'n Pastoraal-teologiese studie oor effektiewe en verantwoordelike leierskap van die Afrikaanssprekende predikant in die gemeente se roeping

(1)

(2)

i

Bedankings

• My innige dank aan die Here wat my deur hierdie studie gelei het om geestelik te groei sodat ek Hom beter kon leer ken as my Herder en sodat ek Hom met groter oorgawe wil dien in onderdanige vertroue.

• My vrou, Danelle de Bruyn, vir die steunpilaar wat sy is. Dankie vir die ondersteuning en hope liefde wat jy vir my en ons drie seuns gee.

• My promotor, prof. Ben de Klerk, word bedank vir sy uiters bekwame ondersteuning en leiding. Dit was ŉ voorreg om onder hom as mentor en studieleier te kon studeer.

• My ouers en skoonouers word bedank vir hulle ondersteuning en hulp wat met groot entoesiasme aangebied is. My skoonpa, Huib van Hamburg het ook gehelp met die kwantitatiewe analise en interpretasie van vraelysdata.

• Dr. Chrissie Reinecke word bedank vir die taal- en tegniese versorging wat met baie deeglikheid en passie gedoen is.

• Die bibliotekaresse Hester Lombard word bedank vir die vriendelike diens en uiters bekwame en professionele wyse waarop sy my altyd gehelp het.

• Statistiese Dienste by die Universiteit, in besonder prof. Faans Steyn en Celeste du Preez, word bedank vir die hulp met die empiriese studie.

• Elke lidmaat van die Gereformeerde Kerk Oos-Londen word bedank vir sy of haar ondersteuning, hulp en voortdurende bemoediging om die studie te voltooi.

• Die finansiële ondersteuning van die Noordwes-Universiteit se Finansiële Steundienste en van die Gereformeerde kerk Oos-Londen word hiermee erken. Dit het dit vir my moontlik gemaak om hierdie studie te onderneem. Baie dankie!

(3)

ii

Opsomming

ŉ Pastoraal-teologiese studie oor effektiewe en verantwoordelike leierskap van die Afrikaanssprekende predikant in die gemeente se roeping

Die doel van hierdie studie was om vas te stel wat die rol van effektiewe en verantwoordelike leierskap van die predikant in die gemeente se roeping is, spesifiek dié van die Afrikaanssprekende predikant in gemeentes met ŉ Gereformeerde tradisie. Die ondersoek het plaasgevind volgens die model wat Osmer (2008) vir praktiese teologie ontwerp het en wat uit vier take bestaan, naamlik die normatiewe taak, die interpreterende taak, die beskrywende taak en die pragmatiese taak.

• Vooraf is ŉ oorkoepelende begripsontleding van die begrip “leier” volgens die Ou en Nuwe Testament gemaak.

Die ses leierseienskappe wat geïdentifiseer is, is onderdanige vertroue, status met verantwoordelikheid, gesag met liefde, herderlike leiding, waarheidsbegronde regverdigheid en geestelike onderskeidingsvermoë.

• Die normatiewe taak in die basiese struktuur van Osmer (2008:par. 92) is uitgevoer om vas te stel wat die beskouing van die Skrif oor leierskap is. Hiermee is ŉ antwoord gesoek op Osmer se vraag: “What ought to be going on?”

Twee leiersfigure in die Ou Testament, naamlik Moses en Saul, en twee leiersfigure in die Nuwe Testament, naamlik Jesus en Paulus, is bestudeer. ŉ Aantal leierskapsbeginsels is deur eksegese vir elk van die leierseienskappe afgelei en daar is aangedui hoe die predikant ŉ effektiewe en verantwoordelike leier in die gemeente se roeping kan wees deur hierdie beginsels só toe te pas dat die effek daarvan waargeneem sal kan word in die gemeente se navolging van hul roeping.

Onderdanige vertroue Die leier moet hom nederig in onderdanigheid aan God se wil onderwerp omdat hy God met sy lewe kan vertrou en só onderdanige vertroue by ander kan skep.

Status met

verantwoordelikheid

Die status as kind van God, wat die leier van God ontvang, eis van hom om in verantwoordelikheid gehoorsaam aan God te wees en om ŉ verantwoordelike gesindheid van nederigheid en ootmoed te handhaaf en by ander aan te moedig.

Gesag met liefde Die gesag wat die leier as bestuurder van God ontvang, moet hy met liefde bestuur om die lewens van die mense vir wie hy leiding gee, positief tot indringende(r) liefde te beïnvloed.

(4)

iii

Herderlike leiding ŉ Leier moet as ŉ herder deur sy voorbeeld leiding gee, wat inhou dat hy die vrede, vreugde, liefde en genade wat hy van Christus ontvang het, aan sy volgelinge moet deurgee en by hulle moet aanwakker.

Waarheidsbegronde regverdigheid

Die leier moet, in navolging van Christus, die waarheid tot elke prys nastreef om sodoende regverdig te kan optree en ander te kan beïnvloed om sy voorbeeld te volg.

Geestelike

onderskeidingsvermoë

ŉ Leier se verhouding met die wyse God moet hom in staat stel om in alle omstandighede die onderskeidingsvermoë wat die Gees gee, toe te pas sodat hy met wysheid kan onderskei tussen reg en verkeerd, belangrik en minder belangrik en sodat hy ander ook kan inspireer om die vermoë te ontwikkel.

• Die interpreterende taak van Osmer (2008:par. 92) is aan die hand van ŉ literatuurstudie in twee hulpwetenskappe uitgevoer, naamlik bedryfsosiologie en kommunikasiekunde. Die doel was om antwoorde te probeer kry op die vraag: “Why is it going on?” Die belangrikste resultate was die volgende:

Onderdanige vertroue Die leier moet die transformasionele leierskapstyl aanleer omdat dit proaktiewe gedrag bevorder waarin volgelinge ruimte gegee word om hul eie idees te implementeer.

Status met

Verantwoordelikheid

Die transformasionele leierskapstyl moet aangeleer word omdat die leier met die styl daarna streef om ŉ rolmodel vir sy navolgers te wees om ŉ positiewe invloed op ander se lewens te hê; hy moet hom ook daartoe verbind om ander te bedien.

Gesag met liefde Diensknegleierskap is nodig sodat die leier nie sy Godgegewe gesag sal misbruik om sy eie belange te bevorder nie, maar dat hy eerder sy gesag met liefde sal toepas om ander van die evangelie te oortuig.

Herderlike leiding Die leier moet die nodige emosionele balans hê om goeie verhoudings met mense op te bou en hy moet hom verbind tot die ontwikkeling van ander.

(5)

iv Waarheidsbegronde

regverdigheid

Die leier moet geloofwaardig en eerlik wees sodat die waarheid van die evangelie, wat hy verkondig, ook deur ŉ lewe wat van integriteit spreek, bevestig word en ander opwek tot dieselfde integriteit.

Geestelike

Die leier moet biddend soek na die Here se roeping vir die gemeente waar hy dien. Hy moet die Here se wil doelgerig najaag deur te modelleer, inspireer en te bemoedig sodat daar doelgerig gewerk kan word aan die gemeente se roeping.

• Ten opsigte van Osmer (2008:par. 92) se beskrywend-empiriese taak is daar probeer om ŉ antwoord te kry op die vraag: “What is going on?” ŉ Kwalitatiewe en kwantitatiewe empiriese studie is uitgevoer om vas te stel wat predikante en ouderlinge se mening is oor die huidige leierskap van Afrikaanssprekende predikante in die GKSA. Met hierdie taak is tekortkominge in die leierskap van predikante geïdentifiseer en daar is aangedui hoe die tekortkominge ŉ nadelige uitwerking op die gemeente se roeping kan hê. Die belangrikste resultate van die empiriese studie was die volgende:

Onderdanige vertroue Dit is moeilik vir predikante om hulle onder ander se gesag te stel en dikwels dwing hulle hul persoonlike oortuigings op ander af; daarmee perk hulle die ruimte vir verskeidenheid in.

Status met

Status word aan die verkeerde kriteria gemeet en daarom word die verantwoordelikheid wat daarmee gepaardgaan, versaak. Gevolglik word status bepaal deur die grootte van die gemeente of die kwalifikasies van die leiers in die gemeente in plaas van die verantwoordelikheid om dissipels vir Christus te maak.

Gesag met liefde ŉ Strewe na gemak en gerief kan belangriker word as die wil van God. Wanneer leiers so behep met hulself word, word konflik vermy en teregwysing agterweë gelaat ter wille daarvan om die vrede te bewaar.

Herderlike leiding: Leiers faal self voor die afgode van die tyd (bv. selfgesentreerdheid en eie gemak); gevolglik kan hulle ook nie hul volgelinge oor hul afgode aanspreek nie.

Die verstaan van die waarheid word belangriker as die Waarheid (Christus); daarom word die waarheid op die verkeerde plekke gesoek (byvoorbeeld in ŉ tradisie).

(6)

v

onderskeidingsvermoë roeping is nie, byvoorbeeld die uitbreiding van koninkryk en ŉ lewe wat aan Christus toegewy word. Die gevolg is dat leiers hulle besighou met sake wat nie vir die gemeente se roeping belangrik is nie.

• Laastens is die pragmatiese taak van Osmer (2008:par. 92) uitgevoer. Die doel daarvan was om praktiese riglyne voor te stel vir predikante om hul leierseienskappe te versterk. Die belangrikste resultate van die taak was:

Onderdanige vertroue Die leier moet streef na ŉ innige verhouding met Christus, wat gekenmerk word deur ŉ onderdanige gerigtheid op Christus en ŉ intieme gebedslewe om só onderdanige vertroue by ander te kan skep.

Status met

Leiers moet onderrig word in die transformasionele leierskapstyl, waarin die klem daarop val dat die leier ŉ positiewe invloed op ander se lewens moet hê.

Gesag met liefde: Die leier moet streef na ŉ innige verhouding met Christus, waarin sy gemak en gerief ondergeskik gestel word aan die wil van God sodat hy toegewyd aan God sal leef deur sy gesag met liefde toe te pas om ander van die evangelie te oortuig.

Herderlike leiding: Leiers moet sterk standpunt inneem teen die afgode van die tyd (bv. selfgesentreerdheid en eie gemak) deur Christus as die enigste Koning te volg en dissipels vir Hom te maak en hulle tot die ontwikkeling van ander verbind.

Die leier moet sy identiteit stewig in Christus (die Waarheid) anker deur ywerig na God se wil vir sy lewe te soek sodat Christus meer word en hy minder. Hierdie Waarheid wat hy verkondig, sal deur sy lewe, wat van integriteit spreek, bevestig word en ander opwek tot dieselfde integriteit.

Geestelike

Die geestelike leier moet hom opnuut toespits op die dinge wat deel van sy roeping uitmaak deur sy visie baie duidelik te definieer, mikpunte te stel en deeglike beplanning te doen. So sal die leier kan onderskei tussen belangrike en minder belangrike sake en ander inspireer om die vermoë te ontwikkel.

(7)

vi

Summary

A pastoral-theological study of effective and responsible leadership of the Afrikaans-speaking minister in the congregation’s call

The aim of this study was to determine what the role of effective and responsible leadership of the minister is in the congregation’s call, specifically that of the Afrikaans-speaking minister in congregations with a Reformed tradition. The investigation took place according to the model devised by Osmer (2008) for practical theology. The model consists of four tasks, namely the normative task, the interpretive task, the descriptive task and the pragmatic task.

• Beforehand, a blanket analysis was made of the concept “leader” according to the Old and New Testament.

Six leadership qualities were identified, namely humble trust, status with responsibility, authority with love, pastoral guidance, truth-based righteousness and spiritual discernment.

• The normative task in the basic structure of Osmer (2008:par. 92) was performed to determine what the view of Scripture is of leadership. This task was an effort to answer Osmer’s question, “What ought to be going on?”

Two leaders in the Old Testament, viz. Moses and Saul, and two leaders in the New Testament, viz. Jesus and Paul, were studied. A number of leadership principles were derived for each of the leadership qualities by exegesis and it was indicated how the minister could be an effective and responsible leader in the congregation’s call by applying these principles in such a way that their effect would be observed in the congregation’s response to their call.

Humble trust The leader has to subject him in humbleness to the will of God because he can trust God with his life, thus creating humble trust in others.

Status with responsibility

The status as child of God, which the leader receives from God, requires the leader to show responsibility by being obedient to God and by maintaining a responsible attitude of humility and

humbleness, and to encourage this attitude in others.

Authority with love The leader as the manager of God must manage with love the authority that he receives from God to influence the people whom he is leading positively in such a way that their lives would show (more) probing love.

Pastoral guidance A leader as a pastor must provide guidance through his example, which comprises that he will pass on to them, and ignite in them

(8)

vii

the peace, joy, love and grace that he has received from God.

Truth-based righteousness

In following Christ, the leader must strive after the truth at all costs to be able to act righteously and be able to influence others to follow his example.

Spiritual discernment

A leader’s relationship with the wise God must enable him to apply the discernment the Spirit gives so that he will be able to discern between right and wrong, important and less important in all circumstances, and so that he will inspire others to develop this capability.

• The interpretive task of Osmer (2008:par. 92) was executed by means of a literature study in two helpful subject fields, namely industrial sociology and communication science. The objective was to find answers to the question, “Why is it going on?” The most important results were the following:

Humble trust The leader must master the transformational leadership style as it promotes proactive behaviour in which the followers are given space to implement their own ideas.

The transformational leadership style must be mastered because the leader strives in this style to be a role model to his followers in order to have a positive influence on the lives of others; he must also commit himself to serve others.

Authority with love Servant leadership is necessary so that the leader will not abuse his God-given authority to promote his own interests, but that he would rather use his authority with love to convince others of the gospel.

Pastoral leadership The leader must have the necessary emotional balance to develop good relationships with people and he must commit himself to the development of others.

The leader must be credible and honest so that the truth of the gospel, which he proclaims, will also be confirmed by a life of integrity, and that it will inspire others to show the same integrity. Spiritual discernment The leader must search in prayer for the Lord’s call for the

congregation where he serves. He must pursue the will of the Lord using modelling, inspiration and encouragement so that the call of

(9)

viii

the congregation can be addressed with singleness of purpose.

• Regarding the descriptive-empirical task of Osmer (2008:par. 92), an effort was made to find an answer to the question, “What is going on?” Qualitative and quantitative empirical studies were performed to determine the opinion of ministers and elders of the current leadership of Afrikaans-speaking ministers in the RCSA (Reformed Churches of South Africa). In this task the shortcomings in the leadership of ministers were identified and it was indicated how these shortcomings could have a detrimental effect on the call of the congregation. The most important results were the following:

Humble trust Ministers find it difficult to subject themselves to the authority of others and they frequently impose their personal convictions on others, in this way restricting space for diversity.

Status is measured according to the wrong criteria and therefore the responsibility that goes hand in hand with status is neglected. Consequently, status is determined by the size of the congregation or the qualifications of the leaders in the congregation instead of the responsibility of making disciples for Christ.

Authority with love A desire for comfort and convenience can become more important that the will of God. When leaders become so obsessed with themselves, conflict is avoided and admonishment is relinquished for the sake of keeping the peace.

Pastoral guidance Leaders themselves fail before the idols of the time (e.g. self-centredness and personal comfort); consequently, they cannot take up the idols with their followers.

Understanding the truth becomes more important that the Truth (Christ); therefore, the truth is searched in the wrong places (e.g. in a tradition).

Spiritual discernment Leaders do not concentrate on the commandments that are part of their call, e.g. the expansion of the kingdom and a life dedicated to Christ. The result is that leaders indulge in matters that are not important to the congregation’s call.

• Finally, the pragmatic task of Osmer (2008:par. 92) was executed. The objective of this task was to suggest practical guidelines for ministers to strengthen their leadership qualities. The most important results of the task were the following:

(10)

ix

Humble trust The leader must strive after a close relationship with Christ, which is characterised by a humble focus on Christ and an intimate prayer life, in this way creating humble trust in others. Status with

responsibility

Leaders must be educated in the transformational leadership style, in which the emphasis falls on the fact that the leader must have a positive influence on the lives of others.

Authority with love The leader must strive after a close relationship with Christ, in which his comfort and convenience are subject to the will of God so that he will live in commitment to God by applying his authority with love in order to convince others of the gospel.

Pastoral guidance Leaders must take a firm stand against the idols of our time (e.g. self-centredness and personal comfort) by following Christ as the only King and making disciples for Him and by committing themselves to the development of others.

The leader has to anchor his identity firmly in Christ (the Truth) by seeking diligently for the will of God for his life so that Christ will become more and he will become less. The Truth, which he proclaims, will be confirmed by a life of integrity and inspire others to show the same integrity.

Spiritual discernment The spiritual leader must dedicate him anew to the things that form part of his call by defining his vision very clearly, by setting objectives and by doing thorough planning. In this way, the leader will be able to distinguish between important and less important matters and inspire others to develop this capability.

Trefwoorde

Leierskap, effektiewe, predikant, gemeenteroeping, kerk, samelewing, pastorale studie.

Key words

Leadership, effective, reverend, congregation, church, calling of the congregation, society, pastoral study.

(11)

x

Inhoudsopgawe

Bedankings ... i Opsomming ... ii Summary ... vi Trefwoorde ... ix Key words ... ix Inhoudsopgawe ... x

Lys van figure ... xlii Lys van tabelle ... xliii Lys van diagramme ... lv Hoofstuk 1 Inleiding ... 1

1.1 Inleiding ... 1

1.2 Kernbegrippe in die titel ... 1

1.3 Prinsipiële vertrekpunt... 3

1.4 Oriëntering en probleemstelling ... 3

1.4.1 Oriëntering ... 3

1.4.2 Probleemstelling ... 4

1.4.2.1 Uniekheid van leierskap in die gemeente se roeping ... 5

1.4.2.2 Veranderde omstandighede ... 6

1.4.2.3 Die leier werk met gebroke mense ... 8

1.4.2.4 Onvoldoende opleiding as leier ... 9

1.4.2.5 Kerkkrimping in die tradisioneel Afrikaanse kerke ... 9

1.5 Die primêre vraag en sekondêre navorsingsvrae ... 12

1.6 Doelstelling en doelwitte ... 12

1.7 Sentraal-teoretiese argument ... 13

(12)

xi

1.9 Metodologie ... 14

1.10 Voorlopige hoofstukindeling ... 16

1.11 Skematiese voorstelling om korrelasie te laat blyk ... 16

Hoofstuk 2 Ontleding van Ou- en Nuwe-Testamentiese woorde wat onder die oorkoepelende begrip “leier” tuishoort ... 18

2.1 Oriëntering ... 18

2.2 Metode ... 18

2.3 Ontleding van Hebreeuse woorde wat met “leier” in die Ou Testament vertaal is ... 19

2.3.1 רידּא ... 20

2.3.1.1 Vertalingsmoontlikhede ... 20

2.3.1.2 Die ontleding van die woord רידּא ... 20

2.3.1.3 Die aard van leierskap in die verskillende teksgedeeltes ... 20

2.3.1.4 Voorlopige afleiding van betekenis ... 21

2.3.2 ףוּלּא ... 21

2.3.2.2 Die ontleding van die woord ףוּלּא ... 22

2.3.3 ליצא ... 23

2.3.3.2 Die ontleding van die woord ליצא ... 24

2.3.4 רשׁא ... 24

(13)

xii

2.3.5 לעבּ ... 26

2.3.5.2 Die ontleding van die woord לעבּ ... 27

2.3.6 רובּגּ ... 28

2.3.6.2 Die ontleding van die woord רובּגּ ... 28

2.3.7 לודגּ ... 29

2.3.7.2 Die ontleding van die woord לודגּ ... 29

2.3.8 לדגּ ... 31

2.3.8.2 Die ontleding van die woord לדגּ ... 31

2.3.9 ןקז ... 32

(14)

xiii

2.3.10 קקח ... 36

2.3.10.2 Die ontleding van die woord קקח ... 37

2.3.11 ץעי ... 38

2.3.11.2 Die ontleding van die woord ץעי ... 38

2.3.12 לשׁמ ... 39

2.3.12.2 Die ontleding van die woord לשׁמ ... 39

2.3.13 דיגנ... 41

2.3.13.2 Die ontleding van die woord דיגנ ... 41

2.3.14 בידנ ... 43

(15)

xiv

2.3.15 ריזנ ... 43

2.3.15.2 Die ontleding van die woord ריזנ ... 44

2.3.16 אישׂנ ... 45

2.3.16.2 Die ontleding van die woord אישׂנ ... 45

2.3.17 ןרס ... 47

2.3.17.2 Die ontleding van die woord ןרס ... 47

2.3.18 ערפּ ... 48

2.3.18.2 Die ontleding van die woord ערפּ ... 48

2.3.19 דקדק ... 49

(16)

xv

2.3.20 ןיצק ... 50

2.3.20.2 Die ontleding van die woord ןיצק ... 51

2.3.21 שׁאר ... 52

2.3.21.2 Die ontleding van die woord שׁאר... 52

2.3.22 ןזר ... 57

2.3.22.2 Die ontleding van die woord ןזר ... 57

2.3.23 הער ... 58

2.3.23.2 Die ontleding van die woord הער ... 58

2.3.24 בשׂ ... 59

(17)

xvi

2.3.25 לכשׂ ... 60

2.3.25.2 Die ontleding van die woord לכשׂ ... 61

2.3.26 רשׂ ... 62

2.3.26.1 Die ontleding van die woord רשׂ ... 62

2.3.27 ררשׂ ... 67

2.3.27.2 Die ontleding van die woord ררשׂ ... 68

2.3.28 רטשׁ ... 68

2.3.28.2 Die ontleding van die woord רטשׁ... 69

2.3.29 טפשׁ ... 70

(18)

xvii

2.4 Die begrip “leier” in die Nuwe Testament ... 72

2.4.1 ἄρχων ... 72

2.4.1.2 Die ontleding van die woord ἄρχων ... 73

2.4.2 γερουσία ... 74

2.4.2.2 Die ontleding van die woord γερουσία ... 74

2.4.3 δοKέω ... 75

2.4.3.2 Die ontleding van die woord δοκέω ... 75

2.4.4 ἡγεµών ... 76

2.4.4.2 Die ontleding van die woord ἡγεµών ... 76

2.4.5 ἡγέοµαι ... 77

(19)

xviii

2.4.6 Kαθηγητής ... 78

2.4.6.2 Die ontleding van die woord Kαθηγητής ... 78

2.4.7 ὁδηγός ... 79

2.4.7.2 Die ontleding van die woord ὁδηγός ... 79

2.4.8 πρῶτος ... 80

2.4.8.2 Die ontleding van die woord πρῶτος ... 80

2.4.9 πρωτοστάτης ... 81

2.4.9.2 Die ontleding van die woord πρωτοστάτης ... 81

2.5 Sintese van die begripsontleding ... 82

2.6 Metode ... 82

2.6.1 Groep een ... 82

(20)

xix

ףוּלּא ... 83

רשׁא ... 83

ערפּ ... 83

ררשׂ ... 84

2.6.1.2 Onontbeerlike leierseienskappe aangedui deur die groep woorde ... 84

2.6.1.3 Samevatting van die bedoeling van hierdie groep woorde... 84

2.6.2 Groep twee ... 85

2.6.2.1 Motivering waarom die woorde hier inpas ... 85

רידּא ... 85 ליצא ... 85 רובּגּ ... 85 לודגּ ... 85 לדגּ ... 86 דיגנ ... 86 בידנ ... 86 ריזנ ... 86 דקדק ... 86 γερουσία ... 86 δοκέω ... 87 ἡγεµών ... 87 πρῶτος ... 87 πρωτοστάτης ... 87

2.6.2.2 Onontbeerlike leierseienskappe aangedui deur hierdie groep woorde ... 87

2.6.3 Groep drie ... 88

לעבּ ... 88

(21)

xx קקח ... 88 לשׁמ ... 89 אישׂנ ... 89 ןרס ... 89 ןיצק ... 89 שׁאר ... 89

2.6.4 Groep vier ... 90

הער ... 90

רשׂ ... 90

רטשׁ ... 91

ἡγέοµαι ... 91

2.6.5 Groep vyf ... 91

ץעי ... 92

ןזר ... 92

טפשׁ ... 92

ἄρχων ... 92

ὁδηγός ... 92

2.6.5.2 Onontbeerlike leierseienskappe aangedui deur hierdie groep ... 93

2.6.6 Groep ses ... 93

(22)

xxi

בשׂ ... 93 לכשׂ ... 93 καθηγητής ... 94 2.6.6.2 Onontbeerlike leierseienskappe aangedui deur hierdie groep woorde ... 94 2.6.6.3 Samevatting van die bedoeling van hierdie groep woorde... 94 2.7 Afleidings ... 94 2.8 Algemene gevolgtrekking ... 95 Hoofstuk 3 Eksegetiese afleidings uit die Ou Testament oor effektiewe en verantwoordelike

leierskap ... 97 3.1 Inleiding ... 97 3.2 Metode ... 97 3.3 Motivering vir keuse van leiersfigure en teksgedeeltes ... 98 3.3.1 Moses... 98 3.3.1.1 Moses as persoon ... 99 3.3.1.2 Dieptesnit-eksegese ... 99 3.3.1.3 Oorsigtelike eksegese ... 99 3.3.2 Saul ... 99 3.3.2.1 Saul as persoon ... 99 3.3.2.2 Dieptesnit-eksegese ... 100 3.3.2.3 Oorsigtelike eksegese ... 100 3.4 Moses ... 100 3.4.1 ŉ Oorsig van die ontwikkeling van Moses se leierskap ... 100 3.4.1.1 Eksodus 1-4 – Van Moses se geboorte tot sy roeping as leier ... 101 3.4.1.2 Eksodus 34 – Ontmoeting met God op die berg ... 101 3.4.1.3 Numeri 11 – Die volk begeer om na Egipte toe terug te gaan ... 103 3.4.1.4 Numeri 20:1-13 – Water uit die rots ... 103 3.4.1.5 Deuteronomium 33 – Moses se laaste toespraak ... 105

(23)

xxii

3.4.2 Dieptesnit-eksegese – Eksodus 3-4:17... 107 3.4.2.1 Die plek van Eksodus in die Bybel ... 107 3.4.2.2 Die plek van Eksodus 3-4:17 in die boek Eksodus ... 108 3.4.2.3 Woordstudie ... 109 3.4.2.3.1 Eksodus 3:12: ד ַב ָע – “Aanbid” ... 110 3.4.2.3.2 Exodus 4:15: ה ָרָי – “Ek sal julle leer” ... 110 3.4.2.4 Vers-vir-vers-eksegese van Eksodus 3-4:17 ... 111 3.4.2.5 Openbaringshistoriese betekenis van Eksodus 3-4:17 ... 123 3.4.2.5.1 Die brandende bos ... 123 3.4.2.5.2 Openbaring van die identiteit van God ... 124 3.4.2.5.3 God se doel met sy kinders ... 127 3.4.2.5.4 God as “Jahwe” ... 128 3.4.2.5.5 Die wondertekens – Die kierie word ’n slang ... 129 3.4.3 Oorsigtelike eksegese – Numeri 11:1-35 ... 131 3.4.3.1 Die plek van Numeri 11 in die boek Numeri ... 131 3.4.3.2 Vers-vir-vers-eksegese van Numeri 11:1-35 ... 132 3.4.3.3 Openbaringshistoriese betekenis van Numeri 11:1-35 ... 142 3.4.3.3.1 God is die lankmoedige God ... 142 3.4.3.3.2 Die Bemiddelaar ... 143 3.4.3.3.3 Begeerte na Christus gee vergenoegdheid... 144 3.4.3.3.4 Ooreenkomste tussen die manna in die woestyn en Jesus die Christus .. 145 3.4.3.3.5 Om eerder dood te wees ... 147 3.4.3.3.6 Openbaring oor die Heilige Gees ... 149 3.4.4 Samevatting: Eksegese van Eksodus 3-4:17 en Numeri 11:1-35... 151 3.4.5 Figurering van leierskapsbegrippe in Moses se lewe ... 151 3.4.5.1 Onderdanige vertroue ... 151 3.4.5.2 Status met verantwoordelikheid ... 153

(24)

xxiii

3.4.5.3 Gesag met liefde ... 155 3.4.5.4 Herderlike leiding ... 157 3.4.5.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 159 3.4.5.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 159 3.4.6 Samevatting: Figurering van die leierskapseienskappe by Moses ... 161 3.5 Saul ... 162 3.5.1 ŉ Kort oorsig van die ontwikkeling van Saul se leierskap ... 162 3.5.1.1 1 Samuel 10-11 – Die begin van Saul se koningskap oor Israel ... 162 3.5.1.2 1 Samuel 13 – Saul offer uit vrees ... 164 3.5.1.3 1 Samuel 15 – Saul word as koning verwerp ... 165 3.5.1.4 1 Samuel 18:6-16 – Saul se wantroue in Dawid ... 165 3.5.1.5 1 Samuel 28 – Saul en die dodebesweerster ... 165 3.5.2 Dieptesnit-eksegese – 1 Samuel 15 ... 166 3.5.2.1 Die plek van die boek Samuel in die Bybel ... 166 3.5.2.2 Die plek van 1 Samuel 15 in die boek Samuel ... 167 3.5.2.3 Woordstudie ... 168 3.5.2.3.1 1 Samuel 15:8:ם ַר ָח– “toewy aan God” ... 168 3.5.2.3.2 1 Samuel 15:23: ס ַא ָמ – “verwerp” ... 169 3.5.2.4 Vers-vir-vers-eksegese van 1 Samuel 15 ... 169 3.5.2.5 Openbaringshistoriese betekenis van 1 Samuel 15 ... 176 3.5.2.5.1 Vooruitwysings na Christus ... 177 3.5.2.5.2 Openbaring van die streng oordeel van God ... 180 3.5.3 Oorsigtelike eksegese – 1 Samuel 18:6-16 ... 183 3.5.3.1 Die plek van 1 Samuel 18:6-16 in die boek Samuel ... 183 3.5.3.2 Vers-vir-vers-eksegese van 1 Samuel 18:6-16 ... 184 3.5.3.3 Openbaringshistoriese betekenis van 1 Samuel 18:6-16 ... 187 3.5.3.3.1 Christus se oorwinning eis ’n nuwe lied ... 187

(25)

xxiv

3.5.3.3.2 ’n Nuwe siening van koninkryksbou ... 188 3.5.4 Samevatting: Eksegese van 1 Samuel 15 en 1 Samuel 18:6-18 ... 189 3.5.5 Figurering van die leierskapsbegrippe in Saul se lewe ... 189 3.5.5.1 Onderdanige vertroue ... 190 3.5.5.2 Status met verantwoordelikheid ... 191 3.5.5.3 Gesag met liefde ... 192 3.5.5.4 Herderlike leiding ... 193 3.5.5.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 194 3.5.5.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 196 3.5.6 Samevatting: Figurering van die leierskapsbegrippe by Saul ... 198 3.6 Samevatting van die leierskap van Moses en Saul ... 198 3.7 Samevatting: Eksegetiese afleidings uit die Ou Testament vir leierskap ... 198 3.7.1 Onderdanige vertroue ... 198 3.7.2 Status met verantwoordelikheid ... 199 3.7.3 Gesag met liefde ... 199 3.7.4 Herderlike leiding ... 200 3.7.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 200 3.7.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 200 3.8 Samevattende opmerking oor die hoofstuk ... 201 Hoofstuk 4 Eksegetiese afleidings uit die Nuwe Testament oor effektiewe en

verantwoordelike leierskap ... 202 4.1 Inleiding ... 202 4.2 Metode ... 202 4.3 Motivering vir die tekskeuse van die bepaalde persoon ... 203 4.3.1 Jesus ... 203 4.3.1.1 Jesus as persoon ... 203 4.3.1.2 Dieptesnit-eksegese ... 204

(26)

xxv 4.3.1.3 Oorsigtelike eksegese ... 204 4.3.2 Paulus ... 204 4.3.2.1 Paulus as persoon ... 204 4.3.2.2 Dieptesnit-eksegese ... 205 4.3.2.3 Oorsigtelike eksegese ... 205 4.4 Jesus ... 205 4.4.1 ŉ Kort oorsig van die ontwikkeling van Jesus se leierskap ... 205 4.4.1.1 Jesus se geboorte en voorbereiding vir sy bediening ... 206 4.4.1.2 Jesus se bediening in Galilea, Samaria en Judea ... 208 4.4.1.3 Jesus se laaste week in Jerusalem ... 209 4.4.2 Dieptesnit-eksegese – Matteus 4:1-11... 210 4.4.2.1 Die plek van die boek Matteus in die Bybel ... 210 4.4.2.2 Die plek van die perikoop Matteus 4:1-11 in die boek Matteus ... 211 4.4.2.3 Woordstudie van Matteus 4:1-11 ... 212 4.4.2.3.1 Vers 1 – πειράζω (“versoek”/"toets”) ... 213 4.4.2.3.2 Vers 9 – προσκυνέω (“ aanbid”) ... 213 4.4.2.4 Vers-vir-vers-eksegese – Matteus 4:1-11 ... 214 4.4.2.5 Openbaringshistoriese betekenis van Matteus 4:1-11 ... 222 4.4.3 Oorsigtelike eksegese – Johannes 10:1-21 ... 225 4.4.3.1 Die plek van die perikoop Johannes 10:1-21 in die boek ... 225 4.4.3.2 Woordstudie ... 226 4.4.3.2.1 Vers 3 – ποιµήν (“herder”) ... 226 4.4.3.2.2 Vers 14 – γινώσkω (“ken”) ... 227 4.4.3.3 Vers-vir-vers-eksegese – Johannes 10:1-21 ... 228 4.4.3.4 Openbaringshistoriese betekenis van Johannes 10:1-21 ... 235 4.4.3.4.1 Herders voor Jesus Christus ... 235 4.4.3.4.2 Jesus, die volmaakte Herder ... 236

(27)

xxvi

4.4.4 Oorsigtelike eksegese – Lukas 22:24-30 ... 238 4.4.4.1 Die plek van die perikoop Lukas 22:24-30 in die boek Lukas ... 238 4.4.4.2 Vers-vir-vers-eksegese – Lukas 22:24-30 ... 239 4.4.4.3 Openbaringshistoriese betekenis van die perikoop Lukas 22:24-30 ... 242 4.4.5 Samevatting: Eksegese van gedeeltes oor Jesus se leierskap ... 245 4.4.6 Figurering van die leierskapsbegrippe in Jesus se lewe ... 245 4.4.6.1 Onderdanige vertroue ... 245 4.4.6.2 Status met verantwoordelikheid ... 247 4.4.6.3 Gesag met liefde ... 249 4.4.6.4 Herderlike leiding ... 250 4.4.6.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 252 4.4.6.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 253 4.4.6.7 Samevatting: Figurering van die leierskapsbegrippe in Jesus se lewe ... 255 4.5 Paulus ... 256 4.5.1 ŉ Kort oorsig van die ontwikkeling van Paulus se leierskap ... 256 4.5.1.1 Oorsig van Paulus se lewe ... 256 4.5.1.2 Paulus, voor sy bekering ... 258 4.5.1.3 Paulus ná sy bekering en die eerste sendingreis ... 258 4.5.1.4 Paulus se tweede sendingreis ... 260 4.5.1.5 Paulus se derde sendingreis en die gevangenskap in Rome ... 261 4.5.2 Dieptesnit-eksegese – Filippense 3:1-16 ... 262 4.5.2.1 Die plek van die boek Filippense in die Bybel ... 263 4.5.2.2 Die plek van die perikoop Filippense 3:1-16 in die boek Filippense ... 264 4.5.2.3 Woordstudie ... 265 4.5.2.3.1 Vers 1 – χαίρω (“blydskap”, “wees bly”) ... 265 4.5.2.3.2 Vers 2 – κυνός (“ hond”) ... 265 4.5.2.3.3 Vers 8 – γινώσkω (“ken”) ... 266

(28)

xxvii

4.5.2.4 Vers-vir-vers-eksegese – Filippense 3:1-16 ... 266 4.5.2.5 Openbaringshistoriese betekenis van Filippense 3:1-16 ... 275 4.5.2.5.1 ŉ Leier kan nie hoogmoedig wees nie ... 275 4.5.2.5.2 ŉ Leier se lewe moet getuig van sy verhouding met Christus ... 277 4.5.3 Oorsigtelike eksegese – Filippense 1:12-26 ... 280 4.5.3.1 Die plek van Filippense 1:12-26 in die boek Filippense ... 280 4.5.3.2 Vers-vir-vers-eksegese van Filippense 1:12-26 ... 281 4.5.3.3 Openbaringshistoriese betekenis van die perikoop ... 288 4.5.4 Samevatting: Eksegese van gedeeltes oor Paulus se leierskap ... 289 4.5.5 Figurering van die leierskapsbegrippe in Paulus se lewe ... 289 4.5.5.1 Onderdanige vertroue ... 290 4.5.5.2 Status met verantwoordelikheid ... 292 4.5.5.3 Gesag met liefde ... 293 4.5.5.4 Herderlike leiding ... 294 4.5.5.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 296 4.5.5.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 297 4.5.5.7 Samevattende opmerking oor die leierskap van Paulus ... 299 4.6 Beginsels afgelei uit die Nuwe Testament ... 300 4.6.1 Onderdanige vertroue ... 300 4.6.2 Status met verantwoordelikheid ... 300 4.6.3 Gesag met liefde ... 301 4.6.4 Herderlike leiding ... 301 4.6.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 302 4.6.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 302 4.7 Samevatting: Eksegetiese afleidings uit die Nuwe Testament oor leierskap ... 303 Hoofstuk 5 Praktiese toepassing van beginsels vir effektiewe en verantwoordelike leierskap

(29)

xxviii

5.1 Inleiding ... 304 5.2 Afleidings uit Hoofstuk 2: Woordstudie ... 304 5.3 Afleidings uit Hoofstuk 3: Ou Testament ... 304 5.3.1 Onderdanige vertroue ... 304 5.3.2 Status met verantwoordelikheid ... 306 5.3.3 Gesag met liefde ... 306 5.3.4 Herderlike leiding ... 307 5.3.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 307 5.3.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 307 5.4 Afleidings uit Hoofstuk 4: Nuwe Testament ... 308 5.4.1 Onderdanige vertroue ... 308 5.4.2 Status met verantwoordelikheid ... 309 5.4.3 Gesag met liefde ... 309 5.4.4 Herderlike leiding ... 309 5.4.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 310 5.4.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 310 5.5 Samevatting: Die grondbeginsels vir die leierseienskappe en die toepassing daarvan vir

effektiewe en verantwoordelike leierskap in die gemeente se roeping ... 311 5.6 Diagrammatiese voorstelling ... 312 Hoofstuk 6 Interpreterende taak: perspektiewe van ander vakgebiede oor leierskap ... 313 6.1 Inleiding ... 313 6.2 Doelstellings ... 313 6.3 Inleiding: Louw en Edwards (1998) se historiese oorsig van leierskap ... 315 6.4 Belangrike bevindings in bedryfsosiologie ... 317 6.4.1 Definisies van leierskap ... 318 6.4.2 Mees onlangse navorsingsresultate ... 318 6.4.2.1 “Directive versus Empowering Leadership” – Martin et al. (2013) ... 318

(30)

xxix

6.4.2.1.1 Motivering vir die gebruik van hierdie artikel ... 319 6.4.2.1.2 Opsomming van die artikel van Martin et al. ... 319 6.4.2.1.3 Waardevolle inligting in die artikel ... 321 6.4.2.2 “Effective Leadership in a Changing World” – Boseman (2008) ... 322 6.4.2.2.1 Motivering vir die gebruik van hierdie artikel ... 322 6.4.2.2.2 Opsomming van die artikel van Boseman ... 322 6.4.2.2.3 Waardevolle inligting uit die artikel ... 324 6.4.2.3 “Applying Great Leadership Lessons” – Bednarz (2012) ... 324 6.4.2.3.1 Motivering vir die gebruik van hierdie artikel ... 325 6.4.2.3.2 Opsomming van die artikel van Bednarz ... 325 6.4.2.3.3 Waardevolle inligting uit die artikel ... 327 6.4.2.4 The Leadership Challenge – Kouzes en Posner (2012) ... 327 6.4.2.4.1 Motivering vir die gebruik van hierdie boek ... 328 6.4.2.4.2 Opsomming van die boek van Kouzes en Posner ... 328 6.4.2.4.3 Waardevolle inligting uit hierdie boek ... 331 6.4.2.5 Polarity Management – Johnson (1996) ... 331 6.4.2.5.1 Motivering vir die gebruik van hierdie boek ... 331 6.4.2.5.2 Opsomming van Johnson se boek ... 332 6.4.2.5.3 Waardevolle inligting uit die boek ... 335 6.5 Belangrike bevindings in kommunikasiekunde ... 335 6.5.1 Definisies van leierskap ... 335 6.5.2 Navorsingsresultate ... 335 6.5.2.1 “Honing Crisis Communication Skills” – Foote (2013) ... 336 6.5.2.1.1 Motivering vir die gebruik van hierdie artikel ... 336 6.5.2.1.2 Opsomming van die artikel van Foote ... 336 6.5.2.1.3 Waardevolle inligting uit die artikel ... 339 6.5.2.2 “Change-related Expectations and Commitment to Change of Nurses: The Role

(31)

xxx

6.5.2.2.1 Motivering vir die gebruik van hierdie artikel ... 340 6.5.2.2.2 Opsomming van die artikel van Portoghese et al. ... 340 6.5.2.2.3 Waardevolle inligting uit die artikel ... 342 6.5.2.3 Communicating Effectively – Hybels en Weaver (2004) ... 342 6.5.2.3.1 Motivering vir die gebruik van hierdie boek ... 343 6.5.2.3.2 Groepsleierskap in die boek van Hybels en Weaver (2004) ... 343 6.5.2.3.3 Waardevolle inligting uit die hoofstuk... 350 6.6 Die profiel van leierskap volgens die hulpwetenskappe ... 352 6.7 Afleidings uit die hulpwetenskappe en die ses leierskapsbegrippe ... 353 6.8 Samevatting ... 357 Hoofstuk 7 Beskrywend-empiriese taak: kwalitatiewe en kwantitatiewe navorsing ... 359 7.1 Inleiding ... 359 7.2 Twee verskillende benaderings ... 359 7.3 Kwantitatiewe benadering ... 360 7.3.1 Kwantitatiewe navorsingsontwerp ... 360 7.3.1.1 Positiewe en negatiewe aspekte van kwantitatiewe navorsing ... 360 7.3.1.2 Metodes van ondersoek ... 361 7.3.1.3 Die verskillende kategorieë vrae ... 362 7.3.1.4 Die verskillende tipes steekproewe ... 362 7.3.2 Kwantitatiewe navorsingsmetodologie ... 364 7.3.2.1 Metodes van vraelysadministrasie ... 364 7.3.2.2 Samestelling van die vrae ... 366 7.3.2.3 Profiel van respondente ... 367 Vraag 1: In watter leiersposisie dien jy in die GKSA? ... 367 Vraag 2: In watter tipe gemeente is jy lidmaat? ... 368 Vraag 3: Tot watter ouderdomsgroep behoort jy? ... 368 7.3.3 Ontleding van die kwantitatiewe navorsing ... 369

(32)

xxxi

7.3.3.1 Afdeling A: Onderdanige vertroue ... 371 7.3.3.1.1 Die vraag: “What is going on?” ... 372 7.3.3.1.2 Die vraag: “Why is it going on?” ... 379 7.3.3.1.3 Die vraag: “How might we respond?”... 380 7.3.3.1.4 Die betroubaarheid en korrelasie van die vrae in Afdeling A: Onderdanige

vertroue ... 382 7.3.3.1.5 Onafhanklike T-toetsanalise vir Afdeling A: Onderdanige vertroue ... 383 7.3.3.1.6 Samevatting: Navorsingsresultate van die kwantitatiewe ondersoek na

onderdanige vertroue ... 384 7.3.3.2 Afdeling B: Status met verantwoordelikheid ... 385 7.3.3.2.1 Die vraag: “What is going on?” ... 386 7.3.3.2.2 Die vraag: “Why is it going on?” ... 394 7.3.3.2.3 Die vraag: “How might we respond?”... 396 7.3.3.2.4 Die betroubaarheid en korrelasie van die vrae in Afdeling B: Status met

verantwoordelikheid ... 396 7.3.3.2.5 Onafhanklike T-toetsanalise vir Afdeling B: Status met verantwoordelikheid397 7.3.3.2.6 Samevatting: Navorsingsresultate van die kwantitatiewe ondersoek na

status met verantwoordelikheid ... 398 7.3.3.3 Afdeling C: Gesag met liefde ... 399 7.3.3.3.1 Die vraag: “What is going on?” ... 400 7.3.3.3.2 Die vraag: “Why is it going on?” ... 406 7.3.3.3.3 Die vraag: “How might we respond?”... 408 7.3.3.3.4 Die betroubaarheid van die vrae in Afdeling C: Gesag met liefde ... 409 7.3.3.3.5 Onafhanklike T-toetsanalise vir Afdeling C: Gesag met liefde ... 409 7.3.3.3.6 Samevatting: Navorsingsresultate van die kwantitatiewe ondersoek na

gesag met liefde ... 410 7.3.3.4 Afdeling D: Herderlike leiding ... 411 7.3.3.4.1 Die vraag: “What is going on?” ... 412 7.3.3.4.2 Die vraag: “Why is it going on?” ... 418

(33)

xxxii

7.3.3.4.3 Die vraag: “How might we respond?”... 420 7.3.3.4.4 Die betroubaarheid en korrelasie van die vrae in Afdeling D: Herderlike

leiding ... 422 7.3.3.4.5 Onafhanklike T-toetsanalise van Afdeling D: Herderlike leiding ... 423 7.3.3.4.6 Samevatting: Navorsingsresultate van die kwantitatiewe ondersoek na

herderlike leiding ... 423 7.3.3.5 Afdeling E: Waarheidsbegronde regverdigheid ... 424 7.3.3.5.1 Die vraag: “What is going on?” ... 425 7.3.3.5.2 Die vraag: “Why is it going on?” ... 430 7.3.3.5.3 Die vraag: “How might we respond?”... 431 7.3.3.5.4 Die betroubaarheid en korrelasie van die vrae in Afdeling E:

Waarheidsbegronde regverdigheid ... 432 7.3.3.5.5 Onafhanklike T-toetsanalise vir Afdeling E: Waarheidsbegronde

regverdigheid ... 433 7.3.3.5.6 Samevatting: Navorsingsresultate van die kwantitatiewe ondersoek na

waarheidsbegronde regverdigheid ... 434 7.3.3.6 Afdeling F: Geestelike onderskeidingsvermoë ... 435 7.3.3.6.1 Die vraag: “What is going on?” ... 436 7.3.3.6.2 Die vraag: “Why is it going on?” ... 442 7.3.3.6.3 Die vraag: “How might we respond?”... 444 7.3.3.6.4 Die betroubaarheid en korrelasie van die vrae in Afdeling F: Geestelike

onderskeidingsvermoë ... 445 7.3.3.6.5 Onafhanklike T-toetsanalise vir Afdeling F: Geestelike

onderskeidingsvermoë ... 447 7.3.3.6.6 Samevatting: Navorsingsresultate van die kwantitatiewe ondersoek na

geestelike onderskeidingsvermoë ... 447 7.3.4 Samevatting ... 448 7.4 Kwalitatiewe navorsing... 449 7.4.1 Kwalitatiewe navorsingsontwerp ... 449

(34)

xxxiii

7.4.2 Data-insamelingstrategieë ... 449 7.4.3 Kwalitatiewe navorsingsmetodologie ... 451 7.4.3.1 Insluitingskriteria vir deelnemers ... 451 7.4.3.2 Data-insamelingsprosedure ... 452 7.4.3.2.1 Administrasie ... 452 7.4.3.2.2 Voor die onderhoud ... 453 7.4.3.2.3 Tydens die onderhoud ... 453 7.4.3.3 Die vraelys ... 454 Afdeling A – Onderdanige vertroue ... 454 Afdeling B – Status met verantwoordelikheid ... 454 Afdeling C – Gesag met liefde ... 455 Afdeling D – Herderlike leiding ... 455 Afdeling E – Waarheidsbegronde regverdigheid ... 456 Afdeling F – Geestelike onderskeidingsvermoë ... 456 7.4.3.4 Na afloop van die onderhoud ... 457 7.4.3.5 Data-analise ... 457 7.4.3.6 Die geldigheid van die navorsing... 458 7.4.3.6.1 Geloofwaardigheid (“Credibility”) ... 458 7.4.3.6.3 Oordraagbaarheid (“Transferability”) ... 460 7.4.3.6.3 Betroubaarheid (“Dependability”) ... 460 7.4.3.6.4 Bevestiging (“Conformability”) ... 461 7.4.4 Resultate en bespreking ... 461 7.4.4.1 Afdeling A – Onderdanige vertroue ... 462 7.4.4.1.1 A1 Predikante ... 463 7.4.4.1.2 A2 Ouderlinge ... 474 7.4.4.2 Afdeling B – Status met verantwoordelikheid ... 484 7.4.4.2.1 B1 Predikante ... 484 7.4.4.2.2 B2 Ouderlinge ... 497

(35)

xxxiv

7.4.4.3 Afdeling C – Gesag met liefde ... 507 7.4.4.3.1 C1 Predikante ... 507 7.4.4.3.2 C2 Ouderlinge ... 517 7.4.4.4 Afdeling D – Herderlike leiding ... 526 7.4.4.4.1 D1 Predikante ... 526 7.4.4.4.2 D2 Ouderlinge ... 538 7.4.4.5 Afdeling E – Waarheidsbegronde regverdigheid ... 546 7.4.4.5.1 E1 Predikante ... 546 7.4.4.5.2 E2 Ouderlinge ... 556 7.4.4.6 Afdeling F – Geestelike onderskeidingsvermoë ... 565 7.4.4.6.1 F1 Predikante ... 565 7.4.4.6.2 F2 Ouderlinge ... 575 7.5 Samevatting ... 584 Hoofstuk 8 Pragmatiese taak: strategiese model en aksieplan vir die leierskap van die

Afrikaanssprekende predikant in die gemeente se roeping ... 585 8.1 Inleiding ... 585 8.2 Onderdanige vertroue ... 594 8.2.1 Normatiewe taak: beginsels uit die Ou en Nuwe Testament vir onderdanige vertroue

... 594 8.2.1.1 Beginsels uit die Ou Testament ... 594 8.2.1.2 Beginsels uit die Nuwe Testament ... 595 8.2.2 Beskrywend-empiriese taak: bevindings oor onderdanige vertroue ... 597 8.2.2.1 Kwantitatiewe studie ... 597 8.2.2.2 Kwalitatiewe studie... 597 8.2.3 Interpreterende taak: afleidings uit die hulpwetenskappe en resultate van die

empiriese navorsing oor onderdanige vertroue ... 599 8.2.3.1 Afleidings oor onderdanige vertroue uit die interpreterende taak in die

(36)

xxxv

8.2.3.2 Resultate van die interpreterende taak in die empiriese studie oor onderdanige vertroue ... 600

8.2.3.2.1 Kwantitatiewe studie ... 600 8.2.3.2.2 Kwalitatiewe studie ... 600 8.2.4 Normatiewe taak: bevindings in die empiriese navorsing oor onderdanige vertroue

... 602 8.2.4.1 Kwantitatiewe studie ... 602 8.2.4.2 Kwalitatiewe studie... 602 8.2.5 Pragmatiese taak: bevindings in die empiriese navorsing oor onderdanige vertroue

... 603 8.2.5.1 Kwantitatiewe studie ... 604 8.2.5.2 Kwalitatiewe studie... 604 8.2.6 Pragmatiese taak: strategiese model om onderdanige vertroue te versterk ... 606 8.3 Status met verantwoordelikheid ... 608

8.3.1 Normatiewe taak: beginsels uit die Ou en Nuwe Testament vir status met

verantwoordelikheid ... 608

8.3.1.1 Beginsels uit die Ou Testament... 608 8.3.1.2 Beginsels uit die Nuwe Testament ... 609 8.3.2 Beskrywende taak: bevindings in die empiriese navorsing oor status met

8.3.2.1 Kwantitatiewe studie ... 610 8.3.2.2 Kwalitatiewe studie... 611 8.3.3 Interpreterende taak: afleidings uit die hulpwetenskappe en resultate van die

empiriese navorsing oor status met verantwoordelikheid ... 612 8.3.3.1 Afleidings oor status met verantwoordelikheid uit die interpreterende taak in die

hulpwetenskappe ... 613 8.3.3.2 Die resultate van die interpreterende taak in die empiriese navorsing oor status

met verantwoordelikheid ... 614

(37)

xxxvi

8.3.3.2.2 Kwalitatiewe studie ... 614 8.3.4 Normatiewe taak: norme afgelei uit die empiriese navorsing oor status met

8.3.4.1 Kwantitatiewe studie ... 616 8.3.4.2 Kwalitatiewe studie... 616 8.3.5 Pragmatiese taak: bevindings in die empiriese navorsing oor status met

8.3.5.1 Kwantitatiewe studie ... 618 8.3.5.2 Kwalitatiewe studie... 618 8.3.6 Pragmatiese taak: strategiese model om status met verantwoordelikheid te versterk

... 620 8.4 Gesag met liefde ... 623 8.4.1 Normatiewe taak: beginsels uit die Ou en Nuwe Testament vir gesag met liefde .. 623 8.4.1.1 Beginsels uit die Ou Testament... 623 8.4.1.2 Beginsels uit die Nuwe Testament ... 624 8.4.2 Beskrywende taak: bevindings in die empiriese navorsing oor gesag met liefde ... 625 8.4.2.1 Kwantitatiewe studie ... 625 8.4.2.2 Kwalitatiewe studie... 625 8.4.3 Interpreterende taak: afleidings uit die hulpwetenskappe en resultate in die empiriese navorsing oor gesag met liefde ... 627 8.4.3.1 Afleidings oor gesag met liefde uit die interpreterende taak in die

hulpwetenskappe ... 627 8.4.3.2 Die resultate van die interpreterende taak in die empiriese navorsing oor gesag

met liefde... 627

8.4.3.2.1 Kwantitatiewe studie ... 627 8.4.3.2.2 Kwalitatiewe studie ... 628 8.4.4 Normatiewe taak: bevindings in die empiriese navorsing oor gesag met liefde ... 629 8.4.4.1 Kwantitatiewe studie ... 630

(38)

xxxvii

8.4.4.2 Kwalitatiewe studie... 630 8.4.5 Pragmatiese taak: bevindings in die empiriese navorsing oor gesag met liefde .... 631 8.4.5.1 Kwantitatiewe studie ... 632 8.4.5.2 Kwalitatiewe studie... 632 8.4.6 Pragmatiese taak: strategiese model om gesag met liefde te versterk... 634 8.5 Herderlike leiding ... 636 8.5.1 Normatiewe taak: beginsels uit die Ou en Nuwe Testament vir herderlike leiding .. 636 8.5.1.1 Beginsels uit die Ou Testament... 636 8.5.1.2 Beginsels uit die Nuwe Testament ... 637 8.5.2 Beskrywende taak: bevindings in die empiriese navorsing oor herderlike leiding ... 638 8.5.2.1 Kwantitatiewe studie ... 638 8.5.2.2 Kwalitatiewe studie... 639 8.5.3 Interpreterende taak: afleidings uit die hulpwetenskappe en resultate van die

empiriese navorsing oor herderlike leiding ... 640 8.5.3.1 Afleidings oor herderlike leiding uit die interpreterende taak in die

hulpwetenskappe ... 640 8.5.3.2 Die resultate van die interpreterende taak in die empiriese studie oor herderlike

leiding ... 642

8.5.3.2.1 Kwantitatiewe studie ... 642 8.5.3.2.2 Kwalitatiewe studie ... 642 8.5.4 Normatiewe taak: bevindings in die empiriese navorsing oor herderlike leiding ... 644 8.5.4.1 Kwantitatiewe studie ... 644 8.5.4.2 Kwalitatiewe studie... 644 8.5.5 Pragmatiese taak: bevindings in die empiriese navorsing oor herderlike leiding .... 646 8.5.5.1 Kwantitatiewe studie ... 646 8.5.5.2 Kwalitatiewe studie... 646 8.5.6 Pragmatiese taak: strategiese model om herderlike leiding te versterk ... 649 8.6 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 652

(39)

xxxviii

8.6.1 Normatiewe taak: beginsels uit die Ou en Nuwe Testament vir waarheidsbegronde regverdigheid ... 652

8.6.1.1 Beginsels uit die Ou Testament... 652 8.6.1.2 Beginsels uit die Nuwe Testament ... 653 8.6.2 Beskrywend-empiriese taak: bevindings oor waarheidsbegronde regverdigheid ... 654 8.6.2.1 Kwantitatiewe studie ... 654 8.6.2.2 Kwalitatiewe studie... 654 8.6.3 Interpreterende taak: afleidings uit die hulpwetenskappe en resultate van die

empiriese navorsing oor waarheidsbegronde regverdigheid ... 655 8.6.3.1 Afleidings oor waarheidsbegronde regverdigheid uit die interpreterende taak in

die hulpwetenskappe ... 656 8.6.3.2 Die resultate van die interpreterende taak in die empiriese studie oor

waarheidsbegronde regverdigheid ... 656

8.6.3.2.1 Kwantitatiewe studie ... 656 8.6.3.2.2 Kwalitatiewe studie ... 657 8.6.4 Normatiewe taak: bevindings in die empiriese navorsing oor waarheidsbegronde

regverdigheid ... 658

8.6.4.1 Resultate van die kwantitatiewe studie ... 659 8.6.4.2 Kwalitatiewe studie... 659 8.6.5 Pragmatiese taak: bevindings in die empiriese navorsing oor waarheidsbegronde

regverdigheid ... 660

8.6.5.1 Kwantitatiewe studie ... 661 8.6.5.2 Kwalitatiewe studie... 661 8.6.6 Pragmatiese taak: strategiese model om waarheidsbegronde regverdigheid te

versterk ... 663 8.7 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 665

8.7.1 Normatiewe taak: beginsels uit die Ou en Nuwe Testament vir geestelike

onderskeidingsvermoë ... 665

(40)

xxxix

8.7.1.2 Beginsels uit die Nuwe Testament ... 666 8.7.2 Beskrywende taak: bevindings in die empiriese navorsing oor geestelike

8.7.2.1 Kwantitatiewe studie ... 668 8.7.2.2 Kwalitatiewe studie... 668 8.7.3 Interpreterende taak: afleidings uit die hulpwetenskappe en resultate van die

empiriese navorsing oor geestelike onderskeidingsvermoë ... 670 8.7.3.1 Afleidings oor geestelike onderskeidingsvermoë uit die interpreterende taak in

die hulpwetenskappe ... 670 8.7.3.2 Die resultate van die interpreterende taak in die empiriese studie oor geestelike

8.7.3.2.1 Kwantitatiewe studie ... 671 8.7.3.2.2 Kwalitatiewe studie ... 671 8.7.4 Normatiewe taak: bevindings van die empiriese navorsing oor geestelike

8.7.4.1 Kwantitatiewe studie ... 673 8.7.4.2 Kwalitatiewe studie... 673 8.7.5 Pragmatiese taak: bevindings uit die pragmatiese taak in die empiriese ondersoek

oor geestelike onderskeidingsvermoë ... 675 8.7.5.1 Kwantitatiewe studie ... 675 8.7.5.2 Kwalitatiewe studie... 675 8.7.6 Pragmatiese taak: strategiese model om geestelike onderskeidingsvermoë te

versterk ... 678 8.8 Samevatting van die pragmatiese riglyne met die oog op ŉ strategiese model vir die

predikant se leierskap ... 681 8.8.1 Onderdanige vertroue ... 681 8.8.2 Status met verantwoordelikheid ... 681 8.8.3 Gesag met liefde ... 681 8.8.4 Herderlike leiding ... 681

(41)

xl

8.8.5 Waarheidsbegronde regverdigheid ... 682 8.8.6 Geestelike onderskeidingsvermoë ... 682 Hoofstuk 9 Bevindings oor die leierskap van die Afrikaanssprekende predikant in die

gemeente se roeping ... 684 9.1 Inleiding ... 684 9.1.1 Probleemstelling ... 684 9.1.2 Doelstelling ... 685 9.1.3 Oorkoepelende metode ... 685 9.1.4 Die werkplan van hierdie hoofstuk ... 685 9.2 Die resultate van die woordstudie ... 685 9.3 Die resultate van die normatiewe taak ... 686 9.4 Die resultate van die interpreterende taak ... 687 9.5 Die resultate van die beskrywende taak ... 689 9.6 Die resultate van die pragmatiese taak ... 690 9.7 Finale samevatting van die studie ... 691 9.8 Ander voorgestelde terreine van studie ... 693 Bylae 1: Vraelys aan GKSA-predikante ... 694 Agtergrond ... 694 Afdeling A: Onderdanige vertroue ... 694 Afdeling B: Status met verantwoordelikheid ... 695 Afdeling C: Gesag met liefde ... 697 Afdeling D: Herderlike leiding ... 698 Afdeling E: Regverdige waarheid ... 699 Afdeling F: Geestelike onderskeidingsvermoë ... 700 Bylae 2: Dokumente vir die kwalitatief-empiriese ondersoek ... 702 Vrywaringsbrief: Toestemming vir deelname aan ŉ navorsingsprojek ... 702 U toestemming ... 703

(42)

xli

Prosedure van die onderhoud ... 703 Afdeling A – Onderdanige vertroue ... 703 Afdeling B – Status met verantwoordelikheid ... 704 Afdeling C – Gesag met liefde ... 704 Afdeling D – Herderlike leiding ... 705 Afdeling E – Regverdige waarheid ... 705 Afdeling F – Geestelike onderskeidingsvermoë ... 706 Bronnelys ... 707

(43)

xlii

Lys van figure

Figuur 1: Blake en Mouton se bestuursmatriks, 1964 ... 315 Figuur 2: Die situasieleierskapsmodel – Hersey en Blanchard (1982) ... 316 Figuur 3: Bednarz se model (2012) ... 327 Figuur 4: Afbeelding van ŉ vrou ... 333 Figuur 5: Portoghese et al. (2012) se verwagtingsdiagram ... 342 Figuur 6: Die ses leierskapsbegrippe en die afleidings uit die hulpwetenskappe ... 358

(44)

xliii

Lys van tabelle

Tabel 1: Die korrelasie tussen probleemstelling, doelstellings en metodologie ... 16 Tabel 2: Indeling van Jesus se laaste dae voor sy kruisiging – Van der Walt (1966) ... 209 Tabel 3: Die verhaalgang van die evangelie – Vosloo en Van Rensburg (1999) ... 212 Tabel 4: Ses semantiese velde vir γινώσkω ("ken") – Louw en Nida (1996) ... 227 Tabel 5: Chronologie van gebeure in Paulus se lewe – Du Toit (1998) ... 257 Tabel 6: Polariteitsbestuur – Johnson (1966) ... 332 Tabel 7: T-H-I-S-A-C-E Crisis Communication Framework ... 338 Tabel 8: Die verskil tussen die kwantitatiewe en kwalitatiewe benadering volgens Franklin

(2013) ... 360 Tabel 9: Die verskillende administrasiemetodes van vraelyste volgens Franklin (2013) ... 365 Tabel 10: Leierskapsverdeling van respondente... 367 Tabel 11: Gemeenteverdeling van respondente ... 368 Tabel 12: Gemeenteverdeling van predikante en ouderlinge ... 368 Tabel 13: Ouderdomsverdeling van respondente ... 368 Tabel 14: Ouderdomsverdeling van predikante en ouderlinge ... 369 Tabel 15: Skema vir analise van predikante se onderdanige vertroue in die Here (Vraelys

1.1-1.9) ... 371 Tabel 16: Die vlak van predikante se vertroue in die Here volgens alle respondente ... 372 Tabel 17: Die vlak van predikante se vertroue in die Here volgens die mening van predikante

teenoor die van ouderlinge ... 372 Tabel 18: Die vlak van predikante se vertroue op die Here om verandering in mense se lewens

te laat plaasvind volgens alle respondente ... 373 Tabel 19: Die vlak van predikante se vertroue op die Here om verandering in mense se lewens

te laat plaasvind volgens die mening van predikante teenoor die van ouderlinge ... 373 Tabel 20: Respons van alle respondente op die vraag of predikante lidmate se sonde

(45)

xliv

Tabel 21: Respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag of predikante

lidmate se sonde gerieflikheidshalwe sal oorsien om lidmate te behou ... 375 Tabel 22: Phi-koëffisiënt met betrekking tot Tabel 21 ... 375 Tabel 23: Die vermoë van predikante om hulle onder die gesag van iemand anders te stel

volgens alle respondente ... 376 Tabel 24: Die vermoë van predikante om hulle onder die gesag van iemand anders te stel

volgens die mening van predikante teenoor die van ouderlinge ... 376 Tabel 25: Respons van alle respondente op die vraag of predikante hulle sal onderwerp aan ŉ

kerkraadsbesluit waarmee hulle nie noodwendig saamstem nie ... 377 Tabel 26: Respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag of predikante hulle

sal onderwerp aan ŉ kerkraadsbesluit waarmee hulle nie noodwendig saamstem nie ... 377 Tabel 27: Phi-koëffisiënt met betrekking tot Tabel 26 ... 378 Tabel 28: Respons van alle respondente op die vraag waarom predikante hulle nie in

onderdanige vertroue aan die Here onderwerp nie ... 379 Tabel 29: Respons van predikante op die vraag waarom predikante hulle nie in onderdanige

vertroue aan die Here onderwerp nie ... 379 Tabel 30: Respons van ouderlinge op die vraag waarom predikante nie hulle nie in onderdanige vertroue aan die Here onderwerp nie ... 380 Tabel 31: Respons van alle respondente op die vraag wat nodig is om predikante se

onderdanige vertroue in die Here te herstel of te versterk ... 381 Tabel 32: Respons van predikante op die vraag wat nodig is om predikante se onderdanige

vertroue in die Here te herstel of te versterk ... 381 Tabel 33: Respons van ouderlinge op die vraag wat nodig is om predikante se onderdanige

vertroue in die Here te herstel of te versterk ... 381 Tabel 34: Die Cronbach-alphabetroubaarheidskoëffisiënt vir Afdeling A: Onderdanige vertroue

... 382 Tabel 35: Kommunaliteite vir Afdeling A: Onderdanige vertroue ... 383 Tabel 36: Resultate van die onafhanklike T-toets vir Afdeling A: Onderdanige vertroue ... 383 Tabel 37: Samevatting van die navorsingsresultate van die empiriese ondersoek na

(46)

xlv

Tabel 38: Skema vir analise van predikante se status met verantwoordelikheid (Vraelys 2.1-2.9) ... 386 Tabel 39: Respons van alle respondente op die vraag of predikante se lewenstyl in so 'n mate

van verantwoordelikheid getuig dat hulle van ander kan verwag om hulle voorbeeld te volg ... 387 Tabel 40: Respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag of predikante se

lewenstyl in so ŉ mate van verantwoordelikheid getuig dat hulle van ander kan verwag om hulle voorbeeld na te volg ... 387 Tabel 41: Respons van alle respondente op die vraag of predikante so op die sonde van mense rondom hulle konsentreer dat dit vir hulle moeilik word om hulle eie sonde raak te sien ... 388 Tabel 42: Respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag of predikante so op

die sonde van mense rondom hulle konsentreer dat dit vir hulle moeilik word om hulle eie sonde raak te sien ... 388 Tabel 43: Die phi-koëffisiënt met betrekking tot Tabel 42 ... 389 Tabel 44: Die respons van alle respondente op die vraag of predikante in hul bediening meer

daarop fokus om eer te ontvang as daarop om Christus te eer en te aanbid ... 389 Tabel 45: Die respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag of predikante in

hul bediening meer daarop fokus om eer te ontvang as daarop om Christus te eer en te aanbid ... 390 Tabel 46: Respons van alle respondente op die vraag oor die algemene gesindheid van

predikante teenoor lidmate wat nie aktief meeleef nie en selfs lidmaatskap opgee ... 390 Tabel 47: Die respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag oor die

algemene gesindheid van predikante teenoor lidmate wat nie aktief meeleef nie en selfs lidmaatskap opgee ... 391 Tabel 48: Die phi-koëffisiënt met betrekking tot Tabel 47 ... 391 Tabel 49: Die respons van alle respondente op die vraag of predikante se status ŉ rol speel in

hulle verwagting van hoe mense hulle moet behandel ... 392 Tabel 50: Respons van predikante teenoor die van ouderlinge op die vraag of predikante se

status ŉ rol speel in hulle verwagting van hoe mense hulle moet behandel ... 392 Tabel 51: Respons van alle respondente op die vraag waarom dit vir predikante moeilik is om