'n Ondersoek na die onderliggende spanninge van gemotiveerde wangedrag by kinders

SPANNINGE VAN GEMOTIVEERDE

WANGEDRAG

BY KINDERS •

'N VERHANDELING

INGEDIEN TER VERKRYGING VAN DIE GRAAD

l\IIAGISTER EDUCATIONIS

AAN DIE

POTCHEFSTROOI\iISE

UNIVERSITEIT VIR

G .. H. 0 ••

DEUR

J.A.

·

JANSE VAN VUUREN B.Sc., B.Ed.

2

5

N

ovember 1953·

ONDER LEIDING VAN

PROF. DR. J.C. COETZEE.

---000---VOORWOORD.

Die kliniese sielkundige het daagliks in sy

werk te doen met die kind wat nie kan aan- en inpas in sy

sosiale omgewing nie en deur wangedrag die maatskappy

genoodsaak om teen hom op te tree.

Die Sielkunde verklaar

hierdie wangedrag as 'n simptoom van 'n geestesversteuring

wat deur 'n goestesgebrek, verkeerde opvoeding of resonte

frustrasies te weeg gebring is.

Die proble

e

m van die sielkundige le dan daarin

dat hy die oorsaaklike faktore moet vasstel wat

aa

nleiding

gegee het tot hierdie simptome.

D

e

ur hierdie faktore

to v

e

r

a

nder of tllo verwyder

w

ord die kind se

energie

we

er

in sosi

a

le kanale gelei

en aan

hom sowel

as

aan die

ge-meenskap 'n dions be

w

ys.

Die

eerste

t

ne

k v

a

n die kliniese sielkundige is

d

a

n diagnosties v

a

n

aard

met die oog op die tweede en ewe

·

belangrike tank v

a

n psigotorapie •

Die teak v

a

n diagnose

..

kan van twee k

a

nte

blenader

w

ord, naamlik deur vanaf die

simptome via die kliniese geskiedenis die oorsake te

be-reik, of met behulp van die porsoonlikheidstruktuur, of

me

e

r in besonder

·

m

e

t die behoeftestruktuur, die simpt

.

ome

af te lei, te verifie

o

r met die kliniese gegewens

en

so-doende die oorsake vas te stel.

In hierdie studie

word

die probleem van diagnose

van die kant v

a

n die behoeftestruktuur benader.

Deur

gebruik van projeksietoetse

word

die behoeftestrukture van

'n aantal geselekteerde kliniese gevalle bloot gele en die

oorsake van die simptome vasgestel.

Dit was vir my 'n

eer

en voorreg

.

om hierdie- teak

te kon deurvoer onder die bekwame leiding van

prof.J.C.Coet-~ee,

(Professor in die Opvoedkunde, P.U. vir C.H.O.,) en

met die hulp

en

bystand van dr. A.J. Groenewald

(Inspek-teur-Psigoloog, T.O.D.), 'n outoriteit op die gebied van

die kliniose sielkunde en die Temetiese Appersepsietoets.

My

dank een hulle vir hul belongst

e

lling en weardevollo

w

enke.

INHOUDSOPGA

WE

HOOFSTUK

I.

INLEIDING

1. Probleemstelling ..

.

.

.

.

..

2. Die Persoonlikheid:

.

.

. .

a. Die fase van ongedifferensieerdheid b. Die fase van differensiasie

c • Die fase van integrasie

3.

Die meting van die persoonlikheid 4. Die projeksiemetodes

.

.

a. Die algemene kenmerke

. .

.

.

.

.

Bladsy. 1 1 2 2

3

3

4 4 b. Die Sielkundige grondslag

tegnieke . . • •

van dj_A projeksie-c. Soorte projeksietegnieke

5.

Doel en metode van ondersoek

a . Doel ••

.

.

b. Metode

HOOFSTUK

II.

DIE DI

N.AM

I

EK VAN

DIE

KINDERPERSOONLIKHEID

.

1. Teoriee wat die handeling en motief van die

5

6

7

7

7

handeling verklaar •• 8

2. Die teorie van Fundamentele Behoeftes ••

9

3.

Die behoefte-indeling wat in hierdie studie

gebruik is • • . . • . • 10

a. Die seksuele vektor ••

b. Die sosiale vektor .~

..

c. Die emosionele vektor

d. Die ego-vektor ..

4~ Die onderlinge verband tussen die vektore

5.

Aanpassing en wanaanpassing

HOOFSTUK

III.

10 11 12 12

13

14

DIE A

A

RD VAN DIE ONDL:RSOEK,

KL

I

NIESE GESKIEDENIS

VAN DIE

PROEFPERSONE EN DI

E TOETSE TOEGEPAS.

1. Die aard van die ondersoek a. Plek van proefneming b. Uitsoek van proefpersone c. Proefpersone

16 16 16

17

2.

Die kliniese geskli:edenis van die proefpersone

17

Geval

1.

a. Algemeen

.

.

'

.

. .

• .. •

.

.

.

.

..

.

. .

.

17

b.

H

uislike omstandighede

.

.

•

.

.

.

.

17

i. Ouers

••

.

.

.

.

17

ii. Ge sin en

gesinsverband

. .

..

17 c.

Re des vir toe la tin

g

tot die

kliniekskool

18

i.

Ge drag op skool

18

ii.

Ge dra

g

tuis

18

d.

.Aanpassing

in die kliniekskool

18

Geval

2.

a. .Algemeen

.

.

.

.

_{• •} 19

b.

liuislike omstandighede

..

19

i. Ouers ••

.

.

.

.

.

.

19

ii.

G

e sin en

gesinsverband

.

.

_{• •} 19 c.

Redes

vir toe la ting tot die klinie

.

kskool

.

.

20

i •

Ge drag op skool

..

.

..

20

ii.

Ge drag tu is

...

.

.

.

20

d. Aanpas

s

ing in

die kliniekskool

20

Geval

3.

a•

Algemeen

.

.

.

• .. 21

'Q •

H

uislike omstandighede

.

.

21

i. Ouers .•

.

.

.

.

21

ii.

Ge sin en

gesins

verband

..

21

c •

Redes vir to

e la ting

tot

die

kliniekskool

.

.

22

i •

Gedrag

op skool

..

_{• •}

.

.

.

.

..

22

ii.

Ge drag tuis

22

d.

Aanpassing

in

die kliniekskool

.

.

22

Geval

4 •

a.

.Algemeen

.

.

_{• •}

.

.

_{• •}

..

_•

.

.

·23

b.

Huislike omstandighede

..

.

.

.

.

.

.

..

23

i. Ouers •.

.

.

.

.

.

.

.

.

. .

_{• • ••}

23

ii.

Ge sin en gesinsverband

..

_{• •} 23

c. Red es vir toelating tot die kliniekskool

. .

24

i.

Ge drag op skool

_••

.

.

_{• •} 24

ii.

Ge dra

g

tu is

.

. ..

.

.

.

.

24

d.

Aanpassing

in die kliniekskool

24

Geval

5.

a• Algemeen

.

.

..

.

.

.

.

_• •

..

.

..

25

b.

H

uislike omstandighede

_•• •

.

.

.

.

2

5

i

•

Oue

rs

.

.

25

ii. Ge sin

e

n

gesinsverband

25 c.

Redes

vir toe la ting tot die kliniekskool

.

.

26

i. Ge dra

g

op skool

..

26

ii.

Gedrag

by

pleegouers

..

.

.

.

.

26

d.

Aanpassing

in die kliniekskool

26

3.

Toetse toegepas

.

.

.

. .

.

..

.

.

27

a.

Die Szondi

-to

ets

..

.

.

.

.

. .

.

.

.

2

7

i. Toetsmateriaal

.

.

_{• • • • ••}

..

.

.

27

ii. Prosedure van toepassing

••

..

27

iii. Die daaglikse profiel

_{•• • •}

.

.

29

iv. Omsetting van profie 1-gegewe

_

ns in

4.

5

.

iii.

v

.

Ta belle • •. ..•. •.•. •.• •.•. • • • • vi. Analitiese verwerking van die tabelle b . Die T@matiese Appersepsietoets

i. Toetsmateriaal ••

ii. Prosedure van toepassing

..

.

.

c. Verwerking van die toetsgegewens

.

.

..

Aspekte van die persoonlikheid SOOS deur die

toetse gemeet

..

.

.

a . Szondi-toets

.

.

.

.

. .

_{• •}

b. Die Tematiese .Appersepsietoets ••

.

.

..

.

.

Eie ondersoek en toepassing van die toetse _•• a . Omstandi ghede en prosedure • •

b . Toetsperiode

.

.

_{• • •• • •}

.

.

.

.

.

.

c • Toetsgegewens en vertolkings

..

HOOFSTUK IV.

DIE GEGEWENS EN VERTOLKING VAN DIE SZONDI-TOETS. 1. Vertolkingsbeginsels •• _{• •}

.

.

.

.

.

..

2. Toetsgegewens en verwerking daarvan

..

Geval 1

a • Toetsgegewens en analitiese verwerking daarvan i • Absolute ladingstabel

.

. .

.

.

ii. Rigtingstabel •.

.

.

.

.

_{• •}

i i i. .Aanvullende analitiese gegewens b. Behoeftestruktuur

.

.

.

.

i . Die seksuele vektor

ii . Die sosiale vektor

.

.

i i i. Die emosionel e vektor

..

.

.

iv. Die ego-vektor

.

.

. . ..

.

.

c. Samevatting

.

.

.

.

_{• •}

.

.

. .

Geval 2.

a. Toetsgegewens en analitiese verwerking daarvan i • Absolute ladingstabel ••

..

ii . Rigtingstabel • .

.

.

..

.

.

.

.

i i i. .Aanvullende analitiese gegewens

..

.

.

'b • Die behoeftestruktuur

.

.

.

.

.

.

i • Die seksuele vektor

.

.

..

ii. Die sosiale vektor

.

.

.

.

.

.

_•·

.

iii. Die emosionele vektor •.

..

. .

_{• •}

iv. Die ego- vektor

.

.

.

.

..

.

.

c. Samevatting

.

.

.

.

_{• •}

.

.

.

.

.

. .

.

Geval

3

.

a. Toet sgegewens en analitiese verwerking daarvan i • .hbsolute ladingstabel ••

.

.

_{• • • • ••} ii. Rigtingstabel ••

.

•· . _{• •}

. .

.

.

.

i i i. Aanvullende analitiese gegewens

..

b. Die behoeftestruktuur _{• •}

.

.

.

.

.

. .

.

i • Seksuele vektor

.

.

_{• •}

.

.

i i . Die sosiale vektor

.

.

i i i . Die emosionele vektor . •

.

.

.

.

iv. Die ego-vektor

.

.

_{• •}

..

.

.

.

. .

.

c

.

Samevatting _{• •}

_•

_•

_{• • • •}

.

.

.

.

.

.

30

31

34

34

34

37

37

37

38

40 40 40

41

4

2

42

43

43

45

47

47

47

48

50

51

52

54

54

55

56

56

56

57

57

59

59

61

61

62

63

63

63

64

65

66

68

Geval 4

a. Toetsgegewens en analitiese yerwerking i • .Absolute ladingstabel • • • • •-• ii. Rigtingstabel •• •• • • • • i i i . Aanvullende analitiese gegewens b. Die behoeftestruktuur • • • . • • • •

i. Die seksuele vektor • • • • • • ii. Die sosiale vektor • • • • • • • • i i i . Die emosionele vektor • • • • • •

iv. Die ego-vektor • • • • • • • • c. Samevatting • • • • • • • • • • • • • • Gev~l

5.

a. Toetsgegewens en analitiese ~erwerking i. Absolute ladingstabel •• •• •• ii. Rigtingstabel •• •• •• •• i i i • .Aanvullende-analitiese gegewens b. Die behoeftestruktuur ••

i. Die seksuele vektor

. .

ii. Die sosiale vektor

. .

_{• • ••} i i i . Die emo s ione le vektor • • • • • • iv. Die ego-vektor. . • •

.

.

_{• •} c. Samevatting.. •. ••

..

.

.

HOOFSTUK V. daarvan .

.

.

.

.

• •

.

.

.

.

.

.

.

.

.

. .

.

.

• • • •

.

_{. .}

. .

_.

.

.

.

.

.

.

daarvan • • • •

.

. .

.

• • • •

..

..

.

. .

.

• • • • • •

69

69

70

71

71

71

72

73

74

75

?6

76

77

78

78

78

79

82

83

84

DIE GEGEWENS EN VERTOLKING VAN DIE TEM.ATIESE APPERSEPSIETOETS. 1. Vertolkingsbeginsels a. Basiese gegewens bo .Algemene faktore ••

.

.

.

.

c. Spesifieke faktore •. • • • •

. .

..

• • • • ••

.

.

.

..

_{• •}

.

.

.

.

.

.

.

..

d. Verwerking van die vertolkingsdata -•• 2. Toetsgegewens en vertolking _••

.

.

.

.

Geval 1. • • ••

.

.

.

..

.

. .

.

.

.

. .

• • • • ••

86

Rt)

86

87

88

88

a. Die verhale en vertolkings daarvan • • • •

b_. Die verwerking van die vertolkingsdata •• • • •• 103

8

9

i. Die behoeftestruktuur •• •• •• i i . i i i . (a) (b} ( c)

Die seksuele vektor

Die sosiale vektor

..

.

.

Die emosionele vektor •• Ge s indhede •• Problems

.

•

.

• • • •

.

.

•

.

.

• •

.

.

..

.

.

• • • • • • •• 103 •• 103 •• 103 •• 1C4 •• 105 •• 105 c. Samevatting • • ·• • • • • • • • 10 5 Geval 2.

a. Die verhale en vertolkings daarvan •• b. Die verwerking van die vertolkingsdata ••

i. Die behoeftestruktuur •• Die seksuele vektor Die sosiale vektor

.

.

.

.

.

.

( a )

( b)

( c) Die emosionele vektor ••

• • • • ·•

.

..

..

.

.

•• 107 . •• 117 •• 117 •• 117 •• 118 •• 118

v.

ii. Gesindhede _{• • ••}

.

.

_{• •}

..

_{• •}

.

.

.

.

118 i i i . Probleme

.

.

_{• • • • • •}

..

_{• • • • ••}

₁₁₉

c. Samevatting

..

_{• •}

.

.

.

.

_{• •}

ll9

Geval _3.

a. Die verhale en vertolkings daarvan _{• •}

.

.

_{• •}

l.21

b. Die verwerking van die vertolkingsdata

.

.

_•

_•

₁₃₃

i. Die behoeftestruktuur

.

.

.

.

_{•• • •}

₁₃₃

( a ) Die seksuele vektor ••

.

.

.

.

₁₃₃

( b) Die sosiale vektor

.

.

_{• • • • • •}

134

( c) Die emosionele vektor

..

_{• •}

₁₃₄

i i . Ges1ndhede

.

.

_{• • •• • • • • ••}

₁₃₄

i i i . Probleme _{• •}

..

.

.

_{•• • •}

.

.

_{•• • •}

₁₃₅

c. Samevatting

.

. ..

_{• •}

.

.

.

. .

.

.

.

_{• •}

₁₃₅

Ge val 4.

a. Die verhale en vertolkings daarvan _{• • • • • •}

₁₃₇

b. Die verwerking van die vertolkingsdata _•

_•

.

.

_~5C

i. Die behoeftestruktuur _{• •}

..

_{• •}

.

.

_{• •} 150

(a) Die seksuele vektor •• _{• • •• • • • •} 150

( b) Die sosiale vektor

.

.

_••

.

.

.

.

_•• 150 ( c) Die emosionele vektor

.

.

.. .

.

_{• •} 150

i i . Gesindhede _{• •}

.

.

.

.

.

.

..

150

i i i . Probleme

.

.

.

.

.

.

_{• • ••}

..

_{• •} 151 c. Samevatting _{• • • •}

.

.

_{•• • •} 151

Geval 5.

a. Die verhale en vertolkings daarvan

.

.

.

.

_{• •} 153 b. Die verwerking van die vertolkingsdata _{•• • •} 164

i. Die behoeftestruktuur

.

.

. . .

.

_•• 164

(a) Die seksuele vektor _{•• • •}

.

.

_•• 164

( b) Die sosiale vektor

.

.

_{•• • • ••} 164 ( c) Die emosionele vektor _{• •}

..

.

.

.

_{• •} 165

i i . Gesindhede

.

.

.

.

_{• • • •}

.

.

.

.

_{• •} 165

i i i . Probleme _{• • ••}

.

.

_{• • ••}

.

.

_{• •} 165 c. Samevatting

.

.

_••

.

.

_{• • •• • • • •} 166

HOOFSTUK VI.

SAMEVATTING2 GEVOLGTREKKINGS EN IlVIPLIKASIES VAN DIE

ONDERSOEK.

1. Samevatting

..

_{• • • • ••}

.

. .

.

_{•• 167} Geval 1.

a. Vorme van wangedrag _{•• • • • • • •}

...

.

.

_{• • 167} b. Diagnose

.

.

.

.

_{• • • •}

_•

_{• •• •} • 167

Geva

l

2.

a .. Vorm

e

v

a

n

w

angedrag

..

. . . .

..

_{• •}

.

.

be Di

a

gnose

.

.

..

_{• •}

.

.

_{• •}

Ge va

l

3.

a. Vorme

v

a

n wa

n

g

edra

g

. .

I 0 • •

b.

Dia

g:i

ose

.

.

.

.

Geval

4.

a. Vorme

v

a

n

'.Va

n

g

edr

a g

. .

..

.

.

.

.

_{• •}

b.

n::a

g

no

38

. .

. .

_{• •}

Geval

_5.

a.

Vorme

van

v:r

an

g

edra

g

..

.

.

.

.

.

.

_{• •}

b. Dia

g

nos

e

.

.

_{• •}

2.

Gevol

g

tre

k

k

in

g

s •.

. . ..

.

.

.

.

.

.

.

.

_{• •}

a

.

Aa

n

gaa

n

de d

ie

g

e

s

kiktheid

van die

projeksie-toets

e g

e

b

ruik

.

.

..

_{• •}

b

<

Aan

g

aan

d.e

'n

beeld saam te st el van

die

din

am

i

e

s

-

f

un

g

erend

e

pers

oonli

kheid

..

_{• •} c.

Aang

aan

de

di

e dia

g

nos

t

iese

w

aarde

van die

ontl

e

din

gs

data v

a

n die toets

e

_{• •}

.

.

.

..

3.

Imrilika

s

ie

s

v

a

n di

e

ondersoek

_••

.

.

_{• •}

BYLAE

.

BI

B

LIOG

RAFIE.

1

.

B

oeke

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

2. TydskrifaT~Lkels

.

.

.

.

_{• • • • • •}

---oOo---168 168 169 169 169 170 171 171 172 172 172 173 173 174 177

1, Probleemstelling:

HOOFSTUK I.

INLEIDING:

Belangstelling in die wanaangepaste kind het as motief gedien om die probleem van wanaanpassing siel-kundig te ondersoek en te probeer vasstel wat die oor-saaklike spanning is, wat die simptomatiese aanpassings-vorme ten grondslag het.

Die wyse van benadering van hierdie probleem be -rus op wat onder die begrip persoonlikheid verstaan word en van watter meetmetodes gebruik gemaak word om 'n in-sae in die persoonlikheidstruktuur to vorkry. In die volgende paragrawe sal daar dus kortliks gelet word op die bou en samestelling van dio persoonlikheid, die verskillende meetmetodes on dan op die doel en metode van die ondersoek.

2.

Die Persoonlikheid.

Die bou en samestelling van dio persoonlikhoid is 'n omvangryke vraagstuk wat uit soveel gesigspunte be -nader word dat dit nie moontlik is om dit in 'n enkel e studie tot sy reg te l aat kom nie. Hier is dit alleen moontlik om te volstaan met 'n werkshipotese van die begrip persoonlikheid wat voortvloei uit 'n integrasie van die opvattings van die bewussyns- en dieptepsigoloe.

Waar die bewussynspsigoloe klem le op die prikkel-reaksie formule, gaan die dieptepsigoloe verder en

veronderstel 'n onbepaalde faktor by elke mens wat die prikkel 'n subjektiewe ervaring ma2k en die reaksie

'n unieke kleur gee. Mat ematies uitgedruk word hier-die gedagtes dan vervat in die vergelyking R :

f(

P,X) waar R die roaksie is en 'n funksie is van beide die prikkel P en die onbepaalde faktor X(l). Hi erdie onbe

( 2)

( 3) ( 4)

paalde faktor is niks anders as die persoonlikheid waaroor soveel gespekuleer word nie en waarvan die vol-gende gese kan word:

Die persoonlikheid ontwikkel uit twee stelle faktore naamlik uit innerlike en uiterlike faktore. Enersyds kom die kind in die wereld met oorgeerfde- en natuurdrange,waarvan sommige reeds e.anwesig is by die geboorte terwyl andere ontwikkel deur die rypwording ven die klier- en senustelsel. Andersyds is hy bloa t-gestel aan die invrerking van sosiale en fisiese prikkols.

Hierdie twee stel le f~ktore hst 'n interfunksionele verband (2), naamlik: Dio innerlike faktore bepael die perke van ontwikkeling terwyl die uiterlike faktore

verantwoordelik is vir die kwal i teit daarvan.

Die ontwikkeling bestaan dus uit inwendige groei

en ryping en uit die inwerking van die omgewing en kan

in drie duidelike fesos

(

3

)

onderskei word, naamlik:

a. Die fase van ongodifferensieerdheid.

In hierdie fase bestean daar alleenlik een struk -tuur en een bewussynslaag van die psigiese lewe, naamlik die id-struktuur en dio vaeg-bewuste bew

us-synslaag. Al l o innorliko fa kt ore fungoer suiv1er volgens die genotsboginsel~

b. Die fase ven differensiasie .

Deur die inwerking van uiterliko faktore ontwikkel die ego- en superego-strukture uit die basiese

id-struktuur en begin die kind wat sy psigiese lewe

betref ook uit drie verskil lende bowussynslae (4) fungeer, naamlik uit die onbewuste (vorige ervarings en id-inhoudc) , voorbevmste en bewuste .

Langeveld: .Allport

Thor:pe

Inleiding tot de studie der Paedagogische

Psychologi e,

332

.

Personal ity, 121 - 138 •

Namute die kind ouer word, onderskei ons drie soorte persoonlikheidstrekke(5):

i. Kognitiewe trekke W8t die intelligensie en in-tegrasie vermoens V9n die individu insluit. ii. Tempersmentele trekke wat die onverander like

kwaliteite en tempo vAn handeling verteenwoordig. i i i . Kongtiewe trekke wat die drange, verkre~ belang

-stellinge (gesindhede, sentimente en komplekse)

en die wilsfoktor insluit. c. Die fRse V8n integr asie.

Die groei-, en daarna die rypwordingsproses, t e -same met die leerskool wat die Jr.ind deurgaan, bring

mee 'n int ograsi e van die drie strukture in ve rskil-lende dinamiese psigofisiese stelsels w&t vertee

n-woordig word in al drie l ae van die psigiese lewe.

Met hi erdie beknopte omskrywing kan dan volstean

word en die onbekende faktor X soos volg (6) ge de-finieer word:

Persoonlikheid is die som-tota8l van al die aa

n-gebore en verworwe fisiese en psigiese eienskappe

wat dinamiese psigofisiese stelsels vorm en die

unieke aanpassing van die individu in sy omgewing be~ werkstel l ig.

3.

Die meting van die persoonlikheid.

Die meting van die persoonlikheid wentel om

twee vraagstukke

(7),

nesmlik, vvst gemeet moet word en hoe dit gemeet kan word. Wat die eerste vraagstuk

betref word twee duidelike rigtings deur ondersoekers

Die een groep hou hulle besig met die

(5) Cattell: Description and Measurement of Personality,

74.

(6) Schaffer: Psychology of ~djustment, 252. Allport · Personality, 48.

(7)

Cattell : Description and Measurement of Personality,

beskrywing van sekere ideale tipes en neem dit dan as mediaan vir die klassifikasie van andere. Die tweede groep neem as uitgangspunt sekere persoonlikheidstrekke en omskryf die persoon dan volgens die aan- of afwesig-heid van hierdie trekke in sy geestestoerusting.

Wat betref die wyse waarop die persoonlikheid gemeet word, moet weer onderskei word tussen die kwanti-tatiewe en lcwalitatiewe meetmetodes (8). Die kwantita-tiewe maatstawwe staan ook bekend as psigometriese

toetse, dit is, vraelyste waarvan die antwoorde norms en waardes dra. Die kwalitatiewe maatstawwe daarenteen

is metodes wat die kwaliteit van die reaksies meet en eint lik geen m3at~taf is nie, want hulle meet nie wat verwag word nie , maar is van waarde net om die beteke-nis wat die sielkunde daaraan kan heg. Hierdie maat-stawwe sluit onder andere subjektiewe-, objektiewe- en projeksiemetodes in. Omdat in hierdie studie van

pro-jeksiemetodes gebruik gemaak word in die beoordeling van die persoonlikheid, volg 'n breedvoeriger bespreking

daarvan in die ,volgende paragraaf.

4.

Die projeksiemetodes.

( 8)

(

9)

By die ~espre~ing hiervan sal veral op die vol

-gende aspekte gelet word, naamlik: Die algemene ken-merke van die metodes, die sielkundige grondslag waarop hulle berus en die soorte projeksietoetse wat daar be-staan.

a. Die algemene kenmerke.(9).

i. Enige prikkel wat . inf3taat is om 'n sielkundige

Nunn Rosensweig: Symonds Bell Rapaport

.

.

Rosensweig:

Psychology, 458.

Methods for studying Personality in Journal of Psychology, vol.

2

8,

1949,

346 - 364.

Diagnosing Personality and conduc~,

23

e .v.

Projective Techniques,

4.

Diagnostic Psychological Testing (Vol.II)

4 -

5.

5.

struktuur van die individu te openbaar, word 'n

projeksie-tegniek genoem.

i i . Dit bied 'n noukeuriger beeld van die persoon

-likheid in sy geheel, of van aspekte daarvan, in

die raamwerk van die geheel.

i i i . Daar is geen bepaalde antwoorde nie , want die

spontaneiteit van die proefpersoon is van groter

belang as enige ooreenkoms tussen sy reaksies

en die uiterlike vereistes van die prikkel.

iv. Veelvuldige toetsing of toepassing van die teg

-nieke bring betroubaarder resultate.

b. Die sielkundige grondslag van die projeksietegnieke.(10)

(10)

Die ontstaan van die projeksietegnieke berus op

die teoriee van die Psigoanalise, Gestaltpsigologie,

Dinamiese Sielkunde en Kliniese Psigiatrie. Al hierdie rigtings huldig die opvatting dat die mens

grootliks uit sy onbewuste lewe, en dat sy gedrag ge-motiveer word deur individuele behoeftes wat bevredig moet word. Alle f isiese en kulturele prikkels word

deur die gees verwerk en aangepas by die eise van die

individuele behoeftes. Hierdie verwerking vind nie

deur 'n rasionol e aksie van die gees plaas nie , maar

is meer 'n affek-aksie en staan bekend as projeksie.

Die mens se gedagtes, gevoelens en fantasiee is dan

projeksies van sy begeertes, sentimente, komplekse

en konflikte.

Abt

&

Bellak~ Bell

Deri

Pennington Schaffer

Van Lennep

In kort, elke handeling is 'n pro

-Projective Psychology, 12, ~O, 36 - 37. Projective Techniques, 7 - 8.

Introduction to the Szondi Test, 172 .•

An

introduction to the Clinical

Psychology, 417.

Psycholgy of Adjustment, 161.

Psychologie van Projectieverschynselen,

jeksie van die hele persoonlikheid op die voorwerp

waarmee hy handel.

Die projeksietegniek het dan sy ontstaan te danke aan hierdie besondere geesteshBndeling. Deur die

toepassing van 'n projeksietoets word 'n steekproef vBn

die persoon se projeksies verkry~en deur ontleding

daarvan word tot die psigodinamika van die gees

deur-gedring.

c. Soorte projeksietegnieke.

Die projeksietegnieke kan in drie kategoriee

verdeel word, naamlik:

i. Die motories-ekspressiewe metodes soos handskrif-ontleding, ontleding van die manier waarop mens l oop, en andere.

i i . Die perseptief-strukturele metodes waar 'n on-georganiseerde waarnemingsprikkol aangebied word

en die persoon dit dan onbewus struktureel

or-ganiseer. Seker die bekendste toets in hierdie

afdeling is die Rorschach-inkvlektoets.

iii~ Die apperseptief-dinamiese metodes waarby daar van sekere situasies of menslike foto's as waa r-nemingsprikkel gebruik gemaak word. Van die

persoon word dan verwag om die situasies te

beskrywe soos hy dit sien, of om sy goed- en a

f-keuring te heg aan die foto's wat hom aangebied

word. In hierdie verband kan veral genoem word

die Szondi-toets en die Tematiese

Appersepsie-toets van H.A. Murray aangesien die toetse in

hierdie studie gebruik word

Dit bring ons dan nou tot die formulering

van die doel en die metode van hierdie onde

5~ Deel en metode van ondersoek. a. Deel.

Die doel is drieledig en wel:

i. Om te probeer bepaal of sekere projeksietoetse

geskik is vir die diagnose van gedragsprobleme by skoolkinders.

ii. Om 'n beeld van die dinamies-fungerende

persoon-likheid te verkry, en

i i i . om 'n verklaring te probeer gee vir die ont-staan van sekere simptoomformasies deur middel

van die ontledingsdata van die toetse~ b. Metode:

Om te verseker dat die spesifieke probleem ont-leed kon word, is

i. versigtig te werk gegaan met die uitsoek van die

proefpersone, en

i i . met wetenskaplike noukeurigheid gebruik gemaak

van ooreenstemmende faktore van twee erkende projeksietoetse, naamlik van die Szondi-toets

en die Tematiese Appersepsietoets van H.A.Murray

om die behoeftestelsels van die proefpersone bloot te le en dit terug te voer op die

motiewe van die handeling.

Vir hierdie ondersoekingswerk word die

persoonlikheid as dinamies aanvaar soos uit die

inleidende opmerkings blyk. Met die oog op die ontleding van kliniese gevalle is dit dus nodig om verder in te gaan op die vraeg wat be-skou kan word as die kern van hierdie dinamiese proses, en waarvan die hipotese in hieTdie ve r-band die ondersoekingswerk ten grondslag l@. Die antwoord hierop sal die onderwerp van bespreking van die volgende hoofstuk uitmaak.

---000---HOOli'STUK II.

DIE DINAMIEK VAN DIE KINDERPERSOONLIKHEID.

1. Teoriee wat die handeling en motief van die handeling

verklaar: ( 1) ( 2) ( 3) ( 4) ( 5) ( 6) ( 7) ( 8)

(9)

(10) (11}

Die antwoord op die vraag waarom die kind op

sekere maniere handel en wat die motief is wat horn dryf om

so te handel, is gebiedend noodsaaklik vir die Opvoed- ~

kunde en Sielkunde omdat dit die basis van beide die algemene opvoedingsprogram sowel as van die terapeutiese pr©gram vir die behandeling van gedragsprobleme, vorm.

Ons vind dan ook verskillende gedagteskole in die

Sielkunde wat 'n antwoord op hierdie vreag probeer gee. Die vernaamste teoriee in hierdie verband is die volgende:

a ~ Die Instinkteteorie wat gehuldig word deur James,(l)

Thorndike(2) en McDougall.

(3)

b. Die Rypings- en Groeiteorie wearvan Gesell,(4) Tho mp son ( 5) en McGraw ( 6) die voorstaanders. is.

c. Die Psigoanalitiese t eorie wat deur Freud,(7) Jung,(8) en Adler(9) onderskryf word.

d. Die teorie van Fundamentele Behoeftes wat uitgebou

is deur sielkundiges soos Fenton,(10) Meslow,(11)

James Thorndike McDougall Gesell Thompson ~lcGraw Psychology.

: Educational Psychology. The Energies of Men.

Infancy and Human Growth. Child Psychology.

: The Neuromuscular l\Ia tura t ion of the Human Infant.

Coetzee Psigoanalise Deel I;

Crichton-Miller: Psychoanalysis and its derivatives. Freud Introductory lectures on Psycho-analysis.

Jacobi The Psychology of Jung. Chrichton-hli l ler: Ibid.

Fenton hlental Hygiene in School Practice.

Maslow A Theory

of

Motivation. Psychological

Murray (12),Symonds(l3), Prescott(l4) ,Szondi(l5) en

andere.

Die teorie van Fundamentele Behoeftes vorm die

basis van die ondersoekingswerk in hierdie studie en 'n

vollediger omskrywing daarvan is dus wenslik om as

teoretiese komponent die praktiese wat gaan vol g, te

rugsteun.

2. Die teorie van Fundamentele Behoeftes.

Wasr die voorstaanders van die psigoanalitiese

teorie die dinamiek van die psige tuisbring op 'n enkele

drang, omsluit en verbreed hierdie teorie die psigoana li-tiese begrip. Hul formuleer hulle teorie as volg:

a. Die dinamiese faktor in die persoonlikheid le opge

-sluit in aparte stelsels van behoeftes(l6) en is

hipotetiese kragte wat al le gedrag onderle, a

ktiwi-teit stimuleer en daarop gemik is om die situasies

waardeur dit tot handeling gedwing word, te wysig.

b. Die gr0ei en rypwording van die kind

(17),

die

( 12) ( 13) (14) (15) ( 16)

(17)

(l8)

sosialiseringsproses en die interaksies tussen die

kind en sy omgewing, is die oorsaaklike faktore vir die ontstaan var1 die behoeftes wat die basis vorm

waarop sentimente en komplekse (18) gebou word, wat

op hulle beurt alle gesindhede t en grondslag le.

Murray . :Symonds Prescott Szondi Deri .Alexander Symonds Murray Prescott Cattel l

Explorations in Personality.

mental Hygiene of the Schoolchild •

Emotion and the ~ducative Process .

Experimental Diagnostics of Drives. Introduction to the Szondi Test. Psychoanalytic Therapy, 112 •

Dyhamic Psychology, 42.

Explorations in Personality, 42.

Emotion Rnd the Educetive Process, 111.

c. Die sµmning aanwesig in hierdie behoeftestelsels gee valens-karakter aan omgewingsvoorwerpe en

beinvloed ons gesindhede ten opsigte van goed- en afkeuring en bepaal aldus die kwaliteit van ons

keuse ( 19).

Elke voorstaander van hierdie teorie bied 'n e ie behoefte-indeling aan en Murray(20), wat 'n om vat-tende ondersoek op hierdie gebied deurgevoer het, onderskei

2

7

behoeftes wat by elke mens aanwesig

is. In hierdie studie word volstaan met 'n indeling

wat grootliks gebou is op Szondi(21..) se indeling maar

ook voo rtvloe i ui t I.Turray ( 20) se werl<: op hierdie gebied. In die volgende paragraaf word hierdie iD-deling volledig genoem en bespreek.

3.

Die behoefte-jndeling wat in hierdie studie gebruik is.

Die indeling wat hier gaan volg is gebou op die

veronderstelling dat die dinamiek van die persoo

nlik-heid opgesluit le in vier basiese drange of vektore en - ---·

---

- ~· ..

-dat elke drang manifesteer in twee teenoorgestelde drang

-behoeftes of faktore(22). Die indeling van die behoe

f-tes geskied dus op 'n agt-dimensionele verdeling van die emosionel e lewe, Vlaf!rvolgens enige persoonlikhe ids-valuta bepael kan word (23).

Skematies is die indeling soos volg:

a. Die seksuele vektor:

Hierdie vektor manifesteer in twee

teenoorge-stelde faktore, naamlik:

( 19) Deri; (20) Murray

(21) Szondi

Introduction tot the Szondi Test, 25.

Explorations in Personality, 144-145.

Experimental Diagnostics of Drives, 11 -

13.

(22) Szondi t.a.p., 11 - 12.

11 .•

i. Die behoefte aan vertroeteling wat passiwi-teit (~4), onderwerping (25) ,bemoedering (26) en sensuele verlangens ( 27) .inslui t.

ii. Die behoefte om te vertroetel wat insluit

aktiwiteit(28)., dominering(29), aggressiwiteit(30) en seks ( 31) •

I'

b. Die sosiale vektor.

Die twee teenoorgestelde faktore waarin hierdie

vektor horn openbaar is soos volg:

i. Die behoefte aan sosiale oorheersing wat retensie(32) en mededinging(33) insluit. ii. Die behoefte aan sosiale sekuriteit, met

af-hanklikheid(34) en affiliasie (35) as twee

komponente.

(24) Murray

.

.

Thematic Apperception Test Manual, 10.

Anderson & Anderson: An introduction to Projective

Techniques, 505.

( 25) Stein Thematic Apperception Tost, 36.

Deri t.a.p., 65.

( 26) Deri t.a .p., 65. ( 27) Deri t.a.p., 69.

Stein t.a .p., 32~. ( 28) Deri t.a.p., 74.

Abt & Bellak: t.a.p., 302.

Anderson & Anderson: t.a.p., 506. ( 29) Stein

.

t.a.p., 34.

Anderson & Anderson: t.a.p., 506.

(30) Deri

.

.

t.a.p., 73.

Stein

.

.

t.a .p., _33.

Abt

& Bellak:

t.a .p., 302. ( 31) Stein

.

.

t.a.p., 35.

( 32) Anderson & Anderson:· t.a .p., 508.

Deri

.

t.a.p •. , 125 •.

Stein

.

.

t.a.p •. , . 32 •.

( 33) Anderson & Anderson: t.a.p., 508. Deri t.a.p., 123. Stein t.a.p., 31 (34) Deri t.a.p., 136. Stein t.a.p., 35. (35) Deri t.a .p., 136. Stein t.a .p., 33.

c. Die emosionele vektor:

Hierdie vektor manifesteer in twee teenoorgestel-de faktore, naamlik:

i. Die behoefte om 'n etiese kontrole oor alle opwel-lende emosies van haat, woede en wraak uit te oefen (36).

ii. Die behoefte om te vertoon en op een of ander

wyse die aandag te trek

(37).

d. Die ego-vektor.

( 36)

(3

7)

(38)

(39)

Hierdie vektor sluit die volgende teenoorgestelde faktore in, naamlik:

i. Die behoefte aan die ingeslotenheid van die ego

wat omskrywe kan word as 'n neiging

om

afgesonderd van die omgewing in die self te lewe, en te

streTie na emosionele onafhanklikheid (38). ii. Die behoefte aan ego-diastool wat 'n strewe

inhou nie alleen na emosionel e kontakte nie, maar ook na erkenning van eie onbewuste kapa

-siteite (39).

Die vier drange of vektore wat in hierdie indeling bespreok is, beklee 'n

hira.rgi

.

ese

volgorde

in die persoonlikheid en hierdie onderlinge verband bepaal die resultanthandeling van 'n persoon. Om die rede en as toeligting tot die wyse waarop die

Deri Anderson Stein Anderson Deri Murray Anderson Deri Murray: Anderson Deri : t.a.p., 89.

& Anderson

: t.a.p., 507. : t.a.p., 36.

&

Anderson: t.a .p., 507.

: t.a.p., 100 - 101.

: Explorations in Personality,

&

Anderson: t.a.p., 507.

: t.a.p., 187.

: Explorations in PBrsonality,

&

Anderson: t;a.p., 507. : t.a.p.,

173·

81.

13.

die finale vertolkings van die vektore plaasgevind het in hierdie studie, is 'n paragraaf oor hierdie aangeleentheid hier ter sake.

4. Die onderlinge verband tussen die vektore: (40)

a. Die seksuele en sosiale vektore verteenwoordig be-hoeftes op 'n laer vlak in die geestesstruktuur van die mens en beliggaam die id-impulse wat strewe tot uitlewing. Die wyse waarop dit tot uitlewing neig,

word bepaal deur oorerflike sowel as omgewingsfak-tore.

b. Die emosionele vektor verteenwoordig die behoeftes wat die etiese deel van die persoonlikheid beliggaam, naamlik die struktuur van die superegq, wat 'n

produk is van opvoeding en die funksionele sluitboom wat weer 'n produk is van aangobore eionskappe.

c. Die ego-vektor verteenwoordig behoeftes van 'n meer

abstrakte aard as die vervat in die seksuele en

sosial e vektore . Dit reflekteer die ego-struktuur

wat die resultante is van die uitlewende neigings van die seksuele en sosiale vektore enersyds, en

die rem~ende neigings van die emosionele vektor andersyds.

In hierdie hoofstuk het ons tot dusver die teoriee

in oenskou goneem wat die handeling en die motief van die handeling probeer verklaar en die teorie aanvaar dat die dinamiek van die persoonlikheid op-geslui t le in sekere behoeftes wat by elke mensliko wese a8nwesig is. Dit op sigself bied egter nog nio 'n vollodige beeld van die aktief-stre~ende

sels van hierdie dinamiese werking; naamlik aanpas-sing en wanaanpassing~ In die volgende paragraaf

sal getrag word om hieraan te voldoen.

5.

Aanpassing en Wanaanpassing(4l)i

Om sy persoonlike integriteit te behou is dit

noodsaaklik dat elke mens se behoeftes ten minste

minimaal bevredig moet word. In sy pogings om hierdie

behoeftes te bevredig, ervaar hy telkemale frustrasies wat horn genoodsaak om sy wyse van uitlewing te wysig

om die frustrasie te oorkom. Slaag hy daarin,

ver-minder die spanning wat ontstasn het as gevolg van die dwarsboming van die uitlewingshandeling en het hy

'n suksesvolle aanpassing gemaak.

Indien die persoon by frustrasie van sy behoeftes misluk in sy pogings om sy handelinge so te wysig dat hy sy doel bereik, uord hy nogtans gedwing deur dio

aanwesige spanning om tot handeling oor te gaan t on einde sy ewewig te behou. Substituut-handelinge, ook simptome genoem, is dan die gevolg. 'n Sodanige

mislukte aanpassingspoging word dan 'n wanaanpassing genoem.

Dit blyk dan dat we.ngodrag 'n direkte gevolg is

van die oormntige dwarsboming van die behoeftes, on

'n onvermoe van die kind om sy reaksies so t e kan wysig

dat dit tot suksesvolle aanpassing lei. Wanneer die behoeftostruktuur 8an die t erapeut bekend is, stel

dit horn i113taat om 'n behandelingsprogram daar te

stol wat dio bevrediging van die bohoeftes van die

(41) Symonds Schaffer

Dynamic Psychology, 42 -

63.

15.

kind op 'n meer toereikende wyse ten doel het, as die mislukte pogings van die kind self.

Deur middel van projeksietegnieke word in die verdere hoof stukke van hierdie studie die behoefte-strukture ven geselekteerde kliniese gevalle uitgebou om sodoende meor lig te werp op die onderliggende spanninge van gemotiveerde wangedrag.

---000---HOOFSTUK

III.

DIE

AARD VA

N

DIE ONDERSO

EK

,

KLINIESE GESKIEDENIS

VAN

DI

E

PROEFP

ER

SO

NE EN

DI

E TOET

SE

TOEGEPAS.

1. Die aard van die ondersoek:

a. Plek vsn proefneming:

Die proefneming is deurgevoor aan 'n skool wat voorsiening maak vir die voorkoming van misdaud on maatskaplike vervAl . Waar kinders enigsins tokens

toon van ernst ige gedragsproblome soos seksuelc vergrype, onbeheerbaarhoid tuis, stokkiesdraai, vortraging op skool weens emosionele spanningo en waar deer gevear bestaan dat hulle weens diefstal met die gerog gaan bots, word hullo deur die

maatskaplike werker, skoolhoof of ouers onder die aondag vsn 'n bovocgde beampte gebring. Indien hy bevind d2t da~r spesiale eandag aan die kind gegee moet word, word die kind kragtens 'n spesiale onder-wyswet na hierdie kliniekskool verwys. Die skool maak voorsiening vir skolastiese en sielkundig -helende werk. Die kinders kan, daar hulle almal

in die koshuis aan die skool verbonde, inwoon, 'n program van opvo~dkundig-sieliundige aard deurloop, wat daarop ingestel is om die sp2nning in die kind t e ontlaoi en nuwe gewoontevorming en dissipline in te skerp.

b. Uitsoek van proefpersone:

We.nneer dit gevind word det die kind, nadat hy 'n pear maende met die individuele skolastiese en groepsterapeutiese program besig was, geen ver -betering toon wat sy skoolwerk en algemene aanpa s-sing betref nie, word nan hom individuele aendag en

17.

sielkundige behandeling gegee.

Die skrywer van hierdie studie was in die bevoor-regte posisie om verbonde te wees aan hierdie skool en koshuis, en dit was dus maklik om die vinger te le op die leerling wat nie die gewensde vordering en aanpas-sing getoon het nie.

c. Proefpersone:

Vir hierdie studie is daar drie seuns en twee

meisies gekies as proefpersone. Die redo vir die keuse van hierdie vyf govalle is dat geen verbotering van hulle gedrag merkbaar was na twee maande van in-skakeling in dio programme van die skool nio.

2. Die kliniese goskiodenis van die proefporsone:

Geval 1: ( 'n Vyftienjarigo seun.) a. Algemeen:

DiG soun is toegolaat op vyftienj arige ouderdom en was ton tyde vsn die ondorsoek reeds vier maande in dio skool. Hy is 'n goedgeboude soun mot geen fisiese

gebroke nie en het 'n I.K. van

96.

b. Huislike omstandighede:.

i. Ouers:

Sy ouers leaf albei en woon in 'n buurt wat

heeltemal bevredigend is vir die positiewe ont-luiking van die persoonlikheid. Albei ouers verse.ak hullo plig in die handhawing van

reel-maa t en dissiplino in die huis, en die vader staan veral afsydig ten opsigte van huislike gebeuro.

ii. Gesin en gesinsverband.

Die seun is die jongste van 'n gesin van

agt kinders, wasrvon twe·e dogters is. Vier V8n die oudsto lode V8n die gesin ~ork reeds on pas

goed aan in die samelewing en onderskeie werk-kringe.

c. Redes vir toelating tot die kliniekskool~ i. Gedrag op skool:

Die seun is nadat hy sy laerskool opleiding

voltooi het, na een van die beste ho~rskole waar

hy in st.VII gedruip het as gevolg van skoolver -suim en gebrek aan belangstelling in die work.

Die jaar daarna was hy na herhaaldo vermanings

weer 'n paar masnde l ank 'n gereelde skolier

maar hot t oe weer opnuut begin met ontduiking

van sy skoolpligte.

ii. Gcdrag tuis:

Sy f0milie stol beie bel8ng in hom en het

voel met hom oor sy skoolvorsuim gepraot en ham

vermaen tot bet er optrede. Hy het egter 'n par

-mantige houding aangeneem en veral sy moeder bo -l edi gings toogowerp es sy aan hom 'n opdrag gee

of hom vermaan. Ook het hy bovriend geraak met

ander onnutsigo seuhs en saam met hulle het hy

een nand by 'n winkel probeer inbreek. Na hierdie gobeure is hy deur die skoolhoof gerap

-porteer on is hy na die kliniekskool oorgoplans

ten einde te voorkom dat hy in groter

diefstal-sake botrokke raak, en sodat hy verdere

skoolon-derrig kan ontvang.

d. Aanpassing in die kliniekskool:

Die seun is humeur·ig van a a rd, lui op skool,

kla gedurig oor die skoolwerk, is agterbaks en knou die jonger leerlinge af wanneer hy die kens kry.

Op sosial e byeenkomste is hy altyd in die agterbanke

19.

die program deel nie.

Om te sien of daar nie verbetering in sy gedrag

kom ns hy meer verantwoordelike werk doen nie, is hy

as een van die leiers van die seuns aangewys. Vir 'n tydjie het daar groot verbetering ingetree en WHS

hy voorbeeldig in alle opsigte. Nadat hy egter 'n paar maats verloor het deur sy nuwe optrede, het hy

weer in sy ou houding verval en net die minimum wnt

van hom verwag word gedoen, torwyl hy onder die

qe

uit baie onbEJtrouba11r wss en die reels op growwe wyse oor-tree het.

Geval 2: ( 'n TwaP:lf,ic._!'ige sel!nJ.

a. Algemeen:

Die scun is toegel Aat op twsalfjarige ouderdom

en was t en tyde van die ondersoek reeds vior ma8nde in die skool. Hy is klein gebou vir sy ouderdom, 'n strawwe roker en het 'n I.K. van 108.

b. HuislikEJ omstendighede. i. Ouers:

Sy veder is oorlede en sy moeder is die enigste

sorg van 'n groot gesin. Sy is 'n

emosioneol-labiele persoon wat al haar moeilikhede in briewe

aen die seun meedeel en in 'n selfbejamm.eronde

trant skrywe. Sy is nio by magte

om

enige vaste

rigting aan haar kinders te goe nie . ii. Gesin en gesinsverbend:

Die seun is die oudsto van 'n gesin van agt kinders waarvan die jongste nog 'n baba is. Die gesin bestaan uit vier seuns en vier dogters. Finansieel gaan dit b8ie swak met die familie en hulle is afhanklik van liefdadigheidsfondse aa

nge-sien die moeder nie ~nfstaat is om iets te ver-dien nie.

c. Redes vir toelating tot die kliniekskool: i. Gedrag op skool:

Die seun was in st.IV maar het die skool baie ongereeld besoek en het dan in die strate en

Winkel s rondgedwaal waar hy penne, messe en ander bruikbare nrtikels gesteel het as die

geleentheid hom voorgedoen het. In die

klas-kamer en op die speelgrond kon hy gladnie met sy

maats oor die wog kom nie ~n was baie aggressief en skoo:"'sosl:::::.rig. Sy skoolwerk het hom nie meer

ge!nteresseer nie en hy wou nie meer leer nie . i i . Gedr::ig tuis:

~y het horn gl cdnie gan ouerlike gesag gesteur

nie en het gedoen net wat hy wou. Met die ander

kinders tuis het hy gedurig rusie gehad.

Morondeels ~ot hy sy tyd op straat deurgehring en e llorle i ka t tel\:waad aangovang. Hy is oorge -plaa s na die kliniekskool sodat meer bes

tendig-heid en ev1evri gtigheid by hom aangekweek kan word en hy verplig ~on word om weer gereeld die skool

by te woon.

d. Aanpassing in die kliniekskool:

Van die begin af het die seun aanpassingsmoeilik-hede ondervind en kon gl adnie in die nuwe omgewing

en groop inskakol ni 3. Hy hot nooit 'n maet gehad nie, maE1r we.s v:iortdu:-end in die moeilikheid.

Gedurig was hy saam met die groter seuns, maar het hom telkens hulle onguns op die hals gehaal as hy kom stories aandre by die personeel oor hul doen en late. Hy is 'n baie ~atetiese figuurtjie wat

21.

gedurig prqbeer aandag trek deur een of ander storie te kom opdis. Hy het verskeie kere van die inrig-ting weggeloop en met rylopery by die huis aangekom. Van 'n tante by wie hy soms naweke gaan deurbring het, het hy dinge gesteel en so in haar onguns geraak.

In die klaskamer is hy lastig en het gedurig

moeilikheid met die onderwyser en sy mede-leerlinge .

Hy weier om sy skoolwerk to doon en is by tye so negativisties dat die onderwyser hom ignoreer en net in die klaskamer laat sit.

Geval

3.

('n Tienjarige seun). a. Algemecn:

Die seun is op t ienjarige ouderdom in dio inrig -ting toegelaat on was t en tyde van die ondersoek roods vier maande in die skool. seun en het 'n I.K. van 96. b. Huisliko omstandighodo: i. Ouers~ Hy is 'n normaal geboudo Albei sy ouors l owe on die vsder bekleo 'n betrekking as stoorman. Hulle woon in 'n swak buurt wat b8ie gunstig is vir die kweek van jeug -misdand. Die huisliko omstandighede is swak en

glad nie bevorderlik vir 'n gesonde pe rsoonli-heidsontwikkeling nie . Dio ouers is nie in•

stast om die kinders behoorlik l eiding t e gee

nie en daar heers 'n gees van l aat-maar-vaar.

i i . Gesin en gesinsverband:

Die seun is die derde oudste von 'n gesin van vyf kinders WAarvan iie oudste die enigste

dogter is. Die oudste soun is onlangs oorlede

c. Redes vir toelating tot die kliniekskool:

i. Gedrag op skool:

Hy was in st.II by oorplasing na die inrigting.

By werk het hy nie gereeld gedoen nie, was

slor-dig en 'n groot steurnis in die klaskamer. Die

onderwyser het hom beskrywe as onbeheerbaar en

baie aggressief.

i i . Gedrag tuis:

Sy moeder het verklaar dat hy soms heeltemal

onbeheersd is. Dit lyk vir haar asof hy gedurende

hierdie tye nie by sy volle verstand is nie, en

alles wil maak en breek.

Weens hierdie onbeheerbaarheid en aggressiw

i-teit tuis en op skool is hy oorgeplaas na die

kliniekskool.

d •. Aanpassing in die kliniekskool:

Die seun ervaar veel moeilikheid om hom by sy

nuwe omgewing aan te pas. Hy is emosioneel-labiel

en kry heel dikwels humeuruitbarstings ten tyde waa

r-van hy dan lelike vloekwoorde besig, meeaal van 'n

geslagtelike aard. Hy maak hom ook skuldig aan

seksuele wangedrag soos masturbasie , ekshibisionisme ,

betasting van ander se privaatdele en vuil grappe en

prast j ies.

Hy is i~to8t om hom sonder veel rede binne

enkele oomblikke op t e sweep, van 'n laggende en

vrolike seun tot 'n huileride en diep bedroefde wese .

Hy verstann die kuns om l etterlik trane in sy oe te

dwing wanneor dit hom te pas kom. Geen opdrag kan

asn hom toevertrou word nie , en hy is ook baie

230

In die klaskamer vorder hy maar weinig. Hy bly onbeheerbaar en stel min beleng in sy skoolwerk.

Hy is rusteloos en kan selde sy aand8g vir 'n tydjie by die werk bepaalo Dis 'n gewoonte van horn om in sy briewe aan die huis te kla dat hy

mishandel word, en ook min kos kry. Hy dreig d~n ook gedurig dat hy gsan wegloop van die inrigting af, .manr het dit nognie gedoen nie.

Geval 4a ( 'n Veertienjarige dogter).

e. Algemeen.

Die dogtox is op veertienjarige ouderdom in die inrigting toegel aat en was ten tyde van die ondersoek reeds twee maande in die skool. Sy is 'n lang, skrael

dogter mn groot vir hear ouderdom. Fisies is sy hee l-temal normaal en in 'n m~to anntreklik.

84.

b. Huislike omstandighede: i. Ouers:

Hflnr I.K. is

Albei ouers l ewe en bly op 'n hoewe buite die

stad. Die vader is medies ongeskik verkla~r vir

enige work. Die moeder is 'n l ewenslustige en aengename middeljarige vrou wat die indruk skep dat sy die ruggraat van die gesin is. Sy is streng op haar kinders en miskien by tye t o bitsig. Finansieel het die ouers dit nie t e

breed nie , en moet meet en pas om in al die

bo-hoeftes to voorsieno i i . Gesin en gesinsverband1

Die dogter is die derde oudste van 'n gesin van. ses kinders. Sy voel veral aangetrokke tot die oudste broer wat ook bai e l ief is vir haar

en af en toe, wanneor dit moontlik is, 'n pre -sentjie aan haar gee.

c. Redes vir toelating tot die kliniekskool:

i. Gedrag op skoal:

Sy was ten tyde van toelating in st.V. In die skoal het sy nie goed oor die weg gekom met haar mede-leerlinge nie en het dikwels stok-kies gedraai . Sy het maklik rusie gemaak en met die ander dogters baklei deur hulle hare te

trek en lelike woorde toe t e voeg. i i . Gedrag tuis:

Hier het sy ook 'n onbeheerbare humeur aan die dag gele en het dikwels artikels en geld van haar moeder gesteel. By een gel eentheid het haar voder haar kwaai oar die kole gehaal oar 'n misstap wat sy begaan het, en het haar gedurende

die teregwysing geskop. Dit het haar so gegrief

dat sy in 'n beswyming geraak het. Van t oe af

het dit t elkens gebeur dat sy na 'n misstep of 'n rusie so 'n aanval kry.

d. Aanpassing in die kliniekskool:

Aan die begin toe sy daar gekom het, was sy stil

en op haar plek. Geleidelik het sy begin 18stig word deur met haar maats woorde t e wissel en vuil briefies van seksuele aard aan hulle te skrywe. Na 'n maRnd in die inrigting het dit gebeur dat sy nA 'n moe ilik-heid met haf1r maats, plotseling in 'n floute neersyg op die grond.. Sy word dan op 'n bed geplaas wa8r sy so lewensloos 16 tot die volgende oggend. Lot er het dit so erg geword dat sy na 'n onenigheid in 'n his-t eriese toestand al haar kl ere van haar afruk en den

in 'n dergelike floute neerval en so bly l e . Sy het egter gesorg dat sy nooit seerkry as sy in hierdie

25.

Sy het nooit laat blyk dat sy veel aandag aan seuns

gee nie, maor die meeste van die moeilikheid wat sy met

haar ma~ts gehad het was juis oor lospraatjies in ver-band met seuns, vuil taal van seksuele aard en leuens

WRt sy versprei het, of wat die ander van haar vertel.

Gevnl

5. (

'n Veertienjarige dogter.) a. Algemeen:

Sy is op veertienjarige ouderdom toegelaat en was twee maande in die skool toe die ondersoek uitgevoer

is. Sy is 'n kart meisie met 'n lelike liggaamsbou

en onaantreklike voorkoms.

het 1_{n I~K. van 85.}

b. Huislike omstandighede: i. ouers:

Fisies makeer sy niks en

Albei ouers lewe , me.~r die VRder het die gesin

verlaat en die moeder l eef saam met 'n ender ~an ,

Die vader het horn skuldig gemaak aan drankmisbruik

en die moeder

a

n

n

losbandigheid. Sy gee die in-druk van verstandelik agter te wees. Die ouers

het die kinders verwearloos wasrna die Kindersorg

ingegryp en hulle na 'n tehuis, en nog later na pleegouers oorgeplaos het . Die verhouding tussen

die dogter en hear pleegouers kon ook nie vlot nie en het baie moeilikhede opgelewer.

ii. Gesin en gesinsverbRnd:

Sy is die jongste van twee dogters uit die

aerste huwelik. Nadat die vader die gesin ver-laat het, is daar by die tweede man nog twee

kinders gebore. Die dogter se verhouding tot

die gesin is baie los en nadat sy by pleegouers geplaas is, het hulle kontak met mekaar verloor.

c. Bedes vir toelating tot die kliniekskool: i. Gedrag op skool:

Sy was ten tyde van toelating in st.Ven haar

vordering op skool was baie swak. Sy was luste-loos en het geen belangstelling getoon in haar

skoolwerk nie. Met haar mede-leerlinge kon sy nie goed stryk nie en het gedurig met hulle rusie

gemaak.

ii. Gedrag by pleegouers:

By haar pleegouers was sy humeurig en onvrien-delik. Sy het gereelde kontak met die moeder

gehad, mear hulle het ook gedurig rusies gehad en

die verhouding tussen hulle kon nie strook nie.

Weens die feit dat sy nie op skool kon vorder nie en tuis onbeheerbaar was• is sy na die

kliniek-skool oorgepla~s.

d. Aanpassing in die kliniekskool:

Vanaf die dag dot sy hier aangeland het, het sy

moeilikheid met die ander dogters ondervind. Sy

ver-toon sterk emosionele opwellings, is lig geraak, gou

op-gewonde en onderhmvi g aan humeurui tbarst ings. By tye

is sy teruggetrokko en uiters neerslagtig. Vanwee

haar onaantreklike voorkoms spot die ander haar en

vertel allerlei stories van haar rond, wat hear dan rawend kwaad maak.

Sy besig vuil t aal

e

n

es sy kwaad uord vloek sy

enigeen, sonder aansien des persoons. In die kln

s-kamer kan sy by tye onmoontlik ra8k en steur haar

weinig aan haar skoolwerk. Wenneer sy opgewonde raak in die klas kan niomand haar kalmeer nio on stap