MIRA: Nou omdat het dus over duurzaamheid gaat. Nou zag ik bijvoorbeeld op de website wel bijvoorbeeld bepaalde certificaten staan, als ik het goed heb begrepen. Is er ook een speciaal duurzaamheidsprogramma in het bedrijf? X: Nee. MIRA: Dat bestaat niet. X: Nee. MIRA: Mag ik vragen waarom niet? Is dat bewust of..X: Wat versta je onder duurzaamheid? MIRA: Voor dit onderzoek heb ik het echt zo breed mogelijk gedefinieerd, dus dat varieert echt van sociale duurzaamheid, betrekking op productie met de medewerkers. Veiligheid, hoe kijken jullie naar jullie eigen leveranciers, lage loonlanden bijvoorbeeld. Maar ook het impact op het milieu. X: Oké. Dan.. Ja het is eigenlijk volledig geïntegreerd in de bedrijfsvoering van het bedrijf. MIRA: Oké. X: Als jij mij vraagt: Is er een duurzaamheidspolicy? dan is het antwoord daarop nee. Maar als je kijkt van, wij worden denk ik iedere week worden wij denk ik geaudit. MIRA: Iedere week? X: Hetzij aangekondigd, hetzij onaangekondigd. Als ik je een lijstje geef. We leveren Marks & Spencer, Marks & Spencer audit zelf. We leveren Tesco, Tesco audit zelf. We leveren Asda, Asda audit zelf. KFC audit. Dan heb je binnen Tesco verschillende bedrijven. Dus wij leveren de, de klant van ons doet de verdere verwerking en die levert aan Tesco. MIRA: Ja. X: Die klant, neem bijvoorbeeld mooi park of two sisters, die komen ook nog eens een keer hier om ons te auditen. MIRA: Die tussenpersoon. X: Ja. Die tussenpersonen zijn wel echt grote gerenommeerde bedrijven. Two sisters is op dit moment de grootste foodproducent in Engeland. Mooi park de een na grootste, maar die komen nog eens een keer deze kant op. Vergeet niet dat het auditeren van leveranciers, je supply chain, wat daar vooral nog achter zit is de aansprakelijkheid. Je kunt wel zeggen, mijn leverancier heeft bijvoorbeeld een BFC certificaat, maar dat wil nog niet zeggen dat je daarmee van iedere aansprakelijkheid ontheven bent. Dus als wij klanten leveren, dan heeft die klant nog steeds vanuit zijn eigen aansprakelijkheid de plicht om te monitoren of wij voldoen aan zijn normen. In de voedingsmiddelenindustrie is het zo dat als wij zeggen tegen nieuwe klanten dat wij Marks & Spencer leveren, dan krijgen we al geen vragen meer over sociaal verantwoord ondernemen, of duurzaamheid, of dierenwelzijn, of hygiëne en dat soort dingen. Eigenlijk is Marks & Spencer de hoogste norm. In Europa zijn er maar twee leveranciers die Marks & Spencer mogen leveren vanuit het KIP vanuit Europa. De rest komt vanuit Engeland. We hebben bijvoorbeeld ook een C-Dijks audit, of een smeta. Dat zijn eigenlijk twee verschillende organen die hetzelfde doen. Die komen hier, dei zeggen: geef ons een lijst met de mensen die vandaag werken. Ze hebben dan de hele dag de vergaderzaal tot hun beschikking, Waar alle mensen van de productie worden bevraagd over hoe ze met mensen omgaan, of ze hun paspoort niet hoeven in te leveren as ze hier komen werken, of ze niks hoeven te betalen voor de middelen die ze nodig hebben. Lees bijvoorbeeld een jas of schoenen of wat dan ook. Dat is gewoon een publiek (domein). Of ten minste de resultaten van zo’n audit die worden gepubliceerd in het open domein, dus als wij zaken willen doen met een two sisters of mooi park, dan kunnen die gewoon kijken op de website van C-deks hoe wij met onze mensen omgaan. Dus je kunt hier veilig zeggen, wij worden van het hele begin, wij zijn niet alleen maar een bedrijf wat levert aan M&S, wij zijn in de hele keten zijn wij verantwoordelijk dat ontslagproces voldoet, dat ons leerproces de (Boulerai), de Mesda, het voerbedrijf, dat die allemaal voldoen aan de eisen van M&S of van Tesco en daar hoort ook bij onze sociale verantwoordelijkheid en hoe wij omgaan met ons personeel. MIRA:
89
Begrijp ik het goed, als er met een hogere regelmaat die audit uitvoeren en dat wordt natuurlijk zo vaak gecontroleerd, maar ook geregistreerd, is dat dan ook de trigger om te zeggen dat is naar buiten toe al zo’n bewijsstuk dat we met duurzaamheid bezig zijn, dat we het zelf niet nog een heel sustainability report op onze website plaatsen bijvoorbeeld. X: Ja kijk, je kan op een gegeven moment je profileren als een producent die gericht is op duurzaamheid en sustainability, om daarmee ook nieuwe markten en nieuwe klanten te kunnen benaderen. Het is denk ik bij ons eigenlijk veel meer andersom gegaan. Dat wij zijn meegegroeid met klanten als M&S en Tesco en KFC en dat door de druk op duurzaamheid en sociaal verantwoordelijk ondernemen, dat wij ons daarin mede ontwikkeld hebben. Dus het is veel meer vanuit onze klantenkring gestuurd geweest. MIRA: Maar omdat u net zei, er is een soort index, of een soort database, begreep ik het goed? X: Ja, je moet je voorstellen wij worden hier geaudit. Dat audit rapport wordt besproken. Nou dan komen ze misschien op een non-conformesis uit. Daar moeten wij dan op reageren, moeten we oplossen. Dat hele rapport met een non-conformisis komt gewoon te staan op die website. Dus jij wilt met mij zaken doen, althans ik wil graag met jou zaken doen. Jij gaat kijken deugt dat wel. Jij gaat dan naar die website toe en kan dan precies zien hoe wij met ons personeel omgaan. En als daar bijvoorbeeld instaat dat c-deks ons niet goedkeurt, want wij hadden destijds een rode audit, want wij nemen de paspoorten van onze mensen in hier. Dan weet je in ieder geval dat je niet bij ons moet zijn. Maar dit is wel exceptioneel voor de voedingsmiddelenindustrie, want deze industrie is enorm productie gedreven. De meeste denken bedrijven in de sector geven weinig om duurzaamheid en, laat ik het anders zeggen, die investeren er weinig in. Het gaat met name bij ons in de sector met name over volumes en hoeveel ton kunnen wij er doorheen jagen per week. Wij profileren ons juist anders in de markt door veel meer klant georiënteerd te zijn. En als ik tegen jou zeg we worden elke week geaudit, het is voor ons de normaalste zaak in de wereld. Er zijn nog genoeg andere partijen in de markt, ook die wij benaderd hebben in het verleden, dat wij hebben gezegd: ook in de lange termijn, investeer nou in een approval van Tesco of M&S. En heel vaak krijgen wij te horen: ja, maar wij hebben geen zin in pottenkijkers i ons bedrijf. We hebben gewoon een goed product en wij staan erachter, en er hoeft niemand naar te komen kijken of dat klopt ja of nee. En we weten dat er absoluut partijen zijn die een heel goed product maken die het intern ook gewoon goed voor elkaar hebben, maar dat zit in de cultuur dan van zo’n bedrijf om geen auditeurs over de vloer te willen hebben. En je krijgt ze wel, want FVVA die komt er is altijd nog toezicht, maar ze willen beperken tot een minimum. MIRA: Want waarschijnlijk zal een klant als Tesco echt op een gedetineerd niveau informatie naar boven willen hebben. X: Ja. MIRA: nog aansluitend daarop, u zegt het is namelijk klant gedreven, zou het iets voor het bedrijf zijn om op termijn ook vanuit de website om wat voor reden dan ook een soort van sustainability report te publiceren, om het echt op die manier kenbaar te laten maken? Of is het in die database.. X: Laat ik het zo zeggen, ik denk dat wij daar absoluut meer aan zouden kunnen doen, want al pratend met jou besef ik mezelf ook dat wij al heel veel dingen hebben gewoon gegeven binnen dit bedrijf, omdat het klant gestuurd geweest is. En ook als je bijvoorbeeld bij ons naar de website gaat is het veel meer product gestuurd waarbij we klanten eigenlijk proberen aan te trekken door het product te laten zien. We hebben het daar veel minder over sustainability of over hoe we met de mensen omgaan of dat er elke week audits zijn, dat staat niet op de website. Dus daar zouden we ons best meer mee kunnen profileren. We doen
90
bijvoorbeeld ook, en dat is nog wel eens een nadeel van een website, aan de ene kant is het voor mensen zoals jij of consumenten, maar onze collega’s die kijken er ook naar. We doen ook een project met de universiteit van Gent om te kijken naar de carbon footprint impact van pluimvee op deze aardbol in vergelijking met ander proteïnes en daar is al heel veel over gepubliceerd, alleen een klant van ons heeft dat project geïnitieerd met de universiteit van Gent en die heeft ons gevraagd als leverancier willen jullie daaraan deelnemen. Dat soort dingen doen we ook, maar dat zetten we niet op de website. We zijn bezig met een project met de universiteit van Wageningen met sponsorship van M&S om te kijken wat nu echt dierwelzijn is. We hebben natuurlijk nu elke keer plofkip en WakkerDier. Als ik aan mensen vraag wat is een plofkip? krijg ik 99 van de 100 keer een antwoord wat nergens op slaat. Niemand weet wat een plofkip is, maar we zijn wel allemaal op zoek naar meer dierwelzijn. We hebben in het verleden bij mijn vorige werkgever, hebben we WakkerDier gewoon aan de tafel uitgenodigd en gezegd ga eens een keer met ons mee gaan we een tournee doen en dan gaan we naar een slachthuis, naar een fileerderij, naar een mester om ook met hun in gesprek te blijven. Maar WakkerDier stelt heel duidelijk wij richten ons alleen maar op dierenwelzijn. Voor de rest interesseert ons niks. En dat zijn twee dingen die staan natuurlijk op gespannen voet. De CO2 voetprint en dierwelzijn. Want als jij WakkerDier hun zin geeft, dan hebbe die kippen weet ik niet hoe veel hectare grond om op te lopen. Maar dat is voor de CO2 natuurlijk niet zo best. Dat zijn twee dingen die haaks op elkaar staan. Wat ik overigens niet in de media terug hoor, maar goed. Maar de aanleg van deze discussie, van WakkerDier en plofkip, is dat WakkerDier roept iets en retailers moeten daar meteen op reageren, maar als je als consument gaat vragen stellen aan de Albert Heijn of Jumbo. Omdat wij niet diverse Retail leveren, hebben wij dit project geïnitieerd, een project van drie tot vier jaar, om echt op wetenschappelijke basis te onderzoeken wat is zou echt dierenwelzijn. Om een voorbeeld te noemen, als ik jou meeneem naar een stal en die kuikens zitten daar door de stal verspreid en die hebben daglicht. Maar het is daar donker als wij binnenkomen en we doen de shuttles open. Het eerste wat de kuikens doen is weglopen van het licht. Want kippen zijn gejaagde dieren. Als eerste rennen ze weg en ze schrikken zich ook de barsten op het moment dat er een buizerd voorbij zal vliegen. Vanuit menselijke perceptie zeggen wij het is erg goed dat die beesten daglicht krijgen. Het is nog maar de vraag of de kippen daar zelf ook zo over denken. Mensen willen graag dat koeien 365 dagen buiten lopen. Dat wil de koe zelf helemaal niet. Maar wij vinden, het is een grote aaifactor. MIRA: Een soort overtuiging.. X: Maar het is nog maar de vraag of dat dierenwelzijn is naar de percepties van de dieren zelf. Nou wij hebben gelukkig de tijd, dat heeft een Jumbo of een Albert Heijn niet, die moet reageren op dat soort kreten van WakkerDier, dus wij zijn ook echt bezig met Wageningen om een soort dierenwelzijn scorecard te ontwikkelen, dat als wij een koppel binnenkrijgen van een mesda dat wij die kunnen scoren en raten op dierenwelzijn en dat we dan een bonus of een malus betalen. Als je het goed doet krijg je een bonus en als het dierenwelzijn juist slecht is geweest krijg je een malus. Dat is de wetenschappelijke benadering. Zo zou het volgens mij ook moeten. MIRA: Echt inderdaad daar kijken omdat wij als mens vinden, we moeten naar buiten, een dier moet buiten zijn. Maar WakkerDier voelt dan een bepaalde druk uit, bijvoorbeeld op supermarkten. Nu zie ik in de supermarkt ook wel eens liggen grote voordeelverpakkingen van kip, maar ook beter leven kip met bepaalde stikkers erop. In hoeverre merken jullie die druk erop vanuit zo’n organisatie als WakkerDier dat..X: Wij zelf
91
hebben helemaal geen last van WakkerDier omdat wij zelf de retail niet beleveren. Indirect merken we natuurlijk wel omdat we vanuit dezelfde mesters kuikens trekken, dus wat we zelf wel merken is omdat er meer boeren zijn die aan het omzetten zijn naar het Beter Leven concept, betekend dat je minder kuikens op een vierkante meter gaat krijgen, dat is op zich goed, krijg je uiteindelijk wel minder kippen in Nederland. Dat merk je. Merken wij het vanuit onze afnemers? Nee. MIRA: Die druk wordt niet doorgevoerd. X: Nee. Eigenlijk de enige discussie die wij wel hebben, dat is met name in de Nederlandse snackindustrie. Wij zijn de grote leverancier van Royaan, die maken de Van Dobben Croquetten en overige snacks, die zouden graag omgaan naar een Beter Leven concept, maar als je bijvoorbeeld naar de website van Mora gaat, dat is de grootste concurrent, die heeft er heel veel tijd ingestoken en geld en die zeggen: wij kunnen niet garanderen dat er altijd Beter Leven vlees in de snacks zit. Want de retail bepaalt uiteindelijk wat er beschikbaar is. Niemand gaat voor een Mora of een Royaan een supply chain opzetten. Stel dat wij tegen Royaan zeggen, wij gaan een Beter Leven concept voor jullie opzetten. Dan moeten wij ongeveer tien mesters omzetten naar Beter Leven. Wij moeten het dan zo plannen dat iedere dag van iedere week wij de kip binnenkrijgen van dat Beter Leven concept. Het moet dus helemaal afgestemd worden op dat product van Royaan. MIRA: Het gaat dan de hele keten door, het is niet meer twee bedrijven. X: Nee. Met name in snacks, daar zit geen gewoon muscle filet. Dat is vaak wat wij snippers noemen. Wij hebben hier watersnijders staan. Wij maken dan van de grote filet, een kleine filet en wat blokjes. Het vlees wat niet de goede vorm heeft, voor de rest is dat prima vlees, dat gaat naar Royaan toe. Dat verwerken zij in croquetten en dat soort dingen. Perfect vlees, maar daar kan je geen ingratie op zetten. Dat is een heel lastige discussie. Zowel Mora als Royaan is bezig geweest om dan te declareren: dit product bevat Beter Leven kip. Maar dan kom je op een scheidslijn waar ik persoonlijk problemen mee heb, en ook professioneel. Er staat namelijk niet op de verpakking hoeveel dat is. Neem van mij aan als er op staat dit product bevat Beter Leven kip dan is dat geen 100 procent Beter Leven kip. Ongetwijfeld zal een fractie Beter Leven kip zijn, maar zo’n 90, 95 procent niet. MIRA: Hoe kan je daar als bedrijf mee omgaan dan? X: Ik vind wat Mora heeft gedaan, ik vind dat te loven. Die hebben op de website staan: wij kunnen het niet garanderen, omdat de retail de beschikbaarheid ervan bepaald. Als Albert Heijn bijvoorbeeld promoot, dan is er geen Beter Leven kip meer voor de rest. Dan houdt het gewoon op. Mora zegt dus daar geen grip op te hebben en eerlijk te zijn naar hun consumenten. Ze kunnen het niet garanderen en zetten het dus niet op de verpakking. MIRA: Ze proberen het misschien wel maar.. En als ze dan kijken naar de verschillende vragen? Duurzaamheid komt toch echt vanuit een stukje gedrevenheid van de klant waar jullie mee te maken hebben. Kunt u nog meer specifieke voorbeelden noemen van vragen die ze hebben van hebben jullie dat in huis? of we zouden graag willen dat jullie dit gaan doen en hoe jullie daar destijds mee om zijn gegaan? X: Eigenlijk staan alle voorbeelden op de verpakking. Samen met M&S bijvoorbeeld hebben we een Plan A, moet je maar eens kijken op de website. Als je het hebt over duurzaamheid dan is M&S echt een leidend voorbeeld van misschien wel de wereld. Coca Cola heeft bijvoorbeeld het duurzaamheidsconcept van M&S gekopieerd. Die werken daar samen. Die hadden een Plan A gericht op het beter omgaan met deze aarde: ‘Assume Plan A, because there is no plan B’. Twee jaar geleden ben ik hier naar een middag geweest met Stuart Rose, hij is de CEO van M&S, die had het eerste pak aan ter wereld wat volledig recyclebaar was. M&S heeft heel zwaar ingezet op het reduceren van de
92
hoeveelheid verpakkingsmateriaal en het reduceren van de plastic soep die we in de oceaan tegen komen. Dus ze hebben nu verpakkingen, als je een oven-ready chicken koopt in Engeland, kan die met folie en al de oven in. Op een gegeven moment lost die folie gewoon op. We hebben hier ook een project samen gedaan met M&S om te kijken hoe wij de hoeveelheid verpakkingsmateriaal kunnen reduceren. MIRA: Maar dat is wel op het moment dat zij bijvoorbeeld met zo’n voorstel komen, of zij initiëren zoiets. Is het wel dat jullie daar voor open staan om te kijken hoe gaan we hierbij hepen? Het is niet dat jullie eerst moeten nadenken of het wel kan of zou je het wel moeten willen of..X: Heb je misschien een pamflet gezien van de succes awards? MIRA: Ja, dat zag ik op de website. X: Dat wordt georganiseerd door RTL 7. Wij hebben nu de award gewonnen voor de vleesverwerking industrie. En één van de benchmarks daarbij is je innovatie vermogen. Het heeft even niks met verpakking te maken, maar wij doen hier dingen in de verwerking van kip, dat zijn machines die heeft niemand anders. Alle herkenningstekens zijn er vanaf gehaald. Wij zijn ook echt een innovatief bedrijf. Dat is ook waarom we kunnen werken met klanten als M&S, omdat die juist verlangen van klanten dat niet alleen M&S innovaties initieert, maar dat wij zelf ook met innovatieve ideeën komen. MIRA: Dus dat is wel echt een samenwerking. Gebeurt het ook nog wel eens dat er in een periode verschillende soorten vragen binnenkomen, dat jullie ook wel een keuze moeten maken op dat moment om jullie eerst te