Basisgegevens en verdere uitgangspunten voor programmeringen in het Noordelijk Kleimozaïkgebied

£te

N N T I ^ MSI ITUUT VOOR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING

m o 1040, mz f N O T A 4 5 7 d d # 2 a p r i l 4 9 6 8

1 '

670Ö Ati 'v\'-:.;^...:

B a s i s g e g e v e n s en verdere uitgangspunten voor programmeringen in het Noordelijk Kleimozafekgebied

J. J. A. van den Berg

Nota's van het Instituut zijn in principe interne communicatiemid-delen, dus geen officiële publikaties*

Hun inhoud varieert sterk en kan zowel betrekking hebben op een eenvoudige weergave van cijferreeksen, a l s op een concluderende d i s c u s s i e van onderzoeksresultaten» In de m e e s t e gevallen zullen de c o n c l u s i e s echter van voorlopige aard zijn omdat het onder-zoek nog niet i s afgesloten.

Bepaalde nota's komen niet voor verspreiding buiten het Instituut in aanmerking.

CENTRALE LANDBOUWCATALOGUS

1. Algemeen

De bedrijfsmodellen in het kleimozafekgebied in Noord Nederland z u l -len als volgt worden ingedeeld:

A. Naar bedrijfstype

1. Gemengd, vaste oppervlakte, vaste verhouding tussen bouwland en grasland;

2. Grasland, grond variabel; 3. Akkerbouw, grond variabel;

4. Gemengd, grond variabel, variabele verhouding tussen bouwland en grasland;

5. Gemengd, grond variabel, minimale oppervlakte grasland* B. Naar arbeidsbezetting ( 1 - , 2 - , 3 - o f m e e r mané bedrijven).

C. Naar mechanisatie (gebruikelijk mechanisatieniveau of andere niveausïver-s chilien in omvang van loonwerk)

D. Naar cultuurtechnische omstandigheden, met name landinrichting (aantal-len en afmetingen van kavels en perce(aantal-len, vorm, verspreide of

aaneenge-sloten ligging).

Alle modellen worden met vier groepen van cijfers en één letter aange-duid. De e e r s t e groep (een cijfer) geeft het bedrijfstype aan, de tweede groep (een cijfer) geeft de vaste arbeidsbezetting, de derde groep (een hoofdletter en een cijfer) het mechanisatieniveau en de laatste groep (twee cijfers) de cultuurtechnische situatie .

Model 4. 3. M 1. 00 (eerder 4. 6. 2) is een gemengd bedrijf met variabele oppervlakte, variabele verhouding tussen bouwland en grasland (4), een vaste arbeidskern van drie man (3), de gebruikelijke mechanisatie met veel loon-werk ( M 1) en cultuurtechnische omstandigheden zoals beschreven in rapport

70 van het I. L.R. (taaktijdenboek) (00).

Dit model is als basis gekozen. In de volgende paragrafen worden de b a -sisgegevens en uitgangspunten voor dit model behandeld. Op dit model zullen variaties worden aangebracht in bedrijfstype, arbeidsbezetting, mechanisatie en cultuurtechnische omstandigheden. Veel van de hierna te vermelden gegevens zullen dan ongewijzigd gelden, bijvoorbeeld het arbeidsaanbod per arbeidskracht en meestal het saldo per gewas. Andere gegevens zullen echter moeten worden aangepast aan de gewijzigde situatie.

De gegevens voor deze modellen zijn ontleend aan:

/ir.

• Ci •-'

- 2

Proefstation voor de Akker- en Weidebouw (ir. Draisma en i r . Van Boven)

Rijkslandbouwconsulentschap voor Noordelijk Friesland (ir. Vollema en de heren Ruisen, Boomsma en Holties)

Landbouw-Economisch Instituut (standaardoverzichten)

Diverse artikelen in het F r i e s Landbouwblad en andere publikaties (zie literatuurlijst).

In programmering 4. 3. M 1. 00 staan 11 gewassen ter keuze voor de akkerbouw en 2 rundveeactiviteiten (hoge en lage veebezetting) met 8 m o -gelijkheden tot aantrekken van ruwvoer en krachtvoer. De vervangingswaar-de van vervangingswaar-de werktuigeninventaris bedraagt ƒ 76 900 en vervangingswaar-de vaste jaar ko sten

hiervan ƒ 12 400 (zie p a r . 7 b). Voorts wordt er van uitgegaan dat loonwerk wordt aangetrokken onder andere voor maaidorsen, stropersen, suikerbie-ten rooien en sproeien. Afgezien van schudeggen en sproeien worden alle veldwerkzaamheden voor de aardappelcultuur zelf verricht. Bij de pootaard-appelen zijn er 3 combinaties betreffende opslag en sorteren, te weten:

opslaan bij derden en sorteren door derden; zelf opslaan en sorteren door derden; zelf opslaan en zelf sorteren.

In de volgende paragrafen zullen worden behandeld: 2. Saldi 3. Vruchtwisseling 4. Voederbehoefte en voerderwinning 5. Arbeidsmethoden en arbeidsbehoeften 6. Arbeidsaanbod en periodenindeling 7. Vaste kosten

8. Opzet van begintableau voor programmering 4. 3. M 1. 00 9« Samenvatting.

2. Saldi

a. Akkerbouwgewassen

1. Pootaardappelen (opslaan bij derden, sorteren door derden) ƒ 2295, 2. Pootaardappelen (opslaan zelf en sorteren door derden) 2505, 3. Pootaardappelen (zelf opslaan en zelf sorteren) 3085, 4. Consumptieaardappelen 2047, 5. Suikerbieten 1608, 6. Wintertarwe 1113, 7. Zomertarwe 981, 8. Zomergerst 865, -9. Haver 843»10. Conservenerwten 925, 11. Vlas 1 0 3 5 , -12. Graszaad na vlas 1110,13. Graszaad na conservenerwten 1110, 82 14. Koolzaad 9 2 3 ,

-Ï , • ..{}.'.: y i' 1 • < . : < : ; l:..';K: ^', .$ tî '.• ;-;;--'' '•

3

-Een specificatie van de berekening van deze saldi staat in bijlage 1. b . Veehouderij-activiteiten

Bij de hoge veebezetting (2, 75 G. V. E. /ha) is het saldo ƒ 3466, - en bij de lage veebezetting (1,25 G. V. E. /ha) ƒ 1225, -. Een specificatie van deze saldi staat in tabel 1.

Tabel 1. Specificatie van de saldoberekeningen voor veehouderij met 2, 75 en 1, 25 G. V. E. /ha, respectievelijk 2, 0 en 0, 9 m. k. /ha

G . V . E . A a 2,75 1,25 Melkproduktie 4400 k g / m . k. à 4,1% vet à ƒ 38 Omzet en aanwas Totale opbrengst ƒ ƒ ƒ 3344 850 4194 230 126 150 154 30 18 20

ƒ

ƒ

ƒ

1505 383 1888 249 57 68 69 30 90 100 Toegerekende kosten Bemesting Opfok kalveren ƒ 63/m. k. Veearts e. d. ƒ 75/m. k. Rente Variabele trekkerkosten Hooien ƒ 90/ha Kuilen ƒ 100/ha

Totale toegerekende kosten ƒ 728 ƒ 663 Saldo ƒ 3466 ƒ 1225 Bemesting in kg: F . A . S . (20 + 2 0 + 0 )

K . A . S . (23%) in kg zuiver N

Deze veehouderij-activiteiten hebben de mogelijkheid om ruwvoer of krachtvoer te kopen. De kosten van deze produkten zijn opgenomen tegen marktwaarde.

Suikerbietenblad en koppen ƒ 240/ha gewas

Bij inkuilen komt er ƒ 25/1ia extra bij voor het opbrengen van grond e. d. Bladkool ƒ 130/ha, te weten ƒ 100 voor bemesting en ƒ 30 voor zaaizaad. Uitval aardappelen wordt aangekocht van de poot- en cons, aardappelen voor ƒ 132/ha.

Graszaadhooi kost ƒ 325/ha gewas.

82 150 870 230 300 740 230

••JJ ••'.: ' l ;

- 4

Krachtvoer: A-meel ƒ 38,50 per 100 kg D-meel ƒ 41, 50 per 100 kg Droge pulp ƒ 28, 50 per 100 kg

Voor strooisel kan gebruik worden gemaakt van eigen stro à ƒ 65, per ton. P e r ha gewas kost dit voor t a r w e - en haver stro ƒ 260 en voor g e r s t e s t r o ƒ 1 9 5 .

3. Vruchtwis seling

De vruchtwisseling is weergegeven in delen van de oppervlakte bouw-land.

Aardappelen (poot- en cons, aardappelen Suikerbieten Wintertarwe Zomertarwe Zomer gerst Haver Tarwe en zomergerst

Tarwe, zomergerst en haver Conservenerwten

Vlas Koolzaad

Koolzaad en suikerbieten

Oppervlakte koolzaad ^ oppervlakte pootaardappelen Oppervlakte bladkool 4; oppervlakte conservenerwten

Oppervlakte graszaad en bladkool ><C oppervlakte vlas en conservenerwten. Het ontwikkelen van de activiteiten suikerbietenblad en -koppen, uit-val aardappelen, graszaadhooi en winning stro voor de veehouderij, kan alleen gebeuren als de betreffende gewassen worden verbouwd.

De verschillende activiteiten pootaardappelen en consumptie-aardap-pelen kunnen per activiteit tot maximaal 1/3 van de oppervlakte bouwland

gaan en gezamenlijk ook niet verder dan 1/3 van de oppervlakte bouwland. 4. Voederbehoefte en voederwinning

De voederbehoefte per melkkoe is onder andere afhankelijk van de melkproduktie. Uitgegaan wordt van een produktie van 4400 kg melk met 4,10% vet. 2000 kg van deze produktie valt in de stalperiode (ca. 15 okt. -1 mei). 82 max. max. max. max* max. max. max. max. max. max. max. max. 1/3 1/4 1/3 1/3 1/3 1/3 1/2 2 / 3 1/6 1/7 1/4 1/4

O;"' oJ/i-SJ-v'-";-;'-l' cV\ I :i.i-• > v :i.i-• .'.> ;^ :!.'< '1 •". •!>' • v i i:

- 5

Aangenomen i s dat de koeien r e g e l m a t i g v e r d e e l d over de s t a l p e r i o -de afkalven. In publikatie 70 van het I . L. R . (taaktij-denboek) i s een s c h e m a van de v e r d e l i n g gegeven. Voor EO m e l k k o e i e n g e d u r e n d e de s t a l p e r i o d e wordt dit dan bij een d r o o g s t a n d van 2 m a a n d e n :

S e p t e m b e r Oktober N o v e m b e r D e c e m b e r J a n u a r i F e b r u a r i M a a r t A p r i l Melken 17 14 14 13 12 13 17 20 D: t o t a a l roogstand 3 6 6 7 8 7 3 0 40 T t o t a a l Afkalven 0 0 3 3 3 4 4 3 20 In de s t a l p e r i o d e zijn e r 31 + =- = 34 m a a n d e n d r o o g s t a n d . Gemiddeld 34 x 30 p e r m e l k k o e — ^ — = 51 dagen. E e n m e l k k o e z a l dus in de s t a l p e r i o d e "2TT van 190 dagen bij een gemiddelde d r o o g s t a n d van 51 dagen p e r dag m o e t e n

2000 190 - 51 p r o d u c e r e n = 14, 4 kg m e l k . v. r . e. gr-1011 1332 Z . W . g r 5653 7062 Volgens de v o e d e r n o r m e n voor landbouwhuisdieren ( C e n t r a a l V e e -v o e d e r b u r e a u in N e d e r l a n d , 1965) hebben d r o o g s t a a n d e , d r a g e n d e d i e r e n een voederbehoefte die gelijk i s aan de behoefte bij een p r o d u k t i e van 10 kg m e l k .

d s kg V o e d e r b e h o e f t e / d a g bij 10 kg m e l k m e t 4 , 1 % vet 10-15 V o e d e r b e h o e f t e / d a g bij 15 kg m e l k m e t 4 , 1 % vet 10-15

1 kg m e l k m e t 4 , 1 >% vet v r a a g t in het t r a j e c t van 10 tot 15 kg m e l k 64, 2 gr g. v. e. en 281, 8 gr ZW.

Voederbehoefte van 1 m e l k k o e voor de s t a l p e r i o d e :

190 dagen à 10 kg m e l k 139 dagen à 4, 4 kg m e l k = 610 kg volgens t r a j e c t 10 - 15 kg m e l k Voederbehoefte van 1,25 G. V. E . d s 1900 1900 2375 v. r . e. 192 39 231 279 Z . W . 1074 172 1246 1515 82

: Ï J * U J . ! r i . o j r ! . - • . • > ' •.oc.i.-i-.i--, < • •-; i - f :A V- •

ds 2235 2794 6144 v. r. e. 262 327,5 720,5 Z.W. 1426 1782,5 3921,5 In v e r b a n d m e t r e n d e m e n t s v e r l i e z e n i s de behoefte v e r m e n i g v u l d i g d m e t -jrg- (ontleend a a n M e i j e r m a n , I960).

De voederbehoefte voor de gehele s t a l p e r i o d e in k g : 1 G . V . E .

1,25 G . V . E . 2 , 7 5 G . V . E .

A l s m i n i m u m e i s i s g e s t e l d dat 1 G . V . E . behoefte heeft in de s t a l p e r i o d e a a n 262 kg hooi en 465 kg k u i l , de r e s t m a g m e t a n d e r e p r o d u k t e n w o r d e n a a n g e -vuld.

In het v o o r g a a n d e i s g e s p r o k e n o v e r een hoge v e e b e z e t t i n g (2, 75 G . V . E . ) en een l a g e v e e b e z e t t i n g ( 1 , 2 5 G . V . E . ) bij een gelijke stikstofgift (230 kg). Dit houdt in dat de lage v e e b e z e t t i n g de mogelijkheid geeft o m e x t r a r u w v o e r t e winnen.

Aangenomen i s dat 1 G. V. E . 1 a r e g r a s p e r dag v r a a g t . In h e t v o o r j a a r en het begin van de z o m e r zijn c a . 20 dagen nodig voor h e r g r o e i , l a t e r in h e t s e i z o e n zijn e r enkele dagen m e e r nodig voor h e r g r o e i . Gemiddeld z a l een p e r c e e l 10 dagen beweid w o r d e n .

1 G . V . E . v r a a g t in h e t v o o r j a a r 10 a r e voor weiden en 20 a r e v o o r h e r g r o e i , in t o t a a l 30 a r e . Voor l a t e r in het s e i z o e n i s 6 , 5 a r e e x t r a nodig. 1 G . V . E . heeft nodig 36, 5 arende m a x i m a l e v e e b e z e t t i n g wordt -57—5 = 2, 74 G. V. E . , af-gerond op 2, 75.

De 6 , 5 a r e e x t r a z a l e e r s t 2 x g e m a a i d kunnen w o r d e n , zodat p e r ha 40 a r e b e s c h i k b a a r i s voor m a a i e n , 20 a r e voor hooi en 20 a r e v o o r kuil.

Bij de l a g e v e e b e z e t t i n g ( 1 , 2 5 G . V . E . ) wordt e r 200 a r e g e m a a i d , w a a r v a n 100 a r e voor hooi en 100 a r e voor kuil.

Op a d v i e s van de R. L. V . D . i s g e r e k e n d m e t de volgende o p b r e n g s t e n (kg/ha) en g e h a l t e s (gr / k g )

kg produkt ds v . r . e. Z . W . Hooi ( g e p e r s t ) 3600 831 62 326 Voordroogkuil 6400 468 48 229 In t a b e l 2 zijn w e e r g e g e v e n de h o e v e e l h e d e n p r o d u k t , d r o g e stof, v o e d e r n o r m ruw eiwit en z e t m e e l w a a r d e uit hooi en kuil bij v e e b e z e t t i n g e n van r e s p e c t i e -velijk 2 , 7 5 G . V . E . en 1,25 G . V . E . p e r h a .

Volgens Van O o s t e n d o r p en Boxem (1967) p r o d u c e e r t k l e i g r a s l a n d bij gemengd gebruik en een N-gift van 230 kg o n g e v e e r 6700 kg b r u t o - Z . W. T e r c o n t r o l e van de v e e b e z e t t i n g e n die h i e r zijn v e r o n d e r s t e l d i s in t a b e l 3 de b r u t o - Z . W.

:.r.U -.1

1 -x •

Vi;: , 3 A ; •::•:;

- v '\

- 7

p r o d u k t i e b e r e k e n d die volgt uit het g r a s l a n d g e b r u i k dat h i e r i s a a n g e n o m e n . De v e r l i e z e n zijn g e s t e l d op 40% bij hooien en 30% bij kuilen of weiden en

1 G. V . E . n e e m t m e t weiden 1494 kg n e t t o - Z . W. op ( b r u t o - Z . W. -JU~X *^94=

= 2134). De v e r s c h i l l e n t u s s e n p r o d u k t i e en gebruik blijken binnen a a n v a a r d -b a r e g r e n z e n t e -blijven.

T a b e l 2. Hoeveelheden p r o d u k t , d r o g e stof, v o e d e r n o r m ruw eiwit en z e t -m e e l w a a r d e (kg) uit hooi en kuil bij r e s p e c t i e v e l i j k 2 , 7 5 G. V. E . en 1, 25 G. V. E . p e r h a 2 , 7 5 G . V . E . p r o d u k t ds v. r . e. Z . W . produkt 1,25 G . V . E . d s v. r . e. Z . W . Hooi Kuil T o t a a l 720 1280 598 599 1197 45 61 106 235 293 528 3600 6400 2992 2995 5987 223 307 530 1174 1465 2639 T a b e l 3 . Hooi: Kuil: Weiden T o t a a l O v e r z i c h t van de b r u t o - Z . W. p r o d u k t i e (kg) bij r e s p e c t i e v e l i j k 2 , 7 5 G . V . E . en 1, 25 G . V . E . p e r h a 2 , 7 5 G . V . E . , , _ 100 _ -0, 235 x 7^3-= 392 293 x 100 _ 4 1 9 2134 x 2 , 7 5 = 5869 6680 1174 x 1465 x 1,25 G . V . E . 100 "6TT 100 ~7ÏÏ

2134x1,25 =

1957 2092 2668 6717

Behalve hooi en kuil kunnen produkten uit de akkerbouwsector en aan te kopen Produkten worden gebruikt o m in de voederbehoefte te voorzien. D e hoeveel-heden die hiervan kunnen worden vervoederd zijn vaak aan maxima gebonden. Een overzicht van opbrengst per ha, gehaltes en maximaal te vervoederen hoeveelheden staat in tabel 4.

Tabel 4. Overzicht van opbrengsten (kg/ha), gehaltes (gr/kg), maximaal te vervoederen hoeveelheden (kg/dag/G. V. E. ) en de periode waarin het produkt vervoederd kan worden, voor produkten uit de akker -bouwsector en aan te kopen krachtvoer

82 Suikerbietenblad en Idem (ingekuild) Bladkool Uitval aardappelen Graszaadhooi A-meel D-meel Droge pulp -koppen(vers) Opbrengst (kg/ha) 1+0 000 20 500 23 000 3 000 5 000 -Gehalte (gr/kg) ds v.r.e. Z.W. 160 190 130 200 840 -13 11 24 15 20 140 290 50 9^ 93 81 152 248 660 650 560 Maximum kg/G.V.E. per dag 35 30 25 15 ' -4 Periode 13/10-31/12 1/ 1-30/ 4 15/10-31/12 15/10-28/ 2 gehele jaar gehele Jaar gehele Jaar gehele Jaar

••••'••Ór.'-- :.-.-•

' J . ; 1

'./ o .il

h 8 h

-5. Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte a. Akkerbouwgewassen

De arbeidsmethoden voor een bedrijf zijn sterk afhankelijk van het aanwezige machinepark en de grootte van de machines. In het overzicht van de arbeidsbehoefte is zoveel mogelijk ook het te gebruiken werktuig aange-geven. Het nummer dat in de kolom periode wordt geplaatst, komt overeen met de indeling zoals die in paragraaf 6 wordt aangegeven. Indien in de k o -lom mu/ha een L. staat, dan betekent dit dat deze werkzaamheden door de loonwerker wordt verricht. In tabel 5 worden de gegevens van de aardappe-len gegeven. De belangrijkste werktuigen zijn een 4-rijige volautomatische pootmachine, een verzamelrooier met bunker en een aardappelsorteermachi-ne.

Tabel 5. Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor poot- en consumptie-aard-appelen

Afspruiten,omzetten en/of buiten zetten onder plastic Schudeggen Kunstmest strooien(centrif. Poten (4-riJig,volautom.) Aanaarden 2 x (3-rijig) Aanaarden 2 x (3-rijig) Selecteren 2 x Selecteren 2 x

opslaan bij derden sorteren periode : 1 1 of 2 ) 1 2 3 i* «f 5 3 resp. 6 x spuiten(aard.ziek)4 en 5

Spuiten (loof doodspuiten) 5 en 6

Hoeken en kanten rooien(handw) 6 Rooien (verzamelrooier + bunker)6

Idem

-Transport en overladen of lossené Idem

SotJteren en opzakken Afleveren (laden op auto) Opzakken

Transport naar centrale Ontsmetten eigen pootgoed Qrondbewerking(cultivator) Idem Wintervoor ploegen Totaal -6 -6 7,8 of 9 6 7 8 of 9 MJ derden mu/ha 20 L 3 6 8 8 15 15 L L 15 25 -15 -7 -L 20 2 2 7 168 Pootaardappelen zelf opslaan sorteren periode 1 1 of 2 1 2 3 k H 5 4- en 5 5 en 6 6 6 -6 -7,8 of 9 7,8 of 9 7,8 of 9 7.8 of 9 6 7 8 of 9 zelf b% derden zelf mu/ha 20 L 3 6 8 8 15 15 L L 15 25 -15 -7 13 L 20 2 2 7 181 opslaan sorteren periode 1 1 of 1 2 3 4 1 5 <+ en 5 en 6 6 -6 -8 of 8 of -2 5 6 9 9 7,8 of 9 6 7 8 of 9 mu/ha 20 L 3 6 8 8 15 15 L L 15 25 -15 -130 7 -20 2 2 7 298 Consumptie-aardappelen periode 1 1 of 2 1 2 3 »f -4,5 en 6 6 7 7 7 of 8 7 7 of 8 8 of 9 8 of 9 -7.8 of 9 -8 of 9 mu/ha 20 L 3 6 8 8 -L L 15 13 7 10 5 90 10 -20 -7 222 82

. .-f, r . , . è' :^'J>i'

• . ' ! ' ' • • / " .

b

Voor suikerbieten wordt gebruik gemaakt van precisiezaad* De loon-werker zaait met een precisiezaaimachine waarna hij sproeit tegen onkruid. Het rooien en transport naar de opslagplaats gebeurt ook door de loonwer-k e r (tabel 6).

Tabel 6- Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor suikerbieten

Periode _{m u} fhz

Eggen (2 x), kunstmest strooien (centri-fugaal) en eggen en rollen

Precisiezaaien

Chem. onkruidbestrijding Insectenbestriiding

Dunnen, wieden en kunstmest strooien Dunnen, wieden en kunstmest strooien Hoeken en kanten rooien in handwerk Rooien met machine en transport naar opslagplaats Wintervoor ploegen Totaal 1 1 1 of 2 3 3 4 8 8 of 9 9 6 L L L 25 25 12 L 7 75

Bij granen wordt het maaidorsen, stropersen, transport van de k o r r e l en de chemische onkruidbestrijding verzorgd door de loonwerker. De andere werkzaamheden (tabel 7) gebeuren in eigen kracht.

Tabel 7. Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor granen

Periode

i / h

mu/ha voor:

winter-tarwe zomer-_tarwe zomer-gerst haver Kunstmest strooien (centrifugaal)

Eggen en zaaien Stoppelbewerking (3 sch. ) Ploegen (2 sch. ) Eggen en zaaien Stoppelbewerking (3 sch. ) Wintervoor ploegen (2 sch. ) Chem. onkruidbestrijding (lx) Maaidorsen, transport k o r r e l en persen Idem, Totaal 1 1 1 7 8 8 7 of 8 9 2 of 3 6a 7 2 -4 7 5 -L L 2 5 -4 7 L L 2 5 -4 7 L L 2 5 -4 7 L h 18 18 18 18 82

•""-.'.-M' ;•• • .

10

-In tabel 8 zijn de gegevens van conservenerwten, vlas en koolzaad op-genomen. Koolzaad moet pootaardappelen als voorvrucht hebben, het ploegen en de grondbewerking in de perioden 6, 7, 8 en 9 voor pootaardappelen komt bij de verbouw van koolzaad te vervallen.

Tabel 8. Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor conservenerwten, vlas en koolzaad

Conservenerwten Vlas Koolzaad

periode mu/ha periode mu/ha periode mu/ha Eggen en kunstmest strooien

Zaaien

Ploegen, eggen, rollen en kunst-mest strooien Sproeien, onkruidbestrijding Sproeien, insectenbestrijding Machinaal schoffelen Machinaal schoffelen Hand wieden

Hoeken en kanten plukken Machinaal trekken Hokken

Schelven, afleveren uit schelf Maaien met zwadmaaier en opladen Transport en overladen op vrachtauto Zwadmaaien, opraapdorsen Zaad afvoer Grondbewerking (cultivator) Grondbewerking (cultivator) Wintervoor ploegen Totaal 2 of 2 3 7,8 of 9 L L 3 3 L 20 7

"üü"

2 of 3 6 7 8 of 9 L 20 10 L 8 22 75 6 6 3 8 3 11 L 3 L 2 19

Het laatste gewas dat ter keuze wordt gesteld is graszaad dat zowel on-der vlas als onon-der conservenerwten gezaaid kan worden. Dit zaaien onon-der dekvrucht houdt in dat de werkzaamheden in de stoppel en het wintervoor ploe-gen vervallen. Deze werkzaamheden schuiven of een jaar op of komen een jaar later in een andere periode. In tabel 9 zijn de arbeidsmethoden en a r -beidsbehoefte voor graszaad weergegeven, ongeacht de voorvrucht.

' ' ' : >V/.": f' '"'• f '

- 1 1

Tabel 9* Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor graszaad, ongeacht de voorvrucht

Periode Mu/ha Zaaien onder dekvrucht 2 3 Kunstmest strooien 6 2 Sproeien voor onkruidbe strijd in g (2 x) 6 L Wieden in handwerk 1 8 Wieden in handwerk 2 8 Maaien 5 8 Opraapdorsen en stropersen 5 L Zaad afvoer 5 2 F r e z e n 6 L Wintervoor ploegen 7,8 of 9 7 Totaal ~3"5~ Als conservenerwten dekvrucht i s , vervallen: in periode 6: 4 mu voor

grondbewerking; in periode 7, 8 of 9: 7 mu voor wintérvoor ploegen; wordt echter in dezelfde periode weer gevraagd voor wintervoor ploegen van g r a s -zaad. Bij vlas als dekvrucht vervallen: in periode 6: 2 mu en in periode 7: 2 mu beide voor grondbewerking; in periode 8 of 9 vervalt 7 ma voor winter -voor ploegen, wordt later gevraagd -voor graszaad in periode 7, 8 of 9« b. Veehouderij

De arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte in de veehouderij zijn gebaseerd op een eenheid van ongeveer 20 melkkoeien. Voor regelmatig weerkerende werkzaamheden ( bijv. melken) is de arbeidsbehoefte vermeld per halve maand. De arbeid per periode kan dan gemakkelijk worden bepaald.

Melken gebeurt volgens de methode P^-A-- met hand namelken en vraagt 2,1 mu/melkkoe/§- maand. Het verzorgen van het melkgerei vraagt 11 mu/jmaand. De koeien worden in de zomer ook in de F r i e s e stal gemolken. Voor de wei-deperiode vraagt dit:

Melkvee ophalen 7, 5 mu + 0 , 2 m u / m e l k k o e / j maand Reinigen van de stal 0, 3 mu/melkfaoe/£maand

Omweiden 0, 2 m u / G . V. E. /jmaand Overige verzorging 0,1 m u / G . V. E. / | m a a n d Voor de stalperiode:

Uitmesten in handkracht 0, 4 mu/G. V. E. /^maand Reinigen stal 0,6 mu/G. V. E. / | m a a n d Overige verzorging 0, 2 mu/G. V. E. /fmaand

CV i.:

O V.

• d:erry

•',:.-, ui ••

12

Voeren:

Geperst hooi 2 x per dag 0, 2 mu/G. V. E. /jrmaand Kuil voer 2 x per dag 0, 7 mu/G. V. E. /fmaand Krachtvoer 2 x per dag 0, 2 mu/G. V. E. / | m a a n d

Melkprodukten kalveren 3, 5 m u / G . V. E. /^maand (omgerekend jongvee jonger dan 1 jaar) Deze tijden moeten alle nog worden verminderd met de arbeidsbehoef • te in het weekend, omdat in een programmering in e e r s t e instantie het a r -beidsaanbod en de arbeidsbehoefte in de werkweek tegenover elkaar worden

gesteld. Met de arbeidsbehoefte in de weekends wordt op andere wijze reke-ning gehouden.

De arbeidsbehoefte wordt dan, weer uitgedrukt per halve maand: Voeren 0, 8 m u / G . V. E.

Verzorgen + uitmesten 0,9 m u / G . V. E.

Kalveren voeren 2, 6 mu/G» V. E . (omgerekend jongvee jonger dan 1 jaar)

Melken 1, 5 mu/melkkoe Verzorgen melkgerei 8, 0 mu

Ophalen melkvee 5, 5 mu Ophalen + reinigen +

overige verzorging 0, 7 mu/G. V. E.

Voor hooien en kuilen zijn de gevraagde mu gegeven in tabel 10. Tabel 10. Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor hooien en kuilen

Hooien Kuilen Maaien (maaibalk) 2,8 2,8 Kanten uitharken 0,2 0,2 1 x keren (acrobaat) 1,3 3x r e s p . 1 x schudden(trommelschudder) 3,6 1,2 Inwier s en (acrobaat) 1,3 1,3 Hulp bij lossen en afdekken - 6,0

Afvoer 7,4 Hulp per persen 1,0

Totaal 17,6 11,5 In tabel 11 is de arbeidsbehoefte voor kunstmest strooien en slepen

vermeld. Kunstmest strooien (centrifugaal) vraagt 1,1 m u / h a en slepen 0, 8 mu/ha. In het voorjaar vinden beide werkzaamheden plaats, later in het

'.t'V ?./ •I.:-. i: •lij-• •lij-• ' ) :US] • M l • ' . • ' • :

1,90 1,52 1,74 1,74 1,90 1,90 0,38 1,26 1,26 1,14 13

-seizoen vervalt soms het slepen (afhankelijk van het grasland gebruik). Tabel 11. Arbeidsbehoefte (mu/ha) voor kunstmest strooien en slepen bij

2 veehouderij-activiteiten

Periode 2, 7 5 G . V . E . 1,25 G.V. E, Kunstmest strooien en slepen 1

Kunstmest strooien en slepen 3 Kunstmest strooien en slepen 4 Kunstmest strooien en slepen 5 Kunstmest strooien en slepen 6

De veehouderij kan produkten uit de akkerbouwsector aantrekken tegen marktprijs af • perceel. Suikerbietenblad en koppen (vers vervoeren) vragen 40 m u / h a in periode 7 en 8, worden ze ingekuild dan vraagt dit 50 mu/ha in periode 7 en 8.

Bladkool vraagt in periode 6: 11, 0 mu/ha (ploegen, eggen, kunstmest strooien en zaaien). Men bespaart in periode 6: 4 mu voor grondbewerking bij conser-venerwten, de netto-tijd is dus 7 mu/ha. De oogst vraagt in periode 8 en 9: 27, 3 m u / h a (2, 8 mu voor maaien en 24, 5 mu voor laden en transport).

Uitval aardappelen vraagt geen extra arbeid. Graszaadhooi wordt na het p e r -sen ingeschuurd. Dit vraagt in periode 5:11, 0 mu/ha.

De oogst van stro vraagt voor:

wintertarwestro 11, 0 mu/ha in periode 6a zomergerststro 10., 0 mu/ha in periode 6a zomertarwestro 11, 0 mu/ha in periode 7 haverstro 11, 0 mu/ha in periode 7

In tabel 12 is een samenvatting gegeven van de arbeidsbehoefte van de v e e -houderij» Hierin zijn ook vermeld de uren die onafhankelijk zijn van de op-pervlakte grasland. Dit zijn uren voor verzorging melkgerei en het ophalen van melkvee. Deze uren zijn constant binnen de aangenomen grenzen.

14 4> X) fi 4) •u M

Je

o a, X) • i-l Vl <u X)

g

.fi a) > 4) -d o o > 'M"""* CO •!-!

<s

1 8

XI 4> 4) « > O a, 0) co ra x l > cd fi 4> 3 4> a> fi 3 0) X) o CO

g

u 4> X» •S to O CO > 0) u f o 3 w 13 4) •8 fi ca -t-> co fi O U fi 4) »H 4) > ni .fi fi cd > O •M to I 4> ? S Ü N 4> S O tsj U 4) +J

.a

* u frt * J 4-> co u 4> U cd 4-> • I h M O Xt ^ cd O ri ° i fi 4> fi 4) (X O H 4> O M •+• 4> CO X) cd 1 X I 4) .3

s3

CO II 4) >

1 >

• H O > Ü 4) X I o •H u 4) T i C O C O ^ T h i n c O O T i c O O ^ T i ' * • * T i t M T i N C M C O - H C O T l M ^ f ' ^ v O « I I O O I I I I I I I o o o I I I I I I I » I I I « . o o I l O O i i i i i i i o o I I I I I - - I I I I I I I I I I I « I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I CO CO «M CM o o o o m in o o o o « » O O O TI (O ^" vO N vO O fl 00 T l <H T l T I CM T l O) «H ^ N O c o o i n v o r - O N O T i t ^ N o r - r-N O O ^ O r H " ^ i n s O O c O t > C O r O O o Tl Tl TH T« T < Ti Tl <H N m N in •* • < # i n ^ r - i * - o o © T i r * J c o O T t i ^ M o o o m m r a -Tl CO -Tl "H -Tl -Tl -Tl I I I I I I I I I I I o c o ^ i r > v o t > r ^ o o o o T i c N J .Tl T l T l + o o T j i - ^ p j o o o i n i n t ^ 0 0 0 0 ° ^ T l T l rt N T l T l "'H _ _ _ T i M c o ^ i D N O s B r - c o o o t ^ r - o o 82

15

6. Arbeidsaanbod en periodenindeling

Voor bepaling van het arbeidsaanbod per arbeidskracht is gebruik ge-maakt van de collectieve arbeidsovereenkomst voor de akker- en weidebouw

en de veehouderij in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe voor het contractjaar 1967-1968.

Voor dit bedrijf stype is gerekend met 3 arbeidskrachten, inclusief de ondernemer. De ondernemer en één van de arbeidskrachten zijn gerekend als arbeider/veeverzorger vakarbeider A. Dit houdt in dat ze per jaar 2649^ uur werken en om de andere week zaterdag en zondag het vee verzorgen. Ook in de week verzorgen ze het vee. De derde arbeidskracht is vakarbeider A, werkt 2391'i uur per j a a r , m a a r verzorgt geen vee. Door verplichte vrije dagen en vakantie zal dit arbeidsaanbod niet kunnen worden gerealiseerd (tabel 13).

Tabel 13. Bruto-arbeidsaanbod, verplichte vrije dagen, vakantie, te werken uren in weekend en netto arbeidsaanbod voor een vijfdaagse werk-week voor een arbeider/veeverzorger en een akkerbouw arbeider

Bruto arbeidsaanbod

uren/jaar

Verplichte

vrije dagen Vakantie

Te werken uren in weekend Netto arbeids-aanbod exclu-sief weekend Arbeider/veeverzorger 2649^

Akkerbouw arbeider 239li

62 62

I42i 258 2187

2187

In de periode van 27 november tot en met 25 februari werkt men 8 uur per dag, de rest van het jaar werkt men 9 i uur per dag. In het weekend is een arbeider t e r beschikking. Hij zal niet een onbeperkt aantal stuks vee kunnen verzorgen. Als maximum is gesteld 36 melkkoeien met bijbehorend jongvee.

In hoofdzaak is de periodenindeling van het P . A . W. (ir. Draisma en ir Van Boven) gevolgd. Door ons zijn echter wel wijzigingen aangebracht om het mogelijk te maken, dat bepaalde werkzaamheden, die in m e e r d e r e p e r i o -den plaats kunnen vin-den deze mogelijkheid ook te bie-den. Dit is onder andere gebeurd met consumptie-aardappelen. Gegeven was:

Periode 7 rooien 13 mu Periode 8 rooien 7 mu door ons nu opgenomen a l s :

Periode 7 rooien 13 mu Periode 7 en 8 rooien 7 mu.

16

Het is nu mogelijk om alle consumptie-aardappelen in periode 7 te rooien indien e r voldoende tijd is en het is zelfs mogelijk dat de arbeid in periode 8 beter aangewend wordt.

In tabel 14 wordt de periode-indeling gegeven met netto-arbeidsaanbod (in-clusief de vakantie). De tijd voor vakantie is niet op het arbeidsaanbod in mindering gebracht omdat er van uitgegaan wordt dat vakantie wordt opge-nomen in perioden waarin arbeid nog beschikbaar i s .

Tabel 14. Een periode-indeling voor een geheel jaar met eventuele samen-voegingen of splitsingen, het netto-arbeidsaanbod (incl. vakantie) per perio-de en het werkbaar weer per perioperio-de voor een drie-mans bedrijf.

Periode 1 1 9 / 3 - 9 / 4 2 9 / 4 - 1 4 / 5 3 1 4 / 5- 4 / 6 4 4 / 6- 2 / 7 5 2 / 7 - 3 0 / 7 6 3 0 / 7 - 1 0 / 9 6a 2 0 / 8-10/ 9 7 1 0 / 9-15/10 8 15/10- 5/11 9 5/11-17/12 10 1 7 / 1 2 - 1 9 / 3 7 + 8 7 + 8 + 9 8 + 9 Aantal weken 3 5 3 4 4 6 3 5 3 6 13 8 14 9 N e t t o a r - beidsaan-bod (incl. vakantie) 399,0 655,5 399,0 570,0 570,0 855,0 427,5 712,5 427,5 787,5 1612,5 1140,0 1927,5 1215,0

Werkbaar weer (in %) voor: normaal gevoelige werkzaamheden 90 90 90 90 90 90 -90 90 90 100 90 90 90 sterk gevoelige werkzaamheden -75 60 60 60 60 60 -60

-Het netto-arbeidsaanbod van tabel 14 moet worden verminderd met het constante deel van de arbeidsbehoefte (tabel 12) en voor veldwerkzaamheden met de onwerkbare tijd in verband met de weersomstandigheden (tabel 14). Mede op basis van het cijfermateriaal uit I. C. W.-nota 235 I is de werkbare tijd vastgesteld. In tabel 14 is deze uitgedrukt in procenten van de totaal beschikbare tijd, zowel voor de normaal weergevoelige werkzaamheden als voor de enkele sterk weergevoelige werkzaamheden. Van deze laatste is een

specificatie gegeven in tabel 15.

•fi •:••:w:;ij; '.,<.-: m ; . :

( ^ K : , *

'. u.

- 17

V o o r t s m o e t w o r d e n bedacht dat a n d e r e w e r k z a a m h e d e n (b. v. m e l k e n ) in het geheel niet gevoelig zijn voor de w e e r s o m s t a n d i g h e d e n o m d a t ze op een b e p a a l d m o m e n t m o e t e n p l a a t s v i n d e n . Bij de opzet van een begintableau z a l h i e r m e e r e k e n i n g w o r d e n gehouden.

T a b e l 15. O v e r z i c h t van w e r k z a a m h e d e n (exclusief loonwerk) die s t e r k w e e r g e v o e l i g zijn W e r k z a a m h e d e n Pe 4 5 6a 7 sriode 3 en 5 en 6 en 7 en 5 6 7 8 Werkbaarheid* p e r c e n t a g e Kuilen Hooien Oogst g r a s z a a d en k o o l z a a d Oogst v l a s P o o t a a r d a p p e l e n r o o i e n en kuilen Oogst s t r o eigen gebruik

C o n s u m p t i e - a a r d a p p e l e n r o o i e n C o n s u m p t i e - a a r d a p p e l e n r o o i e n 75 60 60 60 60 60 60 60 7. V a s t e k o s t e n a. A r b e i d De a r b e i d e r / v e e v e r z o r g e r v a k a r b e i d e r A v e r d i e n t v o l g e n s de C A . O . -bepaling 1967-1968 p e r 1 juli 1967 ƒ 169, 35 b r u t o p e r week.

De v a k a r b e i d e r A k r i j g t ƒ 142, 75 b r u t o p e r week.

De lonen m o e t e n w o r d e n verhoogd m e t het w e r k g e v e r s a a n d e e l in de sociale l a s t e n , vakantiegeld, k o s t e n be dr ij f sp e n s i o e n f o n d s voor de landbouw en oogsttoeslag* De s a m e n s t e l l i n g van de t o t a l e k o s t e n s t a a t in t a b e l 17.

De p r e m i e s voor de s o c i a l e v e r z e k e r i n g zijn v e r m e l d in t a b e l 16 (toestand p e r 1 juli 1967) ( F r i e s Landbouwblad, 2 juni 1967: 879).

T a b e l 16. O v e r z i c h t sociale v e r z e k e r i n g s p r e m i e s in %van h e t loon

82

Naam verzekering

Werkge-versdeel Werkne-mersdeel 1. Wet arbeidsongeschiktheid(W.A.O.) 3 , 4 5 2. Z i e k t e w e t (Z. W. ) 4, 70 3. Z iekenfondsenwet (Z. F . W. ) 3, 40 4. K i n d e r b i j s l a g w . l o o n t r . (K. W. L.. ) 3 , 00 5. Alg. k i n d e r b i j s l a g w e t (A. K. W . ) 2 , 1 0 6. Alg. O u d e r d o m s w e t (A. O . W . )

7. Alg. Weduwen en Wezenwet ( A . W . W . ) 8- W e r k l o o s h e i d s w e t ( W . W . ) 9« W a c h t g e l d v e r z e k e r i n g T o t a a l Bedrijfspensioenfonds voor de landbouw (B. P . L. ) * 0 , 2 0 0 , 1 0 T6T^5 0 , 7 5 1,00 3 , 4 0 8,80 1,40 0 , 2 0 0 , 1 0

Ï575F

T o t a a l 4 , 2 0 5,70 6 , 8 0 3 , 0 0 2 , 1 0 8,80 1,40 0 , 4 0 0 , 2 0

5T^U

f 2 , 2 5 / w e e k f 2 , 2 5 / w e e k f 4 , 5 0 / w e e k * a l l e e n v o o r v a s t p e r s o n e e l ; l o s p e r s o n e e l i e d e r Z, 7%.

' ' i -•• > I ' .o 1 : > t.' ••'>•.

:ÏÏJ < r n

i 5 i.; ).;;;: I •

' O . U ;

18

-Tabel 17. Berekening van de totale loonkosten voor de werkgever (in gld)

Arbeider/veeverzorger Vakarbeider A 52 weken loon

3 weken vakantiegeld

Werkgeversaandeel soc. v e r z . 16,95% B . P . L.

Oog sttoe slag

Totaal Afgerond 8806,20 508,05 1578,77 1 2 3 , 7 5 1 7 0 , -11186,77 1 1 2 0 0 t*C3, 428, 1330, 123, 170, ™ " • 25 79 75 -9475,78 9500,-• -b . Werktuigen

In tabel 18 is een overzicht gegeven van de totale werktuigeninventaris ... met nieuwwaarde en jaarkosten. Bij de aardappelpootmachine en de

aardappel-rooier is aangenomen dat met een overeenkomstig bedrijf wordt samengewerkt. Tabel 18. Werktuigeninventaris

tuig met nieuwwaarde en jaarkosten per

werk- Nieuw-waarde % van nieuw-waarde voor jaarkosten J a a r -kosten 1 triltandcultivatbr 2, 50m

1 centrifugaal kunstmest strooier 2 eggen 4 velds

1 sleep

1 wentelploeg 2 sch. 1 stoppelploeg 3 sch. 1 werktuigenraam met

schoffels en aanaarders ca. 2 m

k autom. aard. pootmachine, 4-rijig

2 aardappel bunker rooien 1 zaaimachine 2 m aardappel sorteermachine Vicon acrobaat trommelschudder 2 m maaibalk 1, 35 m weidesleep 3 m

3 landbouwwagens (2 met loskleed) melkmachine, 2 apparaten+stalleiding 1 transporteur (hooi + stro)

1 aardappeltransporteur 2 giertanks + pomp 1 trekker 30 pk 1 trekker 45 pk ventilatoren + kanalen pootaardappelbakken div. klein gereedschap cambridgerol 1400 850 1200 300 2500 800 1500 1800 6000 1500 3100 950 1500 1150 500 8000 3050 2100 2500 1400 10500 12500 3000 4000 4000 800 15 15 15 10 15 15 17 19 30 1 2 1 2 12 1 2 15 10 12 18 12 1 2 10 20 20 11 10 6 15 210 1 2 8 180 30 375 120 255 342 1800 1 8 0 3 7 2 1 1 4 1 8 0 173 50 960 549 252 300 1 4 0 2100 2500 330 400 240 1 2 0 76900 ₁₂₄₀₀ 82

^..i.'s'.l.' " V . ? f i ; i ; ÏJ i 3 i i:' IS Ti- ' r r - r r s h _ß.crrJO' ..isr.:\-. -isv. :' LU'.\

19 -c Grond en gebouwen

De k o s t e n voor grond en gebouwen zijn b e r e k e n d volgens het p a c h t -n o r m e -n b e s l u i t 1967 (Staatsblad -n r . 500). I-n t a b e l 19 w o r d t de pacht v o o r land z o n d e r o p s t a l l e n gegeven en in t a b e l 20 de k o s t e n voor de o p s t a l l e n . T a b e l 19« P a c h t voor land z o n d e r o p s t a l l e n K w a l i t e i t s k l a s s e T o e s l a g G r o n d s o o r t I JJ m 0f a f t r e k in guldens p e r j a a r p e r ha Z e e k l e i g r o n d e n m e t akkerbouw of gemengd bedrijf: a. k l e i - of z a v e l g r o n d e n 250 200 170 80 b . z w a r e k l e i g r o n d e n of k l e i g r o n d e n m e t m i n d e r goede s t r u c t u u r of profielopbouw 180 150 120 65 c. afwijkende z a v e l g r o n d e n ( o . a . m i n d e r goede s t r u c t u u r of p r o f i e l o p -bouw 140 110 80 55 Kleiweidegronden 230 170 130 65

T a b e l 20. Kosten voor landbouwbedrijf s gebouwen

G r o o t t e k l a s s e D o e l m a t i g h e i d s k l a s s e in ha z e e r goed goed voldoende m a t i g slecht

in guldens p e r ha p e r j a a r

0 - 1 5 160 120 100 70 30 15 - 25 140 105 85 55 25 25 - 35 120 90 70 40 20 35 - 45 100 70 55 30 20

Bij b e d r i j v e n g r o t e r dan 45 ha w o r d t de v e r g o e d i n g voor b e d r i j f s g e -bouwen v a s t g e s t e l d op een r e d e l i j k e v e r g o e d i n g en m i n i m a a l op de v e r g o e d i n g voor een bedrijf van 45 h a . Voor z e e r goede bedrijfsgebouwen i s dit m i n i -m a a l : 15 x 160 + 10 x 140 + 10 x 120 + 10 x 100 = ƒ 6000, - .

d. A l g e m e n e k o s t e n

Voor a l g e m e n e k o s t e n wordt opgenomen: een v a s t b e d r a g van ƒ 2000, -p e r bedrijf en ƒ 50, - -p e r ha c u l t u u r g r o n d .

i\r >b.tov 'f OC'

... _

•<>:,r

s.).'.S':l. 20 s.).'.S':l.

-8. Opzet van het begintableau voor programmering 4. 3. M 1. 00

Programmering 4. 3. M 1. 00 is een gemengd bedrijf met variabele oppervlakte, variabele verhouding tussen bouwland en grasland (4), een vaste arbeidskern van 3 man (3), de gebruikelijke mechanisatie met veel loonwerk (M 1) en cultuurtechnische omstandigheden zoals beschreven in rapport 70 van het I. L.R. (00). Het begintableau voor deze programmering is opgenomen als bijlage 2.

Met de gegevens uit de voorgaande paragrafen kunnen we het begintableau opstellen. Voor de opzet van een begintableau zie Meijerman 1966.

Puntsgewijs zal een korte toelichting op het begintableau (bijlage 2) worden gegeven.

Kolom 0, de beschikbaarheden: De beperkingen 30 t / m 46 (land, vruchtwis-selingseisen en koppeling gewas) zijn alle nul omdat nog niets aangetrok-ken i s . De beperkingen 47 t / m 66 (arbeidsaanbod per periode) zijn bepaald met behulp van de gegevens uit de tabellen 14 (arbeidsaanbod en werkbaar weer) en 12 (constante uren). Bijvoorbeeld voor periode 1:

aanbod 399 mu, constante uren 11,0, werkbaar weer 90, r e s t e e r t een aan-bod van 349, 2 mu. De beperkingen 67 t / m 80 (voeding en strooisel veehou-derij) zijn alle ook nul omdat nog niets is aangetrokken. Bij beperking 81 geeft 36, 000 aan dat maximaal 36 melkkoeien in het weekend verzorgt kun-nen worden.

Kolommen 1 t / m 14 geven de akkerbouwgewassen. De vruchtwisselings-eisen en koppeling van de gewassen zijn vermeld in paragraaf 3. De ge-vraagde arbeid per ha is afgeleid uit paragraaf 5a. In verband met het onwerkbaar weer zijn kleine correcties aangebracht in de gegevens van p a r a -graaf 5a. Bijvoorbeeld bij de pootaardappelen in periode 1 : gevraagd 23 mu (3 mu kunstmest strooien en 20 mu voor af spruiten e. d. ). De 3 mu is w e e r -gevoelig, de 20 mu echter niet, het werkbaarheidspercentage is 90. De

ge-90

vraagde tijd wordt: 3 + TTJTTX 20) = 21 mu.

Kolommen 15 en 16 geven de veehouderij-activiteiten op grasland. Kolom-men 17 t / m 29 betreffen veevoer (uit eigen bedrijf en aangekocht) en

strooi-sel (uit eigen bedrijf). Be arbeid is bepaald met de gegevens van paragraaf 5b. Belangrijk voor de veehouderij zijn de beperkingen (regels) 67 t / m 75. B e perking 67 geeft de mogelijkheid aan activiteit 16 na aftrek van het m i n i -mum aan hooi en kuil, het restant of een gedeelte hiervan t e r beschikking te stellen van activiteit 15. Voor de activiteiten 15 en 16 is in de regels 68 en 69 de behoefte aan v. r . e. en Z, W. gegeven na aftrek van de minimum b e -hoefte uit hooi en kuil. De activiteiten 17 t / m 29 geven het aanbod aan v. r . e.

• : _;' ;hi j V : ' f V / . V ' i •"; -i.f " ,rJ o T :1V/., './J S ( r.--. • :u.:A Jr> _{:•>.,:,.:ex:'- ' v •_x.--»rn: .rjs.b} >! ,•:(. ; <: ; ; r 'X ' • • / .-••; > 1 • • ) • ! , ! : -; !- ; . - . • C l ' : ) ' 'i ; i-i'. <•"< i If.;, • LV.tJ- . O i-'ü.O >:•; hc S • ^ ^ ...-..•

21

-en Z.W. in de regels 68 -en 69« In de regels 70 t / m 75 zijn de maxima ge-geven van de produkten voor de activiteiten 15 en 16 (afgeleid uit tabel 4). De regels 76 t / m 79 zijn opgenomen om te voorkomen dat stro wordt gebruikt dat niet is verbouwd. Regel 80 geeft de vraag naar stro van de a c t i -viteiten 15 en 16 en het aanbod van de acti-viteiten 25 t / m 28. Regel 81 geeft bij de activiteiten 15 en 16 het aantal melkkoeien per eenheid.

9« Samenvatting

In deze nota zijn in de paragrafen 1 t / m 7 de basisgegevens vastgelegd voor begrotingen van gemengde bedrijven in het Noordelijk Kleimozafekgebied. In paragraaf 8 is de opzet van een begintableau weergegeven.

Paragraaf 1 geeft een overzicht van de gezichtspunten waarnaar de bedrijven kunnen worden ingedeeld. Verder wordt een overzicht gegeven van de bronnen voor de gegevens.

De saldi van akkerbouwgewassen en veehouderij worden behandeld in paragraaf 2. Bij de akkerbouwgewassen heeft pootaardappelen het hoogste saldo (variërend van ƒ 3085 tot ƒ 2295). De veehouderij geeft respectievelijk ƒ 3466 en ƒ 1225 als saldo. Voor realisering van deze saldi moet nog ruw-en krachtvoer aangetrokkruw-en wordruw-en.

De vruchtwisselingseisen voor de gewassen (paragraaf 3) geven onder andere als e i s : max. 1/3 aardappelen (poot + consumptie), max. 1/4 suiker-bieten en max. 2/3 granen (tarwe, zomergerst en haver). De granen zijn ook afzonderlijk beperkt (max. l / 3 ) .

De voederbehoefte en voederwinning zijn beschreven in paragraaf 4. Bij 2, 75 G. V. E. /ha wordt er juist voldoende ruwvoer gewonnen om aan de minimumeis voor hooi en kuil te voldoen; bij 1,25 G. V . E . /ha wordt deze minimumeis overtroffen.

De tabellen 5 t / m 9 geven de arbeidsmethoden en de arbeidsbehoefte voor de akkerbouwgewassen en tabel 12 die voor de veehouderij.

Het arbeidsaanbod, de periode-indeling en de werkbare uren in % van de totaal beschikbare tijd zijn vermeld in paragraaf 6.

De arbeidskosten (paragraaf 7a) bedragen voor een arbeider/veever-zorger ƒ 11 200 en voor een vakarbeider A akkerbouw ƒ 9500.

De werktuigen (tabel 18) vergen een investering van ƒ 76 900 en geven een jaarkosten van ƒ 1 2 400. De kosten van de grond op pachtbasis staan in tabel 19 en de kosten voor bedrijfsgebouwen in tabel 20.

. f - [v-cl'.ï bv -it1' .Ci ( T i .7 .f'.i' :.) "II.' ; ! rt:»v'^ ;' !

22

-Voor a l g e m e n e k o s t e n w o r d t een v a s t b e d r a g van ƒ 2000 en ƒ 5 0 / h a opgenomen.

Bijlage 2 geeft het begintableau voor p r o g r a m m e r i n g 4. 3. M l . 00. V e r d e r e v e r z a m e l i n g van gegevens z a l noodzakelijk zijn o m v e r s c h i l l e n in c u l t u u r t e c h n i s c h e o m s t a n d i g h e d e n , m e c h a n i s a t i e en a r b e i d s v o o r z i e n i n g aan t e kunnen b r e n g e n . Voor deze nieuwe p r o g r a m m e r i n g e n zullen gegevens betreffende r a n d - en w e n d a k k e r v e r l i e z e n van p r o d u k t e n en a r b e i d s t i j d e n ook z e e r b e l a n g r i j k zijn.

L i t e r a t u u r

C O L L E C T I E V E ARBEIDSOVEREENKOMST voor de A k k e r - en Weidebouw en de V e e h o u d e r i j in de p r o v i n c i e s Groningen, F r i e s l a n d en D r e n t h e . C o n t r a c t j a a r 1967-1968. 1967 Z . p l . : 93 p p .

MEIJERMAN, G . C . , I960 - Bijlagen b i j h e t p r o g r a m m e r i n g s t a b l e a u Oude Veenkoloniën. Landb. E c o n . I n s t . : 31 pp.

, 1966 - B e t e k e n i s van een a a n t a l c u l t u u r t e c h n i s c h e f a c t o r e n v o o r de ontwikkelingsmogelijkheden van veenkoloniale a k k e r -bouwbedrijven. D i s s . Wageningen: 171 p p .

MEIJERMAN, G - C . en J . G. ROIJACKERS, 1964 - B a s i s g e g e v e n s voor het o p s t e l l e n van b e g r o t i n g e n voor a k k e r b o u w b e d r i j v e n in de G r o n i n -g e r Veenkoloniën. Nota I n s t . voor C u l t u u r t e c h n . en W a t e r h u i s h . 2 3 5 . 1 : 30 pp.

OOSTENDORP, D. en T j . B O X E M , 1967 - Stikstofbemesting en g e b r u i k s w i j z e van g r a s l a n d . Meded. P r o e f s t a t . A k k e r - en Weidebouw 1 3 1 : 91 pp« PACHTNORMENBESLUIT, 1967 - S t a a t s b l a d Koninkrijk de N e d e r l a n d e n

n r . 500 : 1443 en 1444.

POSTMA, G. en E . VAN E L D E R E N , 1963 - A r b e i d s b e g r o t i n g e n m e t behulp van taaktijden. P u b l . I n s t . Landbouwtechn. R a t i o n . 70: 216 p p . P R E M I E S SOCIALE VERZEKERINGEN, 1967 - F r i e s landbouwblad 2 juni:879 VOEDERNORMEN VOOR DE LANDBOUWHUISDIEREN en v o e d e r w a a r d e d e r

v e e v o e d e r s ( v e r k o r t e t a b e l ) , (1965). C e n t r a a l V e e v o e d e r b u r e a u in N e d e r l a n d , Wageningen: 24 p p .

s!-<\<y. -v . ! < • :•/!.'.../! -A V O r G I . .n sv n /.-. V ' : . ' _ 'f.;' i ü ; : ' i '

00 - J O^ U I rfk U ) t o 0 - s O G P - s l O ^ U i t f e . U J t O * * » C/i "E. p-CV. ^ * — ' O i— o. > t o •*• O W •)k - 1 O * H' O Co 00 co o Hk - J HH U I sO -O 00 •!>. H*- s ß 00 o» o - *>. u i r o oo -O. *• ** UI - c t o Co U i U i o 0 > co o u i m N O CT> to -o co o 00 « • * f i • B -a 8

o-g

3 0Q •o p. ° à I— M» o o » a P 0) a r P &• oi M NI v« Ul CO H k H k -J 00 -4 *. ro O O 4» l * • i tv) l 1 N O O -J o to Ul O Ul M N O O -J Ov C* *• ro O O J> *• M o co o oo Ul to Ol M -0 00 4k to o o * . • 4> 1 to 1 1 ~o o ~4 O 00 o to 00 0 0 CO O a a o* a Ci fr t l 00 H " /Tl 4k vO O O O o o Cv 0 0 UI o Co sO O O O -0 -J Ov Ul 4k H H to H k CO to U e o 4k o Ul lv> 00 o to 4> INJ to o o o - j H k co to 4k Cd O O O Ul ro 00 o to _*. to o o o co vO o o o 4 k o o Ul *. H k to CO CO M M H k CO to H k CO to 4k 4k CO o o o CO o o o Ul to 00 o co H k o o ro *. nk »* to NI O O o to OS o o o en o i •>• Ul Ul o o 1 1 t\) Ul - j Ul CO o o H k ~1 o to vO CO oo to * • o Ov 4k o o o o ro o» OD 00 C'-en 4> n k Ul o o CO t o U l 1 to I o 1 H k • to o H k CO o H k 00 ~) o ro o» o {f Ul *. o o o I-k O-Hk o CO Ul 4k ON o o co to Ul 1 1 1 to 1 Ul 1 1 i ro i o i • » i ro o H k CO O H k -J CO o ro o» o CT> Ul *. O o o H k 4k -J o co Ul 4k to o o 00 ro co o i * * • u> to 00 Ul 1 ro i o i 1 00 Ui H k O o Ul o -0 I-k sO Ul O-Ul o o o CO •*• ro CO ro H k O o H k ro o r-k O o Ul o» to ro o-o 4k >*• 4» o co ro o o co o o ro »*. o ro en ro o o 1 I * 1 O O 1 ro o i to 1 o 1 1 ~J o H k -J o ro o o i • ro o i ro i o i i 1 o> o 00 o ro o o o> *. o Ul e r * Hk o co o» 4k 00 ro o o o 4 k CO Hk CO O CO ro to Co ro Ul CO ro Ul Ul o-v UI o o o ro o o o ro o o k k O o o ro o ro o Hk o Ul U l »J vO ui o co >o o » • « S* ™ i • S 8 8 - 5 T frg.3 g 1 2 'S: CL » » t» • o jri» o- * ?. c Hj 2 ° o B-S "? n 0 CO H V a P O p «1 a er Ci <t ö n o n 0}

v

? a> H t> O 23 OKI H a N O 3 (O ro a a So

as

(D 01 0 • t> O P 0 p-r o t) P H g" O H S a B EL S a * 3 -a B-oo a <S O o »t

t

a 3-a < p

N I O o o o o o ( » - J ~ o ~ J - o ~ J - J - J - 4 - J - J a ~ o ^ c ^ < T - o - ( T - o o ^ o ^ o u i u i u > u i ( j i i n c j > u i u i a i ^ * ^ 4 i . * * . « « ^ « w u u u w u u u w u ^ 0 > £ 0 3 ^ 1 0 ^ U l i M A ) N ^ O ^ O O - J 9 > U 1 > b i N > * O v O O O - > l t f > U l ^ U N ^ O O O > - J O ^ U l i f k u i t \ > » - o > â o o - j o * u i i k i > > f o > - o B o 8 8 3 3 3 3 3 3 3 K a 2.2. 2.2. 3 2.2.2. 2. i 2.2. § 2- 3 2- S 2- § 2- 2- 2- S < £ fiRSSSSSfiRsSsSl

— w ,— _ . t - û . d . D ' C C c ' A N H & O ' &û*à<0< 0< O» 0* (X û« £.o*û<u a o o o o >*»-roi—i—*-<•-•—>-i— » tf C" K" G' x * ST ft ft'oo ï . 3 B <» <" « o » o o n » a a n • • • • > « « t « « w - ^ w w ^ w

?r IsMs !>•• î «I hïï ^ • - ;.

:

-$§

?

I.»iB& i

+ + ft

»^s

» " " t o1» ™ "O ? • 5' + ' t - j • ' ' _ . ° - ^ * * • _ - • ' «» _ • n °5 p g « «g + 0 ° ° o * g £ ; ** x WK - <.° > ^ „ „ . " S s ' S S S o i " " § < in .L * * s o i kll * w i / i1 j > * » . » ; . "0 i + ° o - ö R •*• •*• ® — , ^ * i * i * , « , « Q ™ B i i « * _ + ET S 3 „ i « ! * * "1 - * * 2 < •» v g a S * " " « « $ $ » < » a. % O. 0 M Ä » • S w- It ^ N O S O CT* vO C5 * 0 sQ CT* sO CT* CT* \£5 0s ,>0 CT* * 0 "*J **0 *X) * 0 M O O O O O O O O O O O O O O Q O U I O O O , _ t - » - . - ! - » - » - » - , - . 1 * g o o o o o o o o o o a-• O a-• 0 0 O O O O 0 O ; ; : : ; : = x = ; : : : : : = ; : : O m ff o o o o o o o o „ ' K * * fc* «• K* K* * * * * K* § TO 0 Q O Q O Q . O Q O Q O Q 0 Q O Q M . o00000000000000t s i M N O s o ^ a o * i f c > O i ^ N O N > o o ^ ) ^ * 4 > ' U i t M s O N 00000 o o o o o o o o o o o o o + + + + + o o o O O O O O O O O O O O O O O O O N O O O O Q O O O i k O ^ O > - O N O O O N O O O O - o - j t o t o o w i n b > o o o > > > * o O O O O O W O O O O O O + + o o + o + o + + o o + + + O O O i n o o 00 o o^ o 00 O O O O O O O O O O O O O O O O i k O O O O O O O O ^ U l O ^ O t O O O O N O O O O - J i j l M N O - J U l W O O C T - i - ' O O O O O O O O O O O O o + + + i _ i— o + + + + + + + + I O O O O O O O O •»• O O O O O O O O O O O O O O O l O U l O O O O O O O O i k U l O i - O N O O O t O O O O O O O N M O - 4 Ui W O J O - ^ O U W O O O O O O O O O o I I I I I I I I I I + + o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o I I I I I I I I I I .+ + o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o I I I I I I I I I I + + •».-M-roH.,-.-,- ,_»», (o ,* o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o + + + + + + O i— o o o o + + + I O O O I— • r o i • |SJ l O O O O O O O O O O O O O O O v O O ^ U U l O O O N W O O O O O O O O O O N O O O O ~ J U i m o UJOo o o o * t » * o O O O O O O o o o o + + + + + o o o o o + + + O O O O O O O O O O O O O O O O O O ' - ' - O > - O O > - O O O O O O O O t \ > O t 0 O O O O O O < £ i O N > 4 N O I U I O ^ O O O O O O O O O o • + + + + + + , _ o o o o o o O O O O O O O O O O O O O O O M - M - o ^ O O ^ O O O O O O O O O O O O O O O O O O «v» O* O» N *• M O o o o o o o o 00 00 -o N o U I + + + + o o o o + o o o o o o o o o o o o o o o o o ^ o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o O - J i - * • - 1 - J O o o o o o + + + + o o o o + o o o o o o o o o o o o o o o o o > - o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o O - J »* 4k - I - a O O O O O o • + + + + + •*• o o o o o 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 O t l * i k » 1 - J o o o o o o + + + + + + I o o o o o o •*• o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o ó o o o i s i o o o o o o o o o o - J 4k O O I U - J o o o o o o o o + + i o o + + + + + + + o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o r o N O > - o o o i \ J o o o o o o - 1 ^ M M NI ik 00 00 O ik O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O I I I I I I I I + I + » » M » A » » >-U> •» I— O O O O O O O O O O O O O 0 0 0 0 0 0 0 O O o o O O O O O O O O O O O 1 I + + I I 1 + 1 I + ^ - M - ^ ^ ^ K ^ H - M l - l - ^ O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O > ' + + I I + ' > I + ,_,-,_,_,-».|-|V)>_,_W.-. O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O 1 I + + 1 + I I I I + ,_,j.,_,_,_rv>i-i->--->-'-O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O I I + I + I I II I -f* O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O I + I I I I I I I I + I— ( J l t O l — * — ! _ * — • — • — » — * * O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O o I + I I I I I I I I I -f > A o * t — f g > — ! _ • — • — » — i — • — i — o o o o o o o o o o o o o o O O O O O O O O O o o O O O O O O O O O O O O I I I o o o + + I O O i— O O O O O O O O O O O O O O Q O O Q O O O O O O O O O h t M ' O O O O ^ O O O O O -J M M to O O i - O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O «3 a o a û û û A aa en est W a r k b a a : w o e r ( % ) a n. S o" ' ^ o 0. * s ° I SI v S o a. S o* a a en c * <» H ^ 2 - N o 3 a X < • t o n o » < g a G , Ü < " a) u