Voorwaarden voor succes bij ambitie RES U16 Elektriciteit

Om de ambities uit deze RES te realiseren, is ondersteuning van meerdere overheden noodza-kelijk. In de Ontwerp-RES van juli 2020 hebben we hiervoor een aantal randvoorwaarden opgenomen, bijvoorbeeld voor financiering van zon op dak of het ontwikkelen van duurzame energie langs infra-structuur. Deze randvoorwaarden blijven onver-minderd gelden.

Algemeen

De regionale energietransitie is een enorme opgave die een groot beslag legt op gemeentelijke capaci-teit en financiële middelen. Vooral voor de klei-nere gemeenten in onze regio is dit een uitdaging.

Structurele financiering vanuit het Rijk blijft een belangrijk voorwaarde om van de RES een succes te maken.

Daarnaast zien we dat de energietransitie steeds meer belangstelling krijgt. Lokaal zorgt de moge-lijke komst van windturbines voor zorgen onder inwoners. Enerzijds kunnen deze zorgen terecht zijn en zullen ze zorgvuldig moeten worden behan-deld in bijvoorbeeld de ruimtelijke procedures bij concrete projecten. Anderzijds wordt er in het publieke debat veel (des)informatie verspreid over de ontwikkeling van duurzame energie en speci-fiek over windturbines. We roepen de Rijksoverheid op om met een krachtige boodschap de urgentie, het nut en de noodzaak van de energietransitie te onderstrepen en om lokale overheden te onder-steunen bij het verstrekken van feitelijke infor-matie over de transitie en de duurzame bronnen die

daarbij horen. We kijken met veel belangstelling naar de publiekscampagne die het ministerie van EZK is gestart.

Zon op dak

Vooral voor zon op dak is of wordt een aantal voorwaarden uit de ontwerp-RES nu ingevuld.

Dat is een positieve ontwikkeling. De verbeterde SDE⁺⁺-regeling voor zon op dak helpt ons om het benutten van daken verder te stimuleren. Hetzelfde verwachten we van het uitbreiden van gemeen-telijke bevoegdheden om het aanleggen van zon-daken te verplichten, via de aanstaande wijzi-ging van het Besluit bouwwerken leefomgeving.

Zon op dak kan bijdragen aan het vergroten van het draagvlak voor minder aantrekkelijke opties in de energietransitie. Vanuit dat oogpunt verwachten we dat de Rijksoverheid ook na 2025 mogelijkheden biedt om kansrijke grootschalige zonnedaken te financieren.

Zon en wind langs infrastructuur

Een actieve rol van de Rijksoverheid, maar ook van ProRail en NS, blijft nodig om het ontwikkelen van duurzame energie langs Rijks- en spoorwegen te bevorderen. Verschillende gemeenten uit de regio langs rijksinfrastructuur bereiden een verzoek aan Rijkswaterstaat voor om deel uit te maken van het Programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER).

RES 1.0 | Regio U16 | Elektriciteit

RES 1.0 | Regio U16 | Warmte

4 Warmte

4.1 Inleiding

Het warmtehoofdstuk binnen de RES noemen we de Regionale Structuur Warmte 1.0 (RSW 1.0). Wij geven hierin inzicht in de manier waarop we vroegtijdig met elkaar in gesprek gaan om afspraken te maken over het ontwikkelen en gebruiken van potentiële bovengemeentelijke warmtebronnen. Daarnaast geven we inzicht in de manier waarop we elkaar versterken via kennisuitwisseling en samenwer-king rond belangrijke thema’s, zoals het verlagen van de warmtevraag. De basis van de RSW 1.0 wordt gevormd door de gespreksleidraad die we hebben opgesteld en een thematische agenda met actie-punten.

De RSW 1.0 bevat een eerste inventarisatie van de warmtebronnen in de regio en de bovengemeente-lijke afstemming van die inventarisatie. Daarnaast verkennen we de kansen om op regionaal niveau samen te werken bij het maken van de overstap naar duurzame warmte. Hoe gemeenten regie gaan voeren op de warmtetransitie staat in de transitie-visies warmte (TVW’s) die alle gemeenten uiterlijk eind 2021 vaststellen. Ook het onderzoek naar de lokale inzet van warmtebronnen vindt plaats in de gemeentelijke TVW’s, evenals welk tempo gemeenten hanteren bij de overstap naar aardgas-vrij en welke warmteoplossingen per wijk, buurt of gebied het meest voor de hand liggen.

Na het vaststellen van de TVW stellen gemeenten (wijk)uitvoeringsplannen (WUP’s) op. In de uitvoe-ringsplannen beschrijven gemeenten, samen met bewoners en andere belanghebbenden die een rol spelen in de warmteketen, per wijk hoe zij de transitie naar een aardgasvrije gebouwde omgeving willen aanpakken. Via het Programma Aardgasvrije

Wijken biedt het Rijk ondersteuning aan gemeenten die werken aan een proefproject aardgasvrij.

Gemeenten krijgen daarvoor financiële onder-steuning en kunnen deelnemen aan leerkringen om kennis uit te wisselen. In de regio U16 krijgt gemeente Utrecht ondersteuning bij het opstellen van een wijkuitvoeringsplan Overvecht Noord.

De RSW gaat specifiek over warmtebronnen die de potentie hebben om in meerdere gemeenten warmte te leveren, zogenaamde bovengemeentelijke warmtebronnen. In het vervolg proces wordt de RSW gevoed met informatie uit de TVW’s. Daaruit blijkt of meerdere gemeenten naar eenzelfde bron kijken of welke gemeenten misschien een tekort hebben aan duurzame warmte, waardoor naar oplossingen buiten die gemeenten gekeken moet worden. De RSW maakt daarmee inzichtelijk of bronnen dubbel worden ‘geclaimd’ en of er potentiële bronnen over het hoofd worden gezien. Op die manier levert de RSW ook informatie voor het opstellen van TVW’s en het maken van keuzes in de uitvoeringsplannen.

De RSW, TVW en WUP’s hebben zo effect op elkaar.

Onderstaande figuur laat de schematische samen-hang en interactie tussen de lokale en regionale schaalniveaus zien.

De TVW’s worden tenminste eens in de vijf jaar herijkt, de RES en dus ook de RSW, wordt elke twee jaar herijkt. In 2023 wordt de RES 2.0 vastgesteld.

Daarin nemen we nadere afspraken op over de mogelijke verdeling van bovengemeentelijke warm-tebronnen. In figuur 4.2 staan de hoofdlijnen van de warmtetransitie op lokaal en regionaal niveau schematisch weergegeven.

Figuur 4.1. De samenhang van RSW, TVW en WUP.

RES 1.0 | Regio U16 | Warmte

Figuur 4.2. Tijdslijn met de hoofdlijnen van de warmtetransitie van RSW 1.0 naar RSW 2.0.

10 Warmteonderzoek RES U16, Greenvis, GV20010-U16-R01-Warmteonderzoek RES U16, 4 augustus 2020, https://www.energieregioutrecht.nl/publicaties/default.aspx.