Vraaggericht preventiebeleid: Benaderen burgers Uitvoerende organisaties: gemeente Utrecht, GGenGD

Utrecht, PPCP.

Tijdspad: april 2004 tot april 2006

Samenvatting

Ontwikkelen van een gevalideerd en beleidsrelevant instrument (fase 1) ter ondersteuning van beleid (fase 2) gericht op het ontwikkelen van meer vraaggerichte gezondheidsbevordering;

een ‘best practices’ model voor kennisoverdracht en gebruik van de gezondheidsinformatie voor beleidsontwikkeling.

Het instrument bestaat uit drie onderdelen: een schriftelijke enquête onder een steekproef van de bevolking, mondelinge interviews bij intermediairs en een burgerraadpleging. In de tweede fase wordt de vraag omgezet in een beleidsvoornemen.

Participatiefase

De doelgroep heeft geparticipeerd in de analysefase.

Participanten

Hoe wordt doelgroep gedefinieerd?

Personen ouder dan 16 jaar in de wijken Overvecht, Noordwest, Zuid en Zuidwest. (wijken waarop het Grotestedenbeleid (GSB) beleid zich richt)

Door wie is doelgroep gedefinieerd

Door de gemeente Utrecht en de GGenGD Utrecht Is er aandacht voor diversiteit van de doelgroep? Hoe?

Er wordt van uitgegaan dat ‘de Utrechter’ niet bestaat, maar dat er verschillende doelgroepen in Utrecht te benoemen zijn.

In de burgerraadpleging worden daarom groepsgesprekken gehouden met verschillende doelgroepen.

Van de gezondheidsenquête zijn twee versies gemaakt, één voor 16 tot 54 jarigen, en één voor 55 jarigen. Er waren geen Turkse of Marokkaanse versies van de gezondheidsenquête. Deze inwoners ontvingen wel een begeleidende brief in het Turks of Marokkaans. Mensen konden aangeven dat ze hulp nodig hadden

bij het invullen van de enquête. Tevens werden enquêtes afgenomen bij mensen geen respons gaven. Met hen is telefonische een afspraak gemaakt om de enquête thuis af te nemen. In totaal zijn er bij 83 mensen enquêtes afgenomen.

Hiervoor zijn enquêteurs geworven, die hiervoor een training hebben gevolgd. Ook ontvingen ze een enquêteer instructie. In totaal waren dit 18 enquêteurs, 7 Nederlanders, 5 Turken en Marokkanen. Turkse respondenten werden door Turkse enquêteurs geïnterviewd, Marokkaanse respondenten door Marokkaanse enquêteurs. Mannen door mannen, vrouwen door vrouwen.

Is er aandacht voor kenmerken van de community en/ of de setting?

Niet expliciet. Het ging om het benaderen van de doelgroep in die specifieke wijken.

Wie uit de doelgroep participeren?

• Ongeveer 2000 inwoners van Utrecht (en uit de 4 GSB wijken) van 16 jaar en ouder. Zij hebben een gezond-heidsenquête ingevuld over gezondheid en behoefte aan informatie, hulp en voorzieningen op het gebied van ge-zondheid. Voor deze enquête is een steekproef van 5000 inwoners van Utrecht benaderd. Voor dit project werden hieruit de gegevens geselecteerd van de bewoners uit de 4 GSB wijken.

• 53 bewoners uit de wijken Oud Hoograven/Tolsteeg of Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt. Zij hebben in de burger-raadpleging geparticipeerd, in 5 groepsgesprekken met de volgende doelgroepen:

− Marokkaanse vrouwen

− Marokkaanse mannen

− 55-plussers

− Hoog opgeleide 16-54 jarigen

− Laag opgeleide 16-54 jarigen.

Met deze groepen is gesproken over hun wijk, hun visie op gezondheid en hun behoefte aan informatie en onder-steuning.

Intermediairs van zorgaanbieders, zij zijn benaderd via het PP/CP (provinciaal patiënten consumenten platform). Hen is gevraagd naar de preventievraag van burgers en het preventie-aanbod.

Hoe is contact gelegd met de doelgroep?

• De 3000 inwoners die de gezondheidsenquête hebben ingevuld kregen deze met de post opgestuurd. Daarna zijn ze indien nodig telefonisch benaderd, en zijn de enquêtes desgewenst nog mondeling afgenomen.

• Voor de gesprekken met hoog opgeleide 16-54 jarigen en 55 plussers zijn de respondenten geworven via de inwonersen-quête (NUP) 2004. In deze eninwonersen-quête werd aan respondenten de vraag voorgelegd of ze bereid zijn in de toekomst mee te werken aan vervolgonderzoek door de gemeente. Mensen die hier positief op gereageerd hebben, zijn gevraagd mee te werken aan de burgerraadpleging.

Voor het groepsgesprek met de laag opgeleide 16-54 jarigen heeft de GGD mensen geworven via het opbouwwerk van de welzijnsorganisatie Portes. Deze groep bleek niet goed te bereiken te zijn door de inwonersenquête. Het opbouwwerk heeft hen intensief individueel, mondeling benaderd.

De Marokkaanse vrouwen zijn geworven door de GGenGD, via een cursus over gezondheidsbevordering en diabetes. Het waren dus vrouwen die al bezig waren met gezondheid, dit geeft enigszins een vertekening van de doelgroep. De Marokkaanse mannen zijn geworven via de welzijnsorganisatie Portes (waarschijnlijk ook opbouwwerk).

• Zoals eerder gezegd zijn de intermediairs benaderd via PP/CP.

Hoeveel mensen uit de doelgroep participeren?

Zie eerder.

Participatiedoel

Waarvoor wordt doelgroepparticipatie ingezet, voor beleid of praktijk?

Voor beleid. Via de gezondheidsenquête en burgerraadpleging wordt informatie verkregen over de vraag van de Utrechtse burger over gezondheidinformatie, hulp en voorzieningen. Het is de bedoeling dat het er naar aanleiding hiervan preventiebeleid wordt geformuleerd wat meer gaat aansluiten op de bevindin-gen.

Wat is hoofddoel participatie?

Het verzamelen van informatie over de visie van de doelgroep en hun vraag naar preventieve zorg.

De Burgerraadpleging had ook als nevendoel het leggen van contacten met bewoners (de wijkgezondheidswerker van wijk Zuid was bij de gesprekken aanwezig), en een eerste stap voor verdere participatie van deelnemers bij gezondheidsactiviteiten in wijk Zuid.

Voorwaarden/competenties bij de doelgroep

Er zijn geen eisen gesteld aan competenties van de doelgroep, hier wordt indien nodig aan tegemoet gekomen door het mondeling afnemen van de enquêtes.

Vlak voor het voeren van de groepsgesprekken krijgen ze een korte instructie over hoe het groepsgesprek in zijn werk gaat (gedragsregels).

Voorwaarden en competenties bij de professionals en de organisaties

De enquêteurs hebben een training gevolgd en een instructie ontvangen.

Nergens staat vermeld of de gespreksleider voor de burgerraad-pleging hiervoor een training heeft gevolgd.

Randvoorwaarden

Voor het project is er een stuurgroep (leden afkomstig uit uitvoerende partners) en een kwaliteitsgroep (leden afkomstig van landelijke kenniscentra en van onder meer GGD Nederland en VNG) samengesteld.

Participatiebereik

Wat is het participatiebereik ofwel de terreinen waarop participatie plaatsvindt?

Het bereik van participatie is de analyse

Hoe structureel is de participatie, eenmalig of doorlopend tijdens het gehele project?

Participatie vindt plaats aan het begin van het project, bij de analyse.

Participatieniveau

Niveau 3, participatie via consultatie.

Participatieresultaat

Is het participatiedoel bereikt? Is de participatie effectief gebleken en wie vindt dat?

Voor de gezondheidsenquête is het doel bereikt. Dit vinden de uitvoerders. De enquête levert heel veel informatie op over de vraag naar preventieve zorg.

Voor de burgerraadpleging is het antwoord ook positief. Dit vindt de afdeling Bestuursinformatie van de gemeente Utrecht.

De groepsgesprekken leveren relevante informatie op die van meerwaarde kan zijn bij het vormgeven van wijkbeleid op het gebied van gezondheid.

Aandachtspunt hierbij is:

• Er komt tijdens de gesprekken allerlei informatie naar boven. Dit geeft een overzicht van de knelpunten in de wijk op het vlak van gezondheid. Hieruit kunnen echter geen algemene uitspraken worden gedaan over de verschillende doelgroepen in Hoograven.

Verwey-Jonker Instituut