Het speerpunt Wie kan, werkt aan werk is de belangrijkste invulling van de doelstelling “Iedereen die kan werken, werkt naar vermogen of is actief voor de samenleving”. Met dit speerpunt wordt ingezet op het begeleiden van mensen naar werk zodanig dat zij niet langer meer afhankelijk zijn van een uitkering. Wie nog niet direct naar werk kan, kan als tussenstap zijn/haar maatschappelijke participatie verhogen en daarmee bijdragen aan de Goudse samenleving.
“De prioriteit van het participatiebeleid is het bevorderen van uitstroom naar werk zonder structurele ondersteuning. Gericht op een inclusieve samenleving waar iedereen werkt, werkt naar vermogen of actief is voor de samenleving”.
2.1 Het resultaat
Dit speerpunt beoogt inwoners zoveel mogelijk in hun eigen levensonderhoud te laten voorzien. Daar waar dit (nog) niet mogelijk is wordt een bijstandsuitkering verstrekt. Daarbij streven we er naar om zoveel mogelijk uit te komen met de middelen die we van het Rijk ontvangen voor de betaling van de uitkeringen.
Het uitkeringsbestand is geen statisch geheel. Jaarlijks stromen er veel mensen in- en uit de bijstandsuitkering. Instroom komt voor een groot deel vanuit de WW, maar ook mensen zonder een werkachtergrond melden zich aan de poort (bijv. bij scheiding). De uitstroom houdt verband met het verkrijgen van werk, maar ook door natuurlijk verloop is er veel uitstroom (overlijden, huwelijk, verhuizing).
Tabel 1: Totale in- en uitstroom gemeentelijke uitkering in 2015 en 2016
2015 2016
Totale instroom 864 722
Totale uitstroom 727 638
Instroom
De ontwikkeling van de instroom komt overeen met het landelijk beeld, al blijkt uit landelijke benchmark gegevens1 dat het instroompercentage in Gouda net iets hoger is dan gemiddeld in Nederland. De hoge instroomcijfers kunnen voor een groot deel verklaard worden door de
toenemende groep statushouders die de gemeente moet huisvesten (het CBS schat dat landelijk de helft van de nieuwe instroom bestaat uit statushouders). Daarnaast zorgt ook de nieuwe doelgroep (jonge) arbeidsbeperkten waar de gemeente met de invoering van de Participatiewet verantwoordelijk voor is geworden, voor een stijging in de instroomcijfers. Ten slotte ligt het aantal WW-ers in Gouda hoger dan gemiddeld. Dit geldt ook voor de doorstroom van het aantal WW-ers naar de bijstand.2 Uitstroom
De uitstroom van bijstandsgerechtigden wordt mede bepaald door de economische omstandigheden.
In de periode 2010-2014 daalde het aantal banen in Gouda een stuk forser dan in de rest van
Nederland. Terwijl het aantal banen landelijk vanaf 2015 weer (licht) toenam, daalde het aantal banen in Gouda in 2015 verder om in 2016 te stabiliseren.3
Ondanks deze factoren doet Gouda het in vergelijking met andere gemeenten goed qua uitstroom.
Ook de uitstroom naar werk ligt in Gouda iets hoger dan gemiddeld.
1 Divosa benchmark werk en inkomen, 2015 en 2016.
2 UWV, ‘Na de WW in de bijstand’, 2016.
3 In november 2016 bent u uitgebreid geïnformeerd over de ontwikkeling van de lokale (en regionale)
arbeidsmarktsituatie middels het raadsvoorstel Ontwikkelingen BUIG-budget 2016 en maatregelen tekortreductie.
9 Ons participatiebeleid focust zich primair op het ondersteunen van mensen naar werk. In tabel 2 is weergegeven hoeveel personen er in 2015 en 2016 met ondersteuning van de gemeente Gouda zijn uitgestroomd naar werk (fulltime en parttime).
Tabel 2: Resultaten ‘mensen aan het werk vanuit de uitkering’
2015 2016
Fulltime werk 245 234
Parttime werk 163 177
Totaal 408 411
Tot 2016 heeft gemeente Gouda de uitstroom naar werk afgeleid van inkomensgegevens
(volledige/gedeeltelijke uitstroom uit de uitkering). Hier zat een kleine foutenmarge in omdat andere redenen voor uitstroom (bijv. samenwonen, verhuizen, andere inkomsten dan uit werk) uitgefilterd moesten worden. Als verbeterslag hierop is gemeente Gouda vanaf 2016 overgegaan op registratie van de uitstroom naar werk zelf (in plaats van deze af te leiden van inkomenswijzigingen). Dit levert een meer betrouwbaar beeld op. Ook in de Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein wordt vanaf 2016 gewerkt met cijfers die gebaseerd zijn op deze gewijzigde manier van registreren.
2.2 Programma Gouda aan de Slag
In 2015 is het Programma Gouda aan de Slag ingericht en van start gegaan. De nadruk ligt sterk op het bevorderen van uitstroom naar werk zonder structurele ondersteuning. Het Programma Gouda aan de Slag bestaat uit drie componenten:
1. Werk- en Ontwikkelcentrum (WOC) 2. Bemiddeling op Maat
3. Slotoffensief
In onderstaand tabel worden de resultaten weergegeven van de drie componenten van het
Programma Gouda aan de slag. In 2016 zijn – in totaal - 251 personen via het Programma Gouda aan de Slag uitgestroomd van uitkeringsgerechtigden naar werk (fulltime en parttime). Een aanzienlijk deel van de totale uitstroom naar werk in 2016 (411 in totaal, zie tabel 2), wordt dus gerealiseerd met het Programma Gouda aan de Slag.
Tabel 3: Resultaten Programma Gouda aan de Slag 2016 Uitstroom naar (parttime) werk Werk en Ontwikkel Centrum (WOC) 63
Bemiddeling op Maat 158
Slotoffensief 30
Totaal 251
Ad 1. Werk- en Ontwikkelcentrum
Het Werk- en Ontwikkelcentrum (verder WOC) speelt een centrale rol in het nieuwe Participatiebeleid.
Bij het WOC ontvangen bijstandsgerechtigden die wel kunnen werken, maar nog niet direct, de ondersteuning om de stap naar de arbeidsmarkt te kunnen zetten. Sinds oktober 2015 is het WOC operationeel en fasegewijs ingericht. Eerst is gestart met de zogenaamde ‘aanzet-trainingen’, werkend vanuit de filosofie dat mensen zelf de regie hebben en houden. Dit sluit aan bij de uitgangspunten van de beleidsnota sociaal domein ‘Iedereen doet mee’.
10 Vanaf april 2016 is er een samenwerkingsovereenkomst tussen Promen, Gouda en Waddinxveen voor het WOC. Daarnaast is aan het WOC twee dagen per week werk toegevoegd. Inmiddels staat een volwaardig programma (inclusief een lifestyle component) van 12 weken, waarbij vanaf het begin de focus ligt op de kortste weg naar werk en daadwerkelijk solliciteren.
De komende periode wordt het WOC verder versterkt met een nadruk op het optimaliseren van het inhoudelijke programma en het versterken van de samenwerking met het Werkgeversservicepunt Midden-Holland voor de bemiddeling van bijstandsgerechtigden. Daarnaast wordt uitgewerkt hoe het WOC ook kan worden ingezet voor dienstverlening voor inwoners met een arbeidsbeperking. Het WOC wordt op deze manier ontwikkeld tot een breed concept waarin doelgroepen die (nog) niet kunnen werken een gestructureerd programma aangeboden krijgen om hen voor te bereiden op een (reguliere) baan.
45-plussers
Voor 45-plussers is binnen het Werk en Ontwikkel Centrum een specifiek trainingsonderdeel
ontwikkeld, waarbij de kennis en ervaring van deze klanten wordt ingezet voor coaching aan anderen.
Daarnaast wordt er geïnvesteerd in de bemiddeling van 45-plussers richting werk. In 2016 werden 133 45-plussers begeleid richting werk (52 fulltime en 81 parttime).
Ad 2. Bemiddeling op Maat
Voor wie nog geen baan heeft gevonden na het WOC, wordt Bemiddeling op Maat ingezet. Deze aanpak richt zich op een persoonlijke één-op-één bemiddeling naar betaald werk.
Bij de aanpak Bemiddeling op Maat ligt de focus op de kortste weg naar werk. Voor de een is dat al direct na melding aan de poort aan de slag gaan in een baan via een uitzendbureau, voor de ander een vakgerichte training en 1 op 1 bemiddeling naar een baan.
In 2015 en 2016 is ervaring opgedaan met diverse aanpakken, waaruit de succesvolle elementen zijn benut voor het vormgeven van een Jobcenter waarin vraag en aanbod actief bij elkaar gebracht worden.
Ad 3. Slotoffensief
Voor diegenen die niet binnen een jaar succesvol zijn in het werkprogramma Gouda aan de Slag wordt een kort en intensief traject ingezet, om hun maatschappelijke participatie zoveel mogelijk te waarborgen, het zogenaamde Slotoffensief. De begeleiding vindt plaats vanuit het Jobcenter, waar de intensieve één-op-één aanpak soms net dat laatste duwtje in de rug kan zijn om iemand naar werk te begeleiden. Het Jobcenter biedt daarmee een passende aanpak voor meerdere doelgroepen: zowel voor personen die direct bij instroom in de bijstand aan het werk kunnen, als voor personen die na een jaar bijstand gebaat zijn bij een intensievere vorm van begeleiding.
Beleidsvoorstel 1: Aanpak max. WW
Naast het Programma Gouda aan de Slag voor bijstandsgerechtigden gaat de gemeente Gouda zich richten op WW-ers die bijna aan het einde van hun WW periode zitten. Dit gebeurt in samenwerking met het UWV. Deze gezamenlijke aanpak is er op gericht om personen te stimuleren om alles op alles te zetten om werk te vinden, zodat zij niet afhankelijk worden van een bijstandsuitkering. De aanpak richt zich op personen die nog circa 4 maanden recht hebben op WW.
Daarnaast zal in 2017 onderzocht worden of het mogelijk is al bij de instroom in de WW voorlichting te geven in het kader van een integrale aanpak en vroegsignalering/preventie van schulden.
11 2.3 Programma Maatschappelijk Actief
Het Programma Maatschappelijk Actief is er op gericht om de gemeentelijke doelgroep op een groepsgewijze manier te stimuleren om maatschappelijk actief te worden en mee te doen in de samenleving. Ook is er aandacht voor belemmeringen die participatie in de weg kunnen staan, zoals een gebrek aan digitale vaardigheden, onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal en
schuldenproblematiek. Om deze belemmeringen weg te nemen worden er diverse trainingen gegeven door de eigen medewerkers van de gemeente. Empowerment speelt binnen deze aanpak een
belangrijke rol. Door middel van een aantal groepsgewijze trainingen komen klanten erachter waar hun talenten liggen en worden ze enthousiast gemaakt om maatschappelijk actief te worden, c.q.
vrijwilligerswerk te gaan doen. Hierbij wordt nauw samengewerkt met het Vrijwilligers Informatie Punt (VIP).
Vrijwilligersmarkt
In 2015 zijn twee Goudse Vrijwilligersmarkten gehouden waar ruim 70 vrijwilligersorganisaties zich presenteerden die op zoek zijn naar vrijwilligers. Deze vrijwilligersmarkt was gericht op alle Goudse inwoners. Voor een aantal inwoners met een uitkering was een voorbereidend programma opgezet om hen te informeren, motiveren en stimuleren om zelf stappen te zetten om vrijwilligerswerk te gaan doen. In totaal is de markt door 350 potentiële vrijwilligers bezocht, waarvan 30 werden begeleid vanuit het Programma Maatschappelijk Actief.
Naar aanleiding van de bijeenkomsten hebben van de 30 deelnemers twee deelnemers gedeeltelijk betaald werk gevonden in de vorm van een nul-urencontract, waardoor zij werknemersvaardigheden kunnen opdoen. Ook hebben 11 bijstandsgerechtigden een vrijwilligersfunctie gevonden. Daarnaast hebben 3 deelnemers nog vervolgcontact met een vrijwilligersorganisatie. Zes deelnemers gaan verder aan de slag met re-integratieactiviteiten binnen Bemiddeling Op Maat.
Tegenprestatie
In 2015 en 2016 zijn geen formele besluiten genomen waarbij een tegenprestatie is opgelegd.
Conform het door de raad vastgestelde beleid wordt het instrument tegenprestatie ingezet als klanten geen mantelzorgtaken hebben, niet al actief zijn als vrijwilliger en niet bereid te zijn om
vrijwilligerswerk te gaan verrichten. Voordat een tegenprestatie wordt opgelegd, krijgen klanten vier weken de gelegenheid om zelf met een voorstel voor vrijwilligerswerk of invulling van de
tegenprestatie te komen. In de praktijk is tot op heden gebleken dat deze werkwijze er niet toe heeft geleid dat een tegenprestatie is opgelegd.
2.4 Overige inzet Uitstroompremie
In 2015 is de uitstroompremie ingevoerd en opgenomen in de Re-integratieverordening. De doelgroep van de uitstroompremie zijn bijstandsgerechtigden die na meer dan een jaar bijstandsafhankelijkheid weer aan het werk gaan. De premie is bedoeld om de onkosten in de eerste maanden van het werkzame leven te kunnen betalen en daarmee belemmeringen weg te nemen om een goede start te kunnen maken op de arbeidsmarkt. Hierbij kan worden gedacht aan: werkschoenen, reiskosten, passende kleding, kinderopvang etc.
Tussen april 2015 en december 2016 is de uitstroompremie in totaal 57 keer verstrekt. Circa 45% van de personen die er recht op hadden heeft de premie aangevraagd. Om de prikkel tot uitstroom te versterken, het gemakkelijker te maken voor de bijstandsgerechtigde en de werkprocessen efficiënter in te richten wordt voorgesteld om de uitstroompremie ambtshalve te gaan toekennen aan iedereen die aan de voorwaarden voldoet.
Beleidsvoorstel 2: Uitstroompremie ambtshalve toekennen
De uitstroompremie met terugwerkende kracht per 1 januari 2017 ambtshalve te gaan toekennen aan iedereen die aan de voorwaarden voldoet. Hiertoe wordt de re-integratieverordening
aangepast.
12 Zelfstandig ondernemerschap
Bijstandsgerechtigden met een wens tot zelfstandig ondernemerschap worden actief begeleid om deze kans tot voorzien in levensonderhoud te benutten. Op dit moment worden zij begeleid door de gemeente in samenwerking met Stichting Stabij. Tot en met 2016 zijn 14 bijstandsgerechtigden begeleid door Stichting Stabij, waarvan er 4 daadwerkelijk zijn gestart met hun onderneming.
Met de transformatie in het sociaal domein en de wens tot het optimaal benutten van de eigen mogelijkheden wordt in 2017 een coöperatie opgericht om deze aanpak verder te versterken.
Beleidsvoorstel 3: Oprichting sociale coöperatie
Voor mensen met een uitkering die zelfstandig willen ondernemen wordt in 2017 een sociale coöperatie opgericht waarbinnen deze mensen ondernemende activiteiten kunnen verrichten onder de paraplu van de sociale coöperatie.
13