Weerstandsmeting

Weerstandsmetingen vinden plaats met een weerstandsmeter die door middel van electroden aan het bodemoppervlak een stroom de grond in stuurt en meet wat de elektrische weerstand van het bodemmateriaal is. Grachtvullingen hebben gewoonlijk een lagere weerstandswaarde dan de omgevende bodem terwijl funderingsresten juist een hogere weerstandswaarde zullen hebben. Vooral muren, kuilen, grachten en greppels worden als scherp begrensde structuren zichtbaar in de meetresultaten.

De binnen het plangebied verwachtte Romeinse weg zou meetbaar kunnen zijn door de aanwezigheid van verhardingsmateriaal zoals grind, zand en houten constructiematerialen die mogelijk een hogere weerstand dan de omgeving veroorzaken. Greppels langs de kant van de weg zouden geleidelijk aan dichtgeslibd zijn en daardoor de bodemvochtsituatie ter plaatse anders is dan de omgeving. Dit resulteert dan in een lagere weerstand dan de omgeving. De Romeinse weg zou derhalve in de meetresultaten zichtbaar kunnen zijn als een baan van hoge weerstandswaarden die geflankeerd wordt door één of twee banen van lage weerstandswaarden.

Om een optimaal resultaat te bereiken, is gekozen voor de uitvoering van multiplexed weerstandsmetingen waarbij op meerdere dieptes metingen worden vericht. Binnen het plangebied is daarbij gemeten op 50 cm –mv, 75 cm –mv, 100 cm –mv, 125 cm –mv en 150 cm –mv. Uit deze multilayer informatie zijn de weerstandsverschillen binnen elk meetvlak gevisualiseerd en is een (pseudo)profiel van de metingen gemaakt.

De verrichte metingen hebben geen anomalieën opgeleverd die zouden kunnen wijzen op de aanwezigheid van resten van de Via Belgica binnen het plangebied. Wel is duidelijk in de meetresultaten waarneembaar dat er op een diepte van 130 (zuiden) à 50 cm (noorden) een verhoogde weerstand is vastgesteld. Deze komt mooi overeen met de diepteligging van de stugge, kleiige B-horizont. Daarmee worden de gegevens van het booronderzoek bevestigd.

Figuur 18: Boorpunten met verstoringsdiepten.

Figuur 19: Weergave van de resultaten van de weerstandsmetingen.

4 Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies)

Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend vanaf het laat paleolithicum tot en met het mesolithicum en vanaf de Romeinse tijd tot en met de nieuwe tijd. Voor de Romeinse periode gold een zeer hoge verwachting in verband met de mogelijke aanwezigheid van resten van de Via Belgica. Om de kans op het aantreffen van resten van deze weg (en van overige archeologische indicatoren) zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied 15 boringen gezet met behulp van een megaboor. Deze boringen zijn geplaatst in één boorraai met een tussenafstand van 3 m tussen de boringen. Op die manier kon worden vastgesteld of in de ondergrond resten aanwezig zijn van het grindlichaam van de Via Belgica. Uit het met de megaboor verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied grotendeels intact is, uitgezonderd ter plaatse van de boringen 2 en 3 waar verstoring van de bodem is vastgesteld tot ongeveer drie meter beneden het maaiveld.

Zowel de resultaten van het booronderzoek als die van het geofysisch onderzoek hebben volstrekt geen aanwijzingen opgeleverd dat binnen het plangebied resten van een Romeinse weg aanwezig zijn. Overige archeologische indicatoren zijn evenmin aangetroffen. De resultaten van het onderzoek geven derhalve geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden.

In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Beleidsadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt.

In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de Minister (in de praktijk bij de RCE of de gemeente Valkenburg aan de Geul), conform Monumentenwet 1988, laatste wijzing van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder.

Verklarende woordenlijst:

BP: Before Present (present = 1950) GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend VeldOnderzoek NAP: Normaal Amsterdams Peil.

RCE: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed

SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Archeologische tijdschaal

Periode Datering

Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) 250.000 - 9000 Mesolithicum (midden steentijd) 9000 - 4500 Neolithicum (nieuwe steentijd) 4500 - 2100

Bronstijd 2000 - 800

IJzertijd 800 - 12 v. chr.

Romeinse tijd 12 v chr. - 500 n. chr.

Vroege middeleeuwen 500 - 1000

Volle middeleeuwen 1000 - 1250

Late middeleeuwen 1250 - 1500

Nieuwe tijd 1500 - heden

Bronnen

Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 4 Zuid-Nederland 1838-1857 1:50.000.

Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990

Grote historische topografische Provincie Atlas Limburg; 1894-1926 1:25.000. Nieuwland Tilburg 2006

Grote topografische atlas van Nederland 1:50.000 Deel 4 Zuid-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997

Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, (www.watwaswaar.nl)

Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, http://maps.google.nl

Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort.

Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort.

Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), http://archis2.archis.nl/

Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft.

Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1:50.000. Wageningen, 1968.

Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989

Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1:50.000. Wageningen, 1968.

Tranchot en v. Muffling, Kartenaufnahme der Rheinlande 1803-1820

Twaalf provinciën 2007. Atlas van topografische kaarten. Nederland 1955-1965. Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer.

Literatuur

Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, 2001. Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Assen.

Berkel, G. van & K. Samplonius, 2006. Nederlandse plaatsnamen, herkomst en historie, Utrecht.

Cate, J. A. M. ten. A. F. van Holst, H. Kleijer en J. Stolp, 1995. Handleiding bodemgeografisch onderzoek; richtlijnen en voorschriften. Deel A: Bodem. Wageningen, DLO-Staring Centrum. Technisch Document 19A.

Demey, D. , 2003. De Romeinse weg van Boulogne-sur-Mer naar Keulen, provincie Limburg, een archeologisch onderzoek, RAAP rapport 924, Weesp.

Demey, D. en Roymans, J.A.M., 2004. De Romeinse weg van Boulogne-sur-Mer naar Keulen, Provincie Limburg. Een archeologisch ondezoek. In: Historische en Heemkundige studies in en rond het Geuldal jaarboek 2004, Valkenburg aan de Geul.

Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) 1988. Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.

Amersfoort.

Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, 1955-1965. Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer.

Philippens, H.J.J., 1983, Houthems verleden, Eygelshoven.

Renes, J., 1988. De geschiedenis van het Zuidlimburgse cultuurlandschap, Maastricht.