Die O.B. Jaargang 5, no.10

~·-i_-..~·~..-·~..,.C'"t;...··

...

~~~·~y,,t..,..,;..,;_p.,.t.~·~".:~~~...;..;.::- ... ' . . : . . ' : ~-... ~ ... -~~r.'t'; .

~~

..

-.,'

'

';~:.~:.-::.:~)~\

.~

,

~~:~--~~--

·.

'_.

·

.:_

__ ·_. _ _

~-~

:

~--~

~

... ::_....,·· ., ..

~

... ··--:' : · _·· _ _

·

_,~

-

-

·

_

·

_

·

_ _

·

_~

'

:

••• ·c:-' •

"*-~

·

~~·

~

.r

_:

_

,

_:

::--~:\~__:~~::-.~

.

·

:._:

,~-:;-~

~-·~:.__-~_:·

__

·

_

~

_:·

· _

_;:

·~.

·.

·

·.

~-

....

:~

-

~,;_:

~

rn

dt• il; -t·t. r ... ,. ~r·! ''(» ~-l !!I IIIII

loi

;

I j

rf-(' 1"-lllll" dil I :<~ l<h' -dit' :'OOt' (!~­ !nat lps -l\nn d. '"lt"o: - be-dil' •; )Ot- nicl-uJ~ ntn .dat ;sen die \'A.n mic IJp-allc af-•nn ~cr­ mi~ llU-:tad .ps -oor 't'l -lld -•·an n.ar til<·

lt•r-G..:r<!g:streer a,u, die H.P.K. ar; 'n Kuus~lad.

fide Jrg. l(aapstad, \\'ol·nsdag. :lO .Jun. 1916. ::-.lo. 10.

Grt(Q)(Q)ft

CGtece~~lfnf

V

i

rr

Offi~ierrs~a<errtrrtek

B

u

itenge·wom' geE>sdl'if

hl'crs

in

a

lle

dele

Yan

die

land

Yit· die

gront

off

i:-i

crslaet

·

wat

op

7

e

n

8 Februarie

te

Bl

uemfont<•in

~chou

word.

:\"a

die

Ge

hied

skantoot

·

alda~u·

ht

•t

·ig,

hct tot

'

c

dedc

\n•ek

l'E~eds

om en

h~

·u at!thondcrd

persone

aan

-soek gedoen om

,

-et·blyfpl(

•

k.

S

o groot

i~ d

ie

toe-loop dat

aile hotdlc

en

lo::-ic:.plekkt-

reeds vol

hc::'prt'

ek

is.

Ha

m·

i

::'

gevul~lit...

fw

slu

it

o

m

'n

t

entelaer op te

;.}aan

waar

·u

paar hondenl

per-~ont>

t-al

kan

:-.laap

.

Yir

di«' doel word veral

op

Vt

·ystaatse offi;.iC"'re

oJHit'r

vyftig

jaar 'n

heroe

p

~edo<'n om

h.omher

se

s

aam

tc

brin~.

Vir

ouer

offi::;icre

en \

T

oue

sal in opf'nhare lo:-;je:o;plckke

f'n

privaat huil:>e

plek

geviud

word.

Die

laertr<

•kk

ing

sal

vooraf~e~aau

wo

rd

deur

'n vergade

l'iug

van

die

G

t·

ootraad

wat al op 5

Fehruarie

'n

a

an

vang tH'«'m

.

Da

ar wonl

allerwd'

~t·vocl dat

hi(·rdie Uniale

hyeenkom

s

van

offisit'r«' 'n

ui

ter,..

hdangri

k

C"'

~t'­

hNu·tcnis

j,.. wpt

moontlik

,

-e

neik«'udc

~evolgt'

vi:

·

d

i

e

Bf'l\ c~in{.':

:.owe

I

as

die volk kan

he.

D

ie

Gehicd!'k

a

atooa

·

iu

B

loemfontein deel

m

ee

dat

verver:.'ing:-.

aan

Iaei·~anget·~

n•

r:-kaf

sal word,

m

aar

dat

hull

e Yersock

wo

rd

orn

hul c

i

c

kop

pies

of

hekers

:-.aam

te

hriut!.

§owj

e1t

§ku Vliir §<())elidlig

Op

Sy

JBedrywighede

Bu:-bn

d

j,..

haie

:-.k

tt

dat

di

e

~oeldig

van die

Yet·eni~d<'

\"olke se

Vei-li;.dwid::-r

aad

op

~)

b

cdryw

igh

ede

in

Pe

r

s

ie

(

l

ra

k)

moN val.

Die

~aak

i,..

-...ededt>

wt·d

...

te

J

wrde

gehring deur

'

n

ver~oek

Yan

di<'

Pers

i

ese

reg

e

-l'iu~

dat

dit

·

V<'ili~lu·id,..raad

die

inmen

g

ing van Hm•land

i

n

sy

hinneland·

:--t·

aaugelf'(

'

Htlwde

ondt•r (He

o(; moet

sien

.

lu

'u

po~in~

o

m

die

voor~tel

te

l

aat

:skipbreuk

ly,

het

die

Sowje

t-afvaanlit!in~

voo

q;<'s

td

da

t

die

raa

d

dan ook die

aanwe~i~heid

van

llritse

ta·oepe

in

{;rie

kc

land

hchand

el

, terwyl

een

van

die Sowjet se

k]c

ju

tjies,

di

e

1Ukra

"i

ni4'::il'

afvaa

a

·diging

voorges

te

l

he

t

dat

die

vraag

st

uk

van

lnd

o-ltcsiC:

ook

oudN·

di(•

li~

kom.

Die eerste rcal<sie op hit:t•clic Russiese ,.born" was om ~ie heir aangcleentheid uit te stel \'it 'n volgende sittin~ In April ...

aan-gcsicn die V ciligheidsraau as

nog te jonl< bcskou word om

sulke gewigtigc sake le bchan-del!

Van Br!tse !<ant het cgtcr

sterk ,·crsct gckom teen

soda-nige uitstel, omclat gc,·ocl word

dat BrittanJc sc ce1· op die spcl

is. en 'n gewcldigc agitasir om

sake tqt ':1 punt te b!"ing hct

in die Brits<· pen; gc,·o!g. Die

Mail hct Rusland beslwldtg \"an ,.politiel<e afpcrsing·• in 'n po-ging om sy eic bcdrywighcdc in Pcr!'!ic in die skaduwl'C tc hou.

Toe die :<u.al• verledc Vrytlag

deur ui<' Vciligltcid~ra.acl be

-spree!< i>~, hot die Ru~sloso

nf-,·aanliging bol<end g-omaal( uat

hulle updrag uit 1\lnslwu

ont-\":lllg lwt <Jm te vcrhortl tlat die

saak onder bcsprd<ing- ltom.

Bevin, Br·ihe l\linbtt-r \'lln bui-tcl:llld»t' ~n.lw. het hic·rop ~l•crp

gercageer·: ,.El{ iii mopg van die brslwldiging~ \·an die Rus-siesc rcgt'ring,'' ltl·t hy ge:;c en

,·oorgc-;tel dat alit•' up tlil' Iappe

gcbring word. C)lll< clit· 1\\\ essie•

van Grid•elancl en lndonc~ii'.

Onthnu sal word dat die

aan-\\e~ight•itl ,-an Bt·ihc· ll·ot•pc in Grit'l;l'land die g't"\"ul~ b ,·an 'n

gewapende poging HUI die

Kom-muniste om die stu.at oo1· tc neem. lndcrtyd het Churchill

ltullc om diplomatickc recles ,.Trotsl<yistc" genoem.

Die houding van Rusland is

dat die Pcrsicsc aangelceritheid dcur middei van ondet·hande

-lings tusscn Rusland en Persie

opgclos moet word, en dat dit

geen saal< ,·ir die

Veiligheids-raad is nie.

Bevin het in ~·erband hiermee

ges&: .,Dit is 'n !out as 'n

regc-ring wat meen dat hy ·n klag

teen 'n ander moondheid. klein

of groot. in te dien hct, nie na

hicrdic raad kan kom om sy saal< ,·oor te

l

c

nie:·

Nuwe Leier?

Die Cape Times se

parlemcn-t<lrc vcrteenwoordiger berig dat

mnr. J. G. Strydom van Tran s-vaal aangewys is as die

opvol-gcr van dr. ?.Ialan in gcval

laas-gcnoemde besluit om uit die

politick te tree. Die berig ,·ocg by dat hoewel dit onseker is wannccr dt·. Malan sal uittrce

hy is tans 73 jaar oud --sommige ledc uit sy eie pa•·ty

op~n!ik kritiek uitgeoefen het

op die lompe wyse waarop hy

sy wantroue-mosie gehantcer hct.

Die raad hct uitcindclik be-sluit om die dric !<lagtes wei op sy vcrgadcring

Maandag-micldag te besprccl<. Aan die

Griekse en Pcrsicsc regerings,

hoewel nic lid van die raad nie, is \'Crgunning vcrlccn om teen-woordig te wccs.

ReEHings

Vir

Laertrek

Die offi!>icrslacr tc

Bloem-fontein open om tien-uur Don-t!crdag, 7 Fcbruaric, in die

Stadsaal. Aile wagofflslcrc

wat die lncJ·trd<ldng bywoon,

wonl versocl< 11m reeds om !).30 by tlie stadsaal tc rapportccr. Personc wnt in!igting moet

,·erl;:ry aangnunclc

losiesrrc-lings, en tlit nic langs 'n antler wug l<an <loon nic, moct navraag-docn by die Gcbicdshoofl(\vm--tier. Po~bllb GGS, Bloemfontein. Telefoon 623. Aangrsi<'n die toeloop by uir hoofkwartict·

on-beheerbaar sal wces nb aile

per-sone l11tllO dnar aanmcld. moet

offisien· wat cnigsins daartoe

in staat i~. licfs dit vermy om

d~'l.rhccn ,·ir hulp tc gaan, en hulsclf -.over moontlil• probeer help.

~@liD

_{IHI~rr~e JID~lfil~ JHiii}

_~rr&lfl

_{~ We~J.k}

_-

_l

~--~:.=:·_z-·.:-~:~h::-.~--~W!:rr~~~--~·-···,

..

:,:~~J

..

'" ··~

;t

l

Die Vrrcnigde Voll<e se Veiliglt(')d:-;raa<l in sitting. Linl<s in clie hock by tlic· tafel lc·un

llritsc minbtc•· nr,·in slwins ngtc•root·. rtc·g-1' langs hom (met die wit lwp) ~it Aml'rilm se Stettinius en lin!\:-; \"Uil hom sit die_. Hussiese hoofafgevaardigclo G1·nmrylw.

!Ru$se

E.us

Jopanse

Eiland

Rusland het aanspraak ge-·

maal< op die Koerile-eilande en

die suidelike dee! van Sagholin, berig Sapa-Reuter Sondag uit

Lon den.

Die Russe beweer dat

Chur-chill en Roosevelt hierdie

gebie-de in ·n geheime klousule van

die Yalta-ooreenkoms aan Rus-land toegese het.

Groot

Aantal

Navrae

by

Oo!Et

Oorlog in

Sjuna

Hoewel die oorlog in Sjina

amptclil< reeds op 13 Januarie

\"Oigens die Russiese oppcrbcvcl gestaak mocs word, duUI· die gevegtc nog steeds \"OOrt.

Volgcns die oor<!cnlwms moes

albei l<antc twintig my!

tcrug-I !

:

I

i

l

i

f~

OUE

[))liEN§

WEK VIERlfROUIE

IN 1935 HET VOLKSKAS IN TWEE VERSKUILDE KAMERTJIES I~ PRETORIA KLEIN EN BESKE!E "N AAN·

VANG GEMAAK MET BES!GHE!D. SEDERTDIEN HET

VOLKSKAS UITGEGROEI TOT N HANDELSB.I\NK MET

UITGEB?ErDE T AKS'I:ELSEL E:-J LAN DSWYE SAKEOMV ANG.

EN WORD ALLE GEBRUiKL!KE BM~iCDIENSTE BESKIKBAAR GESTEL H!ERD!E VORDER!~~G EN UIT9REIDI~:G !CAN

ONGETV:YFE:..D TOEGESKRYr WORD AAN DIE GROOT

PUSL:EKE vP..RTROUE

·

:;A--:

i)IE BA::K STEEDS GENIET

-'N VERTROUE W AT 0? S':' BElJRT TE ::>A:;!(£ !S Ahi' OlE

TROUE DlE:!S r:~; DIENSGEWlLLIGHEID WAARVOOR DIE

3/,::K RE::lS i..A:JK BEY.E:~D lS.

DIE HOOF"KA~JTOOR EN ALLE TAKKE VA:J VOLKSKAS Bf:ANTWOORD GRAAG NAVRAE OOR DIE BANK SE

DIENST£.

~(Q) fL.~§~~

S

laS

lE:

IP IE

lRH!~

GEMAGTIGDE

INGESKREWE

KAPITAAL KAPITAAL

GESTORTE

KAPITAAL

-" '":. .t>JU\li. £1,000,000 £1.000.000 £

771.355

HOOFKANTOOR; PRETORJA.

I

l

I

Die Angelsal<sers ontkcn dit

ten sterkste.

'n Ruitengc\\ one groot aantal

navrar in vcrband met die

uit-~lac van tliC" matrilculasie-el<s::v

mens het gr,·olg op Die O.B. o;e

nanl<endiging dnt lty uit::.lnc per

tclcfoon brl<rnd sal maal< a.an

personc

''at

dan rom \"ra. Tele-gram me en oproepe is fcitlik

onafgcbrol<c dwarsdeur ilie dag

ontvuog uit baic dele van

Kaap-land.

trck. Nadat die Sjint'sc trocpc

teruggetrek het in die Pcking-sektor. hct die Kommuniste in

l

J

weerwil van die oorcenkoms die

I

gebicd beset.

'---=--==-==~

~===

--=-

-

-

-;;;;;;;;;;;;;;

;;;;;;;;

;;;;;;;

iiiiiiiiiii

,

;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;o;;;;;;;;;;;.tl

•

r

1

BLADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 30 JANUARIE 1946.

lcertf@JTildi

Mefl Ryk

Geworrdl

Uit

Ollll~yd

iig

he id

.,Hoewcl Icrland onsydig was,

hct hy hcclwat by die oorlog gcbaat, Alles is gunstig \'ir

Ierland sc bCJ)!and(' clconomiese

ont wild>cling'', hct. De Valera

onlangs vcrklaar toe hy die Yoordelc wat Ierland uit sy

ncu-tralc houding bchaal het,

opgc-som het.

Icl'land is steeds bcsig om groter stet'lingrescrwes op te bou sotln.t sy opgehooptc

Jwopluag 'n buitcugewonc onwang aangcnccm het. Jn tct·me van stet·ling is Icrland llie stct·lc!lte sklJldciser-Jaud in

die wereld.

Die waarde van sy produksie ltct gedurende die oorlogsjare met I 00 persent toegeneem. S~·

bate in Louden het mccr as vcr-dnbbcl.

Suid-Afrika lwn in dieselfdc bevoorregte posisie gewees het

as ons nie moes meehelp om

'n Russiesc oorwinning te be-stendig nie.

Aan die publiek van

Suid-Afrika is die storie opgedis dat

indicn ons onsydig sou bly, ons handel daardeur benadeel sou

word en ons elwnomiese

ont-wild>:eling ten gronde sou gaari.

Tans sit die Unie met meer as

£500 miljoen oorlogskuld en

Ier-land sit as skuldeiser.

In Ierand het die

ooz·logs-aanblasers van Suid-Afrika 'n

sprekende weerlegging van hul

oorlogsvoorwendsels.

Wl®fPit~trrm~

«B~ll~ii~llcar~w

(g;

W

calm!

IIDMitr~~lr~

Na die bckcndmal<ing dcnr 'n

Bl'itsc gclccrcle dat Duitse wc

-tensl<aJ)lilws die dcurslag gcgcc

het in die ontwild.eling van die

J{.ussiese atoombom, wo1·d berig

dat die Russo hesig is om D uits-land te stroop van alle

weten-slmplilccs en hullc to' ont;voer na die Swartsce waat· hulle tla

-von;ing moct doon vir die vcr

-selcering van die Russiesc toe-koms.

Aan hieJ·dic ,.bre in-plunde-dng'' neem Arnerilca ool>: dee!.

Reeds pas na die afloop van die oorlog is 250 Duitse

we-teno.;J<aplil«•s gel<aap en na die

Y.S.A. verwyde1· om <laar

na-Vir Dejtige

Tal>berdl!l

Tu;ee

-

stuk

Rokke

en Som.t>rlwede

Kom sel<cr eers na

DIE D~IES-WINI{El.

PAROW

vorsingswerk te doen .,tot

hulle nie mecr gcbruik lean

word nie."

Die veroweraars koester blyJ,.

baar groot ontsag vir die Duit-se brein, daarom ag hulle dit

nie raadsaam om die manne in

Duitsland te laat bly nie, maar

word hulle gevanklik w

egge-voer om wetenskaplike

slawe-arbeid te gaan doen in belang

van die oorgeblcwe gr

ootmoond-hede se magspolitiek. Dit word natuurlik besl<ou as 'n groot

verbetering op die middeleeuse

stelsel van galcislawe wat

oor-logsvaartuie moes roei - no u-clat oorlog 'n saalr \'ir die wetensl<a p gcword het.

"PEHSEi\T

Relc u Gelde waar di t veilig is! SPOORBO~DI\..:'"S .BEI'ERK

Bied aan winsgewende

Beleggings teen die IIOOGS'l't: Rt:N'l'l:li{0£H~t;

Beleggings word gewaarborg

en verdi en die volgende Rentes:

Vnste Deposito vir t Jaar: 3 %

,. 2 3~<;;

,, ~ 4 <;(,

.,

~ !~~~

,, .. .. 0 ,} ,('

Doen aansoek by:

-'Posbus 8289. JOHANI'BSHUHG.

Posbu< 1860, KAAPSTAD.

Posbus 118, BLOEMFONTEIN.

00 ___________

__

______

______

00

I

SANLA~J

kondig

met

genoe~

aa

n

dat

~y

Bo

nu

s

Yanjaar

...-

e

1·

klaa

r

is

LE'E'll

dit-

Yooroorlogse

tarie

f

Yan

(Jaarliks

Sa

mnge

steld

)

UJ

nne

M«»ce~

Vir

·

Sfta«TT

~ce

MeJTO.in.g uitt Hoofstad

Oort

VoS.Ao=Rekenirag

Ons lcscrs sal hnlle goed Jlerinner hoc die Jodc en <lie jingo',; \'OOI' dil' oor·lng twee vlicc met een ldap geslaan het

met die lu·cct .,Buy British". Aan die een lmnt hd hulle die

gch~Lte Dnitscrs \'<ln die mark af weggehou en aan die andcr

J(ant. hct hullc dunrdc1· Bt·itse ware in staat gcstel om met

mintlcJ· duro Duitsc w~tre te wcdywe1·.

Groot stads1·ade, wat met an-dor menso se gold work, het lwnsel;went die Duitse teuders

,·an die hand gcw.ys wa:\t· hulle cnigsins 'n Britse tender !;:on

aan\'aar, al hot die Britse ten-del· die andcr - »O nie in

l<wa-liteit dan in ell• ~e\'al in prys

- OOI'tl·ef.

Die spel het. lekker gegaan solanl>: as dit teen die Duitsers

gemil< was. Die feit dat ons

dcstyds met Duitsland 'n

ruil-handclooreenkoms gehad het en dat ell<e ponu wat ons minder \'an hulle koop, met

rekenkun-digc sckerheid beteken dat hulle 'n pond mi~ldet· van ons wolbocrc sc produkte Icon neem

. . . dit alles het die menere wat

die Duitscrs wou boikot en die

Britte wou be\'oordeel nie die

minstc hoofbrel;:ens bcsorg nie.

AANGESPREEI\.

Maar 'n tcken van die ve

r-anderde magsvcrhoudings van

die Britt~ en hul trawante -ook in Suid-Afrika - blyl;: uit

die onlangse l<ennisgewing van

die Ver·cnigde State dat die

Unie sy ,lend-lease"-verplig

-ting sa! moet nakom. In die pers is die bedrag van £75

mil-joen gcnoem, wat egtcr deur die regering ontken wot·d - en <lit nadat die rege!'ing ons ver·

-sel<et· het dat daardie lening

reeds van die boeke af is!

Uit gocdingcligte ln·inge in <lie hoofstad het ons nou ve

r-ne('m dat hienlic onvcrwagtc

cis \'an die Verenigde State

eintlilc uic so ourcdelik blyl>

nie. \Vaar ons voorheen nie

lwn verstaan waarom die

Hruildeen-rcl<ening nou

gepre-SI'n1cor word nic, 1\an ons <lit

11011 begin verstaan wa.nnccr dit hlylc dat. ecn van ons grootste

stadsrade in sy .,Buy British"

-ywcJ· met die AmeJ·i!mners die

sprl g1'spccl het wat hy dest)·ds teen dil' Duitsers gebrni!{ het.

'u Duunler B1·itse tendi'r is aan

-,·aar· bo 'n goedkoper

Ameri-l<aansc tcncler. Die Ame

rilman-sc is van die hand ge"-ys om

-dat dit . . . nic British was nie. ~faar die verskil tussen die

Ameril>:aners en die Duitscrs

le daat·in dat ons die Duit

-scrs nic £75,000,000 geskuld het nie en aan die Ameri -kaners skuld ons dit we!.

EENHEJDSTAAT So l<an die Jingo1sme van 'n

munisipaliteit die finansies van

'n hcle staat in die war stuur.

Daarom staan die

Ossewabrancl-waf:' vir 'n Eenhl'idstaa.t \\·a.a r-in diP plaaslikc o1·gane soos

muni»ipalitcite ingeskalwl is in

die staatsma.sjincl'ie en der -halw!' ook in die staatsbcleid.

Die Johannesbur·gse

munisipali-tcit, by vooroeeld, is 'n

onder-dec! van die staat in hicrdie

land . . . nie 'n staat op sy cie

met 'n aparte en sc!Js botsende

van hulle spreekwoorde. En al

hou hulle nie van die deuntjie

wat nou na die oorlog gespeel word nie, dan verander clit nog geensins hulle vet·pligtings nic.

Dans moet hulle.

Huise K an Maar

Nie Klaarkom

Onder dil' nasionale bchui -singsl>:ema sou in Pr<"toria en

Johannesburg binne agticn

maande vanaf Scptembct· 1.1.

4,000 huis1• \"OltOOi gC\\'I'('S hct. Dit bJ~·t< nou dat na 4 maan<le

verst reke is, nog nie c<'n enl>ele

huis voltooi is en tot beskildring

van oud-soldate g<'stt'l is nic. Daar is uie mindC'r nic as

3,000 name vnn oud-~oldatc

op 'n waglys \\'at aansnC'Ic

ge-tloen het om hienlie huis('. Vandag kan die regct·ing nie

een huis toon wat in dao.rdic

gebied onder die bctt·okke

ske-ma voltooi is nie. Intussen

word die behuisingsposisie steeds hagliker.

Sommige van hiet·die ltuisc is halfpad \'Oitooi maar as ge\·olg

"an een of ander moeilil<heid l<an daar nie gcvordet· word nie. Die partybe\,ind kan nie sy beloftcs aan oud-soldatc nalwm nie - trouens hy sal dit ook nie nakom nie.

Samewerking

Vir Fees Op

/BeUf<O.Jstt

Die sekretaris van die Bel-fastse Dingaansfeeskom m issic. mnr. F. C. de Wit, skryf:

Daar !s 'n oo1·eenlwms

gc-sluit vir sa.mewerking tusscn

aile par·tye en gt·oepe. Daarom

is verlede jaar 'n verteenwoor-digende Kommissie gel<ics.

be-staande uit vooraanstaandc

Suid-Afriltaanse-. Hc1·enigde

Kasionale Party-, O.B.- en on

-afhanldike leiers.

Hulle doen 'n erm;tige beroep

op almal om met die a.s.

60-jarige herdenlting saam te

werk. sodat ons 'n ware

Vollcs-fees lmn he.

Vooraansta.ande personc van alle groepe is uitgenooi om dan

as sprekcrs op te tree. Die publiek van omliggende dorpe en distril<:te word

hart-Iii< uitgenooi om saam te kom

.,Handl1aar en BoLl".

Weier

Samewerking

]

SUID-AFRiliAA~SE XASIO:r\ALE belcid nic.

LEWENS ASSu""RA:r\SlE :.\fPY., BPK.

Die ,Buy British"-stadsrade sal begin leer dat die boikot-JIOOt'I<ANTOOR. \\'.<\AL-;TnA.\T 28. 1\.-\.\l'ST.<\O · It 11 dae op 'n end IS - a ans so

-\: ver as wat aie V.S.A. betrold;:e

Nadat die Kommu~;~isticsc

party van Brittanjc vir die

vyf-de keer aansoek gedoen het om met die Arbeidersparty tc affi -Iieer, het die Arociders dit weer geweier. Hierdie besluit is gc

-neem deur die jongste

Arbei-derskongres.

\I

is: ,The man that pays the

oo _______________

_______

____

oo

piper calls the tune". lui ccn

Q@ &

,

as

;gu

Di

e

Skole Het

H

ero

pen!

EX OXS DIXK

WEER AAN DIE

\'OERTA.A.L-\'RAAGST"tt\:!

LEES

-J\IOEDEHTAAL Ei\

TWEETAL

IG

HEID

deur Dr. 1'. J. l\IEYER 2/- JlOsvry ..

Hierdie werk. betrehlik Jdein in om,·ang. maar besonder ryk in inhoud. behoort gelees, herlees

en bestudeer te word deur al

-ma! wat voortaan wil saam

-praat oor taalonderwys in huis en slwol.

Die genot word \·erhoog deur die skrywer se bewondcrens

-waardige meestersl<ap oor die

taal.

Weens sy diepsinnige en weten

-sl<aplikc inhoud, sowel as weens

sy keurige vorm, verdien hier

-die werk 'n wye leserskring in ons land.- -J. F. Burger in .. Die

Huisgcnoot."

0

NlJW'E

BOEKE

LAND

V:\~

ONS \'ADERS

Vaderlandse Gedigte deur

I. D. du Plessis. met illus

-trasies \·an Le Roux Smit Le Rome

Ko:u

o~s

HANGSKIK

0

13/- po~n;r

(Suid-Afrikaanse

Blom-me) deur Hettie Smuts.

1 0 I 6 posny

~'Iet fotos \·an \·oorbeelde

hoe blomme gerangsl<il<: moet word.

0

HERDRUK VAN SANGIRO SE GROOT WERK

SIMBA

12/9 posny 0

1VUJVE ROMANS

0 Die Vcrsluiklil<e ])r. PelTon deur '..Valter Spiethoff.

2/9 posvry 0 :\-loord op Kersdag ·

deur Marie Linde

-1/- posn;r 0 Die Vallei \'an die Rooi Gode

deur "I;V. A. de Klerk 5/3 posuy 0 Die Baas \'an die Trcin

<leur J. P. Malan

3/6 posvr.y 0

[(JNDiiHBOEKE

G.) 1\fagda. deur Magda Boyce

't/9 posvry

0 J4cnie van \Vcsselsdorp, deur

M.' Malherbe 4/3 posvry G Vlel<l<ie, deur A. C. Sparl>:s

4/3 posvry

0 Vricndinnc. deur P. Euvrard

'n Jaarboek vir Skooldog

-ters, No. 2 8/6 posuy

Pro Eccle§ia

..

Boekhandel

POSBUS 29

STELLENBOSCH

..

Ill ii• tE ()I IT P' e1 di Ill ill pi 01 tl t( \.\ d: sl Oj

·

,.;I

d

::;i

h

•

h

H

h

k

11 y

H

h

:.t \\'. 01 to \'(: JlC VI l'il kc Di m· lei da en kc

no

I'Y ga do \'0 :,II lui (Ji( SCI tlil on 11!1 lar ho \\'f lei· di< hu b('

" . '-; ' ~_·~.:. ~'·~-- :./' -:..,:'

--

,...:..~.-,.:______~---~·:__ ... /:_• __ ~---

----·

·~ __ ,_;_ _____ )

--

--~-·~·-~-...-~.. -·----·--~-~ ::... -~·----·--·-· --~--~---·-·--··--·

-·

--·· in Ill leS ai- m-tis Ul' lS· lie :n -·ns ~r­ in )ic !UI' JS -UX ·ry lll -.ts. II'Y Ide <ik RK n;y ron

•

·

r.v

I'J'Y ode vry vr.r e vry cur vry :s ny ard og -vry

'

H

'

·

.

\

\

)

I

J

J

'[

r

.

l

,

(

1

1

~·

,

.(

•

]

jl

]

..::1

'.

..

.

DIE O.B., \VOENSDAG, 30 JANUARIE 1946. BLADSY DRIE

lffirD~ftm!filjtm fm~

~

®ft

illlmJ0@

wmm

lJD~ftuu©~

wcau

n

l

WJ

0~0£0

ft®

~©®Wl

-

MiNJSTJER SE ERKENNING

Omdat Snid

-

Afrika

peLL·ol

invuer

ui.t

A

merika

,

hct

Eugcland ons in

kenuis gestei

dat

solanl

.~

ons

vooi·tgm{u

met

die

invoer

van

voorradc

niL

die doll

a

rla

nd

e, ous voonade

uit

d

i

e

s

terlingl

aude

vermindcr

:,sal

word.

N

a

ons

cet·~te lw~f'nding uil

dit> V

.

S

.

A

.

i~

ons rantsoen

uit dit' Pe

r

sicse

Golf

met

10,000

ton

vennind€'t'.

Hie

nli

c

vcrkladng is v(>rlcdc

w

ee

k

dcur

min

.

S:

F. Waterson i

n

d

i

e

pa

dcmcnt ge

d

oen

.

skepe nodig het om hulle petrol

tc vervoet· nic.

mindcr straf wees. Die 75-myl

beperking sal in elk geval op

-gchef word.

WAARDE

VIR

GElD

J)je .1\Jinister hct gcsi'1 daar is

nie genoeg pett·ol in die st

ct·-linglande om in al ons bchoe~

'tes te voorsien ·nic, daarom is ons verplig om voorsiening te

maak uit antler bronnc. Die petrolowcrheid in Londen het egter te krnne gegce dat hullc die Unie se rantsoene sal Yer

-minder namate by van Ameril;:a

in\·ocr.

Sen. Basner het hierdie be

-wcring van die Minister dat

daar 'n telw~;t aan tenkskcpe

is ten sterkstc bctwis omdat

Amerika mecr tenkskepe as

voor die oor·iog besit. terwyl Engeland slegs dertig persent

van sy tenkskepe \·crloor het.

Wo§o&o~IE5~&IID

W@IEMJ

~~II1r111E JIDJEIIDJEIL&&~~

~

Ons

Gee Nog Steeds

L

e.iding

l

S.A.

GRAFSTEEN- EN

MONUl\'IENTWERKE

(EIENS.) BPK.

Voortrekkerwcg, 1\IAITL~'D.

,

Op die oomblik is die grootste

probleem die toe\·oer van petrol

omdat daar 'n groot aantal

tenkskepe gedurende die oOt·Jog

tot sink gebring is, het min.

Waterson betoog. Hy llet gesli

dat Kanada en Oie V.S.A. in

s;taat was om die petrolbcheer

op te hef omdat hulle nie tc

nk-Die Minister het gese die

rcgering is van voornemc om die bchecz· oor petrol so gou

moontlik op te hef sodra daar

genoegsame versekering is dat

daar 'n gcreelde maandelikse toevoer van onge\'eer 55,000 ton

petrol is. Namate die toestand

verbcter, sal die rantsoenering.

@Wl¥1TIW

(Q)@ml

ILIE~llW(W

_A.V

_.

_B.O

_.

_B

Die vyanuighcicl en min ag-ting waarmcc Amerilmners die

Britte bejeen, blyl< altc dulde -lil< uit Ameril<aanse dagblaaie

se IcommcntaaJ· op clio Ame ri-lmanse lcning aan Engelaml.

R.@@bl

~@LIID&

lTE

~KJEFF

IL&§Jrll«PJE

!P~@~ILIEfE~ WFI~ E&~JUJ§)IL&~HJ)

Die Amerikaunse

tyd-~:;:krif

Time

Yertel

van

d

i

e

uiters netelige po

si-sie

waarin

d

i

e Hussiese

s

oldate in Europa hul

.komm u

nistiese

o

we

t·h

e

id

J>cland

het

.

I

n

die land

e

Yau

E

uropa

wat d

e

ur

die

Ru

sse hes

et word. wil di

e

heYolkings

niks

met

konununis

m

e tf' dot>n

he

ua

d

i

e gruwcl ike onder

-Y

ind

ing

w~:•t

hullf'

Ynn

dif

•

Russie~e

soldatf'

gelwd

het

.

'n Ander .kant van die

va·aag-stuk is dat die Russiese soldate

wat na hul vaderlaml tentgiWe1·, opstandig en o.ntcv1·ede is met

toestande tuis. .nadat hulle 'n

voorsmaal{ gehad het van Euro

-pcse besl•awing en Jmltuur.

I>it alles l<an verr<'ilwnde ge-volge he.

DIE JI;UWE OPPOSISIE

Die blad skryf dat die bclang

-rikste nuus uit Europa die o p-koms van 'n nuwe opposisie is .

Dit is die opposisie teen kom

-munisme en die Rooi bcscttings

-leers in Iande waar enige so

-danigc opposisie 'n wonder is.

Die mag van die Rooi leers en die waaJ<saamheid van die kommmlistiese pa.rtyc is nic g e-noeg om .opposisie in Honga-rye, Oostenryk, Roemenie,

Bul-garye, Pole en J oego-Slawie

dood te druk nie.

\Vaar die gelccnthcld hom \'OOI'docn, laat die OPI)Osisio sy stem hoor. En dit spreelc

luidste onder die ysere hiel van die bcscttingsleers. Gcen h

c-scttingsleer is gewild nie, maar

die ruwe, woestc Rooi lei'•· is

ongcewenaard in die kuns om

haat en nyd uit te lol;:. Hoo

Ianger clio Russo in 'n land bly

hoe mecr laai die gcvoel van

\\·re\\·ei t.een bulle en hulle bo -leid op.

DIE VOORS!\1A .. 4.K

Toe die Russiese soldate vir

die cerste keer weswaarts oor

nul Jandsgrcnse gestroom hct,

het hulle 'n nnwe wcrcld vol

gcvarc en aanloldilihede binne -gega:tn.

Toe hulle in Pole Duitse boere

teegelwm hct wat in gerieflil<e !mise op goedbewerktc plase gewoon hel, het hulle <}issipline

na die maan gestuur. Sommige het amok gemaal{, gesteel, Yer -krag en doodgcslaan.

Die owcrheid kon hulle nie·

kec1· nic, want die feite is dat

die Russe 'n baie lae1· lewen -::~tandaard het as die res \'an

die \'O!.i<e \·an Europa.

Baic ,oJdate wat die E

uro-J>C:w beslw.wingsal·til<cls begeer

het, hci cem·outlig uit die Icc1·

gedros. In BeJ'Iyn het duisende maandrlil<s geda·os. Die R

us-Hit':<c Q\\'et·h~:id moes <lie Brit.te

en die Ameril<anors v1·a om die drostc1·s te help aanl,ecr.

Die Rooi leer het kennis ge -maak met die Europese ~cska­

wing en dit aanloklik gevind.

Terug in hul cie land verlang hn.lle na clir dinge van Europa.

l'r<'sidcnt 1\:alinin het ve

r-ldaar dat die l<ommunistiese

party se v•·opagandiste en agi

-tators a.andag sal rnoet slwnk nan die oorlogsvctcrane wat nie

Ianger gelul;:kig voel tuis nic.

~Will&i';!.'i~lli~!Ii!l.~~

K ennisgewings

van

Kommando's

Kennisgewings van kleinere

funksies van O.B.-lwmmando's,

· soos gcsellighede, pald<icsaande, ens. sal voortaan onder 'n ru-bl·ick, ,Bedrywighedc van Ko m-ma.ndo's". gratis opgcnccm

word. AI 'sodanigc kcnnisge

-wings moet a.an die redaktcur,

posbus 1411, Kaapstad, gcstuur

word.

Kennisgewings van reisplannc

en scntralc bycenkomste en

funksies wal op meer as een lwmmando betrel<ldng hct, sal

cgter as advertensies geplaa.s

word teen 'n verminderde tarief

van lOs. per duim. Dit moet

aan die bestuurder, Voorslag,

Beperl<, gestum· word na die-selfde posbus. Sull<e J;:ennis -gewings moct ons nic Jatct· nic

as Vrydag, viet· dae voor die

publikasieclatum, bereil<.

fdffimr;!.C!£?1~'i!l.~

Df!Jlif!:~err~

·

VlT111g

Virr

SffcemfhUJI~

·

Dat die Duitscrs in die Amerikaanse besettingsone wcct

wa~u· JnaJle doodsteek lo, word bcwys <leur die feit dat Jmllo

llio gt·ctig is om deel te neem aan vel'ldesings nie.

By die vollc bcstaan daar 'n vooroeel<litre gebrclc aan bc-Jangst<'lling in die polit.ieke partyo wat. die \'CI'OWcraars pl·

o-brer stig.

Angstigc belangstelling gaan

egter uit van die nuwe skool

van profcssioncle politici en

hulle kripstaners sowel as van

die politici uit die v66r Hitlerse

dae wat trag om na die vleis

-potte te1·ug te keer.

Denkende Duitsers is die me

-ning toegedaan dat die partye

en leiers wat tans op die

voor-g'l'Ond wil tree, in 'n groot mate

ooreenstem met die patroon wat in die Weimar Republiek be

-staan het en wat nie in staa.t

was om die destydsc probleme

op tc los nie. Oie politiclce pa~:­

tye J'an die Duitse voll< nil;:s

• anders aanbicd as net onder

-tinge vcrdccldheid nic - en dit

wil die voll< ten alle J;:oste ve1·

-hocd.

Die politicke partyc wat tans op die voorgrond wil tree is die

Sosiaal-Demokratiese en Kom· munistiese Partyc.

Die oogmerl< van die Amcri

-kaanse bcsettingowerhcid met

die partystlgtlngs Is om die

Duitse volk te ,dcmol;:ratlseer"!

,Die lordse Britse bedelaars,

Iicyncs en Halifax, kyk die gc-gewe perd nic atleen in die bck rue, maar simp hom ook in die

tande. EHie l.:eer as hulle slwp,

Jwm ons staatsdepartement met

'n nuwe tocge\\ing'', slnyf die

Chicago Daily l\iail wat ~aar­ OJJ aanspraa., maak dat hy die wcz·cld sc grootste nuusblad is.

,Amerika se posisie is die

mees iro11icse in die geskiede

-nis", gaan die blad voort.

,Na-dat ons die grootste las van die

sogenaamdc Geallieerdes ged

u-rende die oorlog gedra het, en

die grootste ekonomiese en

we-reldmag opgebou het, blyk Am e

-rika 'n kolonie van Engeland

te wees. Ons word nog

toege-laat om ons eie verk.iesings te

hou, maar Engeland is in be

-hccr van die verkose regering."

Die blad gaan \'Oort om te se

dat die Bt·itse \'crsoek. of ccrder

eis om 'n lening, voortspruit uit

dieselfde oorwegings as wat

Amerika in die oorlog gedwing

hct. Die Britsc Ryk is 'n

ver-swal<te mag. Kadat Amerilca

s.v

ba.s gcdurcnde die oorlog gc-red het, word van hom vcrwag

om Bl'ittanje deur die vredcs-jare ook te sleep. Engeland

lean homself nie mcer onde r-steun nie. \'Vat die lei1ing ool< al gcnoern \\'Ord, dit is 'n v1·ye gif a.a.n die Brittc. Rulle ann

-vaal' <lit so omdat hulle nie 'n lta.ndclslcning l.:an bekostig nic.

Brittanje is nie van plan om clit ooit te bctaal nie.

L'Ykbesorgers. Grafetoonmakem

Begrafnlsversekeraars

Bloemfontein - Pretoria

180 Takke

r~~rrn

MoiHDfOOIPn

tt8

ie-

Werf.t~

(EIEN.) BPK.

Posbus 220 - Brcdnstraat PAARL (K.P.)

0

SKRYWE DmEK 01\1 ONS

NUUTSTE I{ATALOGUS 0 Direkteure: L. A. B. Bohlman - M. Bohlman Gevestig 1898

MARKAGENTSKAP

VROEE MORE-MARK

KAAPSTAD

0

BctaUng geskied onmlddellik. weeklilcs, maandeliks of

soos verlang

0

Beste heersende pryse

0

MINNAAl~

EN VAN SCHOOR

Eienaar: GUSTAV RETIEF

Ef.RSTE NUUSTYDSKRIF

IN AFRIKAANS

Verskyn vanaf I APRIL

Naam:

Ad res:

W

A~IE~§)IK\@illf

'K O~IVATTENDE E~ I~SJGGEWE!IIDE

OOR-SIG VAN BIKKELA~DSE EN BIDTELANDSE

GEBEURE AANTREKJ,lli OPGESTEL DEUR

VOORAAJ.~STAANDE DESI<UNDIGES EN Intelccngeld JOERN ALISTE. ( voorui tbe1aalbaar) : 12/6 per ja~tr. £2/10/- vii· 5 jaar. £4/10/- vir 10 ja.a.t·. £10 Lewenslank.

Stuur onderstaande intcl<cnvorm aan:

WAPENSH:OU (EDMS.) BPI{.,

l'OSBlJS 28, STELJ~ENUOSCH. ··--···-·-····~---~···---··-···--··--··-···---.···-··--··--··-···-····--

..

·

···---

-·

-

----

-

·

-····---··---·-···--·-·--··---····--··--·-···-·-·--·---···-·-·-···- ---·--·-- ··--· ~-···-.... ··-·--···-···-····---··-··---... _,,.,_.

___

_

__

,,_,

_______

, ... _,

__ _

Intekengeld: _{···-······--········--····-·--········-···--·······--·-·--·····-····-·····--···---......} --.·-·~··----··--···

-'

.

,.

SLADSY VIER DIE O.B., WOENSDAG, 30 JANUARIE 1946.

DIE O.B., WOENSDAG. 30 JANuARIE H146.

]J)ne

Die eerste offisierslacrtrekking meer as ,·ier jaar gelede het

vir die Ossewabrandwag plaasgc,·ind op 'n tydstip van groot verwarring. Dit was toe die partypolitiei in bondgcnootsi<ap teen nom opgetree hct. Die tweede Iaertrel•king op 7 en 8 Februa.rit'

vind plnas in die Jig van groot ,·enYarring ,·ir die politielte party!'.

\Vaar die eerste laertrekking dus gegaan het oor die vraagstul< van hoe om onsself te handhaaf, sal die tweede een nou gaan oor hoe ons onsself kan laat geld. want in die afgelope vier jaar het die OssewabJ·andwag ontwild<el tot 'n blywende .magsfaktor

in die Suid-Afrikaansc politick.

Die Opposisie-party, wat ooreenlwmstig parlementere rotasie

homself as die alternatiewe regering beslwu, het sy enigste hoop om op eie houtjie aan bewincl te kom. gevestig op die uitdelging

''an die O.B. in die binnelandse politieke stryd of sy verdwyning as gevolg van die Duitse nederlaag. Nog die een nog die ander het gebeur. Met die verskyning van mnr. N. C. Havenga op die toneel het dit vir hierdie party nog benouder ge..,,·ord in sy alleen-stryd. Die beleid van mnr. Ha,·enga was in die verlede nog steeds een van samewerking met aile Afrikaanse groepe, en daar bestaan geen twyfel nie dat mnr. Havenga ook ·n ryl'e oes sal

,·ind onder regcringsondersteuners van wie die oe begin oopgaan.

Die Opposisicparty sal dus ged\\ing word tot YOordeel van di<' voll; om s~· bcleid \'an nie-samewet·king te wysig en met and('r

groepe, ondl'r wic <lie Ossewabra.ndwag, saam te werl;, \\'eier

hy om so 'n weg in t<' !>laan. mag dit tot opbrol;keling \'an die

pa1·ty self lei. \'ir clic Oppo!'i!'ieparty is dit dus 'n oomblil;

v:\n

verw:uring.

Die Rcgcringsparty \'erkcer in 'n nog benarder posisie. Hy het die steun van die politiekc arbeiders ,-erloor en sy

weerga-Jose slawcdicns aan Groot-Brittanje kon selfs nie verhoed dat die

Dominion Party van hom wegbreck nie. Sy mag is gebreck en

hy ltan die stormloop van 'n ontevrede \'Olk nie meer die hoof bled nie.

Die politici verl<eer (Ius in 'n toestancl van verwarring. Die taak van die Offisict·sJact· te Bloemfontein sal dan ook vir 'n

grool deel wees om te bepaal watter aandeel die Voll<sbeweging

gaan neem in die politieke stryd wat voor die deur staan. Hy

gaan sy taak lcgemoct as oorwinnaar van die eerste rondte.

V

o

§

~

A

o

a

I

eiiillkw~(Q)(Q)a

llro1

R

«»IDl~i~rm~

?

:-Ia ses maande sc goedl,oop ekskusics oor die petrol-tekort l1et min. Waterson \'Crlede \\'Cek in die parlement die opsienbarendc

onthulling - wat ons al 'n paar maande gelede geweet het

gedoen dat Engeland die Unie verbied om geen petrol uit Ameri-l<aanse bronnc tc ltoop nie. 1\-rin. \Vatcrson het gese dat daar nic genoeg petrol in die sterling-groep is om alma! tc voorsicn nic,

maar dat Engcland desondanlts dreig om die Unie se \'Oonaad uit die Persiesc golf te besnoei indien hy sy voorrade van elders

aanntl.

DiL is natunrlil• (·en lwlossalc stu!' imperialist iesc tirannic \\'at hom nic net op die gebied Yan petrol Jaat geld nic, maar

dwarlodour· ons clwnomie~e lcwc. So heers daat· by voorbeeld vandag in ons land hongersnood omdat kos op groot skaal na Engcland uitgcvoer is. In Oktubet· 1944 het min. Strauss oor die radio gcsc da.t as die Unic nie \'Oedsel op groot sha.al na

Rrittanjr uih·ocr ni<'. la.a;;genoemdc geen skee)>Srnimtt' sal

af-o;taan Yir die inYoer ,·an Jandbonma;;jinerie nie.

K.\X ::\f.~R STERF

Met hierdic paar \'OOI'beelde is die leuen dat Engeland Suid

-Afril'a beskcrm, hoop ons, \'ir goed die kop ingeslaan. Dit is

nou glashelder dat Engeland nic aarsel om YOedsel uit die mond ,·an die Unie-bi'\'Oildng te pers as hy dit nodig hct nie, net so

min soos <lit hom slccel of die Unie se Yervoerwese lamgelc wol'(l

weens 'n telwrt aan brandstof wat volop ~-erluy lmn \\'ot·d.

As dit min. Waterson ses maande se gesluk gekos het om die skandaal in verband met petrol openbaar tc maak, is dit

van-selfsprekend dat daar nog talle sulke gevalle is waar die Unie

gebu){ gaan onder Britse tirannie. Maar die bereidwillighcid van

die huidige bevlind om hom voor die Britse kar te Jaat inspan

ten koste van die eie bevolldng is 'n verantwoordelikheid wat

nie afgeskuur l<an word teen sulke swak el<slmse soos ,.'n tekort aan tenkskepe" nie, soos min. V'latcrson probeer doen het. Hy skryf die ongcricf van die Suid-Afrikaanse motoris naamlik nog

toe aan die fcit dat daar geen tenltsl<epe deur die Unie gchttur

kan word nie weens die groot versinking van hulle in die oorlog. Tcrselfdertyd crl<en hy dat Amerilca. en Kanada t>ctrolrantsoe -nering Icon ophef omdat hulle geen tenl;:slcepe nodig het nie.

\Vat <locn Amcrilca dan met al sy tenl;sJ,epe as hy dit nie !>elf nodig hct en ook nic \'ir die sterlinglande mag gebrnik nle ·?

Of sou mnr. \Vaterson dalk aan die hand \\il doen tlat die hcl<'

V.S.A.-tenkvloot, wat tweederdes van die wt:reldten'kYioot omvat,

vir boetedocning ingest<'! is op die oorlede Japanse stedc

Hiro-sjlma. en Nagasaki? u a

...

~ ;; "JU a 0

ll

lm

(J)lo;t;R O~S EKOl\"Ol\IIESE l\lEDEWERIU';R.) HTERDIE AHTmF.L lS DIE TWF.EDE EK LAASTE WAT OP SPESIALE YEUSOEl{ VA..' LESEUS GESRRYF IS.

Iu di<

'

vori~<'

a

rtikel

hN

om;

lu·wec•

·

dat die

.

hf'lalingshahm:s

vall

stra

-tf'gi«-Sf'

hdang

i~

met he

-lrckkiu~ toL

wissclk

o

er

-se,

a<lll~(·~i<'u

<lie

invoere

<'ll

nitvo('rf' (

~ighaar

en

onsi~hare) ondcr·~kcidc­

lik

dif' aanhod van

en

vnw~

na

d

i

.-.

geldee

n

heid

'an

d

i

E'

land

~;al

hepaal.

Die

w~~sdkoct·s

moet

so-daui~ wet'S

d

a

t vra

a

g

gf'

-lyk

i~

aan aanhod.

By

f'n

i

gc

~<'g<'we

koen• moet

ver

·

kope

van hui

t

f"landse

g.-.Jd

gdyk

weE's

aan

in-kopf'

cb<.~t·van.

Die betnlinge cteur die

lmitc-lancl moet gelyk wees aan die betalingc aan die buiteland. Ons

kan dit ook anders stel. By

inlemasionale transaksies ve

r-tecnwoonlig ell<c aanbod van

geld ooh: 'n a::t.n\Taag. As 'n

persoon dollars wil koop met

i'e, beleken dit 'n aanbod van sterling en 'n vraag na. dollars.

Heel waarskynlil• sal die vraag na sterling en aanbod van

dol-Jat·s by enigc tydstip nie gelyk wces aan die aanbod van ster

-ling en vraag na dollars nie. Die dollar-sterling \\'isselkoers

sal dan vcrander totdat ,·raag en aanbod ''an dollars en 'of £'e gelyl< is, by welke posisie die nuJ-,·et·houding tot stand sal kom. En die hoe,·eelheid £'e

( resp. dollars) ,·erlwop. moet

by enigc stadium gelyk wees

a an die hoe,·cclheid £'e (dol-lars) gelwop, want elke verkoop is tersclfdet·tyd 'n aanltoop ,·ir

icmand anclers.

(;OEDJ\OJ>EH GELD

As 'n Janel 'n ongunstige be-talingsbalans met die res van die wet·elcl dan rop nahou. sal daar 'n groter aanbod van, as

aanvraag vir sy geldccnheid

wecs. Gevolglil< sal sy geld

goedlwper word -- deprcsieer

- en hy sal meer vit· vreemde geld moet betaal as voorheen. As die bctalingsbalans gunstig

is, sal buitelanclers aan hom mecr· moet betaal as hy aan hulle; die naag na sy geld is grotcr as clie aanbod daan·an.

sodat sy gcldeenheid se waarde sal vermeerdcr· sy wissel

-kocrs appresieet·.

GOUDSTAl\'DAARl>

Hoc,•cel die wisselkoet·se sal

l<an ,·erander, sal afhang van die gcldstandaarcl wat dem· die betrol,kc Iande gehandhaaf

word. Onder die internasionale

gouclstandaard 1<an die wisse

l-kocrsc aileen binne baie noue

perkc bcweeg en net 'n baie

klein pers<'ntasie \'an die pat·i

-teitslwen; afwylc Oit volg uit

die feit clat onde~· die goud-'

;;tandaanl ell;c land sc

geld-ccnhcid 'n definiOewe goud

-waanle toeg1•se is, ~odat die \'ce·sldllcnde gc!deenh<'dc in 'n vaste waat·de,·crhuuding tot rncl•aa1· gestaan het. As in

Engcland £1 die waarde gehad het van 113 gr·ein goud en in

die V.S.A. 113 grein goud met

'1.866 dollar gekoop kan word, dan was die sterling-dollarkoers

£1

=

1.866 dollar. Dit was die

paritcitskocrs .

•

VOOHBEELD

Gestel, om <luideliksonthalwe,

dat Engeland en die V.S.A. net

met mel<aar handel drywe en

dat die Engelse betalingsbalans

ongunstig is. Ten gcvolge h

ier-van sal die Britsc £ nou in waarde verminder sodat mindet· as 4.866 dollars vir £1 gclcry

kan word. As die wisselkoers

daal tot 4.6

=

£1, en die

vcr-voerkoste (vcrsekering inge-sluit) van 113 grein goud nn A.>nerika is :nindcr as die vcr-skil tussen ·1.866 dollar en ·1.6 dollar, d.w.s. minder as .266 dollar, dan sal dit die Engclse betaal om liewer goud by die Bank ,·an Engeland te koop en na Amerika tc stuur waar hullc nog ·1.866 dollar vir ell<e £1 sc

gaud kan kry. Die £ !ian dus

nie depresicer met 'n hcdm~ wat hoer is as die vt'rvuerli:o"h'

na die V.S.A. nic. ~etso as die Britse betalingsbalans teenoor

Amerika gunstig is, !<an die £

nie meer styg in waat·de of die

dollar meer· deprcsic-er, as die

bedrag van die vervoet·kostc na

Engeland nie.

Die wisselkoersc, wat on.<; soos hierbo kan uitbrci om tnce1· la,nde te omvat, !can dus

on-der die goudstandaarcl tussen die 2 ,goudpunte", wat dcur die vervoerkoste bepnal \\'Ot'd, skommel.

l'APIEHSTAXDAARI)

Onder die onafhanklike en

cnwisselbare papierstandaat·dc

van vandag ( d.\'.'.S. waat·

bank-note en J!'luntgelcl nie vir goud

ingeruil kan word nie) is daar nie so 'n lwntrole oot· die

skom-melinge van die wissclkoerse nie, en kan die wissclkoerse min of meer tot enige mate appre-sieer of depresieet·. Hier sal die ruilverhoudings deur die

betalingsbalansc bepaal word. Die Iande met. al,tiewc

bcta-lingsbalansc se geld sal styg in

waarde, en die met ongunstigc

betalingsbalanse sc gelfl sal d

c-prcsiecr. Lande wat gToot voo r·-rade goud besit. lmn <lit n

a-t uurlila-t gebrnil' om slcomm

e-linge in die wissell;ocr;; t<' ,

·oor·-kom. Voor die oOl·Jog het

et-lil<e Iande dit ook gedocn deur middel van wisselkoersstabili-sasiefondse wat goud en buite-landse ,-aJuta (\'reemde geld),

handelswissels en effckte) \'ir manipulasiedoeleindes gcbruik het. As die £ b.v. sou neig om

in waarde te styg, \•erkoop die

Engelse Fonds sterling om die

aanbod te vergroot. En as die £ wil depresicct· weens 'n ongunstige betalingsbalans sal die stabilisasiefonds sy goud en valuta gebruik om £'e

tc koop sodat die vraag daarna in ooreenstemming

met die aanbod kom.

HOE fHJ'l'AAJ, WORD Die indruk mag bestaan dat

as 'n sakeman van enige land

iemand in 'n ander land moct betaal, die vercffening plaas-vind deur 'n fisicsc oordrag van geld; b.v. as 'n Suid-Afrikancr

'n Amerikaner moet betaal, hy dollars by 'n Suid-Afrikaanse bank !wop en dit oorstuut· na

Amerika. Dit is cgter nie so

nie. ·wanneer 'n land fondse

aan die buiteland verloor, be

-teken dit maar net dat 'n klei-ner dee! van die totale

hocvcel-heid geld in die land in die hande ,·an die binnelandse be

-volking is en 'n groter dee! in

die besit \'an buitelanders kom.

\Yeliswaar sal die Sentrale

Bani< van enige land ,-an die gcldeenheid van ander Iande,

met wie handelstransaksies

aangeknoop word, in sy besit.

hou ingeval mense (b.v. rcisi

-gct·s wat oorsee gaan) dit vir kleiner transal<sies bcnodig.

Maar die hocvcelhede is ge-woonlik betreldik klein.

STUlJlt WISSI::L As 'n Suid-Afrikaanse hande-laar·, A, goedere ter wa.a.rde van 1,000 dollar uitvoer na die V.S.A., trek hy 'n hancle!swissel

op <lie Amerikaner, B. wat min

of meer as \'Olg lui: .,Beta.al aan my of my order die bedrag ,·an 1,000 dollar 3 (of G of 9)

maan-cle na datum ,.an \~·issel vir waarde ontvang". Die ,,·issei kan na l3 gestuur word \\·at dit

aksepteer. waardeur hy sy _be-reidwilligheid om te betaal te kenne gee. As A die wissel tcrug ontvang. kan hy dit tc

geldc maak deUl· dit te

diskon-teer by 'n bank wat hom cffens

mindet· as 1,000 dollar of die

gclykstaande bedrag in. £'e sal

lJetaal. aangesien sy waarde ccrs 1,000 dollar na etlike maande i:;; {d.w.s. by die ver

-\'aldatum). Om tyd te lJespaar,

sal die Amerikaner se banl< egter aan 'n Suid-Afrikaanse bank kennis gee om namens die Anlerilmner· \\·issels te aksep-tecr.

'n Suid-Afrikaner, C, wat weer uit die V.S.A. goedere in.-\'Oel·, kan nou by die han!~ die wissel vir 1,000 dollar gaan

koop indicn hy aan D in

Ame-rika so,·eel skuldig is. Hierdie wissel kan hy oorsee stuur. 1>

lean rlit op die \'Cr:Yaldatum by B aanbicd, en so ,·ind ,-ereffe-nin;; pl::tas soadcr dat enige gclcl

oot· die Iande se grense gaan.

:\leeste 'an hierdie \\'erl' wor<l dN11· banlce \'ir hnl ldiente g<'

-doen.

TJEKS

In die jongste tyd word han-dclswissels nie meer op so 'n groot skaal gebruik nie. Sake-manne van verskillende lande betaal mekaar eenvoudig met

tjel<s. Hier:die tjel<s sal maklik

aanvaat· word as die trekker

(d.w.s. die ondertekenaar) 'n baie bekende firma is. Gewoon

-lik moet invoerders bankw aar-borge aan die uit"oerders vcr -strclc. Maar selfs by die oor

-stuur ,.an tjeks van een land

na die ander gaan daar baie tyd ,·erlore - 'n baie

belang-l'ike element in die sakelewe. Gevolglik \\'Ord \'aJJ telegrafiese

oordragte (telegraphic trans -fet·s) gebruil< gemaak. Die bank van die in,·oerder kru1 net aan

sy agentslmp oorsee of aan die bank \'an die uitvoerder 'n

ka-belgram stuur om die \'ereiste

bedrag op die uitvoerders se rekening te krediteer.

Derhalwe dat mens dilnvels by wisselkoerskwoterings die twee letters .,t.o." sien.

We1tsotnJitwerp

Oor

Undierrs

'n Vcrbod op transaksies vir

die verl<ryging van vaste

eien-dom in Natal tussen Asiatc en persone wat nie Asiate is nie

in sckere gebiede in Natal, soos die parlement sal bepaal, is die

oogmerk van 'n wetsontwerp wat tans ,·oor die parlement dien.

Dil? wetsontwerp bevat ook sekere beperkings in ,·erband

met die okkupasie ~·an grond deur Asiate en ander persone

in die betrokke gebiede.

\

"

1L

d

Ji

.. Hi \\'(·,.·· llH' rHI blyl• \\'c·l'ld IH'!Hh Jli'Og'l E1aro f{Wlll tcit ,.0 alle~t nie, Balti· sluitc Duits die b ,.D dl!ur slaan Jandt> hierd A met eli<' ]I lwn dit d• .,Oi wat T Aile baie sii'SI' \\OC'~l kuntlt ;;-and: ,.0 toon die E OO)( I het ! gc-nci balan II II tnat.'

w

.. D: sy m• mid<h van 1: \'('1'\':t <lie

c

tocsp in di< ::;y ci swal<

-Pol

Sla

Pc11

GF G<': 1942 llcthl Scnel Dr it' 1 ron!; dog r omge trik ~ ,.El nic i11 nle a: