2009
jaarverslag
2017
2018 KNAW
© Sommige rechten zijn voorbehouden / Some rights reserved
Voor deze uitgave zijn gebruiksrechten van toepassing zoals vastgelegd in de Creative Commons licentie. [Naamsvermelding 3.0 Nederland]. Voor de volledige tekst van deze licentie zie http://www.creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/ ISBN 978-90-6984-725-2
pdf beschikbaar op www.knaw.nl Eindredactie: David Redeker Opmaak: Ellen Bouma, Alkmaar
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam
T 020 551 0700 F 020 620 4941 knaw@knaw.nl www.knaw.nl
inhoudsopgave
voorwoord 5 1. inleiding 6
1.1 Doelstelling van de KNAW 6 1.2 Kernactiviteiten 6
1.3 Juridische structuur 8
1.4 Nevenfuncties bestuur en algemeen directeur 9 1.5 Contactgegevens 12 2. besturing 13 2.1 Governance 13 2.2 Wetenschappelijke integriteit 14 2.3 Algemene vergadering 14 2.4 Domeinenoverleg 15 2.5 Financiële auditcommissie 16 2.6 Verslag van het bestuur 16
3. beleid, resultaten en vooruitblik 19 3.1 Kernactiviteiten verbinden (ambitie 1) 20
3.1.1 Genootschap 24 3.1.2 De Jonge Akademie 26 3.1.3 Akademie van Kunsten 27
3.2 Podium voor Nederlandse wetenschappers (ambitie 2) 29 3.3 Wetenschapscommunicatie en –educatie (ambitie 3) 35 3.4 Vergroten van de invloed van wetenschap (ambitie 4) 37
3.4.1 Adviezen 37 3.4.2 Internationaal 41
3.5 Versterken en positioneren van de KNAW-instituten (ambitie 5) 43 3.6 Netwerken en onderzoeksinfrastructuren (ambitie 6) 65
3.6.1 Knowledge Transfer Office 66
3.7 Nationale Wetenschapsagenda (ambitie 7) 68 4. samenwerkingsverbanden 70
5. bedrijfsvoering 72
5.1 Optimalisatie bedrijfsvoering 72 5.2 Personeel en organisatie 72 5.3 Huisvesting 77
5.4 Interne beheersing- en controlesysteem 78 5.5 Risicomanagement 79
6. financiën 83
6.1 Exploitatieresultaat 2017 83 6.2 Analyse baten en lasten 2017 84 6.3 Balans per 31 december 2017 87 6.4 Treasury 89
6.5 Continuïteit 90 7. jaarrekening 98
7.1 Balans per 31 december 2017 99 7.2 Staat van baten en lasten 2017 100 7.3 Kasstroomoverzicht 2017 101
7.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 103 7.5 Toelichting op de balans per 31 december 2017 111
7.6 Niet in de balans opgenomen regelingen en verplichtingen 121 7.7 Toelichting op de staat van baten en lasten 2017 122
7.8 Gebeurtenissen na balansdatum 130 7.9 Bijlagen bij de jaarrekening 131
1: Specificatie bestemmingsfondsen 132
2: Overzichten contractprojecten per instituut 134
3: Specificatie projecten met specifieke OCW-subsidies 136 4: Specificatie projecten met subsidies van de Europese Unie 137 5: Specificatie projecten met subsidies van NWO 140
6: Specificatie overige projecten 145
7: Overzichten voor het jaar 2017 per organisatieonderdeel 148 8: Overzicht verbonden partijen ultimo 2017 152
8. overige gegevens 153
8.1 Statutaire resultaatverwerking 153 8.2 Controleverklaring 153
voorwoord
Het jaar 2017 was een spannend jaar, met een geslaagde poging van de
Kenniscoalitie om meer geld voor wetenschap te krijgen. Het was een jaar met veel emoties, meningen en feiten. Maar het was ook een goed jaar voor de wetenschap en ook voor de KNAW.
Het Genootschap van de KNAW ging van twee afdelingen (Natuurkunde en Letterkunde) naar vier domeinen. Deze verandering leverde veel nieuwe energie op. Het domein Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen hield als eerste zijn domeindag. Deze bijeenkomst van en voor leden vond plaats op 27 februari. Het was meteen de laatste activiteit in de ‘oude’ Tinbergenzaal, want die wordt vanaf 1 maart verbouwd.
2017 gaat bij de KNAW ook de boeken in als het jaar van de verbouwing. Omdat de KNAW tijdelijk geen grote conferentieruimte heeft, trokken we het land in. Er waren onder andere bijeenkomsten in Nijmegen, Maastricht en Groningen. Ook als de verbouwing klaar is, willen we KNAW-bijeenkomsten op locatie blijven organiseren. 2017 was ook het jaar dat ons Centraalbureau voor Schimmelcultures zijn naam veranderde in Westerdijk Fungal Biodiversity Institute. Het is een eerbetoon aan Johanna Westerdijk, de eerste directeur van het instituut. Ze werd in 1917 de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland en dat eeuwfeest vierden we met een reeks aan activiteiten, waaronder het aanstellen van zestien extra vrouwelijke KNAW-leden verspreid over twee jaar.
De indeling van dit jaarverslag volgt de doelen en ambities uit onze Strategische
Agenda 2016-2020. De KNAW wil de komende jaren de verbindingen versterken
tussen wetenschapsgebieden en wetenschappelijke organisaties, tussen weten-schap en samenleving en tussen de drie Akademies en de instituten van de KNAW. Een mooi voorbeeld van deze verbinding was de gecombineerde installatie van de nieuwe leden van het Genootschap, de Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten tijdens een feestelijke bijeenkomst in het conservatorium van Amsterdam. Tijdens de jaarlijkse Akademiemiddag van de KNAW presenteerden we het essay
Wetenschap in Nederland: waar een klein land groot in is en moet blijven, dat ik
samen met het bestuur schreef. Het essay analyseert het succes van Nederland als wetenschapsland en bevat een pleidooi voor het versterken van het wetenschaps-bestel.
Ik dank u, lezer, voor het vertrouwen in de wetenschap en ik hoop dat dit jaarver-slag u laat zien dat 2017 een goed jaar was voor de KNAW en voor de wetenschap. José van Dijck
1. inleiding
1.1 Doelstelling van de KNAW
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) is een natio-nale onderzoeksorganisatie met drie wettelijke taken:
• Ze verenigt excellente wetenschappers en kunstenaars van Nederland in drie Akademies – het Genootschap, De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten – en biedt hun een podium (forumfunctie).
• Ze adviseert de regering over het wetenschapsbeleid en over het gebruik van wetenschap voor beleid (adviesfunctie).
• Ze is verantwoordelijk voor veertien instituten1, die zich bezighouden met onderzoek in de geesteswetenschappen, sociale wetenschappen en levenswe-tenschappen (onderzoeksfunctie).
Visie
De KNAW is het forum, de stem en het geweten van de wetenschap in Nederland. Haar instituten behoren met hun onderzoek en hun collecties tot de (inter) nationale top. Aan de basis van haar activiteiten ligt de overtuiging dat kennis en creativiteit de belangrijkste grondstoffen zijn voor welzijn en welvaart.
Missie
Vanuit haar onafhankelijke positie brengt de KNAW mensen en middelen bij elkaar om met kennis en creativiteit bij te dragen aan de ontwikkeling van onze samenle-ving. Ze wil de bron zijn van inspirerende, vernieuwende inzichten, vergezichten en samenwerkingsverbanden. Ze bevordert de kwaliteit en de integriteit van de weten-schapsbeoefening. Haar instituten vervullen een wezenlijke en aanvullende rol op de andere instellingen in het onderzoekslandschap, staan voor excellente kwaliteit en fungeren als magneten voor onderzoekstalent, nationaal en internationaal.
1.2 Kernactiviteiten
Om inhoud te geven aan haar wettelijke taken:
• fungeert de KNAW als forum voor het wetenschappelijk debat en voor de uitwis-seling van wetenschappelijke informatie;
• brengt zij adviezen en verkenningen uit;
• voert zij beleid en beheer over wetenschappelijke instituten;
• onderhoudt zij internationale wetenschappelijke betrekkingen;
• kent zij wetenschappelijke prijzen toe en voert zij enkele subsidieprogramma’s uit, al dan niet namens aan haar toevertrouwde stichtingen en fondsen.
1 Een aantal instituten beheert omvangrijke en unieke collecties die functioneren als (inter) nationale onderzoek infrastructuren. Als nationale kenniscentra zijn de KNAW-instituten complementair aan universiteiten en andere kennisinstellingen.
1.3 Juridische structuur
De KNAW is een publiekrechtelijke rechtspersoon met een wettelijke taak op grond van artikel 1.16 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW). In de WHW is vastgelegd dat de KNAW een algemeen bestuur kent en een algemene vergadering, die bestaat uit de leden van het Genootschap van de KNAW. Het algemeen bestuur telt zes leden in totaal, onder wie een president, een
vicepresident en een algemeen secretaris. Daarnaast zijn De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten onderdeel van de KNAW. Beide Akademies hebben een eigen bestuur en leggen verantwoording af aan het bestuur van de KNAW. De leden van het algemeen bestuur van de KNAW worden gekozen door en uit de algemene vergadering. Het algemeen bestuur is onder andere belast met het uitoefenen van de wettelijke taken en bevoegdheden. Daarnaast heeft de KNAW een algemeen directeur, een ondersteunende bureauorganisatie en veertien instituten. De algemeen directeur is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van de KNAW-organisatie. Aan het hoofd van ieder instituut staat een instituutsdirecteur. Hierna volgt het organigram van de KNAW per 1 januari 2017. Zie paragraaf 2.1 voor een verdere uitwerking van de governance van de KNAW.
Samenstelling bestuur KNAW in 2017 President: José van Dijck
Vicepresident: Wim van Saarloos Algemeen secretaris: Philip Scheltens Lid: Marileen Dogterom (vanaf 1 juni 2017) Lid: Ben Feringa (tot 1 juni 2017)
Lid: Marc Groenhuijsen Lid: Maarten Prak
Samenstelling directie KNAW in 2017 Algemeen directeur: Mieke Zaanen
De Jonge Akademie is een
plat-form van vijftig jonge wetenschap-pers (25-45 jaar) die internationaal tot de top van hun vakgebied behoren. Zij organiseert activiteiten op het gebied van interdisciplinari-teit, wetenschapsbeleid en weten-schap en maatweten-schappij. De KNAW faciliteert De Jonge Akademie, maar zij opereert onafhankelijk. Zie verder paragraaf 3.1.2.
Samenstelling bestuur De Jonge Akademie in 2017
Voorzitter: Rens Vliegenthart Vicevoorzitter: Lotte Jensen Lid: Patricia Dankers
Lid: Christian Lange (tot 1 april 2017) Lid: Diederik Roest
Lid: Behnam Taebi (vanaf 1 april 2017)
De Akademie van Kunsten is een platform van vijftig prominente kunstenaars uit de hele breedte van de kunsten. Zij heeft tot doel om de stem te vertolken van de kunsten in de Nederlandse samenleving (inclu-sief de politiek) en om de interactie tussen de kunsten onderling, de kunst en de maatschappij en tussen wetenschap en kunst te bevorderen. Zie verder paragraaf 3.1.3.
Samenstelling bestuur Akademie van Kunsten in 2017
Voorzitter: Barbara Visser (tot 1-9-2017) Voorzitter: Gijs Scholten van Aschat (vanaf 1-9-2017)
Vicevoorzitter: Gijs Scholten van Aschat (tot 1-9-2017)
Vicevoorzitter: Anne Vegter (vanaf 1-9-2017)
Lid: Jurgen Bey
Lid: Irma Boom (vanaf 1 november 2017) Lid: Conny Janssen (tot 29 juni 2017) Lid: Koert van Mensvoort
Lid: Ed Spanjaard (vanaf 1 november 2017)
Lid: Anne Vegter (tot 1-9-2017)
1.4 Nevenfuncties bestuur en algemeen directeur
In het overzicht worden de nevenfuncties volgens de cao Nederlandse
Universiteiten vermeld van de bestuursleden en de algemeen directeur ultimo 2017. De bestuursleden hebben een aanstelling als hoogleraar bij een universiteit. Zij zijn daarnaast benoemd door de algemene vergadering als president, vicepre-sident, algemeen secretaris of bestuurslid en krijgen uitsluitend een vergoeding voor de onkosten die zij maken bij de uitoefening van hun functie als bestuurslid alsmede vacatiegeld. De algemeen directeur heeft een bezoldigde aanstelling bij de KNAW.
José van Dijck (president), universiteitshoogleraar Mediawetenschappen, Universiteit Utrecht
KNAW-gebonden nevenfuncties
• Lid raad van advies Nationale Denktank
• Lid maatschappelijke adviesraad Open Instituties
Niet-KNAW-gebonden nevenfuncties
• Lid curatorium bijzondere leerstoel Forensische Informatica (Universiteit van Amsterdam)
• Lid wetenschappelijke adviesraad Instituut voor Informatierecht (IvIR)
• Voorzitter bestuur Stichting RING (dendrochronologie)
Wim van Saarloos (vicepresident), hoogleraar Theoretische natuurkunde, Universiteit Leiden
KNAW-gebonden nevenfuncties
• Voorzitter Energy Steering Panel (EASAC)
• Lid algemeen bestuur Stichting Toekomstbeeld der Techniek Niet-KNAW-gebonden nevenfuncties
• Lid high-level strategy group on Industrial Technologies (EC)
• Lid beoordelingscommissie Nationale Iconen
• Lid raad van toezicht Teylers Museum
Philip Scheltens (algemeen secretaris), hoogleraar Cognitieve neurologie, Vrij Universiteit medisch centrum
KNAW-gebonden nevenfunctie
• Lid raad van advies Durrer Centre Niet-KNAW-gebonden nevenfuncties
Besturen, comités (onbezoldigd):
• Lid scientific program committee AAIC conference
• Lid managementteam Amsterdam Neuroscience
• Lid raad van toezicht Brain Research Centrum BV
• Lid expertraad Dementie CZ
• Lid senaat Deutches Zentrum Neurodegenerative Erkrankungen
• Lid programmacommissie European Academy of Neurology
• Lid jury Grete Lundbeck BRAIN prize
• Lid jury Huibregtsen Prize
• Lid scientific advisory board Institut Pasteur de Lille
• Lid scientific advisory board Joint Programming Neurodegenerative disorders
• Lid bestuur Prinses Beatrix Spierfonds
• Lid comité van aanbeveling Stichting Geschiedenis Teruggehaald
• Lid bestuur Stichting Steun Nederlandse Bachvereniging
• Lid board Weston Brain Institute
Besturen, comités (bezoldigd):
• Vicevoorzitter bestuur Deltaplan Dementie (0,1 fte, via NFU)
Consultancy, advisory boards, studie PI et cetera
(contracten via en met VUmc Divisie 6, Industry Alliance Office): • Probiodrug AG (P.I.; voorzitter steering committee)
• EIP Pharma (P.I.)
• Lundbeck (consultant)
Diversen:
• Co-editor in chief Alzheimer’s Research & Therapy
Marileen Dogterom (bestuurslid), hoogleraar Bionanoscience , Technische Universiteit Delft
• Lid Scientific Advisory Committee for the European School on Nanosciences and Nanotechnologies ESONN, Grenoble, France
• Lid Scientific Advisory Board, Goettingen Graduate School for Neurosciences and Molecular Biosciences, Germany
• Lid Scientific Advisory Committee, Laboratoire d’Excellence CelTisPhysBio, Insitut Curie, Paris, France
• Lid Scientific Advisory Committee, Laboratoire d’Excellence Who am I? Exploring identity: from molecules to individuals, Paris, France
• Lid Scientific Advisory Committee, CIC nanoGUNE, San Sebastian, Spain
• Medeboegbeeld, NWA-route quantum/nano
• Werkgroeplid, NWA-route Origins Centre
Marc Groenhuijsen (bestuurslid), hoogleraar Straf(proces)recht en victimologie, Tilburg University
Niet-KNAW-gebonden nevenfuncties
• Raadsheer-plaatsvervanger in het Gerechtshof te Arnhem
• Lid board of directors International Society of Criminology
• Voorzitter Klachtencommissie ongewenst gedrag Stichting De Runne, Goirle
• Lid international advisory board of the South Asian Society of Criminology and Victimology
• Lid bestuur Stichting Fonds Slachtofferhulp
• Lid raad van advies Stichting Nexus
• Lid raad van toezicht Universiteit Maastricht
• President van World Society of Victimology
Maarten Prak (bestuurslid), hoogleraar Sociale en economische geschiedenis, Universiteit Utrecht
Niet-KNAW-gebonden nevenfunctie
• Gastconservator afdeling Geschiedenis Rijksmuseum
Mieke Zaanen, algemeen directeur
KNAW-gebonden nevenfuncties
• Lid Amsterdam Network Council (Amsterdam Economic Board)
• Lid bestuur Neth-ER
• Lid raad van toezicht Science Center NEMO / Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie
• Lid raad van toezicht Spinoza Centre for Neuroimaging Amsterdam
• Lid college van advies Stichting Christiaan Huygensprijs
• Lid ledenraad SURF
Niet-KNAW-gebonden nevenfuncties
• Lid bestedingscommissie Henk van Osfonds
• Lid adviesraad van InScience – Dutch International Science Film festival
• Lid panel Instellingstoets Kwaliteitszorg (ITK) van de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO, vanaf maart 2017)
• Lid curatorium bijzondere leerstoel Molecuulspectroscopie (Universiteit van Amsterdam)
• Lid bestedingscommissie Paul van der Heijdenfonds
• Secretaris van het bestuur van de Stichting Amsterdamse Academische Club
1.5 Contactgegevens
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen is gevestigd in het Trippenhuis in Amsterdam.
Postadres: postbus 19121, 1000 GC Amsterdam
Bezoekadres: Kloveniersburgwal 29, 1011 JV Amsterdam Telefoon: 020 551 0700
Webadres: www.knaw.nl
Zie ook: www.knaw.nl/activiteiten E-mail: knaw@knaw.nl
Facebook: facebook.com/deKNAW Twitter: @_knaw
LinkedIn: linkedin.com/company/knaw
Inschrijvingsnummer Kamer van Koophandel: 54667089 RSIN-nummer: 002958697
De KNAW is een algemeen nut beogende instelling (anbi). Zijne Majesteit de Koning is beschermheer van de KNAW.
2. besturing
2.1 Governance
De governance van de KNAW is op hoofdlijnen geregeld in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) en nader uitgewerkt in regle-menten. In de WHW is vastgelegd dat de KNAW een algemeen bestuur kent en een algemene vergadering, die wordt gevormd door de leden van de KNAW. Het bestuur van de KNAW stelt de hoofdlijnen van het beleid en de begroting vast. De dagelijkse leiding is in handen van de algemeen directeur. Aan het hoofd van ieder instituut staat een instituutsdirecteur.
Per 1 januari 2017 is het nieuwe reglement van de KNAW in werking getreden. De KNAW is nu georganiseerd in domeinen (zie paragraaf 2.3 en 2.4). De vicepresident is qualitate qua opvolger van de zittende president. Bestuur en algemeen directeur van de KNAW voeren twee keer per jaar overleg met elk van de instituten in het zogeheten periodiek bestuurlijk overleg. Het periodiek bestuurlijk overleg gaat in het voorjaar over de gerealiseerde prestaties en de jaarrekening over het afgelopen jaar en over de toekomst van het instituut. Het overleg handelt in het najaar over de plannen en de begroting voor het komende jaar.
Mandaatregeling en andere reglementen
De KNAW hanteert een besturingsmodel van integraal management op decentraal niveau. Conform de Regeling Standaardmandaat liggen bepaalde bevoegdheden op het gebied van onderzoek en de bedrijfsvoering binnen de instituten bij de instituutsdirecteuren.
De KNAW kende in 2017 verder de volgende reglementen:
• Reglement van de KNAW
• Reglement van de algemene vergadering van de KNAW
• Reglement verkiezing en benoeming gewone en buitenlandse leden van de KNAW
• Reglement raden van de KNAW
• Reglement directie van de KNAW
• Reglement wetenschapscommissies KNAW-instituut
Gedragscodes en regelingen
Medewerkers en (bestuurs)leden van de KNAW houden zich aan een aantal gedragscodes en regelingen gericht op veilig, onafhankelijk en zuiver wetenschap-pelijk handelen en de ondersteuning daarvan.
Hieronder een selectie:
• Nederlandse gedragscode wetenschapsbeoefening (VSNU 2004 (2012)), herzie-ning wordt voorbereid door een commissie van VSNU, KNAW, NWO, NFO, TO2 en VH
• Gedragscode voor Biosecurity, en het KNAW-advies Bouwen aan Biosecurity
• Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in wetenschappelijk onder-zoek (SWR 2003)
• Gedragscode prijzen, lidmaatschappen en subsidies (2015)
• Regeling Beleggen en Belenen
• Regeling Nevenwerkzaamheden
• Klokkenluidersregeling (wordt in 2018 herzien)
• Klachtenregeling onacceptabel gedrag (wordt in 2018 herzien)
• Klachtenregeling wetenschappelijke integriteit
• Gedragscode ICT-voorzieningen en communicatiemiddelen KNAW
2.2 Wetenschappelijke integriteit
De KNAW heeft een regeling voor het melden van (de verdenking van) schending van wetenschappelijke integriteit binnen haar onderzoeksorganisatie. De regeling geldt voor KNAW-medewerkers, maar ook voor anderen met een klacht over schen-dingen van wetenschappelijke integriteit door (ex-)werknemers van de KNAW. In 2017 zijn geen klachten ingediend.
2.3 Algemene vergadering
Per 1 januari 2017 kent het Genootschap van de KNAW een nieuwe structuur met vier domeinen:
• Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen,
• Geesteswetenschappen,
• Medische, Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen en
• Natuur- en Technische Wetenschappen.
De in totaal meer dan 550 leden zijn als volgt verdeeld over de domeinen (in percentages). Overigens wordt deze verdeling in de komende periode herijkt.
Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen Geesteswetenschappen Medische, Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen Natuur- en Technische Wetenschappen 23% 22% 15% 40%
De domeinen komen meerdere keren per jaar samen in de algemene vergadering (tot 2017: verenigde vergadering). Het bestuur van de KNAW wordt gekozen door en uit de algemene vergadering en is hieraan verantwoording verschuldigd. De algemene vergadering stelt daarnaast het Reglement van de KNAW vast, waarin de werkwijze van de KNAW wordt geregeld. Ook vinden in de algemene vergadering gedachtewisselingen plaats over actuele en strategische thema’s.
In 2017 was er een algemene vergadering op 27 februari, 29 mei en 30 oktober.
• In de vergadering van februari is de voordracht van een nieuw bestuurslid voorgelegd en vond een gedachtewisseling plaats over (inter)nationale ontwik-kelingen inzake de vrijheid van wetenschapsbeoefening.
• In de vergadering van mei heeft het bestuur verantwoording afgelegd aan de algemene vergadering door middel van het jaarverslag en de jaarrekening. De voorzitter van de Financiële auditcommissie heeft de bevindingen van de com-missie over de jaarrekening gepresenteerd. Tevens vond een gedachtewisseling plaats over de betekenis van de Brexit voor de wetenschap in Europa.
• In de vergadering van oktober werd een beperkte aanpassing van het reglement van de algemene vergadering goedgekeurd. Voorts vond een bespreking plaats van de hoofdlijnen voor een conceptbriefadvies in reactie op de Motie Straus/ Duisenberg (kamerstuk 34550-VIII-120) over zelfcensuur en beperking van diversiteit van perspectieven in de wetenschap.
2.4 Domeinenoverleg
In 2015 werd de Bestuursadviesraad bestaande uit alle sectievoorzitters inge-voerd als gesprekspartner van het KNAW-bestuur inzake strategische besluiten. Sinds de invoering van de vier domeinen is deze taak overgenomen door het Domeinenoverleg dat een bredere opdracht heeft gekregen. Het adviseert het KNAW-bestuur over de integrale forum- en adviesagenda en onderhoudt contacten met de leden uit het eigen domein. Het Domeinenoverleg, bestaande uit de vier domeinvoorzitters en de voorzitters van de vier adviesraden, vond in 2017 vier keer plaats. Daarbij waren ook de president, de vicepresident en de algemeen directeur aanwezig. Het Domeinenoverleg kent een roulerend voorzitterschap. De voorzitters van De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten worden standaard uitgenodigd.
Naast de eerder genoemde integrale forum- en adviesagenda werden onder andere de volgende onderwerpen geagendeerd: het organiseren van bijeenkomsten voor emeriti; de zichtbaarheid van de KNAW in de media; de verbetering van de overlegstructuur. Dat laatste was belangrijk omdat de nieuwe structuur is ingevoerd om meer dynamiek in het Genootschap te genereren en de betrokkenheid van alle leden te vergroten.
Samenstelling Domeinenoverleg in 2017
• Keimpe Algra, voorzitter Adviesraad RGW
• René de Borst, voorzitter Domein NTW
• Ron Fouchier, voorzitter Domein MMBG
• Frank den Hollander, voorzitter Adviesraad NTW
• Johan Mackenbach, voorzitter Adviesraad RMW
• Claes de Vreese, voorzitter Adviesraad SWR
• Arjen van Witteloostuijn, voorzitter Domein GMRW
• Kitty Zijlmans, voorzitter Domein GW
2.5 Financiële auditcommissie
De Financiële auditcommissie adviseert het bestuur van de KNAW over financiële onderwerpen en brengt hierover verslag uit aan de algemene vergadering. De commissie richt zich met name op het beoordelen van de jaarrekening, financiële positie en vermogenspositie en op het systeem van risicobeheersing. De commissie houdt ook toezicht op de realisatie van de actiepunten uit het accountantsverslag. De commissie bestaat uit vier KNAW-leden, volgens het reglement van de KNAW aangewezen door het Domeinenoverleg. Aanwezig bij de vergaderingen van de commissie zijn doorgaans de algemeen secretaris van het bestuur van de KNAW, de algemeen directeur, het hoofd Financiën en de externe accountant.
De Financiële auditcommissie vergaderde in 2017 op 10 april en 29 november. In april is gesproken over het jaarverslag en de jaarrekening van 2016 en de uitkomsten van de accountantscontrole van de jaarrekening van 2016. In november is gesproken over de begroting voor 2018-2021, de beleggingsresultaten van de private fondsen, de management letter van de externe accountant met daarin de bevindingen naar aanleiding van de tussentijdse accountantscontrole en het risicomanagementplan 2018.
Samenstelling Financiële auditcommissie in 2017
• Philip Hans Franses (voorzitter)
• Hans Kuipers
• Andries Meijerink
• Arthur van Soest
2.6 Verslag van het bestuur
In 2017 vergaderde het bestuur vijftien keer. De algemeen directeur was bij de vergaderingen aanwezig. Ook vergaderde een delegatie van het bestuur twee maal met de ondernemingsraad over de algemene gang van zaken in de organisatie.
Domeinen
Sinds 1 januari 2017 bestaat het genootschap van de KNAW uit de vier domeinen Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen (GMRW), Geesteswetenschappen (GW), Natuur- en Technische Wetenschappen (NTW) en Medische,
Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen (MMBG). Het algemeen bestuur sprak met alle voorzitters van de domeinen en de bijbehorende adviesraden. Om meer ruimte te creëren voor leden die voor of na een domeindag bijeen willen komen,
heeft de KNAW besloten dat de domeindagen in principe op een maandag of donderdag zijn en ‘s middags of ‘s avonds plaatsvinden.
Vertrouwen
Op 3 januari publiceerden de president en de vicepresident in NRC Handelsblad een opiniestuk ‘Wetenschap is meer dan een mening’. Er kwamen vele, ondersteunende en kritische, reacties op. Gedurende 2017 keerde het onderwerp ‘vertrouwen in de wetenschap’ meerdere keren terug. Zo hielden de leden op 20 maart een discus-siemiddag over dit onderwerp. En op 22 april namen president en vicepresident deel aan de wereldwijde March for Science. Ook ondertekende de president een open brief van de Internationale Raad voor Wetenschappen over de zorgwekkende ontwikkelingen in het Verenigde Staten van de regering-Trump.
Politiek
Het bestuur had aandacht voor de heroriëntatie op Europa (waaronder Brexit) en voor de veranderingen in Nederland. Het kabinet Rutte III ging van start. Samen met de andere partners in de Kenniscoalitie heeft de KNAW gepleit voor extra inves-teringen van 1 miljard euro per jaar. Met een investeringsimpuls van 400 miljoen euro voor onderzoek en innovatie zet het kabinet een stap in de goede richting voor broodnodige investeringen in de wetenschappelijke kwaliteit, maatschappelijke impact en het verdienvermogen van Nederland.
Balans
Op 20 januari 2017 verscheen de Balans van de Wetenschap. Dit is een gezamenlijke inspanning van de KNAW, het Rathenau Instituut en de AWTI. De conclusie van het rapport is dat de Nederlandse wetenschap goed is. Tegelijkertijd zijn er signalen die erop wijzen dat de ruimte voor zowel het ongebonden als het toepassingsgerichte onderzoek onder druk staat. Het rapport werd goed ontvangen door de regering en de roep klinkt om met enige regelmaat een balans op te stellen. Het bestuur bekijkt in welk vat dit gegoten kan worden.
De toekomst van de Nederlandse wetenschap
Op 28 augustus sprak José van Dijck haar jaarrede uit. Zij presenteerde het essay
Wetenschap in Nederland: waar een klein land groot in is en moet blijven. Samen
met vicepresident Wim van Saarloos zoomt ze in het essay in op het succes van Nederland als wetenschapsland en op een aantal zorgen ten aanzien van de houdbaarheid ervan. Ze houden een pleidooi voor het versterken van het weten-schapsbestel. Het essay kwam tot stand na intensieve discussies in het bestuur en na gesprekken met de domeinvoorzitters en de voorzitters van de adviesraden.
Internationaal
In 2017 kreeg ‘internationaal’ een vaste plek op de bestuursagenda. Het gaat dan onder andere over de adviezen van internationale koepelorganisaties waarvan de KNAW deel uitmaakt. Steeds vaker probeert de KNAW haar adviesfunctie te stroomlijnen met de onderwerpen die worden opgepakt in samenwerking met haar zusterorganisaties. Een voorbeeld is het op handen zijnde advies van ALLEA (All European Academies, de koepel van 59 nationale academies van wetenschappen) over het vermeende verlies van vertrouwen in (wetenschappelijke) expertise. Wim van Saarloos is actief als voorzitter van het Energy Steering Panel van EASAC, de koepel van de nationale academies van de EU.
Instituten
Een tweede vast punt op de bestuursagenda zijn de instituten. Naast de standaard-zaken rond benoemingen, nam het bestuur ruim tijd voor de komende algehele institutenevaluatie. In 2018 zullen de KNAW en NWO gezamenlijk de hele institu-tenportfolio evalueren. Een belangrijke vraag die aan de orde komt, is wat de plaats van de instituten is in het Nederlandse onderzoekslandschap. Het dagelijks bestuur en de directeuren van de instituten hebben dit in 2017 voorbereid tijdens een retraite. Verder wil de KNAW de instituten sterker met elkaar verbinden. In 2017 kregen daarvoor drie samenwerkingsprojecten van zes instituten extra geld.
Adviezen
Een derde terugkerend onderdeel op de agenda zijn de beoordeling van adviezen en verkenningen. Een voorbeeld is het advies Nederlands en/of Engels? Taalkeuze met
beleid in het Nederlands Hoger Onderwijs dat de KNAW in juli 2017 publiceerde. In
de maanden erna blijkt dat het advies welkome handvatten biedt om de discussie op universiteiten en hogescholen verstandig te voeren zonder te polariseren. Een voorbeeld van een position paper uit 2017 is Academisch gevormde leraren in het
voortgezet onderwijs. Met een toch al dreigend lerarentekort zal het niet meevallen
om het werken in het onderwijs aantrekkelijker te maken voor universitair opge-leide leraren. Naast het beoordelen en vaststellen van adviezen en verkenningen vergaderde het bestuur over de benoemingen en prijzen. Meer hierover staat in de andere onderdelen van dit jaarverslag.
3. beleid, resultaten en
vooruitblik
De KNAW hanteert voor haar beleid de in 2016 vastgestelde Strategische Agenda
2016-2020 - Wetenschap verbindt. De uitwerking hiervan en de voorlopige
resul-taten komen aan bod in dit hoofdstuk. De zeven ambities van de KNAW voor de periode 2016-2020 zijn:
1 Kernactiviteiten verbinden om de KNAW optimaal te laten functioneren. 2 Fungeren als ambassadeur en podium voor Nederlandse wetenschappers. 3 Versterken van de rol van de KNAW als initiator, inspirator, partner en regisseur
op het gebied van wetenschapscommunicatie en –educatie.
4 Vergroten van de invloed van wetenschap op Nederlands en Europees beleid. 5 Versterken en positioneren van de KNAW-instituten als dynamische nationale
organisaties, complementair aan de universiteiten.
6 Bijdragen aan versterking van (inter)nationale netwerken en onderzoeksinfra-structuren.
7 Benutten van de potentie van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) in samenwerking met de partners in de Kenniscoalitie.
De KNAW stelt zich in deze periode ten doel de verbindingen te versterken:
• tussen wetenschapsgebieden en wetenschappelijke organisaties, nationaal en internationaal;
• tussen wetenschap en samenleving;
3.1 Kernactiviteiten verbinden (ambitie 1)
Ambitie 1: kernactiviteiten verbinden om de KNAW optimaal te laten functionerenIn 2020:
• Is de bijdrage van de KNAW aan het maatschappelijk debat in de domeinen wetenschap en kunst verder vergroot.
• Heeft de KNAW bijgedragen aan de totstandbrenging van een stimulerend onderzoeksklimaat in Nederland.
• Is sprake van een inspirerende wisselwerking tussen: − De forumfunctie en de adviesfunctie.
− De drie Akademies en de instituten.
− De verschillende generaties wetenschappers.
• Reflecteert de organisatie, zowel bestuurlijk als ondersteunend, de hierboven genoemde ambities.
• Heeft de KNAW ook jongere onderzoekers – promovendi en postdocs – nadrukkelijk bij haar activiteiten betrokken.
De KNAW-leden en die van De Jonge Akademie en De Akademie van Kunsten hebben bijgedragen aan programma’s met onderwerpen uit de domeinen weten-schap en kunst voor een breder publiek. Een deel van de bijeenkomsten was in Amsterdam. Daarnaast werd in 2017 van een nood een deugd gemaakt en vonden bijeenkomsten plaats op locatie. Dat droeg bij aan de landelijke zichtbaarheid van de KNAW. Voorbeelden zijn het minisymposium over aardbevingbestendig bouwen dat in Groningen is georganiseerd en een discussiebijeenkomst in Maastricht over de voor- en nadelen van een vertrek van Nederland uit de EU. Aan de symposia werden bijdragen geleverd door leden van de drie Akademies en gastsprekers. Zij informeerden het publiek over actuele gebeurtenissen en/of recente ontwikkelin-gen in de wetenschap, kunst en maatschappij.
In 2017 is de programmering van publieke bijeenkomsten beter afgestemd op de adviesfunctie. Het advies over bijvoorbeeld Engels in het onderwijs werd tijdens een minisymposium besproken met een groot publiek. Ook waren er in 2017 kleinschalige expertmeetings, soms in samenwerking met externe partijen zoals de Boekmanstichting. Op zulke bijeenkomsten spraken deskundigen met elkaar over bijvoorbeeld sport en cultuur.
Naast de publieksbijeenkomsten vervult de Akademie voor haar leden ook een sociëteitsfunctie. Regelmatig zijn er bijvoorbeeld dispuutsavonden waar leden van de drie Akademies aanwezig zijn. De inhoud staat altijd voorop en deze bijeenkom-sten hebben naast een sociaal doel een wetenschappelijk doel. De bijeenkombijeenkom-sten worden door leden gewaardeerd omdat de mogelijkheid wordt geboden met onderzoekers uit andere disciplines te spreken over wetenschappelijke en maat-schappelijke vraagstukken.
Tijdens een feestelijke bijeenkomst in het conservatorium te Amsterdam zijn op 8 juni 26 nieuwe leden van de KNAW, tien van De Jonge Akademie en vier van de Akademie van Kunsten geïnstalleerd. Voor het eerst werd de installatie van de leden van de drie Akademies gezamenlijk verricht. Onder de 26 nieuwe leden van
de KNAW waren tien vrouwelijke wetenschappers die zijn benoemd in het kader van het Westerdijkjaar. Een jaar eerder had de KNAW aangekondigd in twee extra verkiezingsrondes in totaal zestien vrouwelijke topwetenschappers te selecteren voor het lidmaatschap. Met dit besluit wil de KNAW bijdragen aan een betere vertegenwoordiging van vrouwen op belangrijke posities in de wetenschap. Indicatoren forumfunctie
Forum 2014 2015 2016 2017
Bijeenkomsten* 129 138 100 71
* Dit zijn bijeenkomsten van afdelingen en secties, dispuutsavonden en themabijeenkomsten van het Genootschap, De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten. Het aantal deel-nemers varieert van 150 tot 200 per bijeenkomst. De opkomst is steeds 75-100% van het maximaal toegestane aantal bezoekers.
Met name door de verbouwing van het Trippenhuiscomplex is het aantal bijeen-komsten in 2017 lager dan in voorgaande jaren, waaronder het piekjaar 2015. Daarnaast is door de leden en het Bureau in 2017 in eerste instantie energie gestoken in de implementatie van de nieuwe domeinstructuur, waardoor minder tijd was voor het organiseren van bijeenkomsten.
Een ander voorbeeld van een inspirerende activiteit die voor verbinding zorgt, is het succesvolle programma Faces of Science. Het programma, dat wordt gefinan-cierd door het Lira Fonds, maakt videopresentaties van jonge wetenschappers. De presentaties informeren een breed publiek over het onderzoek. De video’s helpen onder andere jongeren bij hun studiekeuze. Een tweede voorbeeld van een verbin-dend netwerk is Art meets Science waarvan in 2017 de vierde editie van start ging. Jonge kunstenaars en onderzoekers van tussen de 25 en 30 jaar oud spreken met elkaar over hun werk en de mogelijkheden om samen te werken.
Overzicht publieksbijeenkomsten in 2017
16-01 Tussen Vrijheid en Verantwoordelijkheid. Over Professionalisering in de kunsten (OBA Theater)
20-01 Expert meeting i.s.m. het ministerie van OCW: Vernieuwend Vermogen in Kunst en Wetenschap (Trippenhuis)
06-02 Voorbij Autonomie in de kunsten (OBA Theater) 09-02 KNAW op locatie in Utrecht: Judge made risk regulation
09-02 KNAW op locatie in Nijmegen: Gelijk oversteken: van vwo naar universiteit 17-02 Expertmeeting i.s.m. de Boekmanstichting: Cultuur en sport (Trippenhuis) 22-02 Filmpremière Microbe Fighters AvK (Trippenhuis)
27-02 Domeinmiddag GMRW: Cyber law, cyber communication en cyber educa-tion
06-03 Dispuutsavond KNAW-leden (Trippenhuis)
09-03 KNAW op locatie in Maastricht: Nederland uit de EU: wat kost ons dat? 13-03 KNAW-minisymposium GAIA: ons melkwegstelsel ontsluierd (OBA
Theater)
17-03 KNAW & ACVZ: De Toekomst van Migratie (Trippenhuis) 20-03 Expert meeting: Wetenschap: feit of mening? (Bushuis UvA) 20-03 Mingler Live AvK (Trippenhuis)
20-03 KNAW op locatie in Groningen: Aardbevingsbestendige gebouwen 21-03 KNAW-minisymposium Gay Rights as Human Rights (OBA theater)
03-04 KNAW-minisymposium De toekomst van windenergie (OBA Theater) 05-04 KNAW-minisymposium Ad Fundum over alcoholgebruik (Tolhuistuin) 06-04 Dark Wisdom - symposium ter gelegenheid van 100 jaar Freud in
Nederland (Koninklijke Industriële Groote Club)
10-04 Domeinmiddag NTW: Theoretical and high energy physics: Luxury of necessity – Data (OBA Theater)
10-04 Lagerhuisdebat Te Koop of Ten Strijde, over morele dilemma’s in het zaken doen met dubieuze regimes (Tolhuistuin )
12-04 De Jonge Akademie InterScience: Perceptie, i.s.m. AvK en UU (Utrecht) 18-04 KunstKennis: materialen en innovatie in kunst en wetenschap
(Tolhuistuin)
24-04 Uit de kunst met Maarten Baas (OBA Theater)
25-04 KunstKennis: onze zintuigen in kunst en wetenschappelijk experiment (Tolhuistuin)
01-05 Uit de kunst met Conny Janssen (OBA Theater)
09-05 Lezing Sara Ahmed: Z’n institutionele gangetje: diversiteit, nut en de universiteit (OBA Theater)
11-05 Uitreiking Dissertatieprijzen i.s.m. de Stichting Praemium Erasmianum (Trippenhuis)
12-05 KNAW-minisymposium: Lorentz en briljante geest en een levend kunst-werk. Onthulling Lorentz monument Arnhem (Stadsvilla Arnhem) 16-05 KunstKennis: musea als kenniscentra (Tolhuistuin Amsterdam) 19-05 Expert meeting on The future of nuclear fusion power (Trippenhuis) 23-05 KunstKennis: kunst als leermeester van de wetenschap? (Tolhuistuin
Amsterdam)
29-05 Domeinmiddag MMBG: Gezondheidsverschillen in NL- de Nationale Wetenschapsagenda-uitreiking Akademiepenning aan Robert Smit (OBA Theater)
08-06 Installatie nieuwe leden KNAW, AVK, DJA (Conservatorium Amsterdam) 15-06 KNAW-minisymposium: Perspectieven op vertrouwen in wetenschap
(Koninklijke Industriële Groote Club Amsterdam)
16-06 KNAW op locatie in Leiden: Oudheid als ambitie (Rijksmuseum van Oudheden Leiden)
21-06 De Jonge Akademie InterScience: Energie i.s.m. Young Academy RUG – Op locatie in Groningen (RUG)
26-06 KNAW op locatie in Leiden: De Poetica van Aristoteles (Rijksmuseum van Oudheden)
28-08 Akademiemiddag 2017 (OBA Theater) 18-09 Uit de kunst met Jonas Staal (OBA Theater)
19-09 KunstKracht i.s.m. LUCAS: What an Image Can Do: Marlene Dumas en Alfred Schaffer in gesprek met Ernst van Alphen (Spui25 Amsterdam) 22-09 Freudfestival ‘Scheurende Democratie’ (OBA Theater)
25-09 KNAW-minisymposium Tropomi (OBA Theater)
25-09 KNAW op locatie in Nijmegen: Rowan Williams over The Failure of Mass Democracy
26-09 KNAW-college The role of music in de national cultivation of culture (De Brakke Grond Amsterdam)
27-09 KNAW-minisymposium De nieuwe Europese politiek (Den Haag)
zeebodem en in rivieren (OBA Theater)
04-10 KNAW-minisymposium: Vertrouwen. Verheldering, verdieping, werking in relaties, economie en samenleving (OBA Theater)
06-10 Discussiemiddag i.s.m. de Boekmanstichting: Toekomstbestendig cultuur-beleid vanuit stedelijke regio’s? (Trippenhuis)
06-10 KNAW-minisymposium Nederlands en/of Engels in het hoger onderwijs (OBA Theater)
06-10 KNAW-minisymposium Avond van de Nobelprijzen (OBA Theater) 09-10 Symposium The Dawn of New Age in Science (OBA Theater)
10-10 KunstKracht i.s.m. LUCAS: Anders leren denken via kunst. Liesbeth Bik en Mia You in gesprek met Frans-Willem Korsten (Spui 25)
11-10 KNAW-minisymposium Trombose: een wereldwijd probleem! (OBA Theater)
13-10 KNAW-minisymposium Medische geschiedenis, hoe verder? (OBA Theater)
14-10 Kunst, Musea en Weigeringspraktijken (OBA Theater) 16-10 KNAW-college: Het nieuwe van de oudheid (OBA Theater)
25-10 KNAW-minisymposium Internationale berechting van misdrijven en het handhavingstekort (Bushuis Amsterdam)
26-10 KNAW-minisymposium Multimessenger-astronomie (Zuiderkerk Amsterdam)
30-10 Domeinmiddag GW: Open samenlevingen - randvoorwaarden en bedrei-gingen (OBA Theater)
07-11 KunstKracht i.s.m. LUCAS: Situating: Jonas Staal en Ahmet Ogut in gesprek met Kitty Zijlmans (Spui 25 Amsterdam)
14-11 De Jonge Akademie InterScience: Licht i.s.m. Glow Eindhoven (Eindhoven) 17-11 Erasmus Lecture (Bushuis Amsterdam)
20-11 Akademie van Kunstenlezing met Damiaan Denys (OBA Theater) 21-11 KNAW op locatie in Utrecht: Erasmusprijs Lecture door Michèle Lamont
Diversity in Science
24-11 25th Gonda Lecture, door Harunaga Isaacson: Speaking (and writing) of secrets: the esoteric in classical Sanskrit traditions (Bushuis Amsterdam) 24-11 Freud’s Ideas and Science anno 2017 (Compagnietheater Amsterdam) 25-11 The Offense of Poetry: Tweede Hans Groenewegen-lezing: Erik Spinoy
(OBA Theater)
27-11 KNAW-AcTi minisymposium Watermanagement en klimaatverandering (OBA Theater)
12-12 KunstKracht i.s.m. LUCAS: Wendelien van Oldenborgh en Patricia Kaersenhout in gesprek met Bram Ieven (Spui 25 Amsterdam) 14-12 KNAW op locatie in Utrecht: Katalyse voor duurzaamheid
3.1.1 Genootschap
Het Genootschap van excellente wetenschappers is de oudste van de drie
Akademies van de KNAW en heeft de meeste leden. De leden worden voor het leven benoemd. De forum- en adviesfunctie van de KNAW wordt primair vormgegeven vanuit het Genootschap, en in toenemende mate in nauwe verbinding met de andere onderdelen (Akademies en instituten) van de KNAW. Het Genootschap is tevens de algemene vergadering van de KNAW (zie paragraaf 2.3).
Zoals vermeld is in 2017 een nieuwe structuur geïmplementeerd. In plaats van de twee vroegere afdelingen Letterkunde en Natuurkunde, kent de Akademie nu vier interdisciplinaire domeinen die de volgende wetenschapsgebieden representeren: de Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen, de Geesteswetenschappen, de en Medische, Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen en de Natuur- en Technische Wetenschappen. De leden zijn lid van één domein. Tijdens het eerste jaar hebben de domeinen hun waarde al bewezen. Leden worden meer betrokken bij de KNAW en worden beter op de hoogte gehouden van de beleidslijnen die door het KNAW-bestuur worden uitgezet.
De KNAW-leden zetten zich belangeloos in voor de KNAW. Zij dragen bij aan de forum- en adviesfunctie en maken bijvoorbeeld deel uit van jury’s van prijzen. Was vroeger het lidmaatschap van de Akademie een prestigekwestie, nu ervaren leden het ook als een verantwoordelijkheid jegens de wetenschap en de samenleving. Ze vinden elkaar in het Trippenhuis langs inhoudelijke lijnen waardoor disciplines met elkaar in contact komen en nieuwe perspectieven op wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken ontstaan. En zij dragen als KNAW-lid bij aan het toegankelijk maken van de wetenschap voor brede groepen in de samenleving. Indicatoren Genootschap Leeftijd leden 2014 2015 2016 2017 35->45 4 4 6 8 45->55 63 58 60 76 55->65 155 154 153 150 65+ 321 333 334 331 Totaal 543 549 553 565 Geslacht leden <65 2014 2015 2016 2017 Man 177 166 165 170 Vrouw 45 50 54 64
Percentages vrouwelijke leden Akademies 2014 2015 2016 2017
Genootschap (leden <65 jaar) 20% 23% 25% 27%
De Jonge Akademie 47% 47% 52% 50%
Akademie van Kunsten 21% 34% 37% 37%
De indicatoren van het Genootschap maken duidelijk dat er sprake is van verjonging en ook van meer vrouwelijke leden.
Overzicht nieuwe leden
Domein Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen
• Erwin Bulte (1968), hoogleraar ontwikkelingseconomie aan Wageningen University & Research en aan de Universiteit Utrecht
• Guido Imbens (1963) (buitenlands lidmaatschap), hoogleraar toegepaste econometrie en economie aan Stanford University (Verenigde Staten)
• Anita Jansen (1960), hoogleraar experimentele klinische psychologie aan de Universiteit Maastricht • Clara Mulder (1962), hoogleraar demografie en ruimte aan de Rijksuniversiteit Groningen
• Thomas Spijkerboer (1963), hoogleraar migratierecht aan de Vrije Universiteit
• Linda Steg (1965), hoogleraar omgevingspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen
Domein Geesteswetenschappen
• Lisa Cheng (1962), hoogleraar algemene taalwetenschap aan de Universiteit Leiden
• Beatrice de Graaf (1976), hoogleraar geschiedenis van de internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht
• Luuk de Ligt (1963), hoogleraar oude geschiedenis aan de Universiteit Leiden
• Heleen Murre-van den Berg (1964), hoogleraar oosters christendom aan de Radboud Universiteit
• Patricia Pisters (1965), hoogleraar filmwetenschap en mediastudies van de Universiteit van Amsterdam
Domein Medische, Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen
• André Aleman (1975), hoogleraar neurowetenschappen aan het Universitair Medisch Centrum Groningen
• Peter Carmeliet (1959) (buitenlands lidmaatschap), hoogleraar geneeskunde aan de KU Leuven (België)
• Barbara Franke (1969), hoogleraar moleculaire psychiatrie aan het Radboudumc
• Yvette van Kooyk (1961), hoogleraar moleculaire celbiologie aan het VUmc
• John van der Oost (1958), hoogleraar bacteriële genetica aan Wageningen University & Research
Domein Natuur- en Technische Wetenschappen
• Isabel Arends (1966), hoogleraar biokatalyse en organische chemie aan de TU Delft
• Carlijn Bouten (1967), hoogleraar biomedische technologie aan de Technische Universiteit Eindhoven
• Frank van Harmelen (1960), hoogleraar kennisrepresentatie en redeneren aan de Vrije Universiteit
• Amina Helmi (1970), hoogleraar dynamiek, structuur en vorming van de Melkweg aan de Rijksuniversiteit Groningen
• Frits Hilgen (1957), universitair hoofddocent (cyclo)stratigrafie aan de Universiteit Utrecht
• Suzanne Hulscher (1966), hoogleraar waterbeheer, in het bijzonder de watersystemen, aan de Universiteit Twente
• Marc Koper (1967), hoogleraar fundamentele oppervlaktewetenschap aan de Universiteit Leiden
• Bram Nauta (1964), hoogleraar chipontwerp aan de Universiteit Twente
• Wiro Niessen (1969), hoogleraar medische beeldverwerking aan het Erasmus MC en aan de TU Delft
• Marcel Visser (1960), afdelingshoofd dierecologie aan het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), buitengewoon hoogleraar ecologische genetica aan Wageningen University & Research, bijzonder hoogleraar seizoenstiming van gedrag aan de Rijksuniversiteit Groningen
Domeinoverschrijdende plaatsen
• Maarten de Rijke (1961), hoogleraar informatieverwerking en internet aan de Universiteit van Amsterdam
3.1.2 De Jonge Akademie
De Jonge Akademie is een dynamisch, creatief en innovatief platform van jonge topwetenschappers uit alle disciplines. De Jonge Akademie is in tien jaar uitge-groeid tot een veelgevraagde gast bij media en tot een serieuze gesprekspartner voor bestuur en beleid op nationaal en internationaal gebied. De Jonge Akademie is actief op scholen en bij publieksevenementen.
In het kader van wetenschapsbeleid bracht De Jonge Akademie in 2017 verschil-lende bezoeken aan de colleges van bestuur van de universiteiten. Daarbij komen onderwerpen aan bod zoals werkdruk, internationalisatie en uitbreiding van het
ius promovendi. De Jonge Akademie pleit sinds 2010 voor een uitbreiding waardoor
ook universitaire hoofddocenten promoties mogen verlenen. In 2017 is de wet daadwerkelijk verruimd.
In internationaal verband is De Jonge Akademie actief in verschillende koepels. Zo hield lid Annelien Bredenoord tijdens de 3rd Worldwide Meeting of Young Academies in Johannesburg een presentatie over hoe wetenschappers invloed kunnen
uitoefenen op de politiek. Naar aanleiding van deze bijeenkomst bracht De Jonge Akademie, samen met 35 andere jonge academies wereldwijd en de Global Young Academy, op 26 oktober een statement uit over de vraag hoe jonge academies en jonge wetenschappers kunnen bijdragen aan het behalen van de duurzame ontwik-kelingsdoelen van de Verenigde Naties.
In 2017 verstrekte De Jonge Akademie tien beurzen waarmee leden in onderlinge samenwerking projecten hebben opgestart die passen binnen de doelstellingen van De Jonge Akademie. Een daarvan is het project ‘Hoe weet je dat?’ dat pabo-studenten en wo-pabo-studenten samenbrengt om lesprogramma’s voor basisscholen te ontwikkelen en te verzorgen. Hiermee beoogt De Jonge Akademie een duurzame vorm van wetenschapseducatie te ontwikkelen voor basisscholen en studenten. In 2018 start een pilot in samenwerking met relevante partijen in Nederland, zoals de Wetenschapsknooppunten. Ook werd in 2017 het platform STRESS-NL opgezet en werd een eerste symposium door dit platform georganiseerd.
Het project ‘Kennis op straat’ heeft een doorstart gemaakt met een vernieuwde website. Met Kennis op Straat biedt De Jonge Akademie laagdrempelige publieksle-zingen aan op locatie voor diverse maatschappelijke groeperingen.
Het lopende project ‘Science Buddies voor gevluchte wetenschappers’ waarin De Jonge Akademie haar netwerken openstelt voor hoogopgeleide vluchtelingen kreeg in 2017 meer vaste grond onder de voeten dankzij structureel contact met organi-saties als UAF en NWO.
Onder de noemer ‘Inhoud en Interdisciplinariteit’ organiseerde De Jonge Akademie drie succesvolle InterScience-bijeenkomsten. Bij elke bijeenkomst wordt één onderwerp vanuit verschillende disciplines belicht. De drie bijeenkomsten in 2017 gingen over Perceptie, Energie en Licht. Daarnaast startte in 2017 op de website van De Jonge Akademie een reeks weblogs over de drijfveren van de leden van De Jonge Akademie.
In 2017 werd de Nationale Postdocprijs ingesteld door De Jonge Akademie en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. De prijs is een stimu-lans voor postdoconderzoekers en universitair docenten die excellent wetenschap-pelijk onderzoek uitvoeren met (potentieel) grote maatschapwetenschap-pelijke impact. De prijs van 10.000 euro werd in november 2017 uitgereikt aan dr. Hayley Mickleburgh. Leden van De Jonge Akademie treden veel op bij publieksbijeenkomsten en in de media. Ook leveren ze een grote bijdrage aan raden, commissies, beoordelingscom-missies en jury’s van de KNAW en aan diverse evenementen van het Genootschap.
Overzicht nieuwe leden
• Celia Berkers, universitair docent biochemie, Universiteit Utrecht
• Quentin Bourgeois, universitair docent archeologie, Universiteit Leiden
• Lude Franke, adjunct-hoogleraar systeemgenetica, Rijksuniversiteit Groningen
• Arjan Houtepen, universitair hoofddocent chemical engineering, TU Delft
• Merel Keijzer, universitair docent toegepaste taalwetenschap, Rijksuniversiteit Groningen
• Jeroen de Ridder, universitair docent filosofie, Vrije Universiteit
• Hester den Ruijter, universitair hoofddocent experimentele cardiologie, Universiteit Utrecht
• Frans Snik, onderzoeker sterrenkunde, Universiteit Leiden
• Kristine Steenbergh, universitair docent Engelse letterkunde, Vrije Universiteit
• Erin Wilson, universitair docent politiek en religie, Rijksuniversiteit Groningen
Zie ook www.dejongeakademie.nl
3.1.3 Akademie van Kunsten
In 2017 koos de Akademie van Kunsten vier nieuwe leden. Daarmee is het maximale aantal van vijftig leden bereikt. Zij bestaat nu vier jaar en is een onverdeeld succes in de KNAW-organisatie. Zij organiseerde 47 bijeenkomsten, vaak in samenwerking met verschillende domeinen van de KNAW, maar ook met externe partners. Met de Boekmanstichting werd bijvoorbeeld een bijeenkomst georganiseerd over regionale spreiding in het cultuurbestel. En met Spui25 werd een vierdelige serie KunstKracht opgezet, waarin leden van de Akademie van Kunsten met wetenschappers en andere kunstenaars in gesprek gingen over de rol van de kunsten in een post-truth tijdperk. De leden van de Akademie van Kunsten droegen daarnaast bij aan diverse forumactiviteiten van De Jonge Akademie en van het Genootschap. Naast bijdragen aan wetenschappelijke bijeenkomsten die werden georganiseerd vanuit de
domeinen, zoekt de Akademie van Kunsten ook zelf expliciet de verbinding met de wetenschappen. Ze organiseerde de zeer succesvolle symposiumreeks KunstKennis, waarin kennisproductie binnen de kunsten centraal stond. Zo werd onderzocht hoe (kunst)musea kunnen fungeren als centra voor onderzoek, wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen materiaalwetenschappers van een technische universiteit en ontwerpers van de Designacademy en wat de meerwaarde is van een promotie in de kunsten.
De leden van de Akademie van Kunsten hebben zich in het afgelopen jaar uitgebreid gemengd in het actuele publieke debat. Dat deden ze onder andere met prikkelende statements bij openingen van externe symposia, met bijeenkomsten en met
tentoonstellingen. Ook publiceerden verscheidene leden opiniestukken. Zo schreef Hans van Houwelingen een opinieartikel over herinneringspraktijken en de nood-zaak van de publieke schandpaal als denkmodel. De voorzitter van de Akademie van Kunsten schrijft ieder kwartaal een column in het cahier van de Boekmanstichting. In het najaar van 2017 verscheen de eerste column. Die handelde over ‘tirannieke dieren’ en censuur in de hedendaagse kunst. De tweede column, ‘Rubiks kubus of legpuzzel’, ging in op de rol van kunst en cultuur in de regio. De aanwezigheid van de voorzitter in Den Haag werkte stimulerend en is productief. De Akademie van Kunsten is inmiddels een echte vertegenwoordiger van makers geworden die in het politieke debat en in de besluitvorming hun stem laten horen.
Op het gebied van advies heeft de Akademie van Kunsten expertise aangeleverd voor verschillende instellingen en trajecten. Zo vroeg het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de leden om mee te denken over het stimuleren van samen-werking tussen kunst en wetenschap. Daartoe werd in samensamen-werking met het Domein Geesteswetenschappen een expertbijeenkomst georganiseerd over ‘ver-nieuwend vermogen in wetenschap en kunst’. Daarnaast faciliteerde de Akademie van Kunsten de totstandkoming van de Arbeidsmarktagenda Culturele en Creatieve
Sector 2017-2023. Verscheidene leden hebben hun expertise ingebracht en schreven
mee aan deze agenda, die in het najaar van 2017 werd gepresenteerd. Ook in het vervolgtraject, de monitoring van de uitvoering van deze agenda, is de Akademie van Kunsten betrokken.
Overzicht nieuwe leden
Op 8 juni 2017 werden de volgende vier nieuwe leden geïnstalleerd:
• Nasrdin Dchar, acteur
• Adriaan van Dis, schrijver
• Ola Mafaalani, theatermaker
• Claron McFadden, zangeres Zie ook www.akademievankunsten.nl
3.2 Podium voor Nederlandse wetenschappers (ambitie 2)
Ambitie 2: fungeren als ambassadeur en podium voorNederlandse wetenschappers In 2020:
• Zijn Nederlandse wetenschappers zichtbaarder, zowel in eigen land als daarbuiten, middels media-aandacht, prijzen, representatieve activiteiten en anderszins.
• Heeft de KNAW haar portfolio wetenschapsprijzen en subsidies aangepast aan maatschappelijke veranderingen en aan haar eigen doelen.
• Heeft de KNAW nieuwe geldbronnen aangeboord, als resultaat van nieuw beleid op het gebied van ‘friendraising & fundraising’.
In maart 2017 ging de afdeling KNAW Wetenschapsfondsen in de huidige vorm van start. De afdeling draagt zorg voor alle wetenschappelijke prijzen – gefinancierd uit interne en externe fondsen – en stimuleringsprogramma’s uit de private fondsen die de KNAW beheert. Een nieuwe pijler is het opzetten en ondersteunen van fondsen-werving voor de Akademie en haar instituten.
In 2017 werden in totaal 728 nominaties in behandeling genomen voor prijzen, naast 540 aanvragen voor subsidies. Dit resulteerde in 28 prijswinnaars van 8 prijzen en 232 toekenningen binnen 11 fondsen. Daarnaast werden in drie pro-gramma’s jonge onderzoekers geselecteerd: Hendrik Muller Zomerseminar (twintig deelnemers), Lindau (zeven deelnemers), Faces of Science (twaalf deelnemers). Het jaar 2017 kenmerkte zich door een groot aantal (reglements-)wijzigingen voor prijzen en fondsen. Deze werden ingegeven door de nieuwe indeling van het Genootschap in vier domeinen en door actuele ontwikkelingen en overleg met samenwerkingspartners. Nieuw in het portfolio is de Nationale Postdocprijs van De Jonge Akademie en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Deze prijs voorziet in een leemte in het landelijke prijzenportfolio.
Friend– en fundraising
Een eerste stap om op termijn nieuwe fondsen aan te kunnen trekken, is het
zichtbaar maken van de onderzoekers en activiteiten die de KNAW met de middelen uit bestaande fondsen ondersteunt. Daartoe wordt onder meer bij elke toeken-ningsronde een aantal aansprekende teksten op de website geplaatst. Die teksten vertellen het verhaal over het onderzoek van een (jonge) onderzoeker en wat precies te realiseren is met de werkbeurs of projectbijdrage dat binnen reguliere financiering niet mogelijk zou zijn.
In 2017 werd in samenwerking met het Westerdijk Instituut van de KNAW een pilot uitgevoerd met (peer-to-peer) crowdfunding. Het doel was de financiering van een bronzen borstbeeld van Johanna Westerdijk. Zij was de eerste directeur van het instituut en tevens de eerste Nederlandse vrouwelijke hoogleraar. Een deel van het benodigde bedrag werd gerealiseerd uit de bijdrage van het Westerdijk Fonds en een substantiële particuliere bijdrage. Daarnaast ging, in samenwerking met het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren en Athena’s Angels, een oproep voor particuliere donaties uit naar de achterban van het netwerk en de KNAW.
Uiteindelijk werd op deze manier ruim zesduizend euro verzameld. Op 31 augustus 2017 kon KNAW-president José van Dijck het Westerdijkbeeld onthullen.
Indicatoren wetenschapsprijzen
Forum 2014 2015 2016 2017
Prijzen (uitgereikt) 28 30 29 28
Wetenschapsprijzen, stimuleringsprogramma’s en fondsen Wetenschapsprijzen
• De M.W. Beijerinck Virologie Prijs (25.000 euro) is op 3 maart uitgereikt aan de Amerikaanse viroloog Raul Andino voor zijn onderzoek naar RNA-interventie. De Beijerinck Premie (10.000 euro), bestemd voor een jonge viroloog, ging naar Marit van Gils (AMC Amsterdam). Beide prijzen worden mogelijk gemaakt door de Sichting M.W. Beijerinck Virologie Fonds.
• De Ammodo KNAW Award wordt mogelijk gemaakt door Stichting Ammodo. De uitreiking van de tweede Ammodo KNAW Award voor ongebonden fundamenteel onderzoek vond plaats op 29 maart in het filmmuseum EYE te Amsterdam. Met de Ammodo KNAW Award (300.000 euro per award) kunnen elke twee jaar acht veelbelovende onderzoekers die halverwege hun carrière zijn, nieuwe wegen inslaan om de grenzen van hun wetenschapsterrein te verkennen. Per domein werden twee winnaars geselecteerd:
− Biomedische wetenschappen: Jeroen Geurts (VUmc) en Eva van Rooij (Hubrecht Instituut)
− Geesteswetenschappen: Olivier Hekster (Radboud Universiteit) en Alicia Montoya (Radboud Universiteit)
− Natuurwetenschappen: Appy Sluijs (Universiteit Utrecht) en Guido van der Werf (Vrije Universiteit)
− Sociale Wetenschappen: Roshan Cools (Radboudumc) en Eveline Crone (Universiteit Leiden)
• Voor het vierde achtereenvolgende jaar startten tussen april en juni twaalf promovendi uit verschillende vakgebieden als Faces of Science. Selectie vindt plaats door een jury van leden van de KNAW en de Jonge Akademie. Via de website Faces of Science krijgen bezoekers (vooral scholieren en studenten) aan de hand van filmpjes, blogs en artikelen een enthousiasmerend en realis-tisch beeld van promotieonderzoek(ers). Faces of Science is een samenwerking tussen de KNAW, De Jonge Akademie en NEMO Kennislink.
• Negentien jonge kunstenaars en wetenschappers zijn tussen oktober 2016 en april 2017 als deelnemers van het programma Arts/Science: Academy
Honours Programme for Young Artists and Scientists vier keer bij elkaar
gekomen in het Trippenhuis voor uitwisseling van kennis en ervaring, moge-lijke samenwerking en het inhoudelijk debat over thema’s op het kruisvlak van kunst en wetenschap.
• Robert-Jan Smits, directeur-generaal onderzoek en innovatie EG, ontving op 29 mei de Akademiepenning voor zijn inzet voor het onderzoek- en innovatiebe-leid in de Europese Gemeenschap.
• De oproepen tot het nomineren van kandidaten voor de internationale
(100.000 euro), mogelijk gemaakt door de Heineken Foundations, werden in juni verzonden. De eerste juryvergaderingen vonden plaats in december. Na consultatie van internationale deskundigen zal in het voorjaar van 2018 de jury-selectie van winnaars worden voorgelegd aan het KNAW-bestuur. De prijsuitreiking vindt plaats op 27 september 2018.
• De KNAW Onderwijsprijs bekroont de twaalf beste vwo-profielwerkstukken van Nederland en werd voor de negende keer uitgereikt. Per profiel bedraagt de eerste prijs 2000 euro, de tweede prijs 1500 euro en de derde prijs 1000 euro. De KNAW Onderwijsprijs beloont niet alleen de leerlingen. De begelei-dende docenten volgen een wetenschappelijk programma in het Trippenhuis en de winnende scholen ontvangen een plaquette. De KNAW ontving voor deze editie 324 profielwerkstukken van 166 scholen. De prijsuitreiking vond plaats op 13 juni in het NEMO Science Museum.
• Twintig jonge onderzoekers en pas afgestudeerden konden deelnemen aan het vierdaagse KNAW-Hendrik Muller Zomerseminar van 27 juni tot en met 30 juni. Het seminar had als thema Sociale media en sociale cohesie en stond onder leiding van Marcel Broersma, hoogleraar journalistieke cultuur en media aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het zomerseminar is een samenwerking tussen het Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds en de KNAW.
• Vijf veelbelovende onderzoekers op het gebied van de scheikunde konden via de KNAW deelnemen aan de 67e Lindau Ontmoetingsdagen met Nobelprijswinnaars in juni 2017. Daarnaast gingen twee jonge onderzoekers op het gebied van de economie in augustus naar Lindau voor een ontmoeting met de groten uit hun vak.
• De Christiaan Huygens Wetenschapsprijs (10.000 euro) voor
promo-tieonderzoek werd in oktober uitgereikt aan Jochem de Bresser (Tilburg University). In 2017 stonden de vakgebieden Wiskunde/Actuariaat en Econometrie centraal. De KNAW verzorgde de jurering.
• Forensisch archeologe Hayley Mickleburgh (Universiteit Leiden) werd in november de eerste winnaar van de Nationale Postdocprijs (10.000 euro). De prijs is ingesteld door De Jonge Akademie en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. De prijs is bedoeld voor postdoconder-zoekers en universitair docenten die excellent wetenschappelijk onderzoek uitvoeren met (potentieel) grote maatschappelijke impact.
• In 2017 is het reglement van de Heineken Young Scientists Awards aangepast. De strikte koppeling met de ‘senior’ Heinekenprijzen is daarmee losgelaten. In 2018 wordt 10.000 euro uitgereikt aan jonge onderzoekers in de domeinen (bio)medische wetenschappen, geesteswetenschappen, natuur-wetenschappen en sociale natuur-wetenschappen. Voor elk domein is een award beschikbaar.
• In december werd bekend dat nanotechnologen Manuel Bibes (Unité Mixte de Physique, Frankrijk) en Daniël Vanmaekelbergh (Universiteit Utrecht) de Descartes-Huygensprijs (23.000 euro) voor Frans-Nederlandse weten-schappelijke samenwerking hebben gewonnen. In 2017 werd de Descartes Huygensprijs voor het eerst wetenschapsbreed opengesteld, in plaats van alternerend voor alfa-, bèta- en gammadisciplines. De selectie van de Descartes Huygensprijs is door de betrokken Franse en Nederlandse ministeries belegd bij de Franse Académie de Sciences en de KNAW.
Muller Prijs voor de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (25.000
euro) toegekend voor haar baanbrekende werk op het gebied van de ontwik-kelingspsychologie. De prijs wordt mogelijk gemaakt door de Stichting Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds. De prijsuitreiking vond plaats in januari 2018.
Fondsen – stimuleringsprogramma’s
De onderstaande toekenningen werden gedaan vanuit KNAW-fondsen na selectie door een beoordelingscommissie van leden van KNAW en De Jonge Akademie:
• Voor Akademie Colloquia, kleinschalige expertmeetings in het Trippenhuis, werden acht aanvragen gehonoreerd.
• Twaalf buitenlandse onderzoekers werden als Visiting Professor uitgenodigd voor een werkbezoek, op voordracht van leden van de KNAW en De Jonge Akademie en KNAW-instituten.
• Uit het Congressubsidiefonds kregen 57 aanvragers van universiteiten en onderzoeksinstituten een bijdrage voor de organisatie van een internationaal congres in Nederland.
• Zeven KNAW-leden ontvingen uit het Fonds Bijeenkomsten KNAW-leden een financiële bijdrage voor een door hen georganiseerde internationale bijeen-komst in Nederland.
Private fondsen
De KNAW heeft daarnaast diverse fondsen in beheer die zijn gevormd uit nalatenschappen en schenkingen. Ook een aantal zelfstandige stichtingen heeft een fonds bij de KNAW ondergebracht. Uit deze private fondsen worden jaarlijks stimuleringsbijdragen aan veelal jonge onderzoekers verstrekt en wetenschappe-lijke activiteiten ondersteund, zoals lezingen door internationaal vooraanstaande onderzoekers. De verschillende fondsen hebben elk een beoordelingscommissie van leden van de KNAW en de Jonge Akademie. De commissie legt een voordracht voor toekenningen voor aan het bestuur van de KNAW of aan het bestuur van de betreffende stichting.
• Uit het KNAW Fonds Medische Wetenschappen werden 27 Ter Meulen Beurzen (kindergeneeskunde) en 7 Van Leersum Beurzen (farmacie, neurolo-gie, radiologie) verstrekt aan jonge onderzoekers voor onderzoeksprojecten en werkbezoeken in het buitenland. Voor een presentatie van de onderzoeksresul-taten van hun wetenschappelijke stage op een buitenlands congres ontvingen 43 medisch studenten een Van Walree Beurs.
• Er werden negentien beurzen aan jonge onderzoekers verstrekt uit het KNAW
Fonds Ecologie voor ecologisch veldwerk of onderzoek in binnen- en
buiten-land.
• De Dobberke Stichting voor Vergelijkende Psychologie honoreerde elf aanvragen voor onderzoeksprojecten op het gebied van gedragsbiologie.
• De Evert Willem Beth Stichting voor moderne logica en wijsbegeerte van exacte wetenschappen deed zes toekenningen waaronder twee E.W. Beth Beurzen voor masterstudenten aan het Institute for Logic, Language en Computation (ILLC) van de Universiteit van Amsterdam.
• De Stichting J. Gonda Fonds voor Indologie honoreerde negen aanvragen, waaronder vier Gonda Fellowships aan het International Institute for Asian Studies (IIAS) voor veelbelovende jonge indologen op postdocniveau. De Gonda Lecture 2017 werd gehouden door Harunaga Isaacson (Universiteit van
Bijzonder leerstoelen KNAW
Het is de ambitie van de KNAW dat haar instituten een spilfunctie hebben in het nationale kennisveld en zinvolle verbindingen onderhouden met de universiteiten. De bijzondere leerstoelen zijn bij uitstek geschikt voor samenwerking tussen onder-zoekorganisaties. Op 29 mei 2017 heeft het bestuur van de KNAW ingestemd met de uitgangpunten voor beleid zoals verwoord in de notitie ‘Naar een transparant hooglerarenbeleid van de KNAW’.
Hamburg) en was getiteld: Speaking (and Writing) of Secrets: The Esoteric in Classical Sanskrit Traditions.
• Het KNAW Fonds Gedragsonderzoek honoreerde twaalf aanvragen voor een Van der Gaag beurs. Jonge onderzoekers kunnen hiermee een werkbezoek brengen aan het buitenland voor onderzoek op het gebied van biologische, psychologische en/of sociale determinanten van menselijk gedrag.
• Daarnaast honoreerde het KNAW Fonds Gedragsonderzoek zeven aanvragen voor een Sara van Dam projectbeurs ,waarmee jonge onderzoekers een wetenschappelijk onderzoeksproject zullen uitvoeren naar de ontwikkeling van kinderen die opgroeien in Nederland of Israël.
• Vanuit het Fonds Staatsman Thorbecke zijn middelen beschikbaar gesteld voor drie substantiële onderzoeksprojecten, uitgevoerd door een postdoconderzoeker, die raken aan het gedachtengoed van voormalig staatsman Thorbecke. In 2017 werd besloten dat vanaf de volgende ronde alle Nederlandse hoogleraren een aanvraag kunnen indienen voor het fonds. Voorheen konden alleen leden van de KNAW en leden/alumni van De Jonge Akademie een aanvraag indienen.
Overzicht van de door KNAW gevestigde bijzondere leerstoelen
Erasmus Universiteit Rotterdam
• Grote historische databestanden, Kees Mandemakers (IISG)
• Populaire Historische Cultuur en Oorlog, Kees Ribbens (NIOD)
Rijksuniversiteit Groningen
• Volksverhaal en vertelcultuur van de middeleeuwen tot heden in Nederland in een internationale context, Theo Meder (Meertens Instituut)
Universiteit van Amsterdam
• Cognitive neuroscience of brain stimulation, Pieter Roelfsema (Nederlands Herseninstituut)
• Fungal Functional Diversity, Teun Boekhout (Westerdijk Instituut)
• Geschiedenis van Suriname sinds 1873 in vergelijkend perspectief, Rosemarijn Hoefte (KITLV, benoemd per 1 juni 2017)
• Pensioensociologie, Kène Henkens (NIDI)
• Sociale en Economische Geschiedenis van Zuidoost Azië, in het bijzonder van Indonesië, Gerry van Klinken (KITLV)
