Indrukwekkend: de communicatieve kracht van een visitekaartje

Ilse Ewalds, Illustratie 4

AKV ST. Joost, Breda 2006/2007

I N D RU K

W E K K E N D

t/m t/m

Index

Voorwoord

Inleiding

Een reis door de tijd

Vanaf de 17e eeuw Tegenwoordig

Interviews

Aanpak interviews Manager Corporate Identity Directeur multimedia bedrijf Grafi sch Vormgever Illustrator (1)

E-mail correspondentie

Illustrator (2) Grafi sch Ontwerper Drukwerkadviseur Na de aanpak

Bezoek

Visitekaartjes verzamelaar

Samenvattig

Conclusie

Nawoord

Bronnenlijst

De bijlage

Pag. 2 3 4 t/m 9 4 9 10 t/m 20 13 14 15 15 16 18 19 20 21 t/m t/m 27 21 22 23 24 25 25 28 29 28 29 31 32 10 12

1

2

3

4

26 27 30 33 34 Indrukwekkend

Voorwoord

Tijdens mijn derdejaars stage in het kader van mijn afstudeerrichting Illustratie aan de Kunstacademie AKV St. Joost in Breda, werkte ik aan een particuliere opdracht. Het betrof het restylen van een huisstijl. Een onderdeel hiervan was het ontwerpen van visitekaartjes die bij de huisstijl pasten. Tijdens de ontwerpfase kwamen bij mij enkele vragen naar boven. Dit heeft later geleid tot het onderwerp van mijn afstudeerscriptie: de eigenschappen van visitekaartjes in het algemeen, en de rol van de visuele en informatieverstrekkende eigenschappen in het bijzonder. In deze scriptie zal ik proberen hier meer vat op te krijgen.

Mijn afstudeerscriptie gaat over de communicatieve werking van een visitekaartje. Hierbij gaat het om de visuele en informatieve kant van een visitekaartje. Een visitekaartje straalt hiermee iets uit waardoor herkenbaarheid kan worden gecreëerd. Door een visitekaartje krijg je zo als ontvanger een eerste indruk van een persoon of bedrijf in kwestie. Bij het vooronderzoek voor deze scriptie heb ik vele visitekaartjes gezien. Het meest geïnteresseerd was ik naar die kaartjes die door de creatieve sector worden verspreid, omdat dit in de nabije toekomst ook mijn beroepsveld zal zijn. Tijdens mijn scriptie ga ik op zoek naar een antwoord op de volgende vraag: Wat is de rol van de visuele en de informatieverstrekkende eigenschappen van een visitekaartje?

In eerste instantie zal ik literatuuronderzoek verrichten ter beantwoording van deze vraag. De geschiedenis en ontwikkeling van het visitekaartje door de jaren heen kan hierin van betekenis zijn. Als tweede zal ik zelf gericht onderzoek doen door de ontwerpers en ontvangers te ondervragen. Ik richt mijn onderzoek op kaartjes afkomstig uit diverse creatieve sectoren. Ik beoordeel de verschillende visitekaartjes en vergelijk ze onderling. Hierbij let ik op kleur, beeld, typografi e, materiaalgebruik, formaat, positionering van illustraties en tekst en andere mogelijke vormtaal. Vervolgens zal ik mijn bevindingen uitbreiden met de kennis en meningen van professionals. Dit zal ik doen aan de hand van interviews met mensen met diverse achtergronden in de creatieve sector. Ik zal hiervoor illustratoren, grafi sch vormgevers, ontwerpers telefonisch en via e-mail benaderen.

De interviews zal ik structureren aan de hand van een aantal richtinggevende vragen, zoals:

• Wat voor bedrijf heeft u precies?

• Welke rol speelt communicatie voor uw bedrijf? • Welke vormen van communicatie gebruikt u hiervoor?

• Wat is de rol van het visitekaartje in de gehele communicatie? • Wat zou de mogelijke toekomst kunnen zijn van het visitekaartje?

Op basis van deze interviews zal ik waar zinvol, de visitekaartjes van deze bedrijven vergelijken. Uiteindelijk zal ik proberen enkele samenvattende conclusies te trekken.

1. Een reis door de tijd

Vanaf de 17e eeuw Eind 17e eeuw is in Frankrijk het visitekaartje ontstaan. Om aan te geven dat je op bezoek was geweest, liet je een stevig kaartje achter. Je schreef dan op de achterkant van dit kaartje je naam. Als je bij iemand op bezoek ging en je wilde iemand spreken die op dat moment niet thuis was, dan liet je je naam inschrijven in een register. Het register werd door de portier of door de huisknecht (bij de rijkelui) bijgehouden. Vaak zagen deze registers er niet al te netjes meer uit, omdat ze veel gebruikt werden. Ook werden er snel fouten bij gemaakt, waardoor er vergissingen in namen ontstonden en mensen dit vervolgens weer een kwalijke zaak vonden. Een aantal bezoekers schreef zelf de gegevens op een stuk papier en gaven dit vervolgens aan de registerhouders. De portiers en huisknechten maakten zich er vaak gemakkelijk vanaf, door deze papiertjes bij zich te houden en niet in het register in te vullen.

De rijke burger bracht veel tijd door aan de speel- en goktafel, waardoor hij meestal wel een kaart bij de hand had. Daarom werd er voor een visitekaartje vaak een speelkaart gebruikt. De achterkant van deze speelkaart was meestal wit, waardoor er gemakkelijk op geschreven kon worden. De speelkaarten waren een stuk steviger dan de visitebriefjes en ze waren van een handig klein formaat. Vrouwen gebruikten voor deze visitekaartjes vaak klaver en harten, uit bijgeloof. In het begin van de 19e eeuw werden de speelkaarten niet meer gebruikt voor visitekaartjes. Vanaf toen werden er op de achterkant van deze speelkaarten versieringen gezet, waardoor het schrijven erop minder gemakkelijk werd. Het ontstaan van het eigenlijke visitekaartje was een feit. Het kaartje werd vervangen door het gladde, witte bristolkarton. Dit was steviger en dus veel fi jner in gebruik. Eind 17e eeuw hadden veel mensen het druk met al hun sociale afspraken. Doordat ze veel moeite moesten doen voor deze bezoeken en grote afstanden moesten afl eggen, ging er vaak veel tijd verloren. Zeker omdat het vaak niet duidelijk was of de desbetreffende persoon wel thuis was. De oplossing hiervoor was dat mensen op een bepaalde dag in de week of in de maand open huis hielden. Zo konden de gasten onaangekondigd komen. Veel mensen lieten dag en uur van de afspraak op hun visitekaartjes drukken.

4

Na 1715 ging men over op speciale kaartachtige papiertjes. Deze kaartjes met versiering en op fi jn, geglansd papier waren een lange tijd erg in trek. Het kaartje speelde een belangrijke sociale rol. Het woord visite had alles te maken met het afl eggen van diverse soorten visites. Zonder afspraak kon je de desbetreffende persoon van tevoren bezoeken, maar de kans was aanwezig dat je niet werd binnengelaten. Als je niet werd ontvangen of iemand was niet thuis, dan liet je uit beleefdheid een visitekaartje achter. Hiermee liet je zien dat je aan de deur was geweest. Om te weten met welk doel iemand was geweest bestond een oplossing. Op de achterkant van het visitekaartje waren op iedere hoek afkortingen gedrukt. Je kon dan een hoek van het kaartje omvouwen om de ander te laten weten waarom je was geweest. Op een gegeven moment werd er niet meer op de achterkant van een visitekaartje gedrukt, maar werd de afkorting erop geschreven. Maar het vouwen van de kaartjes bleef nog wel. De linkerhoek bij een gewoon bezoek en de rechterhoek werd gevouwen bij het betuigen van deelneming. De volgende afkortingen werden gebruikt op de achterkant van de visitekaartjes: p.r.v. = pour rendre visite, om een bezoek te brengen

p.f. = pour féliciter, om geluk te wensen

p.c. = pour condoler, om deelneming te betuigen p.p.c. = pour prendre congé, om afscheid te nemen.

In het verleden waren er voor de tekst ook regels. Als iemand getrouwd is, moet dat duidelijk worden aangegeven. Is iemand van adel dan mag er ook in plaats van een titel of predikaat een adellijk kroontje op worden gedrukt. Het vermel-den van een adres voor een dame was vroeger niet gepast, dit zou verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden. Vroeger werd er op de privé kaartjes geen telefoonnummer gezet. Als iemand getrouwd was, dan had je de keuze om allebei de namen op het kaartje te vermelden. Het plaatsen van alleen de voor-letters staat formeler op een visitekaartje dan het vermelden van de hele naam. Een aantal bezoeken Volgens de etiquette waren er begin 19e eeuw verschillende gelegenheden om bij iemand op bezoek te gaan. Een aantal van deze bezoeken zijn nu nauwelijks meer herkenbaar. Tegenwoordig spreek je af als je bij iemand op bezoek gaat, in die tijd nodigde je jezelf uit. Dit was bijvoorbeeld zo bij beleefdheidsbezoeken.

Voorbeeld: Visitekaart

Voorbeeld: Visitekaart voor 1928voor 1928

(1928 is de trouwdatum van de heer Custers)

Voorbeeld: Visitekaart uit ongeveer 1950

Tegenbezoek Binnen drie weken na de genoten gastvrijheid zoals bij een diner, vond een tegenbezoek plaats. Voor dit korte bezoek was het niet noodzakelijk te vragen of het uitkwam. Vaak was het zo dat de gastvrouw niet wilde ontvangen, omdat ze weinig zin had. Dit omdat het een bezoek van korte duur was, en er niets werd aangeboden. Er werd dan een visitekaartje met een vouw achtergelaten om te laten zien dat men geweest was. Na de Tweede Wereldoorlog verdween dit bezoek, omdat het op deze manier weinig meer voorstelde. In het begin van de 19e eeuw liet een achttienjarig meisje zien dat ze volwassen was door zich anders te gaan kleden. Hiermee liet ze zien volwassen te zijn en ook zij liet haar visitekaartjes drukken. Haar moeder zou haar voorstellen aan de vrouwen van vrienden en kennissen. Ook verspreiden moeder en dochter hun visitekaartjes. Ze kwamen te liggen op diverse adressen en zo lieten ze de mensen weten van hun visitekaartjes. Aan deze kaartjes was af te lezen dat ze het fi jn zouden vinden dat het volwassen meisje ook uitgenodigd zou worden.

6

Voorbeeld van een klassiek geboortekaartje (1962)

Geboortekaartjes Vroeger werden er kleine visitekaartjes gedrukt voor de pasgeboren baby. Deze visitekaartjes werden met blauwe of roze strikjes aan zakjes van geboortemuisjes gemaakt. Vervolgens werden deze aan kinderen van goede vrienden en familieleden verzonden. Vanuit dit kleine visitekaartje is een van de meest klassieke geboortekaartjes ontstaan. Een kaartje van de ouders, met in de bovenhoek een klein kaartje. Dit kaartje is met een klein roze of blauw lintje vastgemaakt. Op dit kaartje staan de voornamen en de geboortedatum van de baby.

Huwelijksgeschenken

Het geven van een cadeau is niet verplicht voor mensen die het aanstaande trouwpaar minder goed kennen. Maar het reageren met een gelukwens wordt wel gewaardeerd. Deze mensen sturen een visitekaartje met felicitaties erop of schrijven een brief.

Welkomstbezoek Als men ging verhuizen was het een aardig sociaal gebruik te laten weten dat je de nieuwe buren bent. Om kennis te maken met je nieuwe buren deed je een (visite)kaart in de bus en liet je zien dat de buren welkom waren. Het kon ook zo zijn dat de buren bij jou een kaartje afgaven om je welkom te heten. Tegenwoordig laat je het nog wel weten als je verhuisd bent, maar gebeurt dit meer in de vorm van een bezoek of een telefoontje. Wel worden familie en vrienden op de hoogte gehouden door het versturen van een adreswijziging.

Men vond het in die tijd niet gepast om op een goedkoop kaartje diepzinnige teksten te zetten, dat was meer de bedoeling via een mooie brief. Vandaar dat er op de kaartjes weinig geschreven werd. De visitekaartjes voor 1950 komen door het typografi egebruik degelijk en sierlijk op mij over. Er wordt gebruik gemaakt van sierlijke letters en klassieke schreefl etters. Tegenwoordig is er een grote verscheidenheid aan lettertypes en deze verschillen zijn ook zichtbaar binnen de hoeveelheid aan visitekaartjes. Lettertypes kunnen een bijdrage leveren aan de uitstraling van een kaartje door de aandacht van de lezer te trekken (aantrekkelijkheid) en door de leesbaarheid ervan.

Oproep Op een oproepje in Dagblad de Limburger, voor voorbeelden van visitekaartjes voor 1950, heb ik diverse reacties gehad. Ik heb vele visitekaartjes mogen ontvangen en verschillende kaartjes heb ik bij mensen thuis in albums kunnen bekijken. Ik kwam onder andere voorbeelden van visitekaartjes tegen, die gebruikt werden bij een huwelijk. Deze visitekaartjes werden gegeven of gestuurd in een minuscuul kleine envelop. Op deze kaartjes staan naam of namen, adres en plaats. P.f. wordt op de kaartjes geschreven om het nieuwe bruidspaar geluk te wensen. Visitekaartjes werden tot ver in de twintigste eeuw gebruikt om iemand geluk te wensen of om te condoleren. Vroeger maakten de meeste mensen het zich gemakkelijk om alleen een afkorting op een kaartje te zetten, meestal met een kroontjespen. Ook heb ik kaartjes gezien naar aanleiding van een geboorte. Op deze kaartjes werd onder andere ook p.f. geschreven, om geluk te wensen, maar ook:

m.h.g. : met hartelijke groet m.h.d. : met hartelijke deelneming h.g. : hartelijk gefeliciteerd g.f. : gefeliciteerd

Op een aantal kaartjes werden de (wens) teksten wel voluit geschreven. Visitekaartjes ter gelegenheid van een geboorte werden onder andere gestuurd door familieleden, maar ook door studievrienden, zakenrelaties en door de pastoor. Op het visitekaartje van de pastoor staat de naam aangegeven, met daaronder de vermelding ‘pastoor’. De meeste kaartjes zijn persoonlijke visitekaartjes. Bij een zakenkaartje zou ook de functie vermeldt staan en de contactgegevens. Voor de feestdagen werden er kaartjes verstuurd met vaak alleen de vermelding z.n. : zalig nieuwjaar. De visitekaartjes hebben een informatief karakter. Verder heeft het kaartje vooral een sociaal gebruik, de handgeschreven afkortingen benadrukken dit. De persoonlijke gegevens staan op de kaartjes. In deze tijd werden er nog geen kleuren of illustraties gebruikt.

Voorbeeld: Visitekaart voor 1950 (inclusief het gebruik van een afkorting)

8

Kleine nieuwjaarskaartjes Enkele mensen stuurden mij kleine nieuwjaarskaartjes. Deze kaartjes hebben ongeveer hetzelfde formaat als de visitekaartjes. Op deze nieuwjaarskaartjes staan dezelfde gegevens als op de visitekaartjes. Maar hier zijn ze geschreven en staan ze op de achterkant van de kaartjes. Ook op deze kaartjes werden afkortingen gebruikt zoals Z.n. (zalig nieuwjaar). Op deze kaartjes werd de naam vermeld, zoals je ook op de visitekaartjes ziet en af en toe een adres. Het is dus een combinatie van de kerstkaart en het (klein formaat) visitekaartje. Opvallend aan deze kaartjes vind ik dat er wel illustraties (beeld) gebruikt wordt op het kaartjeeeld) gebruikt wordt op het kaartjeeeld) gebruikt wordt op het kaart . Dit was in deze tijd nog niet het geval bij het visitekaartje. Door de toepassing van deze beelden krijgt het kaartje iets feestelijks. De gever van het kaartje wenst de ander de beste wensen voor het nieuwe jaar, en dat mag ook wel op een mooie, feestelijke manier gedaan worden.

Tegenwoordig Het visitekaartje heeft eind 20e eeuw niet veel meer te maken met het afl eggen van verschillende bezoeken, maar het is eerder een handig gebruiksvoorwerp geworden. Het traditionele formaat van een visitekaartje is ongeveer 5 x 9 cm. Op deze professionele of zakelijke kaartjes staan naam, functie en zakenadres. Soms staat ook het privé-adres vermeld. De zakenkaartjes worden gebruikt voor de zakelijke aangelegenheden en de privé-kaartjes voor openbaar gebruik. De kaartjes kunnen gebruikt worden om aan te kondigen, om te bedanken, om uit te nodigen, om te antwoorden, om geluk te wensen, om deelneming te betuigen, ter begeleiding of om je bekend te maken. De beroepskaartjes worden voornamelijk gebruikt, om bekendheid te krijgen. Je kunt zo op een snelle manier laten zien wie je bent en wat je wilt uitstralen. Het overhandigen van een kaartje is alleen handig in gevallen wanneer het zin heeft. Geef ze niet aan iedereen en ook niet als je met iemand in gesprek bent, dit is vervelend en je dringt jezelf te veel op aan je gesprekspartner. Het uiterlijk van een visitekaartje is belangrijk. Met een visitekaartje laat je zien wie je bent of hoe je wilt overkomen. Belangrijk is het dat het visitekaartje duidelijk is en je er die gegevens van kunt afl ezen die belangrijk zijn. De kwaliteit van het drukwerk en de papiersoort waarvan het kaartje gemaakt is moet goed zijn. Op het privé-kaartje horen alleen je naam en adres te staan. Het principe hoe eenvoudiger hoe beter is vaak van toepassing voor een goed visitekaartje, het moet direct duidelijk zijn waar het om gaat. Op een zakelijk kaartje kunnen meerdere gegevens staan. Zoals vermelding van naam, adres, postcode en woonplaats. Telefoonnummer (mobiel en vast), faxnummer, e-mail adres en een Internetsite. Een enkel visitekaartje is mogelijk, maar ook een dubbel kaartje dat men naar boven kan openvouwen. Afwijkende formaten binnen de visitekaartjes zijn mogelijk.

Voorbeeld: Een kleine nieuwjaarskaart (combinatie kerst/visitekaart) met op de achterkant Z.N. geschreven en de familie (namen)

Voorbeeld: Oud visitekaartje van de Zusters van het Groene Kruis. (het teken van het kruis zorgt voor herkenning)

De druktechnieken Door de ontwikkeling van de druktechnieken door de jaren heen, is het kleurgebruik in drukwerk mogelijk geworden. Vanaf midden jaren 80 werden er vaker en meer kleuren toegepast in drukwerk , omdat de technieken verbeterd waren en het niet meer zo kostbaar was. Door de opkomst van het computertijdperk is dit in de versnelling gekomen en zijn er meerdere mogelijkheden ontstaan. Waar voor die tijd de informatie op de visitekaartjes in zwart gedrukt was, zie je nu bijna elk kaartje in kleur gedrukt.

Het Internet Voor 1970 was de telefoon het communicatiemiddel voor het uitwisselen van informatie. Computers werden in die tijd voornamelijk gebruikt voor wetenschappelijke toepassingen. Halverwege de jaren 90 werd internet toegankelijker door het bedrijf Netscape. Netscape zorgde voor de verspreiding van de eerste grafi sche browsers, waardoor de bediening van het web gemakkelijker werd. Eind jaren 90 werd Internet gebruikt door een groot aantal bedrijven. Tegenwoordig zijn computers niet meer weg te denken en is het aantal gebruikers alleen nog maar gegroeid. Binnen het Internet worden in een hoog tempo steeds meer nieuwe toepassingen ontwikkeld en uitgevoerd. Als je vroeger met iemand iets afsprak, dan belde je even op, of je sprak ter plekke iets af. Tegenwoordig spreken mensen sneller en gemakkelijker iets met elkaar af door even een mail te versturen. Door het gebruik van Internet, kun je op een snelle manier in contact komen met mensen, die je anders zonder Internet misschien nooit ontmoet zou hebben. Je kunt op een snelle en eenvoudige manier contacten onderhouden en de informatie krijgen die je zoekt. De opkomst van Internet is zichtbaar binnen de visitekaartjes. Een informatieve verandering heeft plaatsgevonden binnen de kaartjes. Ongeveer 10 jaar geleden is het vermelden van een internetsite of e-mail adres op de visitekaartjes begonnen. Op de meeste kaartjes wordt tegenwoordig de internetsite aangegeven en het e-mail adres. Voor de ontvanger van het visitekaartje is dit handig, zo kan hij of zij meer achtergrondinformatie krijgen over het bedrijf of de persoon in kwestie, door even een kijkje te nemen op de desbetreffende site. Via een visitekaartje kun je de ontvanger je e-mail adres geven en hem of haar hiermee nieuwsgierig maken naar je verdere activiteiten of werk op de site. Op de sites kun je bijvoorbeeld het laatste nieuws lezen over bedrijven en nieuwe projecten bekijken om meer over de persoon te weten komen. Het visitekaartje is dan een opstapje naar meer. Tegenwoordig wordt er binnen bedrijven vaak eerst de

site gemaakt en dan moeten de kaartjes nog ontworpen worden. Voorbeeld: Visitekaartje inclusief internet verwijzing Voorbeeld: Visitekaartje inclusief internet verwijzing

2. Interviews

10

Aanpak

Voor mijn onderzoek heb ik een selectie mensen uit de creatieve sector, telefonisch en via e-mail benaderd. Deze professionals zijn ieder op eigen wijze werkzaam binnen hun vakgebied. Ik hoop aan de hand van de interviews en via de e-mail correspondenties mijn bevindingen uit te kunnen breiden met de kennis en meningen van deze professionals. Ik hoop meer achtergrondinformatie te krijgen over de visitekaartjes en over de persoon of het bedrijf in kwestie. Om uiteindelijk een antwoord te kunnen geven op mijn onderzoeksvraag:

Wat is de rol van de visuele en de informatieverstrekkende eigenschappen van een visitekaartje? Tijdens de interviews stel ik een aantal richtinggevende vragen: 1 Wat voor bedrijf heeft u precies?

2 Welke rol speelt communicatie voor uw bedrijf? 3 Welke vormen van communicatie gebruikt u hiervoor?

4 Wat is de rol van het visitekaartje in de gehele communicatie? 5 Wat zou de mogelijke toekomst kunnen zijn van het visitekaartje? Ik stel deze vragen om achter de communicatieve werking van een visitekaartje te komen. Wat maakt een kaartje eigen? Wat is de rol van het visitekaartje binnen het bedrijf en aan welke eisen zou het voor het desbetreffende bedrijf aan moeten voldoen? Wat is de uitstraling van het visitekaartje? Wanneer en hoe vaak wordt een visitekaartje nog gebruikt? Wat is de toekomst van het kaartje? Binnen de huidige visitekaartjes zie je tegenwoordig bijna altijd een link naar een internetsite of een e-mail adres. Zou er nog veel gaan veranderen binnen het kaartje, of blijft het verlopig wat het is? En wat is het dan...? Ook stel ik een aantal vragen die bij mij opkwamen na de beoordeling van de desbetreffende kaartjes. Voor al deze vragen en meer, heb ik contact opgenomen met:

• Marcel Beemer, manager Corporate Identity, Océ, Venlo. • Peter Bongers, drukwerkadviseur, Lecturis, Eindhoven • Bart den Heeten, freelance Illustrator, Haarlem

• Hein van der Kroft, directeur, FEL multimedia, Venlo • Gertie Jaquet, Illustrator, Amsterdam

• Gebr. Silvestri, Grafi sch bureau, Amsterdam

De informatie Het vermelden van de juiste informatie (de bedoeling) is van belang voor een bedrijf. Een bedrijf waar bijvoorbeeld Internet een belangrijke rol speelt, zal zeker ook zijn of haar internetsite en e-mail adres op een kaartje moeten zetten. Ik vind dat bijvoorbeeld een Illustrator zeker op een visuele manier met een visitekaartje moet omgaan, omdat dit toch zijn ‘werkveld’ is. De informatie die op een kaartje staat moet begrepen kunnen worden zonder al te veel moeite. Een dubbelzijdig uitklapbaar kaartje kan werken, maar dan wel met een logica aan gegevens. Als op de ene kant van het visitekaartje het telefoonnummer staat en op de andere kant je naam, dan is hierin niet een erg logische keuze gemaakt.

De leesbaarheid De leesbaarheid van een visitekaartje staat voorop, de informatie moet snel begrepen kunnen worden door de ontvanger. De bereikbaarheidsgegevens behoren bij een visitekaartje op de eerste plaats te komen, een onduidelijk kaartje is nou niet erg presentabel. Het lettertype, de lettergrootte, de kleur en de achtergrond (materiaal -en kleurgebruik) maken deel uit van de leesbaarheid.

Het logo/ lettertype Het logo kan voor de herkenbaarheid van een organisatie zorgen. Het logo komt veel voor op visitekaartjes. Een logo illustreert de achterliggende gedachte van een bedrijf. Een logo bestaat uit een beeldmerk, woordmerk of een combinatie beeld-woordmerk. Een visitekaartje is maar een klein kaartje. Binnen dit minimale formaat is het van belang dat het logo kwalitatief ‘sterk’ blijft. Veel details kunnen verloren gaan bij een ‘over’ gedetailleerd logo. Zeker als de drager minimaal is. Het beeldmerk is de ‘versiering’ op een kaartje, het beeld. Het woordmerk is de naam van de organisatie of de naam van het product. Tevens valt het lettertype binnen de huisstijl. De logo’s maar ook de teksten moeten duidelijk lees-baar op het kaartje staan. De leeslees-baarheid van de linformatie is belangrijk, maar ook de grootte of de kleur kan bepalend zijn voor de leesbaarheid en de uitstraling van van een visitekaartje.

Maar voordat de interviews aan bod komen, ga ik zelf de verschillende visitekaartjes beoordelen en vergelijken (de zelfbeoordeling), om zo een eerste indruk te krijgen van deze kaartjes, en me een beeld te kunnen vormen van de personen of de bedrijven achter deze kaartjes. Tijdens de interviews kan ik dan gerichter vragen stellen over deze kaartjes. Bij het beoordelen van de verschillende kaartjes let ik op het visitekaartje in zijn geheel (hoe het op mij overkomt) en op de verschillende onderdelen binnen het kaartje. Bij het beoordelen let ik onder andere op:

Kleurgebruik Binnen het visitekaartje kunnen er verschillende kleuren worden ingezet. Een logo heeft vaak een bepaalde kleur (of meerdere kleuren), maar ook binnen een illustratie, foto of tekst speelt het kleurgebruik mee. Een kleur kan associatief werken, de kleur kan een bepaald gevoel bij je oproepen. De kleuren die voor het ontwerp worden gekozen zijn van belang, maar ook de manier waarop de kleuren uiteindelijk uit de printer op het kaartje komen spelen een belangrijke rol. Zo kunnen er kleurverschillen ontstaan doordat de inkt niet goed gepakt heeft op het kaartje. Door de papierkeuze of de materiaalkeuze van het visitekaartje, kunnen kleuren anders uitpakken. Maar ook de zorgvuldigheid van het bewaren van een kaartje speelt mee. Een ouder kaartje ziet er vaak vergeeld uit en de kleuren zijn er ook niet mooier op geworden. Door het geven van een visitekaartje dat niet ‘schoon’ is, zul je geen goede indruk maken bij de ontvanger van het kaartje.

Materiaalgebruik en het formaat Een visitekaartje moet gemakkelijk in de portemonnee passen en het formaat van een visitekaartje moet niet al te groot zijn.’ Dit is een opmerking die ik regelmatig al gehoord heb. Ik ben het hier deels mee eens, maar ik kan me ook vinden in het opzoeken of overschrijden van grenzen hierin. Met een groot visitekaartje trek je wel de aandacht. Maar dan moet het wel op een manier dat mensen het kaartje bewaren. Hoe het kaartje in de hand ligt is belangrijk voor de kwaliteit van het kaartje. Het ontwerp kan goed zijn, maar afgedrukt op een slap papiertje, stelt het kaartje (of eerder een papiertje) niet veel voor. Een juiste verhouding vinden tussen het materiaalgebruik en het formaat van het kaartje ormaat van het kaartje ormaat van het kaart is belangrijk. Mensen moeten het kaartje op een gemakkelijke manier kunnen bewaren. Als het formaat van een visitekaartje te groot is, dan zal het hoogstwaarschijnlijk niet in een speciaal visitekaartjes mapje terecht komen (daar passen alleen kaartjes in tot het traditionele formaat van ongeveer 5 x 9 cm).

Beeldgebruik Een beeld is een aanvulling van wat de tekst niet vertelt. Het gevoel dat ik krijg bij het zien van een beeld is belangrijk. Waarmee kan ik het beeld associëren en wat vertelt het beeld mij over de functie (van de persoon) binnen het bedrijf in kwestie. Wat is de werking van het beeld? Komt het beeld strak en zakelijk op mij over of juist speels en vrolijk? Heeft het een aantrekkelijke werking op mij als kijker van het visitekaartje, of juist niet? En hoe is er met het beeld omgegaan in verhouding met de andere elementen binnen het visitekaartje? Is er nog ruimte over om een notitie te kunnen maken? Vaak zetten mensen snel een ‘krabbel’ op het kaartje (voor nog wat extra informatie).

Interview

Marcel Beemer, Venlo

Manager Corporate Identity

Zelfbeoordeling

Het visitekaartje van Marcel Beemer komt zakelijk op mij over. Het is ‘strak’ vormgegeven, heeft geen toeters en bellen en het toont geordend. Er is een scheiding gemaakt tussen de zakelijke gegevens en de persoonlijke informatie. Er is gekozen voor schreefl oos en strak typografi e gebruik. Opvallend aan dit visitekaartje vind ik dat er gekozen in om geen beeld te gebruiken, enkel een logo. Dit maakt dat het misschien wat saai oogt. Zou dit een bewuste keuze zijn? Wel wordt er gebruik gemaakt van een pay-off. Dit wil zeggen dat er een uitleggende tekst over het bedrijf (in dit geval, onder het logo) staat. Het is een samenvatting van de reclameboodschap. Onder het logo staat ‘Printing for professionals’. De kleuren rood, wit en blauw komen voor in het visitekaartje. Heeft dit te maken met Neder-land en dat het hoofdkantoor van Océ in Venlo ligt? Ik heb verschillende kaartjes in handen gehad van Océ. Een aantal afwijkende zaken vielen mij op aan de kaartjes. De kaartjes hebben niet allemaal precies hetzelfde formaat, ze zijn niet allemaal op hetzelfde papier gedrukt en qua informatie staat bij het ene kaartje de tekst in blauw en bij het andere kaartje in zwart erop. De rode balk die vaak terug komt is in breedte ook verschillend. Na het oude kaartje van Océ (van ongeveer 20 jaar geleden) gezien te hebben in vergelijking met de kaartjes van Océ van nu, kan ik concluderen dat er een verandering heeft plaatsgevonden binnen het visitekaartje. Enkele delen van de huisstijl waren voorheen al opgenomen, zoals de huisletters en het logo. Binnen het logo, de opmaak, het formaat, de aan-wezigheid van kleuren en in het informatieve gedeelte hebben er veranderingen plaatsgevonden. Kleuren dragen bij aan de herkenbaarheid van een organi-satie. De opkomst van Internet is nu duidelijk zichtbaar geworden binnen de huidige kaartjes van Océ, verwijzingen naar sites zijn gewoon geworden. Ook het weergeven van mobiele nummers is tegenwoordig de normaalste zaak. Waar vroeger enkel de ‘vaste’ nummers vermeld waren (en hiermee de privé nummers uitgesloten waren) kunnen we in deze tijd de mobiele nummers ook op de visitekaartjes terugvinden.

1 4 1 4

-1 4

Resultaten interview Na Marcel Beemer, manager Corporate Identity gesproken te hebben, kreeg ik helderheid over een aantal zaken. Het was goed opgemerkt dat het kaartje van Marcel Beemer zakelijk overkomt. Dit is een bewuste keuze geweest, maar er wordt aan een ‘nieuw jasje’ gewerkt omdat het misschien iets te zakelijk is. De keuzes in beeld, kleur en vormgeving kunnen in de loop der jaren veranderen. Dat sommige kaartjes er anders uitzien heeft met het aantal vestigingen te maken. De controle hierover is moeilijk, het zou allemaal gelijk moeten zijn. Maar de kaartjes die voor een speciale campagne gemaakt zijn mogen ook afwijken. Iedere vestiging moet dezelfde regels hanteren. Op dit moment wordt er gewerkt aan

Voorbeeld: Achterkant visitekaart Marcel Beemer (2006)

Mij viel het op dat de kaartjes binnen Océ waar wel beeld aanwezig was toch net iets extra’s hadden. Dit werd bevestigd want beeld is een absolute sfeermaker. Technologie en emotie in communicatie. Met beelden kun je een gevoel overbrengen op mensen, dat is met alleen gebruik van tekst vrijwel onmogelijk. De beelden op de kaartjes (van Brussel en Den Bosch) horen bij een campagne en daar zijn ook visitekaartjes voor gemaakt. Deze kaartjes horen bij een functie binnen Océ, waar de verkoop van producten centraal staat. De rol van het visitekaartje is belangrijk bij ieder eerste contact.

Tijdens een eerste ontmoeting worden de kaartjes altijd uitgewisseld. Je hebt dan de informatie van de persoon die tegenover je zit. Als er meerdere personen aan tafel zitten is het handig (zo zegt Marcel Beemer) om de kaartjes te leggen in de volgorde van de plaatsing aan tafel. Zo kun je altijd even terugkijken wie er bijvoor-beeld aan het woord is. Dit is handig als je niet zo goed bent in het onthouden van namen. Zeker tijdens een eerste ontmoeting is dit een handig hulpmiddel, de kaartjes hebben een informatieve functie.

Het terugkomen van de kleuren van de Nederlandse vlag is een opmerking die vaker wordt gemaakt. Dit is niet bewust zo gekozen, de kleuren rood en blauw komen terug binnen de huisstijl. Het logo is in principe rood, maar kan ook in het zwart of wit gebruikt worden, daar waar nodig is. Bijvoorbeeld als de rode kleur verloren gaat in de achtergrond. Maar ook hier zijn regels voor die passen binnen de huisstijl. Het Belgische visitekaartje is op speciaal papier gedrukt. Het komt chiquer over dan de andere matte witte kaartjes. Doordat het op dit ‘glimmende’ papier gedrukt is zegt het iets over de kwaliteit en dat is duidelijk een meerwaarde. Tevens zegt het ook iets over de kwaliteit en duurzaamheid van de producten van Océ. Het assortiment omvat immers soft-ware, kopieer- en printsystemen en materialen. Communicatie is belangrijk binnen Océ. Het is niet gericht op consumenten, wel binnen de branche. Vooral doelgroepgericht, door verzorging van presentaties en het verzorgen van een event in Duitsland, een eigen beurs van een week. De manier van verkoop gebeurt op een persoonlijke wijze, van mens tot mens, het persoonlijke contact met de klant is belangrijk.

14

Voorbeeld: Visitekaart (voorkant) Pieter de Ruijter, Océ (2006)

Voorbeeld: Visitekaart (enkel een voorkant) T. Geerlings, Océ (ca. 20 jaar geleden)

Voorbeeld: Visitekaart (achterkant) Pieter de Ruijter, Océ (2006)

Interview

Hein van der Kroft, Venlo

Directeur multimedia bedrijf Zelfbeoordeling

Opvallend aan het visitekaartje van Hein van der Kroft zijn de vissen op het kaartje. Door het gebruik van de twee vissen krijgt het een aparte uitstraling, het heeft wel iets grappigs. Het kaartje is verticaal opgemaakt, maar je kunt in elke positie het woord FEL lezen. Ik vind het kaartje wat donker van kleur en begrijp de keuze hiervoor niet zo goed. Het lijkt wel een geprint kaartje, zou dit wel het originele kaartje zijn? De website staat niet aangegeven op het kaartje, dit lijkt mij wel een voorwaarde voor een multimedia bedrijf. Wel staat er op het kaartje een e-mail adres en natuurlijk de naam en het adres, telefoonnummer en het mobiele nummer.

Resultaten interview Na Hein van der Kroft, directeur van FEL gesproken te hebben, werd me duidelijk dat ieder bedrijf een andere werkwijze heeft. Het visitekaartje dat ik in handen had bleek er een te zijn uit de beginperiode, een print van hoe het er ongeveer uit zou moeten gaan zien. Het originele kaartje van FEL is ook een stuk feller in kleurgebruik. Ik vind de vissen van het geprinte kaartje sterker naar voren komen. Dit komt denk ik door de witte rand om de vissen, het contrast is dan sterker. Het originele kaartje ligt wel beter in de hand omdat het materiaalgebruik een stuk steviger is. Qua informatie staan er meer gegevens op, zoals de vermel-ding van faxnummer en de verwijzing naar de website. Op het kaartje staat FEL multimedia. Dit zou eigenlijk FEL interactieve communicatie moeten zijn (zo zegt Hein van der Kroft). ‘We willen niet in een multimedia jasje geplaatst worden, we zijn van meer markten thuis’. FEL is er voor het oplossen van problemen, zichtbaar gemaakt in beeld. Het woord FEL speelt zeker een rol bij de keuze van het woord. FEL ligt naast het bureau LEF, waar ze regelmatig mee samenwerken. FEL (en LEF) is een grappig woordgrapje, mensen onthouden het goed. De vissen op het visitekaartje worden door de kijker goed onthouden, het valt mede door de kleur goed op. De keuze voor de vissen is spontaan ontstaan. De monitor zou een aquarium kunnen zijn, vandaar de vissen. Ik kan opmerken dat de computer binnen dit bedrijf een zeer belangrijke rol speelt, en de vissen zichtbaar in beweging zijn.

Voorbeeld visitekaart uit de beginperiode

Voorbeeld visitekaart Hein van der Kroft (2006)

Het visitekaartje van multimediabureau FEL heb ik gevonden uit een eigen verzameling van visitekaartjes. Bureau FEL richt zich voornamelijk op het ontwerpen van websites op het Internet. Ik werd nieuwsgierig of het visitekaartje ook een duidelijke verwijzing heeft naar het Internet.

2 4

-Hein van der Kroft geeft aan dat ze met FEL meer zouden moeten communice-ren. Maar wel op een goede manier, een artikel is belangrijker dan adverteren, ‘Ik heb geen aanbieding’. FEL sponsort diverse projecten in de regio en ze verzorgen diverse lezingen (in bijvoorbeeld musea). De klanten van FEL komen uit de directe omgeving.

Interview

Gebr. Silvestri, Amsterdam

Grafi sch vormgevers

De Gebr. Silvestri uit Amsterdam heb ik gevonden in het stageboek 2005, Grafi sch Ontwerpen te Breda. Als je geïnteresseerd bent in typografi e en huisstijlen (zo staat in het stageboek), dan is dit een zeer geschikte plek.

Zelfbeoordeling Tijdens de afspraak bij de Gebr. Silvestri in Amsterdam heb ik hun visitekaartje mogen ontvangen. Wegens een enorme drukte binnen dit bedrijf heb ik vóór dit korte gesprek het kaartje goed kunnen bekijken. In eerste instantie komt het kaartje nogal somber op me over. Dit komt door het matte zwarte kaartje en het gebruik van de lichtgrijze typografi e. Alleen de naam van het bedrijf is in wit gedrukt en leest zich ook beter. De naam ‘Silvestri’ staat met vette letters (in bold) op het kaartje. Het kaartje kan voor iedereen binnen dit bedrijf zijn, er staat geen naam op en de functie binnen het bedrijf blijft onbekend, omdat deze gegevens niet op het kaartje staan. Het adres, telefoonnummer en faxnummer, e-mail adres en internetsite staan aangegeven op het visitekaartje. De achterkant van het kaartje is ongebruikt en heeft de kleur van het kaartje, namelijk wit. De tekst staat in zijn geheel links uitlijnend op het kaartje. Erg opvallend aan dit kaartje vind ik dat er geen gebruik gemaakt wordt van een beeld of logo en dat het een zwart, wit kaartje is. Ik mis de kleur of eigenlijk de spanning die het kaartje van mij zou mogen uitstralen. Het formaat van het kaartje is 3 bij 6 cm, dit is kleiner dan de meest gebruikelijke kaartjes ( ongeveer 4 bij 6,5 cm), het kaartje voelt stevig aan. De persoonlijke smaak speelt mee in het beoordelen van de kaartjes, hier kan ik niet aan ontkomen. Maar de smaak en vooral de keuze van het ontwerp zegt iets over het kaartje en dan ook over de persoon of over het bedrijf. Een kaartje krijg je in de meeste gevallen bij een eerste contact. Mocht ik dit kaartje krijgen van iemand anders, dan zou ik niet kun-nen raden wat dit bedrijf voor mij zou kunkun-nen betekekun-nen. Ik zou niet aan het kaartje kunnen afl ezen wat voor soort bedrijf het is. Een beeldmerk of logo, foto of illustratie kan voor herkenning zorgen. Bij dit kaartje ontbreekt voor mij enige herkenning. Ook als er bijvoorbeeld een functie binnen het bedrijf bij zou staan, zou dit al duidelijker zijn (vb. Grafi sch vormgever)

3 4

-16

Voorbeeld visitekaart Gebr. Silverstri (2006)

Conclusie Dat ieder bedrijf en ieder persoon anders is werd mij na het gesprek met Marcel Beemer en met Hein van der Kroft duidelijk. Océ komt zakelijk op me over en ze presenteren zich bijvoorbeeld ook in pak. Terwijl FEL nog niet in pak gezien wil worden. Océ moet het hebben van klanten uit diverse landen, dit heeft er ook mee te maken dat Océ commercieel actief is in 80 landen. De klanten van Océ zijn vooral actief in kantooromgevingen en in industriёle en grafi sche sectoren. Bureau FEL heeft zijn klanten in de regio zitten en dat is een bewuste keuze. De visitekaartjes van Océ komen ook zakelijk over dan het meer speelse kaartje van FEL.

Resultaten interview Op de vraag of het een bewuste keuze is geweest om geen beeld te gebruiken op het kaartje, kreeg ik direct ‘ja’ als antwoord. Dit omdat de Gebr. Silvestri een grafi sch bureau is, en ze zich vooral met typografi e en huisstijlen bezighouden. Het gebruik van een beeld is voor de Gebr. Silvestri dan ook niet belangrijk. In de meest eenvoudige vorm zou een huisstijl kunnen bestaan uit een logo en een kleur, maar vaak is het een onderdeel van een veel groter geheel binnen de organisatie. Het visitekaartje valt binnen de huisstijl en is onderdeel van de ‘Corporate Iden-tity’. Corporate Identity is de manier waarop een bedrijf of organisatie overkomt op anderen. Hoe het functioneert en hoe het zich presenteert binnen het bedrijf, en hoe het bedrijf zich naar buiten toe presenteert, volgens de doelstellingen van het bedrijf. Dit is bepalend voor de duidelijkheid en herkenbaarheid van een bedrijf. Dit zou ook in het visitekaartje zichtbaar moeten zijn, het behoort bij de huisstijl en is een onderdeel van de Corporate Identity*, het is een uiting waarop de huisstijl van toepassing is. Door middel van het ‘totaal plaatje’ kan de organisatie de identiteit uitstralen.

Het totale verschijningsbeeld is van belang. De communicatie en het gedrag van de personeelsleden behoren hier ook bij. Het visitekaartje kan een sfeer uitdra-gen die een bepaalde stijl heeft. En omdat niemand hetzelfde is, kunnen er veel verschillende stijlen zichtbaar gemaakt worden. Door de algemene uitstral-ing van een organisatie kan herkenbaarheid worden gecreëerd bij de te bereiken doelgroep of bij het publiek. Het formaat van het visitekaartje van de Gebr. Silvestri is puur gekozen uit praktische overwegingen. Zo kunnen mensen het gemakkelijk in speciale mapjes voor visitekaartjes opbergen. Dit heeft ook een rol gespeeld bij de keuze voor het eenzijdig bedrukken van het kaartje. Op het visitekaartje staat de bedrijfsnaam maar staan niet hun eigen namen. Dit is gedaan zodat het een ‘echt’ bedrijfskaartje blijft. Iedereen binnen het bedrijf heeft eenzelfde kaartje. Na het briefpapier en de enveloppen van de Gebr. Silvestri gezien te hebben, kan ik concluderen dat dit samen een geheel vormt, maar wel erg zwart/ wit.

*De huisstijl / onderdeel van de Corporate Identity

Een bedrijf probeert door de toepassing van een huisstijl een gewenste identiteit uit te stralen. Een visitekaartje is een onderdeel van de huisstijl. Het imago wordt bepaald door de diverse doelgroepen. Het werkelijke beeld dat de doelgroep vormt, bepaald het imago. Dit kan positief of negatief zijn. Het kan voorkomen dat je in werkelijkheid anders wilt overkomen dan op dat moment het geval is. Een belangrijk onderdeel binnen de Corporate Identity is de huisstijl. Door de toepassing van een duidelijke en herkenbare huisstijl kan een bedrijf zich bekend maken aan de buitenwereld en zich onderscheiden van anderen. De huisstijl is visueel bepalend voor de boodschap die moet worden overgedragen naar de ontvanger. Door de vormgeving kan de identiteit van een organisatie tot uiting komen. De identiteit is de zelfpresentatie van een onderneming.

Conclusie Het verschil met het kaartje van de Gebr. Silvestri en het kaartje van ‘Veel meubelstukken bv’ is groot. Bij het kaartje van de Gebr. Silvestri staat eenvoud voorop, bij het andere kaartje springen de kleuren ervan af en moet je het kaartje beleven. De uiteindelijke keuze van een bepaald ontwerp van een kaartje heeft alles te maken met de smaak van de persoon in kwestie en het uiteindelijke doel. Het is hierbij handig rekening te houden met de mogelijke (doel)groep of met de potentiёle klanten die je hiermee wilt bereiken. Het visitekaartje blijft de verpakking, maar zonder goede boodschap of achterliggende gedachte blijft de verpakking ook maar een verpakking.

Tevens krijg ik een visitekaartje in handen dat door de Gebr. Silvestri is ontworpen. Dit kaartje komt op mij over als een ‘leuke gadget’, kleurrijk, inclusief de toepassing van een speciale vouwwijze. Op het kaartje staat ‘belevingsarchitect’. Je beleeft het kaartje doordat je het kaartje moet vouwen en draaien om het te kunnen lezen. Een kaartje heeft erg te maken met de ‘wens van de mens’. Het uiterlijk van het kaartje heeft erg met smaak te maken. De een wil een strak kaartje, terwijl iemand anders een spannender of speelser wil hebben. Dit kaartje past niet in een standaard visitekaartjes mapje en het zou na het een paar bekeken te hebben in de prullenbak kunnen belanden, omdat het in de weg kan liggen. Je kunt het niet goed opbergen. De belangrijkste informatie op het kaartje is alleen goed te lezen als je het kaartje openklapt. Ik vind dit een nadeel, omdat de informatieve rol naar mijn mening nog altijd de belangrijkste is. Ik denk dat het goed is om direct de juiste gegevens te kunnen lezen. Dit visitekaartje is een aandachtstrekker, je valt er wel mee op.

Voorbeeld visitekaart ‘Veel meubelstukken BV’ Ontwerp: Gebr. Silverstri, Amsterdam (2006)

Interview

Gertie Jaquet, Amsterdam

Illustrator Tijdens mijn stageperiode in de zomer van 2006 heb ik een bezoek gebracht aan

Gitte Spee, Gertie Jaquet en Georgien Overwater, van de Illustratiestudio. De opdrachten binnen de studio zijn vooral gericht op kinderen. Voor kinderen maken ze erg kleurrijke en vooral lieve illustraties. Ik was dan ook nieuwsgierig naar de visitekaartjes van deze dames. Omdat ik voor de afspraak met de Gebr. Silvestri in de buurt was, heb ik deze kans gegrepen om ook achter de kaartjes van (een van) deze illustratoren te komen.

Resultaten interview Gertie Jaquet was tijdens mijn komst werkzaam in haar studio en ze heeft mij graag haar visitekaartjes willen overhandigen voor mijn onderzoek. Ze heeft een stempel die voor haar als visitekaartje gebruikt wordt. Deze drukt ze voor mij af op een van haar kerstkaarten. Ik vind het gebruik van een stempel een originele en persoonlijke manier om je naam en adresgegevens bekend te maken. Zo kun je steeds wisselen met de kaarten die je ervoor wilt gebruiken. Ook kun je stempelen op verschillende materialen. Je geeft zelf een stempel op je werk! Een stempel kan werken, maar moet wel goed op het papier gedrukt worden, voor de leesbaarheid ervan. De stempel is al wat ouder, de internetsite moet er met pen worden bijge-schreven. Verder krijg ik nog twee verschillende visitekaartjes van Gertie. Met op het ene kaartje een hart afgebeeld en op het andere kaartje een blaadje in de vorm van een hart. Ik vind de kaartjes passen bij deze studio, de kaartjes komen vrolijk op mij over. Dit komt door het kleurgebruik en door de speelse manier van de uitwerking van de hartjes. Het ene hartje is gemaakt van een aardappel en het andere hartje van een blaadje. Gertie geeft aan dat ze eigenlijk een getekende illustratie op haar kaartje zou moeten hebben, omdat dat haar manier van werken is. Maar dit vond ze ook leuk om te doen. Ik denk dat het juist goed is dat je op die manier een kaartje maakt, zoals je het zelf wilt. Maar dat het nog wel klopt met wat je wilt uitstralen voor de juiste doelgroep die je wilt bereiken.

4 4

-Voorbeeld visitekaart (voorkant) Gertie Jaquet (2006)

Voorbeeld visitekaart (voorkant) Gertie Jaquet (2006)

Voorbeeld visitekaart stempel

Voorbeeld visitekaart stempel (achterkant) (achterkant) Gertie Jaquet Gertie Jaquet

(2006)

Zelf geeft Gertie aan de kaartjes niet al te vaak te gebruiken, heel af en toe bij een receptie. Dit heeft er mee te maken dat ze al langer in het vak zit en dat ze vaste opdrachtgevers heeft. Als er nieuwe opdrachtgevers zijn, dan willen ze vaak ook meer zien dan alleen een kaartje. Ze zal dan natuurlijk ook haar werk laten zien en de opdrachtgever wil ook de persoon zelf ontmoeten. Een link naar het werk op de website is vaak ook een goede manier om mensen je werk te laten zien (zo zegt Gertie Jaquet).

Conclusie Het visitekaartje van Gertie Jaquet is een totaal ander kaartje dan het visitekaartje van de Gebr. Silvestri. Deze twee bureaus hebben een verschillende manier van werken en dat resulteert in een ander visitekaartje. De Gebr. Silvestri geven mij een strak, zakelijk, macho beeld van het bedrijf aan de hand van het kaartje (maar ook door de werkplek en het briefpapier). Terwijl de Illustratiestudio mij een vlot, spontaan en gezellig beeld geeft aan de hand van de kaartjes. Deze bureaus hebben allebei een ander klantenbestand, dat is af te lezen aan de kaartjes. De Illustratiestudio richt zich op kinderen en het kaartje is ook speelser dan het kaartje van de Gebr. Silvestri. De Illustratiestudio is veel minder zakelijk en heeft een andere en jongere doelgroep.

20

Voorbeeld visitekaartjes stempel, Gertie Jaquet (2006) Voorbeeld van de (visite) kaart, Gertie Jaquet (2006)

E-mail correspondentie

Bart den Heeten, Haarlem

Illustrator Het visitekaartje van Bart den Heeten ben ik tegengekomen op Internet. Uit een

verzameling visitekaartjes via de zoekmachine ‘GOOGLE’ heb ik een voorbeeld van het visitekaartje van deze freelance illustrator gevonden.

1 3

-Bart den Heeten heeft via e-mail op mijn vragen gereageerd, dit leek hem een prima medium. Op deze manier kon hij goed over mijn vragen nadenken, om er een duidelijk antwoord op te kunnen geven. Ik heb het prima gevonden dat hij op deze manier aan mijn onderzoek wilde meewerken. Dit zegt ook iets over deze tijd, er is veel beweging via Internet. Omdat ik het visitekaartje van Bart via het net gevonden heb, zou ik het wel fi jn vinden om een origineel in handen te krijgen. Het echte kaartje zou ik dan beter kunnen beoordelen dan een voorbeeld op de site. Per post heb ik het kaartje van Bart mogen ontvangen. Bart stuurt bij zijn berichten via e-mail zijn handtekening mee. Ik zie dit als een digitaal visitekaartje. Hierop staan zijn adresgegevens, telefoonnummer en internet-gegevens. Tevens geeft hij iets weg van zijn stijl van illustreren. Door de beelden rechts op dit ‘digitale visitekaartje’ te plaatsen, word ik als kijker nieuwsgierig naar het verdere werk van Bart den Heeten.

Zelfbeoordeling Het visitekaartje van Bart komt speels op mij over. Ik vind dat hij goed gebruikt maakt van de totale ruimte binnen het visitekaartje. Hij verdeelt het kaartje in vlakken en zet daar de nodige informatie op. Hij maakt gebruik van een foto van zichzelf. Zo weet je als kijker meteen wie er achter het kaartje zit. Dit kan denk ik voor- en nadelig werken. Voordelig is het dat je meteen weet wie er achter het kaartje schuilt. De nadelige kant zou kunnen zijn dat je juist door een visitekaartje nieuwsgierig kunt raken naar de persoon achter het kaartje. Dit gegeven laat je op deze manier vallen. Aan de andere kant is het wel een directe manier en natuurlijk geef je in de meeste gevallen zelf je eigen kaartje weg.

Voorbeeld visitekaart Bart den Heeten (2006)

Voorbeeld van een digitale visitekaart: Bart den Heeten

22

Resultaten e-mail correspondentie Bart werkt als freelance illustrator, een eenmansbedrijf. De opdrachten waaraan Bart werkt, maakt hij voor het grootste gedeelte in eigen beheer. Af en toe maakt hij opdrachten bij de klant zelf, maar dat ligt aan de vorm van de opdracht. De opdrachten die hij ‘buitenshuis’ maakt, zijn minder illustratief van karakter, maar eerder grafi sch. Hierbij denkende aan opmaak en ontwerp. Communicatie speelt een belangrijke rol voor Bart als illustrator zijnde. Hij maakt hierbij geen gebruik van advertenties of campagnes, maar moet het vooral hebben van mond-tot-mondreclame. Af en toe benadert hij nieuwe klanten via een mailing (via e-mail) met daarin een verwijzing naar zijn website. Verder geeft Bart aan dat het belangrijk is het contact met bestaande opdrachtgevers te onderhouden. Op de vraag wat de rol van het visitekaartje in de gehele communicatie is, geeft hij aan dat het voor hem niet een heel belangrijke rol speelt. Maar dit betekent niet dat het er goedkoop uit moet zien. Hij vindt het belangrijk dat het kaartje er verzorgd uitziet. Het is vooral belangrijk dat mensen zijn relevante gegevens hebben. Een visitekaartje krijg je vaak bij een kort of zakelijk gesprek. Zelf heeft Bart jarenlang als grafi sch ontwerper gewerkt, en zodoende heeft hij zijn eigen huisstijl en ook zijn visitekaartje kunnen ontwikkelen. De keuze voor het plaatsen van zijn eigen foto op het kaartje, is zeker een bewuste keuze geweest. Bart geeft aan dat er dan vaak meer herkenning is dan bij alleen gebruik van een logo. Het logo van Bart is overigens zijn handtekening die hij onder elke illustratie zet, zijn signatuur is zijn logo. Volgens Bart zal het visitekaartje in de toekomst blijven bestaan, omdat het een mooi compact ‘uitdeel medium’ is. Het is belangrijk dat alle gegevens mooi op een rijtje staan , omdat een visitekaartjevaak wordt vaak bewaard. De vorm van het kaartje heeft te maken met de huisstijl en met het te besteden budget, zo geeft Bart aan. Misschien dat de visitekaartjes in de toekomst meer interactief zullen worden. Je kunt de ontvanger meer actie laten ondernemen, zonder een al te hoge drempel. Door bijvoorbeeld een link naar je website, zodat je de ontvanger meer over jezelf en diensten kunt vertellen.

Bart heeft een enkelzijdig visitekaartje. Zelf denk ik dat het niet zoveel uitmaakt of je een enkel of dubbelzijdig bedrukt kaartje gebruikt. Wel moet je rekening houden met de informatie die je op een kant of op beide kanten zet. Je moet in ieder geval nieuwsgierig worden naar de andere kant van het kaartje, zodat je ook beide kanten gaat bekijken en je het kaartje ook gaat omdraaien. Aan de hand van het kaartje zou ik denken dat Bart zijn illustraties neigen naar de graffi ti of het cartoon. Dit komt door de twee ‘denkwolkjes’ bij zijn portret, en door het gebruik van zijn handtekening op het visitekaartje. De manier waarop zijn handtekening geschreven is, bevestigd dit voor mij.

E-mail correspondentie

Volle-Kracht, Eindhoven

Marcel Sloots, Ontwerper Marcel Sloots, ontwerper en eigenaar van Volle-Kracht grafi sch ontwerp,

heeft na een kort telefonisch contact, via e-mail op mijn vragen gereageerd. Marcel Sloots heeft net als illustrator Bart den Heeten zijn visitekaartjes per post naar mij verstuurd. Volle-Kracht grafi sch ontwerp heb ik gevonden via het stageboek 2005, Grafi sch Ontwerpen te Breda. In dit stageboek staat vermeld dat Volle-Kracht werkt aan veel uiteenlopende opdrachten binnen het ontwerpvak. Zelfbeoordeling Na de kaartjes van Volle-Kracht ontvangen te hebben, kan ik tot de conclusie komen dat dit bedrijf zeker werk van de kaartjes heeft gemaakt. In totaal heb ik zes kaartjes mogen ontvangen, waarvan er drie uitklapbaar zijn en drie enkele kaartjes (dubbelzijdig bedrukt) die in deze uitklapbare kaartjes geschoven zitten. De voor-en achterkant van de drie uitklapbare kaartjes zijn hetzelfde. Op de voorkant staat ‘VOLLE- KRACHT’ geschreven, opgebouwd uit punten. Op de achterkant staan het adres, telefoonnummer, faxnummer en de verwijzing naar de internetsite en e-mail. Op een apart vlak hieronder staat een korte uitleg over de werkwijze van Volle-Kracht. De citering zoals op het visitekaartje van Volle-Kracht: ‘‘Huisstijlen, brochures, affi ches, verpakkingen, websites of een complete campagne… alles wat boeiend en interessant is wordt door Volle-Kracht aange-pakt. Door onze informele en directe werkwijze blijven de communicatielijnen kort, de zaken helder en kan er snel gewerkt worden. Geen tijd verdoen in de ivoren toren met de directeur, account-en traffi cmanager. Deze werkwijze blijkt niet alleen te werken voor kleine, maar ook voor grote opdrachtgevers! Nieuwgierig? Op www.volle-kracht.nl vind je naast de gebruikelijke gegevens en achtergrondinforma-tie een update. Hierop zijn exposiachtergrondinforma-ties, lezingen en natuurlijk actueel werk van Volle-Kracht te vinden.’’

2 3

-Voorbeeld visitekaart (achterkant) Marcel Sloots (2006)

Voorbeeld visitekaart (achterkant) Marjan Thielen (2006)

Voorbeeld visitekaart (achterkant) Volle-Kracht (2006)

Op deze manier kun je op een klein formaat kaartje veel informatie krijgen over het bedrijf en staat er een link op naar hun website. Op de site is nog meer te vinden over het bedrijf. Door het visitekaartje open te klappen krijg je een overzicht van divers werk van Volle-Kracht. Per kaartje is het ingedeeld in verschillende ‘rubrieken’. Op het kaartje van Marjan Thielen staat een voorbeeld van een brochure, affi che, boeken/ publikaties, uitnodigingen/fl yers, teasers/mailing en de website. Op het kaartje van Marcel Sloots staat een voorbeeld van een brochure, uitnodiging/fl yer, website, logo’s/ huisstijlen, affi che, boeken (publicaties). Het gebruik van de foto’s vind ik absoluut een pluspunt. Door het tentoonstellen van het werk van Volle-Kracht krijg je een goed beeld van het bedrijf. Je kunt erop afl ezen aan welke opdrachten gewerkt wordt binnen dit bureau. De kaartjes geven mij een net en verzorgd beeld van Kracht. De uitklapbare kaartjes van Volle-Kracht zijn de zakelijke bedrijfskaartjes.

Resultaten e-mail correspondentie Marcel Sloots geeft aan dat communicatie belangrijk is binnen hun bedrijf. Hierbij moet ik vooral denken aan mond op mond reclame. Volle-Kracht gaat niet actief op zoek naar klanten en ze zetten nooit advertenties om werk binnen te halen. Marcel sloots geeft aan dat communicatie wel een rekbaar begrip is, maar dat voor Volle-Kracht praten met de klant heel belangrijk is. Volle-Kracht werkt aan leuke eigen projecten en ze staan in het BNO (Beroepsorganisatie Nederlandse ontwerpers) boek, dit is genoeg om bekendheid te krijgen.

De rol van het visitekaartje binnen de gehele communicatie is volgens Marcel niet heel belangrijk. Van een ontwerpbureau verwachten mensen vaak wel iets extra’s. In het verleden werden er binnen het bedrijf vaak en veel visitekaartjes gemaakt, gewoon voor hun plezier. De mogelijke toekomst voor het visitekaartje blijft volgens Marcel voorlopig wat het is. Mensen willen tijdens een gesprek iets tastbaars in han-den krijgen. Wel is het mogelijk dat mensen in een later stadium, als ze thuis of op hun werk gekomen zijn, de gegevens zullen opslaan in een digitaal adresboek. Het visitekaartje blijft gewoon nodig, maar niet meer dan dat. Het visitekaartje zal niet anders van insteek worden en een meerwaarde zal dit kaartje dan ook niet gaan krijgen.

24

Voorbeeld visitekaart Volle-Kracht

Voorbeeld visitekaart Volle-Kracht (2006)

De kaartjes die je in de uitklapbare kaartjes kunt schuiven zijn de persoonlijke kaartjes, behorende bij het bedrijf. Deze zijn qua uitstraling gelijk aan de bedrijfs-kaartjes, omdat het kleurgebruik overeenkomt en ‘Volle-Kracht’ op dezelfde ma-nier is vormgegeven. Door het kleurgebruik (groen/ bruin) krijgt het kaartje ook wel een klassieke uitstraling. Dit komt mede door het matte materiaalgebruik van het kaartje.Ik vind het kaartje van Volle-Kracht stoer en avontuurlijk overkomen, maar ook wel zakelijk. Ik vind dat ze mij veel informatie geven over het bedrijf. Ze laten met de kaartjes zien oog voor detail te hebben. De adresgegevens op de uitklapbare kaartjes vind ik minder duidelijk. (Groen op bruin is hier slecht leesbaar)

E-mail correspondentie

Lecturis, Eindhoven

Peter Bongers, Drukwerkadviseur Zelfbeoordeling

De klassieke drukkleuren Cyaan, Magenta, geel en zwart komen terug in dit kaartje. Aangezien Lecturis een drukkerij en uitgeversbedrijf is, vind ik dit wel een typerend kaartje voor een drukkerij. Het kaartje komt zakelijk op mij over, vergelijkbaar met de visitekaartjes van Océ. Door het ‘hoekje’ (voorstelling van een snijteken) ben ik snel ge-neigd ‘Lecturist’ in plaats van Lecturis te lezen. Dit werkt verwarrend voor mij als kijker van het kaartje. De adresgegevens staan keurig aan de rechterkant van het kaartje. De naam en de functie binnen het bedrijf hebben een aparte plek ingenomen op het kaartje. Je kunt snel de naam en de functie binnen het bedrijf lezen, dat vind ik goed.

Resultaten e-mail correspondentie Peter Bongers is binnen Lecturis verantwoordelijk voor de verkoop. Visitekaartjes worden binnen dit bedrijf nauwelijks gemaakt. Lecturis drukt kwalitatief hoog-waardige maatwerkproducties zoals kunstboeken, jaarverslagen, catalogi en productbrochures. Omdat de producties bij Lecturis zo complex zijn, is het van belang dat alle informatie goed wordt overgedragen. Door de communica-tie goed te laten verlopen, is de kans op fouten aanzienlijk kleiner. Communicacommunica-tie is waar alles om draait. Mondeling, maar ook altijd alles schriftelijk vastleggen is belangrijk. De rol van e-mail wordt hierin steeds belangrijker. Dit is een snelle manier en het zorgt ervoor dat alles op ‘papier’ staat. Het visitekaartje moet het imago* van Lecturis ondersteunen en overzichtelijk de bereikbaarheidsgegevens presenteren.

3 3

-.

Voorbeeld visitekaart Peter bongers (2006)

*Imago

Wanneer er consequent een bepaald beeld kan worden verbonden aan een bedrijf of persoon, kan er worden gesproken van een imago. Het beeld zoals het bedrijf in werkelijkheid overkomt, op zowel de klanten en op de te bereiken groepen.

Peter Bongers van Lecturis heb ik geselecteerd voor mijn scriptieonderzoek, omdat ‘de drukkerij’ toch net weer een andere kant is binnen de ‘ontwerpwereld’.

1) Visitekaartje : Marcel Beemer (Manager Corporate Identity):

Zakelijk Strak

Volwassen

2) Visitekaartje : Hein van der Kroft (Multimedia bedrijf)

Speels Avontuurlijk

Fris

3) Visitekaartje : Gebr. Silvestri (Grafi sch Vormgevers)

Strak Zakelijk

Macho Kil / sober

Volwassen

4) Visitekaartje : Gertie Jaquet (Illustrator)

Speels Kinderlijk

Warm Vrolijk

Gezellig Vrouwelijk

5) Visitekaartje : Bart den Heeten (Illustrator)

Jong Actief

Stoer Speels

6) Visitekaartje : Marcel Sloots (Ontwerper)

Stoer Zakelijk

Deskundig (oog voor detail)

7) Visitekaartje : Peter Bongers (Drukwerkadviseur)

Zakelijk Strak

Volwassen

26

Na de interviews en e-mail correspondenties is het me duidelijk geworden dat ieder bedrijf anders is. Iedereen presenteert zich op een eigen manier en laat een andere indruk achter. De volgende (totaal) indrukken heb ik gekregen over de verschillende personen/ bedrijven aan de hand van deze kaartjes:

Refl ectie op interview versus e-mail

De aanpak van een e-mail correspondentie en een interview is verschillend. Doordat ik de mensen achter de kaartjes ontmoet en spreek tijdens een interview krijg ik een beter beeld van de persoon of van het bedrijf, dan wanneer ik mijn vragen stel en beantwoord heb gekregen via e-mail. Tijdens de interviews speelt de werkplek en de omgeving mee in mijn beoordeling. De manier van overkomen, het gesprek tussen de gesprekspartner en mezelf speelt een rol, eigenlijk de gehele manier van presenteren. Bij de e-mail correspon-denties krijg ik wel de antwoorden op de vragen die ik stel, maar een echte discussie ontstaat niet omdat het contact op deze manier anders is. Als je de mensen persoonlijk ziet en spreekt krijgt het kaartje snel een andere betekenis. Het kaartje is het kaartje niet meer, maar is de persoon van het kaartje geworden. Het gevoel dat iemand anders je geeft als je ze voor het eerst ontmoet of als je met ze gesproken hebt is anders dan wanneer je alleen via de mail contact hebt gehad met iemand. Je trekt conclusies uit de manier waarop iemand anders op jou reageert en wat iemand anders zegt of doet. Met een visitekaartje probeer je een goede eerste indruk* achter te laten bij de ontvanger van het kaartje. Een goede indruk betekent dat je iemand een prettig gevoel geeft en mede door een goede presentatie kun je ‘jezelf’ verkopen.

* Een eerste indruk

Een (prettige) eerste ontmoeting of ieder eerste contact is belangrijk. De informatie die je op dat moment over iets krijgt zal van invloed zijn op de latere informatie die je te verwerken krijgt. De presentatievorm is erg belangrijk, de eerste dingen waar mensen mee in contact komen, zullen sneller als ‘de waarheid’ beschouwd worden. Bij deze eerste en meestal ook vlugge ontmoeting, vorm je een beeld van je gesprekspartner. Je zult onder andere letten op zijn reactie, zijn spreektaal zijn uiterlijk en zijn lichaamhouding. Eigenlijk let je op de totale manier van overkomen. Je gesprekspartner laat een positieve of negatieve indruk bij je achter.

Een visitekaartje wordt vaak bij een eerste contact gegeven of onderling geruild. Het is van belang dat het kaartje overzichtelijk en duidelijk leesbaar is en dat het er verzorgd uitziet. Het kaartje laat een eerste pas-sende indruk achter. Iets dat jij wilt uitstralen kan met het visitekaartje duidelijk gemaakt worden. Het beeld en de werkelijkheid hoeven niet hetzelfde te zijn. Je kunt je met een visitekaartje anders doen voorkomen dan je in werkelijkheid bent. Van belang is het te weten waar je voor staat en wat je met het kaartje wilt bereiken, waar je op doelt. Door gebruik te maken van logo’s / beeld, of lettertypes in combinatie met kleuren kan de herkenbaarheid van de organisatie versterkt worden. Een visitekaartje roept bij de kijker ervan een directe associatie op over de uitstraling van een bedrijf. Het kaartje kan iets zeggen over de persoon, het bedrijf, het product of over het merk. Mede door het kaartje krijg je een eerste indruk van een persoon of bedrijf.

Bezoek

Tony Geuns, Belgiё

Een fanatieke verzamelaar

4. Bezoek

Via Internet heb ik de fanatieke visitekaartjes verzamelaar Tony Geuns, uit Leopoldsburg in Belgiё gevonden. Hij heeft mij via e-mail laten weten, graag mee te werken aan mijn onderzoek. Tony Geuns is in het bezit van meer dan 72.000 verschillende visitekaartjes. Ik ben van harte uitgenodigd om een kijkje te komen nemen in deze enorme verzameling. En zoals een echte verzamelaar, zou hij het fi jn vinden als ik hem kan helpen bij het uitbreiden van zijn verzameling visitekaartjes. Meteen merk ik dat je snel waarde hecht aan een kaartje. Je krijgt een visitekaartje speciaal van een persoon en vervolgens bewaar je dit kaartje om deze persoon op een ander moment nog eens te kunnen benaderen of in te schakelen. Ik ben benieuwd of er een verschil zichtbaar is tussen de kaartjes van nu en de kaartjes van bijvoorbeeld 10 jaar geleden. Visitekaartjes worden vaak ontworpen naar de trends en kleuren van de ‘dag’. De kaartjes die ik zelf heb mogen ontvangen en inkijken van voor de oorlog, zijn informatiever van karakter dan de kaartjes anno 2007. Dit heeft er natuurlijk wel mee te maken dat er nu veel meer mogelijk is op grafi sch en technisch gebied en mensen tegenwoordig ook meer verwachten.

Na mijn bezoek aan Tony Geuns, deze enorme visitekaartjes verzamelaar, kreeg ik helderheid over een aantal zaken.Ten eerste heb ik nog nooit zoveel verschillende visitekaartjes bij elkaar gezien. Opvallend vind ik dat veel kaartjes erg op elkaar lijken. Veel kaartjes zijn wit van kleur met in de hoek een logo afgebeeld. De afwijkende formaten en de kaarten met fel kleurgebruik vallen het meest op in de massa. Tony rangschikt zijn visitekaartjes op postcode en land. Aan de hand van een lijst kan hij zien hoeveel kaartjes uit welke land hij in zijn collectie heeft zitten. Tony zegt dat het bijna geen hobby meer is, maar meer een passie. Ik ben van mening dat het een uit de hand gelopen hobby is, maar geen passie. Bij een passie zou je veel waarde gaan hechten aan de kaartjes. Tony ontvangt van mensen uit de hele wereld visitekaartjes per post, maar heeft lang niet al deze mensen gezien of gesproken. De visitekaartjes die Tony zelf heeft ontvangen door persoonlijk contact, hebben voor hem ook meer waarde. Hij kan meer vertellen over de manier waarop hij de kaarten heeft gekregen en op welk moment dit heeft plaatsgevonden. Zo heeft hij eens een visitekaartje gevraagd aan iemand op een beurs. Deze persoon haalde heel voorzichtig zijn kaartjes uit een gouden mapje, die hij goed opgeborgen in zijn nette pak had zitten. Zelf heeft Tony daar (later) hard om moeten lachen. De manier waarop je jezelf presenteert zegt ook iets over hoe je bent of hoe je wilt overkomen op anderen. Iemand die bijvoorbeeld in de bouw werkzaam is, zal zijn visitekaartje op een heel andere manier bewaren, omdat het een andere werksfeer betreft. Deze persoon hoeft het kaartje niet zo ‘ omdat het een andere werksfeer betreft. Deze persoon hoeft het kaartje niet zo ‘ omdat het een andere werksfeer betreft. Deze persoon hoeft het kaart mooi’

te presenteren, maar het mag natuurlijk wel. ₂₈

Een enorme stapel visitekaartjes, verzameling: Tony Geuns Een verzameling visitekaartjes: Tony Geuns