In dit hoofdstuk worden de uitkomsten en bevindingen van het jaarrekeningonderzoek beschreven.
5.1 Uitkomsten van het jaarrekeningonderzoek
De uitkomsten van het jaaronderzoek worden in deze paragraaf omschreven. In paragraaf 5.1.1 wordt het effect van de stelselwijziging op de solvabiliteit weergegeven en in paragraaf 5.1.2 het effect op de rentabiliteit. Vervolgens komen in paragraaf 5.1.2 de uitkomsten naar het onderzoek inzake de toelichtingseisen aan bod. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een korte samenvatting van de bevindingen (paragraaf 5.2).
5.1.1 Solvabiliteit
De effecten van de eerste toepassing van de RJ 271 (2009) dient te worden verwerkt conform RJ 140 Stelselwijzigingen. Dit wil zeggen dat de aanpassingen met terugwerkende kracht (retrospectief) in de jaarrekening dienen te worden verwerkt. Indien RJ 271 (2009) in het boekjaar 2008 wordt toegepast valt de bestaande verplichting per 31 december 2007 vrij ten gunste van het eigen vermogen. Voorts moeten de vergelijkende cijfers voor het jaar 2007 worden herzien. Volgens de RJ 140 Stelselwijzigingen zijn er twee uitzonderingen mogelijk op de verplichting om de retrospectieve methode toe te passen:
1 In het uitzonderlijke geval dat aanpassingen met betrekking tot voorgaande boekjaren (het cumulatieve effect) redelijkerwijs niet kunnen worden bepaald, dienen de ongewijzigde boekwaarden onder het oude stelsel aan het begin van het boekjaar als uitgangspunt te worden genomen bij de toepassing van het nieuwe stelsel (prospectieve methode);
2 Een specifieke richtlijn of wettelijke bepaling schrijft een andere methode voor.
Verder dient de stelselwijziging in de toelichting te worden uiteengezet, onder meer door de gevolgen voor het vermogen en het resultaat te vermelden.
42 Voor het jaarrekeningonderzoek zijn enkele jaarrekeningen daarom aangepast, zodat de cijfers per 31 december 2007 vergelijkbaar met elkaar zijn. Dit houdt in dat wanneer de prospectieve methode is toegepast bij de stelselwijziging, het effect op het vermogen op 1 januari 2008 is verwerkt per 31 december 2007. In onderstaande tabel staat weergegeven wat de solvabiliteitsratio is voor en na stelselwijziging, inclusief het positieve dan wel negatieve effect op de solvabiliteit van de onderneming.
Totale activa € x 1.000
Solvabiliteit
Jaarrekening stelselwijziging verschil
voor na
1 Vion food Group 2.611.463 38,8% 40,2% 1,4%
2 Janssen de Jong groep 254.788 22,2% 22,9% 0,8%
3 Andus group B.V. 48.500 45,6% 45,6% 0,0%
4 Concorp Holding 20.250 7,7% 9,5% 1,8%
5 De Hoop Terneuzen B.V. 201.745 61,2% 61,6% 0,4%
6 Van Houtum Papier B.V. 19.473 47,8% 49,3% 1,6%
7 Dalli de Klok B.V. 47.814 27,7% 28,3% 0,5% 8 BK Bouw B.V. 17.196 15,7% 20,7% 5,0% 9 VBK Beheer B.V. 38.636 21,7% 23,8% 2,1% 10 Unipath Holding B.V. 15.625 -0,6% -0,6% 0,0% 11 Depron B.V. 18.800 25,5% 24,2% -1,3% 12 De Baak B.V. 15.856 14,1% 21,5% 7,3% 13 Budelpack Poortvliet B.V. 6.805 27,0% 27,7% 0,7% 14 Aurum B.V. 38.013 61,6% 61,8% 0,2% 15 Gibo groep 77.500 45,7% 47,4% 1,7% 16 Volvo Nederland B.V. 40.144 39,7% 40,6% 0,9% 17 Kumij B.V. 4.951 24,3% 31,0% 6,8% 18 NIBE -SVV B.V. 10.758 33,7% 40,9% 7,1% 19 Vroon B.V. 15.841 30,5% 29,1% -1,5% 20 Nivra 6.511 27,9% 33,3% 5,4%
21 Koninklijke Swets & Zeitlinger Holding N.V. 615.420 7,4% 7,9% 0,5%
22 Brocacef Holding N.V. 33.387 37,7% 37,9% 0,2% 23 Oxfam Novib 198.434 26,7% 27,1% 0,4% 24 Flora Holland 972.311 16,7% 21,1% 4,4% 25 Surf net 26.717 31,5% 43,0% 11,5% Gemiddeld 29,5% 31,8% 2,3% Tabel 5.1 Solvabiliteit in 2007
43 Uit het onderzoek blijkt dat de solvabiliteit van een rechtspersoon na toepassing van RJ 271 (2009) gemiddeld met 2,3% is verbeterd. Surf net, Kumij B.V., de Baak B.V. en NIBE-SVV B.V. hadden de grootste procentuele verbetering van de solvabiliteit. De verbetering in de solvabiliteit wordt veroorzaakt door de vrijval van de voorziening pensioenen ten gunste van het eigen vermogen. Hierdoor wordt het eigen vermogen in verhouding groter ten opzichte van het totale vermogen. Voor de jaarrekeningen van Andus group B.V. en Unipath Holding B.V. blijkt dat de stelselwijziging geen effect heeft op het vermogen en resultaat.
Verder is uit de tabel af te leiden dat de stelselwijziging voor de jaarrekeningen voor Depron B.V. en Vroon B.V. een negatief effect heeft op de solvabiliteit. In de toelichting van de betreffende jaarrekeningen werd niet nader toegelicht waarom de pensioenvoorziening is opgenomen als een financieel actief. Wel is duidelijk dat dit niet een actieve belastinglatentie betreft, maar de gehele pensioenvoorziening. Het doet vermoeden dat de onderneming haar pensioen heeft overgedragen aan een andere pensioenuitvoerder, maar deze onvoldoende liquide middelen heeft om de overdracht te financieren, waardoor er een langlopende vordering ontstaat. Gezien het onderzoek hieromtrent wordt beperkt door de geringe informatie in de gepubliceerde jaarrekening, zal in dit verslag hierover niet verder worden uitgeweid.
5.1.2 Rentabiliteit
Indien een onderneming een stelselwijziging doorvoert dient dit in beginsel op basis van de retrospectieve methode te worden verwerkt in de jaarrekening. De prospectieve methode of andere methode mag worden gehanteerd indien de in de voorgaande paragraaf (5.1.1) genoemde twee uitzonderingen van toepassing zijn. Bij de retrospectieve methode worden de vergelijkende cijfers aangepast.
Bij 10 van de 25 jaarrekeningen is de retrospectieve methode gehanteerd en zijn de vergelijkende cijfers van de balans en de winst- en verliesrekening over boekjaar 2007 aangepast. Deze worden vergeleken met de oorspronkelijke cijfers van 2007 om zo het effect op de RTV te analyseren. Om de RTV te berekenen is de winst voor aftrek van rentelasten en belasting nodig. Deze specifieke informatie is alleen beschikbaar wanneer de vergelijkende cijfers zijn aangepast. In de onderstaande tabel is de RTV weergegeven voor en na stelselwijziging en het positieve of negatieve effect op de rentabiliteit van de onderneming.
44 Rentabiliteit
Jaarrekening stelselwijziging verschil
na voor 1 Concorp Holding 3,4% 2,0% 1,4% 2 BK Bouw BV 6,4% 3,3% 3,1% 3 VBK Beheer B.V. 1,9% 0,1% 1,7% 4 NIBE -SVV B.V. 9,1% 12,0% -2,9% 5 Vroon BV 12,4% 15,8% -3,4% 6 Nivra -27,2% -26,8% -0,5%
7 Koninklijke Swets & Zeitlinger Holding NV 4,6% 4,8% -0,3%
8 Brocacef Holding N.V. 3,9% 4,2% -0,3%
9 Flora Holland 3,0% 2,0% 1,0%
10 Surf net 5,6% 4,3% 1,3%
Gemiddeld 2,3% 2,2% 0,1%
Tabel 5.2 Rentabiliteit in 2007
Als gevolg van RJ 271 (2009) hoeven ondernemingen in veel gevallen alleen de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie in de winst- en verliesrekening te verantwoorden, in plaats van een actuarieel berekende pensioenlast. Uit het jaarrekeningonderzoek is de gemiddelde rentabiliteit voor stelselwijziging 2,2% en na stelselwijziging 2,3%. Gemiddeld is de rentabiliteit met 0,1% gestegen. De verbetering in rentabiliteit bij de verschillende ondernemingen wordt veroorzaakt doordat de pensioenlasten door stelselwijziging lager zijn.
Gezien de rentabiliteit indirect verbonden is met de solvabiliteit wordt in de onderstaande tabel de verbetering c.q. verslechtering van de solvabiliteit en rentabiliteit naast elkaar gezet.
Jaarrekening Solvabiliteit Rentabiliteit
1 Concorp Holding 1,8% 1,4% 2 BK Bouw BV 5,0% 3,1% 3 VBK Beheer B.V. 2,1% 1,7% 4 NIBE -SVV B.V. 7,1% -2,9% 5 Vroon BV -1,5% -3,4% 6 Nivra 5,4% -0,5%
7 Koninklijke Swets & Zeitlinger Holding NV 0,5% -0,3%
8 Brocacef Holding N.V. 0,2% -0,3%
9 Flora Holland 4,4% 1,0%
10 Surf net 11,5% 1,3%
Gemiddeld 3,7% 0,1%
45 Opvallend is dat de solvabiliteit van NIBE-SVV B.V. sterk is gestegen terwijl de rentabiliteit juist is verslechterd. Dit wordt veroorzaakt doordat de pensioenvoorziening in totaal 12% (€ 1.338.000) van het totale vermogen (€ 10.973.000) in beslag neemt. Door de stelselwijziging is de pensioenvoorziening, volgens RJ 271 (2008), in zijn geheel vrijgevallen. Voor de indexatie van de CAO-verhogingen, die nog niet door de pensioenverzekeraar zijn verwerkt, is een verplichting opgenomen van € 335.000, die tevens is opgenomen als pensioenlast in de winst- en verliesrekening. Hierdoor is het resultaat 2007 na stelselwijziging lager dan voor stelselwijziging.
Naast NIBE-SVV B.V. is de rentabiliteit voor Vroon B.V., Nivra, Koninklijke Swets & Zeitlinger Holding en Brocacef Holding N.V. ook verslechterd. Uit de jaarrekeningen van de hiervoor genoemde ondernemingen kon niet worden afgeleid waarom de pensioenlasten zijn toegenomen.
5.1.3 Toelichtingseisen
Volgens de RJ 271 (2009) dient een onderneming voor zover van toepassing aanvullende informatie op te nemen in de toelichting. In hoofdstuk 3 zijn de toelichtingseisen van RJ 271 behandeld en kort samengevat in een twaalftal onderdelen. De nummers corresponderen met het onderstaande schema, hierin is schematisch weergegeven of de gepubliceerde rapporten voldoen aan de toelichtingseisen volgens RJ 271 (2009).
Aan de hand van de onderwerpen (a t/m d), die staan weergegeven in tabel 5.4, zullen de bevindingen van het jaarrekeningonderzoek inzake de toelichtingseisen worden beschreven.
46 Toelichtingseisen Algemeen Pr. Additionele verplichtingen Vord. Jaarrekening 2008 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 Vion food group ja nee nee ja nee ja nvt nvt nvt nvt nvt nvt