Met de decentralisatie is de gemeente ook verantwoordelijk voor de ondersteuning naar werk van inwoners met een arbeidsbeperking. Gouda heeft in de Participatienota gekozen voor ondersteuning van deze doelgroep in de vorm van beschermd en beschut werk. Uitgangspunt is zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking in een reguliere arbeidsomgeving aan het werk te helpen.
Vooraf: het Rijk heeft na de invoering van de Participatiewet op diverse punten het Rijksbeleid bijgesteld. De belangrijkste zijn het invoeren van een uniforme no-risk polis voor alle betrokkenen, vereenvoudiging van een aantal procedures, en tot slot het verplichten van beschut werk per 1-1-2017. Een overzicht hiervan is bijgevoegd in bijlage 2. Al deze wijzigingen hebben grote impact op de uitvoering, daar werkwijzen en procedures steeds moesten worden aangepast, en ook de
informatievoorziening richting onze doelgroep gewijzigd moest worden.
3.1 Het resultaat
Tabel 4: Aantal Goudse inwoners met arbeidsbeperking die werk hebben gekregen in 2015 en 2016
Gouds resultaat
De resultaten ten aanzien van arbeidsbeperkten laten zien dat de in Gouda ontwikkelde aanpak
‘beschermd werk’ succesvol is. In 2015 en 2016 zijn in totaal 50 garantiebanen voor Goudse inwoners gerealiseerd.
De gemeente Gouda heeft zelf binnen de gemeentelijke organisatie 5 garantiebanen gerealiseerd in 2015 en 2016. Eén persoon is aangenomen voor de administratie van het WOC en 4 personen zijn via Promen op een garantiebaan geplaatst in het Huis van de Stad (2 personen in het bedrijfsrestaurant en 2 personen in de schoonmaak). In 2017 en verder wordt bekeken of dit aantal verder kan worden uitgebreid.
De realisatie van beschut werk is conform het vastgestelde beleid uitgevoerd met een realisatie van 4 plekken. In 2015 zijn geen plekken gerealiseerd daar het beleidsuitgangspunt was dat eerst alle mogelijkheden voor een reguliere plaatsing zijn onderzocht voordat beschut werk zou worden overwogen.
Regionaal resultaat
De regio Midden-Holland heeft als arbeidsmarktregio een target meegekregen voor het aantal te realiseren garantiebanen. Voor 2015 en 2016 was de doelstelling om gezamenlijk 203 nieuwe garantiebanen te realiseren. Het gaat dan zowel om de doelgroep Wajong, die vanuit het UWV bemiddeld wordt, als de gemeentelijke doelgroep. Gouda heeft samen met de partners binnen het Werkbedrijf in regionaal verband afspraken gemaakt hoe de landelijke target voor het aantal garantiebanen kon worden behaald.
De cijfers tonen dat t/m 2016 in totaal ca. 230 nieuwe banen zijn gerealiseerd door de deelnemende partijen in het Werkbedrijf. De regionale target Midden-Holland van 203 banen is dus ruimschoots gerealiseerd.
2015 2016 Totaal
Beschermd werk 4 46 50
Beschut werk 0 4 4
Totaal 4 50 54
14 Het UWV brengt elk kwartaal een trendrapportage uit met het aantal gerealiseerde garantiebanen per regio vanaf de peildatum 1 januari 2013. Na vaststelling van het beleid is duidelijk geworden dat bij deze rapportage rekening wordt gehouden met tussentijdse uitval als gevolg van ondermeer de daling van Wsw-dienstverbanden en daling van het aantal Wajong-garantiebanen. Het bereiken van de AOW leeftijd, overlijden e.d. zijn belangrijke oorzaken. Rekening houdend met deze uitval is de netto
realisatie op 46 garantiebanen gekomen. Uit de trendrapportage blijkt dat de uitval vooral wordt veroorzaakt door uitval van de Wajong doelgroep en een daling van het aantal SW verbanden.
Uitval binnen de gemeentelijke doelgroep komt vooralsnog nauwelijks voor. De aanpak die Gouda heeft neergezet op het gebied van beschermd werk is daarmee succesvol te noemen, ook al zal op basis van de trendrapportage mogelijk het oordeel kunnen zijn dat er regionaal te weinig banen zijn gerealiseerd.
3.2 Beschermd werk Doelgroep
De raad heeft besloten - in eerste instantie - aan te sluiten bij de landelijke prioritair benoemde doelgroepen voor beschermd werk die een uitkering van de gemeente ontvangen4. Voor het gemeentelijk beleid betekende dat een focus om eerst bijstandsgerechtigde mensen met een Wsw- indicatie te begeleiden naar werk. Dit betrof 32 bijstandsgerechtigde personen op een totaal van 80 Wsw-geïndiceerden. Al deze mensen zijn gesproken en gescreend op mogelijkheden. Van deze groep zijn 10 personen toegeleid naar werk in de vorm van een garantiebaan.
De nieuwe instroom van mensen met een arbeidsbeperking bestaat voor het overgrote deel uit jongeren uit het VSO/Pro en Entreeonderwijs. Gouda heeft sinds 2015 veel geïnvesteerd in het opbouwen en uitbreiden van de contacten met het Pro/VSO en Entree onderwijs, waardoor nu een sluitende aanpak voor deze jongeren ontwikkeld is. Met alle Pro/VSO en Entree scholen in de regio vinden periodiek gesprekken plaats over leerlingen, die op korte termijn uitstromen of tussentijds dreigen uit te vallen. Bij deze gesprekken zijn de regiogemeenten en UWV ook aangehaakt. Voor leerlingen die niet verder (kunnen) leren en wel beschikken over arbeidsvermogen gaat de gemeente – in samenwerking met partners – vroegtijdig op zoek naar een passende arbeidsplaats. Dit voorkomt dat jongeren op termijn in de uitkering terecht komen. De gemeente werkt in deze aanpak samen met het WSP Midden-Holland (voor de werkgeversbenadering), het UWV, de scholen voor speciaal- en praktijkonderwijs in de regio, Promen en de sociale teams.
Doelgroepen vanaf 2017
Tot en met 2016 zijn door de overheid de prioritaire doelgroepen voor beschermd werk aangewezen.
Dit vervalt vanaf 2017.
De gemaakte beleidskeuzes ten aanzien van doelgroepen in de Participatienota blijft overeind, waarbij niet langer prioriteit wordt gegeven aan mensen met een Wsw-indicatie. Dat hoeft ook niet, daar deze mensen reeds allen zijn gescreend op de mogelijkheden voor een garantiebaan.
4 Prioritaire doelgroepen 2015 en 2016: Wajongers met arbeidsvermogen, personen per 31-12-2014 op wachtlijst Wsw Beleidsvoorstel 4: Maatwerk in plaats van prioritering met het vervallen van de landelijke prioritering beschermd werk
Met het per 2017 wegvallen van de landelijke prioritering op doelgroepen beschermd werk wordt dit vervangen door maatwerk. Jongeren blijven de belangrijkste doelgroep om te ondersteunen, daar de nieuwe instroom daar voor het overgrote deel vandaan komt. Wel zal de uitvoering – in samenwerking met de sociale teams – oog houden voor andere inwoners met een
arbeidsbeperking die een beroep op ondersteuning zullen doen naar werk.
15 Voor regio Midden-Holland is de target voor het aantal garantiebanen voor 2017 gesteld op 360 (cumulatief vanaf 1 januari 2013). Door de wetswijzigingen (bijlage 2) is per 2017 het pakket ter ondersteuning van deze doelgroep fors uitgebreid waardoor werkgevers beter kunnen worden ondersteund in het realiseren van beschermd werk.
Werkgevers
In 2015 en 2016 is gebleken dat zowel grotere als kleinere werkgevers bereid zijn werkplekken beschikbaar te stellen voor arbeidsbeperkten. Dit blijkt onder meer uit het feit dat er ruim 200 mensen met een arbeidsbeperking in Midden-Holland begeleid zijn naar een garantiebaan in 2015/2016. De regionale invulling van garantiebanen vindt plaats in een breed scala aan sectoren, zoals de bouw, horeca, zakelijke dienstverlening, landbouw en supermarktwezen.
Uiteraard zijn er ook werkgevers die niet direct open staan voor de doelgroep van beschermd werk.
Vaak heeft dit te maken met beeldvorming en onbekendheid met de doelgroep. De gemeente Gouda zal de komende jaren daarom blijven inzetten op informatievoorziening en het verstevigen van contacten om de onbekendheid bij werkgevers weg te nemen en de beeldvorming op positieve wijze te beïnvloeden.
Een belangrijk aandachtspunt is dat het veelal gaat om tijdelijke contracten. Het is nog te vroeg om te kunnen beoordelen of deze tijdelijke contracten uiteindelijk uitmonden in duurzame dienstbetrekkingen of dat zij vroegtijdig beëindigd zullen worden door werkgevers. Voor wat betreft de Goudse klanten zijn er vooralsnog geen signalen dat contracten vroegtijdig beëindigd worden door werkgevers. Wel komt het in een enkel geval voor dat een cliënt er zelf voor kiest om niet verder te gaan op een werkplek, omdat bijvoorbeeld de werkzaamheden niet goed passen bij zijn/haar capaciteiten.
De gemeente blijft de ontwikkelingen op dit vlak monitoren.
Beschermd werk vanaf 2017
Voor 2017 wordt vooral ingezet op het optimaliseren van de werkgeversdienstverlening waaronder het bieden van optimale ondersteuning aan werkgevers zodat de (administratieve) drempels om
arbeidsbeperkten in dienst te nemen worden geminimaliseerd.
De gemeente streeft naar een samenhangende aanpak voor mensen met een arbeidsbeperking, ongeacht of zij ondersteuning ontvangen op grond van de Participatiewet of de Wsw. Daarom worden de voorwaarden voor werkgevers in de re-integratieverordening voor de doelgroep van de
Participatiewet en de voorwaarden in de Wsw-pgb regeling geharmoniseerd, voor zover mogelijk binnen de wettelijke kaders.
Een detacheringfaciliteit wordt momenteel ontwikkeld in samenspraak met Promen. Tot nu toe is het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking nog geen belemmerende factor gebleken.
Desalniettemin biedt het inrichten van deze faciliteit mogelijk wel kansen voor mensen met een arbeidsbeperking die tot op heden nog niet een baan bij een reguliere werkgever hebben kunnen verkrijgen.
Beleidsvoorstel 5: Wsw-pgb verordening harmoniseren
De Wsw-pgb verordening harmoniseren en integreren in de re-integratieverordening.
16 3.3 Beschut werk
De gemeente organiseert een voorziening beschut werk voor inwoners met een arbeidsbeperking waarbij het, vanwege de ernst van hun beperking, niet gelukt is om met ondersteuning uit de aanpak beschermd werk in een reguliere arbeidsomgeving aan het werk te gaan. Zolang het tekort op het BUIG voortduurt, is de omvang van de voorziening in 2015 en 2016 bevroren op het niveau dat landelijk is aangegeven voor het jaar 2015 voor een gemeente van onze omvang.
In lijn met het Goudse participatiebeleid is ingezet op het zo veel mogelijk aan het werk helpen van arbeidsbeperkten via beschermd werk. Voor een kleine groep mensen is de ondersteuning vanuit beschermd werk echter niet toereikend gebleken. In 2016 heeft Gouda daarom 4 personen op beschut werk geplaatst, overeenkomstig het niveau dat landelijk is aangegeven voor een gemeente van deze omvang. Omdat het BUIG in 2016 een tekort vertoonde, is het aantal van 4 niet verder uitgebreid. Vanaf eind 2016 is er minder terughoudend omgegaan met de aanvraag van adviezen beschut werk bij UWV met het oog op de op hande zijnde wetswijziging.
Gewijzigde wetgeving en beleid
In december 2016 is landelijk een wet aangenomen die gemeenten per 1 januari 2017 verplicht beschut werkplekken te organiseren. De reden hiervan is dat uit onderzoek van de Inspectie SZW is gebleken dat het aantal gerealiseerde beschut werkplekken sterk achterblijft bij de verwachtingen.
Jaarlijks wordt per gemeente een raming gemaakt van het aantal beschut werkplekken dat gerealiseerd dient te worden. Deze raming is gebaseerd op afspraken uit het Sociaal Akkoord, die inhielden dat bij de totstandkoming van de Participatiewet middelen aan gemeenten beschikbaar zijn gesteld oplopend naar structureel 30.000 werkplekken in 2048.
De nieuwe wetgeving omtrent beschut werk regelt ook dat inwoners zelf, zonder tussenkomst van de gemeente, een advies beschut werk kunnen aanvragen bij UWV. Voorheen kon alleen de gemeente iemand voordragen bij UWV. Ook schrijft de nieuwe wet voor dat gemeenten bij verordening vast moeten leggen welke voorzieningen zij inzet om werkzaamheden in het kader van beschut werk mogelijk te maken. Hetzelfde geldt voor voorzieningen die de gemeente inzet ter overbrugging van een wachtperiode totdat een beschut werkplek is gerealiseerd. Wanneer UWV een positief advies afgeeft, is de gemeente verplicht een beschut werkplek aan te bieden wanneer het aantal geraamde plekken voor dat jaar nog niet gerealiseerd is. Voor Gouda betekent deze wetgeving dat in 2017 19 plekken en in 2018 34 plekken moeten worden gerealiseerd.
Beleidsvoorstel 6: Nieuwe beleidslijn beschut werk
− Vasthouden aan het uitgangspunt rondom beschut werk om eerst (zoveel mogelijk) inwoners met een arbeidsbeperking te begeleiden naar beschermd werk. Pas als dat niet passend is, wordt een advies beschut werk actief als mogelijkheid overwogen.
− Realisatie van maximaal de aantallen beschut werkplekken die het Rijk aangeeft in de ministeriële regeling beschut werk 2017 en 2018 (geen additionele plekken).
− Mogelijk in te zetten voorzieningen om beschut werk mogelijk te maken: proefplaatsing, scholing, aanpassing werkplek en vervoersvoorziening, uitsplitsing, van taken, persoonlijke ondersteuning, no-risk polis, loonkostensubsidie.
− Mogelijk in te zetten voorzieningen bij een eventuele wachttijd totdat een beschut werkplek beschikbaar is: sociale activering, scholing, persoonlijke ondersteuning, maatwerkvoorzieningen ter ondersteuning van de zelfredzaamheid en participatie zoals bedoeld in de Wmo,
schuldhulpverlening.
17 3.4 Ingezette instrumenten
Om de plaatsingen binnen beschermd werken en beschut werk te ondersteunen, worden diverse instrumenten voor de doelgroep ingezet: indicatie medisch urenbeperkt, proefplaatsingen, loonwaardebepalingen, loonkostensubsidie en jobcoaching.
Het blijkt dat de inzet van loonkostensubsidie lang niet altijd noodzakelijk is. Dit heeft meerdere oorzaken: in sommige gevallen blijkt de loonwaarde van een werknemer bijvoorbeeld hoog en in andere gevallen vindt een werkgever loonkostensubsidie niet nodig. De (vooralsnog) beperkte inzet van loonkostensubsidie is een meevaller voor de uitgaven uit het BUIG, waaruit de loonkostensubsidie bekostigd wordt. Door de beperkte inzet van het instrument loonkostensubsidie blijft het beroep op het BUIG beperkt terwijl er tegelijkertijd een besparing gerealiseerd wordt door het beëindigen van de uitkering door uitstroom naar werk.
No-riskpolis
Voor iedereen die in een beschermde of beschutte omgeving werkt is de no-riskpolis automatisch van toepassing. Met de no-riskpolis zijn werkgevers gedekt wanneer een medewerker uitvalt wegens ziekte. De no-riskpolis wordt door UWV verzorgd. Voor de uitvoering van de no-riskpolis voor gemeenten ontvangt UWV zelf rijksmiddelen.
5 Informatie uit Monitor Sociaal Domein Jaarrapport 2016
Instrumenten5 Aantallen
No-riskpolis 56
Indicatie medisch uren beperkt 41
Proefplaatsing 27
Loonwaardebepaling 21
Loonkostensubsidie 19
Jobcoaching 8
Becshut werk 4
18