Vwo-examen correctievoorschrift
Wereldvoedselvraagstuk
2
1 Armoede en ondervoeding1 In arme gebieden komt veel honger voor. 1 punt
2a In Tanzania is het hongerprobleem heel groot, terwijl de armoede daar (in verhouding) wel meevalt. In Nigeria is de armoede heel groot, terwijl het voedselprobleem daar (in verhouding) wel meevalt. 2 punten
3 Landen met grote problemen (hier armoede en honger) worden groot getekend, landen met weinig problemen worden klein getekend.
b Anamorfosekaarten vraag a: 2 punten vraag b: 1 punt
4 In veel arme landen pachten boeren een stukje grond. De grondeigenaar wil daarvoor goed betaald worden, soms in natura. De boer houdt dan weinig over.
Vaak is de boer er niet zeker van dat hij het volgende jaar opnieuw dit stukje grond kan pachten. Daarom wil hij de grond niet verbeteren.
2 punten
5 Voorbeeld
Mensen met armoede hebben weinig geld om in de nieuwe oogst te investeren (bijvoorbeeld goed zaaigoed, mest). Als gevolg daarvan zal de volgende oogst dan weinig opleveren. Dit houdt de ondervoeding in stand.
Mensen met ondervoeding kunnen niet goed op het land (of ergens anders) werken. Dat houdt de armoede in stand. 3 punten
6a Dat zijn de zeven belangrijkste industrielanden, samen met Rusland.
b Niet veel. De schulden die kwijtgescholden zijn, waren vaak door de regering gemaakt. Die had bijvoorbeeld geld geleend voor de aanleg van wegen of voor de opbouw van het leger.
vraag a: 1 punt vraag b: 2 punten
Door het tekort aan ijzer, daalt het IQ
Door jodiumtekort ontwikkelen de hersens zich niet goed. 2 punten
8 De Verenigde Naties (en alle landen die daarvan lid zijn) willen voor 2015 armoede en ondervoeding voor een groot deel uit de wereld hebben.
2 Zambia
9 Ze denken dan veel meer producten te kunnen verkopen aan de rijke landen. 1 punt
10 Voorbeelden
Staatskredieten komen van de overheid. Die hanteert algemene regels die voor iedereen hetzelfde zijn. Bij microkredieten kan van geval tot geval de besteding anders zijn.
Microkredieten kunnen ook gebruikt worden om bijvoorbeeld transportmiddelen te kopen. Ze hoeven niet alleen voor de landbouw gebruikt te worden.
Bij microkredieten wordt veel overgelaten aan de eigen verantwoordelijkheid van de boer. 2 punten
11 Goede mogelijkheden voor opslag en transport houden de landbouwproducten in goede conditie. Dat is gunstig voor de verkoopprijs.
2 punten
12 Er wordt gekeken naar de mate van armoede, de kwaliteit van het beleid en de continuïteit. 3 punten
13 Bij een coherent beleid worden verschillende activiteiten zo goed mogelijk op elkaar afgestemd. Door de boeren meer vrijheid te geven, lukt dat nu beter dan vroeger. Toen er nog veel staatsinvloed was, werd er veel langs elkaar heen gewerkt en was er veel corruptie.
2 punten
3 Victoriabaars
14 Botenbouwers, verkopers van netten en andere visgerei, transportbedrijven. 1 punt
15 De landbouw werd verwaarloosd en verschillende gebieden raakten ontvolkt. Veel boeren stopten met landbouw en vertrokken in de richting van het meer.
2 punten
16 Drie van de volgende milieuproblemen: overbevissing
te veel houtkap in de omgeving van het meer vervuiling van het water
bodemvervuiling 3 punten
17a Bij de Blauwe Revolutie moet er meer vis komen voor de mensen, om zo de eiwittekorten te verminderen. Dat is hier het geval.
b Bij de Blauwe Revolutie gaat het om kweken van vis. Dat is hier niet het geval. 2 punten
18a Projecthulp
b Er kunnen afspraken gemaakt worden over de productie, maar zeker ook over de handel en de verwerking. Bij die laatste handelingen moeten de producenten (de vissers) een eerlijke prijs krijgen.
vraag a: 1 punt vraag b: 2 punten 19 Voorbeeld
Ik ben het niet helemaal eens met deze aanpak. Natuurlijk is het goed dat de vissers een eerlijke prijs krijgen voor hun producten, maar de kans bestaat dat er dan nog meer vissers komen, of dat ze meer vis gaan vangen. Er is nu al sprake van overbevissing. Het plan ziet er goed uit, maar het kan wel leiden tot problemen in de toekomst.
3 punten
4 Nigeria
20a Grassteppe
b Het gebied heeft weinig neerslag en de neerslag valt erg onregelmatig. Daardoor wisselt de opbrengst heel sterk per jaar.
c Vooral schapen.
Runderen kunnen niet zo goed tegen de droogte.
De inwoners van dit gebied zijn meestal moslim. Die eten geen varkensvlees. vraag a: 1 punt
vraag b: 1 punt vraag c: 2 punten
21 Voor een groot deel zelfvoorzienende landbouw (behalve rubber en cacao). Veel mensen werken in de landbouw. Dat geeft een grote productie.
Veel mensen produceren landbouwproducten voor eigen gebruik. De mensen hebben niet veel geld om in de winkel levensmiddelen te kopen.
3 punten
22a Per inwoner is elke dag ongeveer 11.500 kJ aan voedsel beschikbaar. Voor een Afrikaans land is dat niet weinig. Datzelfde beeld zien we op de kaart over eiwitconsumptie.
b Er zijn soms conflicten binnen Nigeria tussen verschillende bevolkingsgroepen. Dat kan betekenen dat landbouwgebieden verwoest worden en dat de aanvoer van voedsel stagneert.
vraag a: 2 punten vraag b: 2 punten 23a
Meer verbouwen dan noodzakelijk is (een voorraad opbouwen) In fasen planten en inzaaien.
Proberen buiten de landbouw nog iets te verdienen Goede relaties onderhouden met andere mensen.
b Dat is niet bevorderlijk voor de Groene Revolutie. Bij deze revolutie moeten boeren zaaigoed kopen, kunstmest en bestrijdingsmiddelen gaan gebruiken.
vraag a: 3 punten vraag b: 2 punten
24 Volgens Malthus groeit de bevolking exponentieel en de voedselproductie lineair.
Beide nemen dus toe, maar de bevolking groeit sneller dan de hoeveelheid voedsel. Er ontstaan dan steeds grotere tekorten.
5 Productie en handel
25a In Sudan en soms ook over de grens van dat land woeden burgeroorlogen. In deze gebieden is geen landbouw. b In de Sahelzone zijn regelmatig perioden van grote droogte. Dat leidt tot kleine landbouwopbrengsten.
vraag a: 1 punt vraag b: 1 punt
26 Dat is vooral zelfvoorzienende landbouw. De meeste mensen in Afrika zijn arm. De voedselvoorziening is voor deze mensen heel belangrijk.
2 punten
27a Brian In Namibië wordt van dezelfde stukken grond een hogere landbouwproductie gehaald. In Botswana neemt de landbouwopbrengst toe door nieuwe grond in gebruik te nemen.
Dit standpunt gaat uit van het milieu.
Joyce In Mali neemt de opbrengst toe, in Tsjaad is dat niet het geval.
Dit standpunt gaat uit van de economie (de opbrengst neemt toe), of van de politiek (door oorlogen en vluchtelingen neemt de opbengst niet toe).
voor elk standpunt + uitwerking: 2 punten totaal: 4 punten
28a Er zit geen duidelijke lijn in. Goede jaren en slechte jaren wisselen elkaar af.
b Dat is kenmerkend voor landbouw in gebieden waar de natuur voor schommelingen in de hoeveelheid neerslag zorgt.
vraag a: 1 punt vraag b: 2 punten
29 Complementariteit. Handel in landbouwproducten vanuit Afrika treedt alleen op als er in Afrika overschotten zijn en in bijvoorbeeld Europa tekorten. Afrika heeft geen overschotten.
2 punten
30a Vaak houden regeringen de prijzen van landbouwproducten erg laag. Zo kunnen mensen met weinig geld toch nog voedsel kopen.
b Twee antwoorden:
1 Veel boeren verlaten het platteland. 2 De steden groeien heel snel.
Modernisering van plattelandsgebieden komt niet voor. vraag a: 2 punten
vraag b: 2 punten
6 Rijst als hoofdvoedsel
31 Door de Groene Revolutie nemen de opbrengsten toe. Dat komt doordat nu soorten gekweekt worden die goed passen in een gebied. Ook wordt zo goed mogelijk gewerkt met irrigatie, kunstmest en bestrijdingsmiddelen. 2 punten
32 Het waren vaak de grote boeren die het eerst de voordelen van de Groene Revolutie konden toepassen. Zij hadden bijvoorbeeld geld om het nieuwe zaaigoed te kopen, om mest aan te schaffen, enzovoort. Dardoor gingen hun opbrengsten omhoog. Ze verdienden dus meer geld. Dit in tegenstelling tot de kleine boertjes die arm bleven. 3 punten
33 Sinds 1960 (het startjaar van de Groene Revolutie) is in beide landen de rijstopbrengst enorm gestegen. Dat geldt als absolute hoeveelheid, maar ook voor de hoeveelheden die per persoon beschikbaar zijn. De toename van de voedselproductie ging dus sneller dan de bevolkingsgroei.
2 punten
34 Bij de Groene Revolutie wordt de opbrengst van een stuk grond verhoogd. Dat is niet uit de gegevens af te leiden. De opbrengst zou ook toegenomen kunnen zijn door uitbreiding van het areaal.
2 punten
35a Bij de Tweede Groene Revolutie zouden boeren zich veel meer moeten richten op lokale producten. Ze zouden zich los moeten maken van de wereldmarkt.
b Losmaken van de wereldmarkt lijkt niet haalbaar. Overal zien we dat mensen meer contact krijgen met de wereldmarkt.
vraag a: 2 punten vraag b: 2 punten
7 Een goede keuze maken
36 Er wordt gekeken naar de mate van armoede, naar de kwaliteit van het beleid en naar de continuïteit. 2 punten
37a In economisch opzicht zou de keuze moeten vallen op Kenia of de Democratische Republiek Kongo. Dat zijn de armste landen uit deze lijst.
Vanuit politiek standpunt valt de Democratische Republiek Kongo af. Daar is binnenlandse strijd en de verkiezingen zijn niet altijd eerlijk.
b Kenia lijkt de beste keus voor dit project. vraag a: 3 punten
vraag b: 1 punt
38 De meeste hulp zou naar het noorden moeten gaan. Dat zijn de drogere gebieden. De landbouw heeft hier niet altijd een hoge opbrengst. Ook zijn hier veel vluchtelingen.
2 punten
39a Dit is programmahulp. Het beleid van de regering wordt hierbij gesteund, maar er wordt gestreefd naar uitbreiding en naar meer efficiency. Het accent ligt hierbij op bepaalde sectoren.
b Bijvoorbeeld: onderwijs of landbouw. vraag a: 2 punten
vraag b: 1 punt
40a Als zich rampen voordoen. b Voedsel, medicijnen. tenten.
vraag a: 1 punt vraag b: 2 punten
