Op 13 april 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Vroenhof te Valkenburg.
Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met een bureaustudie. Het bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen.
ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek.
Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), drs. T. Deville (KNA-archeoloog), drs. S. Houbrechts (archeoloog) en ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist).
Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.
2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen
Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden.
Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald.
Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn):
-Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Archeologische MonumentenKaart (AMK)
-ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN)
-Gemeente Valkenburg a/d Geul, Archeologische beleidskaart
-De geschiedenis van het Zuidlimburgse cultuurlandschap, J. Renes 1988 -Landschappen van Maas en Peel, J. Renes, 1999
-Bodemkaart 1:50.000
-Geomorfologische kaart 1:50.000 -Geologische kaart 1:50.000 -Tranchotkaart 1805
-Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, 1830
-Grote historische atlas van Nederland 1:50.000 1838-1857 (Deel Zuid) -Historische topografische atlas van Noord-Brabant 1836-1843, 1:25.000
-Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Limburg 1:25.000 1894-1926 -Atlas van topografische kaarten Nederland 1955-1965, 1:50.000
-Overig historisch kaartmateriaal
Figuur 2: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het plangebied.
2.2 Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem
Het plangebied ligt in het Zuid-Limburgse Lössgebied, dat wordt gevormd door een terrassenlandschap dat is ontstaan door zowel tektoniek als klimaatsveranderingen. Door tektonische opheffing sneed de Maas zich dieper en dieper in het landschap in. Daarnaast zorgden klimaatsveranderingen voor een opeenvolgende sequentie van insnijding (tijdens interglacialen) en accumulatie (tijdens glacialen). Deze afwisseling zorgde samen met de tektonische opheffing voor het ontstaan van karakteristieke terrassenlandschap. De terrassen bestaan uit tientallen meters dikke grove rivierafzettingen (grind en grof zand) van de Maas die behoren tot de Formatie van Beegden. Het plangebied lag oorspronkelijk op het Terras van St. Geertruid (figuur 4). Dit bestaat uit Maasafzettingen, die zijn gevormd aan het einde van het vroeg-Pleistoceen tijdens het Bavelien (circa 1,1 - 0.85 miljoen jaar geleden). Aan het einde van het Weichseliën, met name in het Laat Pleniglaciaal (circa 29.000 - 15.700 BP) en het Jonge Dryas (circa 12.745 - 11.755 BP) heerste er een poolklimaat in Nederland. Hierdoor ontbrak vegetatie waardoor op grote schaal verstuiving kon optreden. Vanuit het Noordzeebekken en de brede rivierbeddingen van Maas en Rijn werd dekzand en löss(leem) meegevoerd. Löss bestaat overwegend uit silt. Siltdeeltjes zijn dermate klein (< 62 micrometer) dat deze door de wind in suspensie kunnen worden gehouden en over vrijwel onbeperkte afstand kunnen worden verplaatst. De lösslaag in Limburg varieert in dikte van één tot twintig meter. De afzettingen behoren tot het Laagpakket van Schimmert, onderdeel van de Formatie van Boxtel.
Volgens de geomorfologische kaart van Nederland ligt het plangebied op een lösswand (figuur 3, code 11/10A4). Verder naar het noorden komen afbraakwanden voor die al dan niet met löss bedekt zijn (figuur 3, code 17/16A2). Het zuidoosten van het plangebied is niet gekarteerd, dit is de bebouwde kom van St. Gerlach. Ten zuiden van het plangebied ligt een relatief laaggelegen beekdalbodem (figuur 3, 3T2) waarin Daluitspoelingswaaiers bedekt met dekzand of löss voorkomen (figuur 3, code 4G5). Nog verder naar het zuiden ligt een hooggelegen beekdalbodem (figuur 3, code 3T3). Ten oosten, noordoosten en westen van het plangebied komen droogdalen voor die al dan niet bedekt zijn met löss (figuur 3, code 15/14S3 en 17/16S3). Helemaal ten noorden van het plangebied ligt een plateauterras dat is bedekt met löss, voor (figuur 3, code 8E6). Helemaal ten zuiden ligt een groeve (figuur 3, code 13N6). Binnen het onderzoeksgebied komen ook nog enkele holle wegen voor (figuur 3, code Hw).
Op de uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; figuur 6) is te zien dat het plangebied op de overgang ligt tussen de helling van het plateau in het noorden en het beekdal van de geul in het zuiden.
Volgens de bodemkaart van Nederland komen binnen het plangebied ooivaaggronden voor met roest beginnend dieper dan 80cm –mv, die zijn gevormd in siltige leem dat is afgezet als colluvium in de hellingvoet of als uitspoelingswaaier (figuur 5, code Ldh6/C). De ooivaaggronden hebben een vage Ap-horizont met een dikte van 20-30 cm, die in kleur weinig verschilt van de C-horizont. Ze bestaan uit oude secundaire löss, waarin plaatselijk een zwak ontwikkelde B-horizont kan worden aangetroffen. Het colluvium is meestal dikker dan 120 cm. In het beekdal ten zuiden van het plangebied, komen kalkloze poldervaaggronden voor in zware zavel en lichte klei (figuur 5, code Rn95C-V). Deze hebben eveneens een vage humushoudende Ap-horizont, die weinig in kleur verschilt van de onderliggende C-horizont.
In de jonge beekafzettingen heeft nog weinig bodemvorming kunnen plaatsvinden, waardoor alleen een vage bovengrond is ontstaan.
Verder naar het zuiden, voorbij het beekdal en ten noorden van het plangebied komen löss, terras en kalksteen hellingsgronden voor (figuur 5, code Ahc-/EF en AHI/D). Verder ten noorden en ten noordoosten van het plangebied liggen bergbrikgronden in siltige leem (figuur 5, code Blb6/B en U6162nr101). Bij deze bodems ligt de briklaag (Bt-horizont), die is ontstaan door inspoeling van kleideeltjes, tengevolge van erosie aan de oppervlakte. Naar beneden toe neemt het lutumgehalte geleidelijk aan af en gaat de briklaag meestal geleidelijk over in de C-horizont. Helemaal in het noorden komen radebrikgronden voor (figuur 5, code BLd6/A).
Figuur 3: Uitsnede uit de geomorfologische kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.
Figuur 4: Uitsnede uit terrassen kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.
Figuur 5: Uitsnede uit de bodemkaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.
Figuur 6: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.
2.3 Archeologie
Het plangebied maakt deel uit van het provinciale aandachtsgebied van de provincie Limburg
“Via Belgica”. De Via Belgica was de weg van Keulen via Heerlen en Maastricht naar Boulogne. In Limburg is reeds 7 km van het tracé vastgelegd. Op basis van de archeologische gegevens en beschrijvingen kan gesteld worden dat de weg 5 tot 10 meter breed is geweest en het centrale weglichaam verhard was met grind of natuursteen. Mogelijk was de weg geflankeerd door greppels, maar gezien de ligging in een lager gelegen, nat gebied kunnen ook paalzettingen mogelijk zijn. Op circa 400 m ten westen van het plangebied is een deel van het tracé vastgelegd (monumentnummer 15.753). De weg ligt hier in het dal van de Geul onder een 2 meter dik pakket colluvium. Het grindlichaam lag op circa 1,5 meter onder het maaiveld. Indien de richting van deze weg verder doorgetrokken zou worden, zou deze dwars door het plangebied lopen. Op circa 50 m ten zuidwesten van monumentnummer 15.753 is een grindspoor van 17 m breed in twee raaien aangetroffen (waarnemingsnummer 407.658).
Mogelijk betreft het hier ook een deel van de Via Belgica. Circa 50 m ten zuiden van het monument is een mogelijke zijweg van de Via Belgica aangetroffen (waarnemingsnummer 38.607). Nog ten zuiden van dit monument, op circa 140 m hiervandaan, zijn eveneens de resten van een Romeinse weg aangetroffen naast scherven, dakpannen en een stenen constructie (waarnemingsnummer 38.609).
Het plangebied maakt deel uit van de oude dorpskern van Houthem (monumentnummer 16.326). Deze heeft de structuur van een vroegmiddeleeuws hof, met een domeingedeelte en een aantal horigenhoeven.
Ten oosten van het plangebied ligt de cluster met oude bebouwing van St. Gerlach (monumentnummer 16.327). St. Gerlach vormt nu het centrum van Houthem. St. Gerlach is een zeldzaam voorbeeld van een nederzetting waar de meeste gebouwen in hun huidige vorm uit dezelfde tijd dateren, met name de 2de helft van de 17de eeuw en de eerste helft van de 18de eeuw. Het westelijke deel van dit monument ligt in een zone met beschermde stads- en dorpsgezichten.
Op circa 760 m ten noorden van het plangebied ligt een beschermd monument van zeer hoge archeologische waarde (monumentnummer 1.476). Hier liggen sporen van een villa-complex uit de Romeinse tijd, met onder meer de resten van twee Romeinse gebouwen en een schans uit de middeleeuwen. Dit monument is nog verder naar het noorden uitgebreid (monumentnummer 15.873). Ten oosten van deze monumenten ligt ook nog monumentnummer 8.803, met eveneens (waarschijnlijk) sporen van een villa-complex uit de Romeinse tijd. Binnen deze groep van monumenten liggen verschillende waarnemingen. De waarnemingsnummers 15.773, 38.556 en 52.080 omvatten verschillende vondsten uit de Romeinse periode en de middeleeuwen. Ter plaatse van waarnemingsnummer 408.184 is een Flint-Ovalbijl uit het neolithicum aangetroffen. Over waarnemingsnummer 121.178 zijn geen verdere gegevens bekend in ARCHIS.
Binnen het onderzoeksgebied zijn 9 onderzoeksmeldingen bekend. Over 3 hiervan is geen verdere informatie beschikbaar in ARCHIS (onderzoeksmeldingen 21.040, 33.113 en 38.667).
Over het onderzoek zelf behorende bij onderzoeksmelding 5.280 is geen informatie bekend in ARCHIS. Hierbij zijn echter wel enkele waarnemingen gedaan. Zo is een vuurstenen werktuig of afslag aangetroffen (waarnemingsnummer 105.958) en zijn er verschillende vondsten uit de ijzertijd, Romeinse tijd en middeleeuwen (waarnemingsnummers 105.972 en 105.974) gedaan. Waarnemingsnummer 105.964 bevat afval uit vuursteen. Ter plaatse van waarnemingsnummer 105.965 zijn enkele dakpannen uit de Romeinse tijd aangetroffen.
Voor een terrein op circa 600 m ten oosten van het plangebied is een bureauonderzoek uitgevoerd door BAAC naar aanleiding van de kwaliteitsverbetering van de Archeologische Monumentenkaart van de provincie Limburg (onderzoeksmelding 20.680). Het terrein had een monumentstatus door de vermoedelijke aanwezigheid van een vindplaats uit het neolithicum op basis van oppervlaktevondsten (waarnemingsnummer 408.752). Uit het onderzoek blijkt echter dat er geen aanwijzingen zijn voor een vindplaats en dat het terrein van de AMK kan worden afgevoerd.
Ter plaatse van onderzoeksmelding 3.773 is een onderzoek uitgevoerd door de Technische Universiteit Delft in samenwerking met de Archeologische Werkgroep Valkenburg in verband de aanwezigheid van resten uit de late middeleeuwen of de nieuwe tijd ter plaatse van het klooster van St. Gerlach. Hierbij zijn vijf inhumatiegraven uit de 13de of 14de eeuw aangetroffen naast een beerput, funderingsresten en aardewerkresten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd (waarnemingsnummer 22.664).
Door de Grontmij is een bureauonderzoek uitgevoerd ten behoeve van de herinrichting van het Centraal Plateau (onderzoeksmelding 20.982). Op basis hiervan is een selectie gemaakt van verschillende wegen die in de toekomst aan een oppervlaktekartering of karterend booronderzoek onderworpen dienen te worden. Voor de onderzoeksmeldingen 9.228 en 33.262 is geen verder onderzoek noodzakelijk geacht.
Ter plaatse van waarnemingsnummer 29.861, op circa 610 m ten noordwesten van het plangebied zijn resten aangetroffen van een Romeins villa-complex. Naast een stenen fundering zijn er muurrestanten, aardewerk, kuilen, dakpannen en kalksteen aangetroffen.
Op circa 625 m ten zuiden van het plangebied zijn kuilen en aardewerk uit de vroege of late middeleeuwen gevonden (waarnemingsnummer 35.878).
Op circa 700 m ten noordwesten van het plangebied is een crematiegraf uit de midden ijzertijd aangetroffen (waarnemingsnummer 29.862). Op 700 m ten zuiden van het plangebied zijn sporen van een Romeins grafveld en Romeinse munten aangetroffen (waarnemingsnummers 38.599 en 121.279).
Ter plaatse van waarnemingsnummer 15.439, op circa 730 m ten noordoosten van het plangebied, is ter plaatse van de lösswand een begraving bekend waarbij een volledig menselijk geraamte en botmateriaal van een schaap zijn aangetroffen.
Ten zuiden van het plangebied, op circa 950 m, zijn klingen van vuursteen en bijlen uit het neolithicum aangetroffen (waarnemingsnummer 32.937).
Tabel 1
Monumenten en waarnemingen
Nummer Coördinaat Periode Vondsten
1.476 Romeinse tijd
Middeleeuwen
Villa-complex Schans
8.803 Romeinse tijd Villa-complex
15.753 Romeinse tijd Weg
15.873 Romeinse tijd
Middeleeuwen
Villa-complex Schans
16.326 Vroege middeleeuwen -
nieuwe tijd
Oude dorpskern
16.327 Late middeleeuwen - nieuwe
tijd Cluster oude bebouwing
15.439 184.160/320.580 Vroege middeleeuwen - late Menselijk skelet
middeleeuwen Inhumatiegraf Botmateriaal van een schaap 15.773 183.930/321.180 Midden Romeinse tijd Steenbouw
22.664 183.900/320.100 Late middeleeuwen Late middeleeuwen - nieuwe 29.861 182.920/320940 Romeinse tijd Fundering
Muurrestanten Dakpannen Aardewerk Mergelbokken Kuilen
29.862 182.980/321.100 Midden ijzertijd Crematiegraf 32.937 183.160/319.570 Vroeg neolithicum - laat
neolithicum Neolithicum
Bijlen
Klingen uit vuursteen 35.878 183.000/320.000 Vroege middeleeuwen - late
middeleeuwen
Kuilen Aardewerk 38.556 183.800/321.150 Romeinse tijd
Midden Romeinse tijd Laat Romeinse tijd
Laat Romeinse tijd - late middeleeuwen 38.599 183.500/319.800 Romeinse tijd
Midden Romeinse tijd
38.607 182.840/320.500 Romeinse tijd Zijweg
Stenen constructie 38.609 182.840/320.420 Romeinse tijd
Middeleeuwen 52.080 183.800/321.220 Midden Romeinse tijd Aardewerk
Romeinse tijd
105.958 183.460/321.270 Onbekend Werktuig op afslag 105.964 183.790/321.110 Onbekend Afval uit vuursteen 105.965 183.800/321.150 Romeinse tijd Dakpannen
105.972 183.900/321.330 IJzertijd 105.974 183.930/321.180 Romeinse tijd
Late middeleeuwen
121.278 183.800/321.150 Onbekend Onbekend
121.279 183.500/319.800 Onbekend Onbekend
407.658 182.750/320.550 Romeinse tijd Grindweg 408.184 183.820/321.205 Midden neolithicum - laat
neolithicum
Flint-Ovalbijl
408.752 184.048/320.496 Onbekend Onbekend
2.4 Informatie amateurarcheologen
ArcheoPro heeft contact opgenomen met de heemkundevereniging Houthem. Dit heeft met betrekking tot het plangebied geen informatie opgeleverd.
Figuur 7: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.
Volgens de archeologische monumenten- en trefkanskaart (figuur 8) ligt het plangebied binnen terrein 32 (monumentnummer 16.326), een gebied met een hoge archeologische waarde. Deze wordt ter plekke van het plangebied doorsneden door een mogelijk tracé van een Romeinse weg (zone met zeer hoge trefkans).
Op de beleidskaart van de Gemeente Valkenburg aan de Geul (figuur 9) ligt het plangebied in een zone met beleidsadvies “categorie 2”. Deze categorie bevat terreinen van zeer hoge waarde. Voor terreinen gelegen in categorie 2 geldt dat deze terreinen onderzocht dienen te worden door middel van proefsleuven.
Volgens de beleidskaart voor ondergrondse archeologie van de gemeente Valkenburg aan de Geul (figuur 10) ligt het plangebied in een zone waarbinnen kans is op het aantreffen van ingangen van groeven.
Figuur 8: Uitsnede uit de archeologische monumenten- en trefkanskaart van de gemeente Valkenburg aan de Geul
Figuur 9: Uitsneden uit de gemeentelijke archeologische beleidskaart
Figuur 10: Uitsneden uit de gemeentelijke groeven beleidskaart
2.5 Historie
De eerste datering van Houthem stamt uit 1096, toen omschreven als apud Houlten. Deze naam is een samenstelling van de woorden holt (bos) en heem (woonplaats). Deze laatste wijst op een vroegmiddeleeuwse oorsprong. Later wordt het nog vermeld in historische bronnen als Holtheim (1140) en als Houtheijm (1244).
De Tranchotkaart (zie figuur 11) uit 1805 laat zien dat het plangebied in die tijd in gebruik was als bouwland dat zich ten noorden van de weg Vroenhof uitstrekte. Het plangebied ligt vlakbij de historische kern van Houthem. Aan de zuidzijde van de straat Vroenhof lag een grote hoeve, omgeven door boomgaarden die vandaag de dag nog bekend staat als oude Pastorije.
Volgens de kaart van Renes (zie figuur 12) ligt het plangebied binnen de historische kern van Houthem. Deze dorpskern heeft slechts weinig tot matig veranderingen ondergaan sedert 1830.
Ten zuiden van het plangebied loopt de weg Vroenhof, een verbindingsweg tussen Meerssen en Valkenburg aan de Geul die mogelijk uit de late middeleeuwen dateert.
Figuur 11: Uitsnede uit de Tranchotkaart van 1805.
Figuur 12: Uitsnede uit de kaart met historische landschapselementen (naar Renes, 1999).
De kadasterkaart uit 1832 toont dat het plangebied destijds binnen de percelen 564 en 565 lag.
Uit de aanwijzende tafels blijkt dat deze in eigendom waren bij van der Geheuren en in gebruik waren als bouwland. Ten westen van het plangebied liep een pad dat de verbinding vormde tussen de weg Vroenhof en een parallelweg die ten noorden van Houthem liep.
Figuur 13: Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1832
Figuur 14 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1845, 1924, 1960 en 2008. Op deze kaarten is te zien dat het plangebied tot aan het einde van de 19de eeuw in gebruik geweest als bouwland. Ten westen en ten zuiden van het plangebied lagen uitgestrekte weilanden en boomgaarden die door houtwallen werden begrensd. Toen in de eerste helft van de 20ste eeuw de spoorlijn werd aangelegd is de loop van de veldweg die ten noorden van het plangebied liep verlegd. Ter plaatse van het pad dat op de kadasterkaart uit 1832 wordt aangegeven is een brug uitgespaard zodat dit verbindingspad behouden kon blijven. De bebouwde kom van Houthem was reeds langs de weg Vroenhof uitgebreid in oostelijke richting tot voorbij het plangebied. Omstreeks het midden van de 20ste eeuw zijn de kernen van Houthem en Sint Gerlach aan elkaar gegroeid door de toename van de bebouwing langs de weg Vroenhof. In de tweede helft van de 20ste eeuw veranderde er nagenoeg niets waardoor het plangebied tot op de huidige dag onbebouwd is gebleven.
Figuur 14: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1845, 1924, 1960 en 2008.
2.6 Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Specifieke ligging (locatie)
Geomorfologisch gezien ligt het plangebied op een lösswand aan de noordzijde van het Geuldal. Het plangebied ligt binnen de historische dorpskern van Houthem ten noorden van de verbindingsweg tussen Meerssen en Valkenburg aan de Geul en in het vermoedelijke tracé van de Via Belgica.
Verwachte perioden (datering)
Op basis van de bekende gegevens omtrent archeologische waarden bij vergelijkbare geomorfologische situaties in de omgeving, kunnen binnen het plangebied archeologische resten vanaf het midden-paleolithicum tot en met het mesolithicum en uit de Romeinse periode tot en met de nieuwe tijd worden verwacht.
Archeologische resten uit het neolithicum tot en met de ijzertijd worden niet verwacht. In deze periodes worden voornamelijk de randen van plateaus dan wel de plateaus zelf als nederzettingslocatie gekozen. Voor de bronstijd en ijzertijd bestaan er nog te weinig gegevens om een verwachting te kunnen opstellen.
Complextypen
Eventuele archeologische resten uit het paleolithicum of mesolithicum zullen beperkt blijven tot kleine jachtkampementen die nauwelijks meer zijn dan de neerslag van een enkele (jacht)activiteit of een kortstondig kamp van zeer geringe afmetingen. De omvang hiervan kan beperkt zijn tot enkele (tientallen) vierkante meters. Resten van basiskampen worden niet verwacht. Deze lagen bovenaan op de hellingen of op de randen van plateaus.
Archeologische resten uit de Romeinse tijd kunnen bestaan uit sporen van infrastructurele voorzieningen en de daaraan verbonden nederzettingsresten alsook sporen van begraving.
Resten uit de vroege middeleeuwen zullen vooral nederzettingsresten betreffen van minimaal honderden vierkante meters grootte. De aanwezigheid van sporen van begravingen kan evenmin worden uitgesloten. Door de ligging langs een verbindingsweg tussen Meerssen en Valkenburg aan de Geul kunnen binnen het plangebied laatmiddeleeuwse off-site complexen worden verwacht.
Uiterlijke kenmerken
Nederzettingsresten uit het paleolithicum of mesolithicum zullen binnen het plangebied uit oppervlakkige vondststrooiingen bestaan met eventuele ondiepe sporen in de ondergrond die onder colluvium kunnen zijn afgedekt.
Sporen uit de Romeinse tijd kunnen bestaan uit resten van de Via Belgica. Het betreft een grindlichaam eventueel bedekt met natuursteen dat geflankeerd werd door een greppel.
Hiernaast kunnen nederzettingsresten worden aangetroffen die voorkomen als concentraties van vondstmateriaal en kuilvullingen. Daarnaast kunnen ook sporen van begraving worden aangetroffen in de vorm van grafmonumenten zoals bijvoorbeeld tumuli. Alle resten worden verwacht onder een pakket colluvium. Nederzettingsresten uit de vroege middeleeuwen liggen eveneens onder colluvium en kunnen worden herkent als concentraties van vondstmateriaal en als vullingen van kuilen (afvalkuilen, paalkuilen, waterputten, enz).
Eventuele sporen van begraving kunnen uit inhumatiegraven bestaan die voorkomen in clusters van enkele - tot vele tientallen graven.
Laatmiddeleeuwse off-site resten worden gekenmerkt door perceelsgrenzen en grensstenen, afwateringsgreppeltjes, graften en eventuele toegangswegen.
Mogelijke verstoringen
Het plangebied is lange tijd in gebruik geweest als bouwland. Daarbij heeft landbewerking de top van de bodem verstoord. Hierdoor kunnen eventueel aanwezige resten oppervlakkig
Het plangebied is lange tijd in gebruik geweest als bouwland. Daarbij heeft landbewerking de top van de bodem verstoord. Hierdoor kunnen eventueel aanwezige resten oppervlakkig