Hoofdstuk 3: Zoeken naar informatie
3. Zoektermen combineren
Om zeer specifieke en gerichte informatie over je onderwerp terug te vinden, is het aangewezen zoektermen te combineren. Zo zal het bij het bovenstaande voorbeeld veel efficiënter zijn om een zoekactie uit te voeren op een combinatie van de zoektermen “place names” en “Brontë sisters”, dan om twee aparte zoekacties uit te voeren met dezelfde zoektermen. Er zijn vier belangrijke technieken om zoektermen te combineren, m.n.: (1) Booleaanse operatoren, (2) truncatietekens/wildcards, (3) exacte woordcombinatie en (4) “advanced search” met specifieke zoekvelden. Wees je wel bewust van het feit dat niet alle zoekmachines op dezelfde manier gebruik maken van Booleaanse operatoren, truncatietekens, of andere methodes om zoektermen te combineren. Controleer daarom bij twijfel de handleiding van het zoekinstrument in kwestie.
3.1. Booleaanse operatoren (AND, OR, NOT)
De Booleaans operatoren AND, OR en NOT ontlenen hun naam aan de Engelse wiskundige George Boole (1815-1864), wiens algebra een bepalende rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de computerwetenschap.
1) AND (of +)
Hiermee zoek je enkel naar informatie die beide zoektermen bevat. Als je gewoon meerdere zoektermen na elkaar plaatst, zullen de meeste zoekmachines deze zoektermen automatisch combineren met de Booleaanse AND-operator. In wiskundige termen heet dit de doorsnede.
Je gebruikt de Booleaanse operator AND om het aantal zoekresultaten te beperken: hoe meer zoektermen je door middel van AND in een zoekmachine combineert, hoe minder zoekresultaten je bekomt. Je zoekopdracht levert immers alleen resultaten op die alle zoektermen bevatten.
Bv. Een zoekopdracht “Sylvia” (A) AND “Plath” (B) zal alle items opleveren waarin zowel “Sylvia” als “Plath” (de doorsnede A+B) voorkomen.
2) OR (of ,)
Hiermee zoek je naar informatie die tenminste één van beide zoektermen bevat. In wiskundige termen heet dit de unie.
Je gebruikt de Booleaanse operator OR om een zoekterm uit te breiden met alternatieven. De zoekmachine zal immers alle resultaten leveren die ten minste één van de opgegeven zoektermen bevat. De resultaten kunnen m.a.w. meerdere van de opgegeven zoektermen bevatten, maar dat is niet noodzakelijk het geval.
Bv. Een zoekopdracht “Sylvia” (A) OR “Plath” (B) zal alle items opleveren waarin
“Sylvia” voorkomt en alle items waarin “Plath” voorkomt (de unie van A, B en A+B).
3) NOT (of -)
Hiermee zoek je naar informatie die de eerste maar niet de tweede zoekterm bevat.
In wiskundige termen heet dit het verschil.
Je gebruikt de Booleaanse operator NOT om een zoekterm uit te sluiten van je zoekopdracht.
Bv. Een zoekopdracht “Sylvia” (A) NOT “Plath” (B) levert resultaten op die het woord
“Sylvia” maar niet het woord “Plath” bevatten (het verschil dat enkel A oplevert).
Pas op! Bij het gebruik van de Booleaanse operatoren AND, OR of NOT is het wel degelijk nodig om hoofdletters te gebruiken, anders zal de zoekmachine deze niet als Booleaanse operatoren herkennen.
Pas op! Verwar niet met de gewone spreektaal. Als je zegt “Ik wil alles weten over katten en honden”, dan zoek je naar informatie die of over katten of over honden of over beide dieren gaat. Deze “en” uit de spreektaal komt dus overeen met de Booleaanse operator OR.
Tip: Je kan meerdere Booleaanse operatoren met elkaar combineren door ronde haakjes te gebruiken. Op die manier bepaal je de prioriteit van de zoektermen. Bijvoorbeeld:
3.2. Truncatietekens/wildcards
Sommige zoektermen kunnen sterk aan elkaar verwant zijn. Aan de hand van truncatietekens of wildcards kan je op een eenvoudige manier gelijkende zoektermen met elkaar combineren, bv.
Als je een stamwoord gebruikt als zoekterm, m.a.w. een woord dat verschillende eindes kan hebben
Bv.: zon, maar ook zonnen, zonneschijn, zonnemelk, zonlicht, zonnig
Als je één zoekterm wilt gebruiken om te zoeken naar verschillende zoektermen die slechts weinig verschillen op het vlak van spelling
Bv.: woman, women
Als er verschillende spellingen mogelijk zijn voor een bepaalde zoekterm, of je bent niet helemaal zeker van de spelling
Bv.: color, colour
Truncatietekens of wildcards verschillen van databank tot databank: je moet de “hulp” pagina van de database controleren om te weten welke symbolen worden toegepast. De symbolen die het vaakst gebruikt worden zijn:
*
Het teken * (asterisk) gebruik je ter vervanging van geen, één, of meerdere karakters. Je kan dat teken meestal enkel achteraan de woordstam gebruiken.Voorbeeld: appel* voor appel, appels, appelboom, enz.
?
Het teken ? (vraagteken) gebruik je ter vervanging van geen of één karakter. Je kan dit teken gebruiken achteraan het woord en in sommige zoekmachines ook midden in een woord.Voorbeeld: appel? voor appel en appels (maar dus niet voor appelboom), wom?n voor woman en women
Tip: Het is de kunst om niet te vroeg of te laat te trunceren in een woord. Als je bv. op zoek bent naar informatie over de boekdrukkunst (waarbij je ook op ‘boekdrukpers’ en
‘boekdrukker’ wilt zoeken), zoek je dus best op ‘boekdruk*’ en niet op ‘boek*’ (want anders krijg je ook resultaten over boekhandels, boekingsagenten, enz.).
3.3. Exacte woordcombinatie (“string search”)
Als je enkel resultaten wilt terugvinden die de ingegeven zoektermen in exact dezelfde volgorde bevatten, plaats dan je zoektermen tussen dubbele aanhalingstekens (“ ”). Op die manier vermijd je irrelevante zoekresultaten. Exacte woordcombinatie is eigenlijk een strenge versie van de Booleaanse AND-operator: de zoektermen moeten vlak bij elkaar staan, in de volgorde die door jou wordt vastgelegd.
Pas op! Exacte woordcombinatie werkt alleen met dubbele aanhalingstekens (en dus niet met enkele aanhalingstekens).
Voorbeelden:
Martin Luther King geeft zoekresultaten over de 20ste-eeuwse Amerikaanse dominee Martin Luther King, maar ook over de 16de -eeuwse hervormer (Martin Luther = Maarten Luther) in combinatie met één of andere koning
“Martin Luther King” geeft enkel zoekresultaten over Martin Luther King (met de betreffende woorden in die volgorde), en zal dus alleen maar resultaten opleveren over de 20ste-eeuwse Amerikaanse dominee
“Martin Luther” NOT “Martin Luther King”
geeft enkel zoekresultaten over de 16e-eeuwse Maarten Luther, maar niet over Martin Luther King
3.4. Zoekvelden specifiëren
Veel zoekmachines staan ook toe om in een advanced search op verschillende velden tegelijk te zoeken. Dit wil zeggen dat je bijvoorbeeld een bepaalde titel van een bepaalde auteur kan zoeken, door in het zoekveld “auteur” de naam van de auteur op te geven en in het zoekveld
“titel” de titel van het werk. Hieronder een voorbeeld van het gebruik van verschillende zoekvelden in de advanced search zoekinterface van JSTOR: