000 en heeft net als de inkomensreserve het karakter van een financieringsreserve.
Voor verdere informatie over de voor het weerstandsvermogen meest relevante reserves verwijzen wij u naar paragraaf 3.2 "risicomanagement en weerstandsvermogen".
- Reserve Strategische Investeringen (SI) 139.213 - Reserve afschrijving economisch nut 112.481
- Inkomensreserve 98.421
- Explo itatiereserve E.Z.H. 71.443
- Diverse reserves 67.312
T o t a a l 4 8 8 .8 7 0
Verloop reserves 2009
0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Jaar
€
Jaar
Algemene reserve Bestemmingsreserve
Voorzieningen
Het verloop van de voorzieningen in 2009 wordt in onderstaand overzicht weergegeven.
De toename van het voorzieningensaldo wordt voor € 5.2 mln verklaard door het omzetten van de bestemmingsreserve VGB naar
onderhoudsvoorziening VGB. Daarnaast is € 2 mln gedoteerd aan het onderhoudsfonds wegen.
Vaste schulden met een rentetypische looptijd ≥ 1 jaar
De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt.
Vo o rzie ninge n S a ldo T o e v o e ging Vrijv a l A a nwe nding S a ldo
1- 1- 2 0 0 9 3 1- 12 - 2 0 0 9
Overige voo rzieningen 1.123.716 79.267- 669.870 253.936 120.644 Onderho udsegalisatievoo rzieningen 1.700.602 11.018.859 - 3.420.945 9.298.516 Doo r derden beklemde middelen met een specifieke 5.597.810 735.964 2.004.286 12.812 4.316.675 aanwendingsrichting - - -
T o t a a l 8 .4 2 2 .12 8 11.6 7 5 .5 5 6 2 .6 7 4 .15 6 3 .6 8 7 .6 9 3 13 .7 3 5 .8 3 6
Verloop voorzieningen
0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Jaar
€ *1.000 Voorzieningen
