MIRA: Kun je wat meer vertellen over het bedrijf zelf? Wat jullie nou precies doen? X: Ken je überhaupt de samenstelling van de groep? Of weet je van Neways Leeuwarden toevallig? MIRA: Ik heb een beetje gekeken op internet. X: We hebben een holding in Son en daarin zitten om en nabij 14 werkmaatschappijen waarvan wij er ook eentje zijn. Die zitten in Son, Leeuwarden, Echt, in Kassel niet meer, Neuenkirchen, Riesa, Slowakije, Tsjechië, in China. Wij doen eigenlijk niks. Nee, een printplaat, ken je dat? MIRA: Nee. X: Een computer, heb je die wel eens van de binnenkant gezien? MIRA: Stukjes, maar ik heb er zelf nooit één uit elkaar gehaald. X: Daar zit zo’n plaat in, zo’n groene of een rode plaat waar alles op zit. Nou, dat zijn printplaten. Die componenten die erop zitten, kroonsteentjes, dioden enzo, die moeten er eerst allemaal opgezet worden. Wat wij doen is, wij hebben een klant die komt met een vraag van ik heb een geweldige elektronicaontwerp, kun je daar wat mee?. Die komt bij ons en heeft een tekening bij zich en wij zetten dat om in een lijst en datafiles. Die componenten kopen wij in , daar hebben wij een hele logische handling voor met de hoeveelheden die we daarvoor inkopen, met onze inkoopkanalen die we daarvoor hebben. We hebben machines die zetten die componentjes weer op de juiste plek op zo’n bord , zoals een soort a4 maar dan met allemaal geleide spoortjes erin. MIRA: Elk stukje? X: Elk componentje ja, die moeten er toch ergens op komen en dat is wat wij doen. Wij plaatsen componenten, dat is eigenlijk onze core business. Deze core business is eigenlijk opgebouwd door de logistieke handling die wij eromheen hebben. Want het plaatsen van de componenten is in feite niet meer dan een xyz- beweging, danwel met een machine, danwel met een operator die dat handmatig doet. En dan de handling eromheen.. De klant die heeft een idee, die geeft hij bij ons aan en wij produceren dat dan, wij testen dat helemaal voor hem, we lakken hem, we sealen hem, en zo leveren wij dat af. En dat doen wij voor defensie, datatelecom, industrieën; een aantal van onze klanten in Duitsland, bijvoorbeeld automerken. Eigenlijk alles wat je maar kunt bedenken zit wel een printplaat in. Wij doen meer de hogere kwalitei. Voor defensie dat zijn juist weer composatieorders dus die moeten in Nederland geproduceerd. MIRA: Dat moet? X: Ja. Dus dat is in een nutshell wat wij doen. MIRA: Zijn er veel spelers op die markt hiervoor? X: Er zijn best wel veel spelers. Er zijn kleinere spelers, grotere spelers. Kleinere spelers hebben een bv met honderd man, tot aan grote multinationals. Wij zijn nummer zes van Europa dus wij zijn best groot. Kan je nagaan dat er ook nog een aantal grotere jongens zijn die dit ook introduceren. Eigenlijk alles ertussenin; er zit in Bergen een bedrijf die doen het met 25 man. Foxconn is natuurlijk ook een grote concurrent van ons. Als het aankomt op componentjes inkopen dan kan het wel eens zijn dat de Iphone meer componentjes moet hebben en wij moeten die specifiek ook hebben, dan gaat die Iphone toch meestal wel voor bij zo’n fabrikant. MIRA: Ja, precies. Want zij zijn natuurlijk enorm. X: Ja. MIRA: Bijzonder. En wat is jouw functie binnen het bedrijf? X: Ik ben operations manager. Dus dat houdt in dat ik hier verantwoordelijk ben voor de inkoop, planning , de gehele productie en de warehousing. Dus dan hebben we nog iemand op engineering, omdat dat een specifieke taak is. Maar terminologie, dan willen we daar ook echt meer focus op hebben. Onze sales wordt gedaan door de accountmanager en de directeur. En de rest van de fabriek die..MIRA: Van de productie. X: Ja. MIRA: En jullie zijn dan in meerdere landen actief, maar is dat dan alleen dat jullie dan ook veel samenwerken met die verschillende vestigingen? X: Ja, heel veel. We
64
hebben Slowakije en daar besteden we eigenlijk al het werk uit. Die hebben eigenlijk geen sales, dus dat is eigenlijk gewoon een productiemaatschappij. En al het werk gaat daar ook naartoe, dus daar werken wij mee samen. Wanneer één van de werkmaatschappijen, ik kan het me niet voorstellen, teveel orders krijgt, dan neemt een andere werkmaatschappij dat over. Het is werktransfererend en het zou zonde zijn dat wij hier overwerken terwijl ze in Duitsland niks te doen hebben. MIRA: Ja, precies. Maar die samenwerking is er wel echt om dan samen weer die klanten..X: Ja. En dat is op planniveau, maar ook de functies. Komende woensdag zit ik in Son met alle andere operations managers van alle andere werkmaatschappijen. Om te overleggen over wat loopt er bij jullie, wat loopt er bij ons. En dat doen de engineerings managers ook, en de kwaliteitsmanagers ook, en de controllers doen dat ook. Dus zo krijg je eigenlijk een hele kruisbestuiving door de maatschappij heen. MIRA: Dat is wel heel mooi. Leeuwarden is niet het hoofdkantoor dan. X: Nee. Die zit in Son. MIRA: Ik weet niet of het makkelijk in kaart te brengen is, maar weet je het aantal klanten? X: Zullen we Leeuwarden dan aanhouden? MIRA: Het gaat mij voornamelijk om internationale klanten. Dus is het echt wereldwijd? X: Ja en nee. We hebben heel veel Benelux klanten eigenlijk. ASN bijvoorbeeld die doen ze in Almere. Maar die heeft ook een vestiging in Singapore en daar doen we ook rechtstreeks zaken mee. VNL heb je vast wel eens van gehoord, dat is een leverancier van ons van metalen, maar ook een klant van ons, dus eigenlijk komt het op een chip machine elektronica. Die zitten ook veel in Singapore. We hebben een aantal klanten die zitten rechtstreeks in Amerika, Duitsland. Neopost is ook een klant van ons, dat doen we hoofdzakelijk via Nederlandse vestigingen. Een aantal klanten van ons, zeker ASN , vragen veel van ons op het gebied van sustainability en duurzaamheid en wat we daarvoor geregeld hebben. Defensie is natuurlijk ook voor Duitsland, Zwitserland. MIRA: Maar eigenlijk via bedrijven in de Benelux, die hebben dan weer partners of..X: Ja, onze fabriek in China die doet bijvoorbeeld veel local. Daar doen we meestal niet zo heel veel mee. Waar het eigenlijk mee begint , is dat een grote klant in Azië een vestiging in Nederland heeft en die vraagt het werk bij ons aan, wij produceren het dan voor hun, wij transfereren het werk naar China toe en dan is het nog steeds onder ons beheer. Dan op een gegeven moment zeggen wij , ja, leuk dat het hier wordt ingekocht, dat de productie in China komt, dat het product afgeleverd wordt bij de klant en dat de factuur weer bij ons komt. En dan gaan wij ertussenuit en doet onze fabriek in China rechtstreeks zaken met de klant in China. MIRA: Ja, precies. Maar op het moment dat de order bij een Nederlandse vestiging binnenkomt, dan leveren jullie wel direct aan de klant aldaar. X: Ja, eventueel. Soms ook niet. MIRA: Wat mogelijk is op dat moment. X: Ja. We hebben nu een nieuwe start. Dat is een nieuwe klant die maakt radio’s voor een specifieke toepassing en die heeft de Benelux eigenlijk wel voorzien en in Europa ook al het een en ander. Het is wel een Nederlandse klant toevallig. Die zegt dan dat hij eigenlijk in Azië van start wil gaan, maar als hij in Nederland gaat produceren, dan komt dat nooit uit. Dan hebben we dat hele pakket overgezet en als dat zometeen een goede kwaliteit-prijs verhouding geeft dan blijft dat een Nederlandse klant terwijl hij vanuit een Aziatische fabriek bediend wordt. MIRA: En als je de link legt naar duurzaamheid? Is er vanuit de groep van de holding zelf ook een bepaald programma opgezet? X: Nee, eigenlijk niet. MIRA: Is dat iets wat leeft? X: Ja en nee. Bijvoorbeeld bij het solderen gebruik je een tin en die kan loodvrij of loodhoudend zijn. Onze klanten die hebben de toepassing en daarbij mag in die printlaag bij bepaalde toepassingen geen lood
65
meer zitten. Want die platen die verdwijnen uiteindelijk op de vuilnisbelt, daar komt regenwater bij en als daar lood in zit dan komt dat in het grondwater. Dus hebben ze op een gegeven moment gezegd dat ze ermee stoppen en dat ze het niet meer toestaan. Ik denk dat dat ook wel een terecht iets is. Maar defensie zegt dat zij apparaten maken waar loodhoudende soldering op zit en dat die apparaten daarom juist stabiel zijn. Zij willen er dus niet vanaf. Nu heb je voor defensie, railway, datatelecom centres een aantal exceptions en die mogen dus wel loodhoudende producten produceren. Ook daar komt een einde aan. Onder andere voor datatelecom daar is het zo meteen per 15 juli , of 1 juli afgelopen. MIRA: Dat is bij wet geregeld. X: Ja. Dus die producten mogen wij wel produceren, maar niet meer uitleveren. En onze klant mag ze niet meer aannemen en niet meer uitleveren. Dus leeft dat? Ja, want er moet naar gekeken worden, qua compliancy voor de loodvrije wetgeving, maar aan de andere kant conflict minerals is ook iets wat vaker nog voren komt. Onze componenten zijn opgebouwd uit mineralen. Als die mineralen verkregen worden uit blood diamonds , dat concept ken je wel, dat geldt hetzelfde voor mineralen. Dus ook onze klanten vragen steeds vaker over die mineralen die in onze componenten zitten, of die wel vrij zijn van conflict mineralen. Dan heb je natuurlijk geen idee, want je koopt een via-via suppliers en je gebrukt maar een heel klein percentage. Dat gaat bij ons dus ook weer door de keten heen, vanaf onze klant naar ons toe, naar onze leveranciers. MIRA: Is het dan niet vanuit hier, of vanuit de holding, of vanuit de vestiging hier, dat er naar gekeken wordt van goh, kunnen we er zelf iets aan doen? X: Nee. Eigenlijk meestal vanuit de klant. MIRA: Zijn er dan bijvoorbeeld ook andere stakeholders waar jullie mee te maken krijgen. Dat mensen, de media zeggen dat..X: Eigenlijk niet. Omdat wij ook weer gedreven worden door de klanten en regeringen, en niet zozeer door de motivatie om daar iets aan te doen. MIRA: Meer dat om het te laten zien van dat jullie er wel aan denken, en er wel mee bezig zijn. X: Wat dat betreft gaat duurzaamheid niet veel verder dan onze ISO14001. MIRA: Is dat iets wat bij de wet verplicht is? X: 14001 weet ik niet zeker of die bij de wet verplicht is. Deze is vooral vanuit de milieuwetgeving; doe je aan afval scheiden, doe je aan energiereductie. Het is aardig huis-tuin-en keuken. Verantwoord omgaan met je materialen. MIRA: En is er ook, bij sommige industrieën zie je wel eens van die unies? Bepaalde, niet echt vakbonden, maar meer een soort van vereniging, die een beetje met onderdelen werken. Dat vanuit daar nog bepaalde vragen komen? X: Eigenlijk niet. MIRA: Ook niet. En vanuit de overheid ook niet meer dan dat lood. X: Nee, het tin wordt opgelegd, maar verder eigenlijk ook niet. MIRA: Verder komt het echt bij de klanten vandaan. X: Ja, die conflict mineralen, dan heb je nog Reach. De drivers die hierachter zitten, zijn vooral de wetgevingen. MIRA: Maar zou dat misschien iets voor het bedrijf zijn? Om daar in de toekomst naar toe te werken? Zou dat passen binnen dit bedrijf? Bijvoorbeeld op de website te plaatsen hoe jullie omgaan met bepaalde duurzaamheidsaspecten? X: Je stelt mij een vraag, maar ik weet niet of ik het antwoord zodanig kan geven. Ik heb wel een eigen mening daarover. Ik denk dat je er op ten duur wel naar toe zal moeten werken, naar een betere duurzaamheid. En daarmee ook het verschil kan maken naar je klanten toe. Duurzaam gaat natuurlijk verder dan alleen milieuwetgevingen. Ik denk dat een bedrijf een gezondere situatie kan opleveren dan als je daar heel beurs mee omgaat. Dus zal dat iets voor ons zijn? Denk het wel. Maar dan spreek ik dus niet namens het bedrijf, maar vanuit mijn eigen motivatie. Maar de Raad van Bestuur kennende zullen we daar op een gegeven moment naar toe gaan en de vraag is wanneer komt de prioriteit erop?
66
MIRA: Dat is het vaak ook; tijd, geld en prioriteiten stellen. En als we dan kijken naar de klanten die die vragen aan jullie stellen? We hebben het over een paar landen gehad, Benelux, Duitsland, China, Amerika, zij dat ook de grootste landen? X: Ja. MIRA: En de nationale regering in deze landen? Zeggen die ook nog bepaalde dingen? X: Zou kunnen, maar dan vraag je mij of ik weet hoe onze klanten naar hun bedrijf zijn gekomen, daar durf ik geen antwoord op te geven. MIRA: Het is niet dat vanuit het logistiek proces dat bijvoorbeeld er bepaalde eisen..X: Nee, niet zodanig. Het is meer van wij willen dit, wij moeten dit erbij hebben. Dan staat er niet bij of dit uit de eigen regering komt of uit eigen bedrijf komt. MIRA: De volgende vragen gaan meer over hoe je als bedrijf om gaat met die vragen. Want er zijn best verschillende landen wat hier tussen zitten. Nu weet ik dat Duitsland best wel een land is dat in bepaalde industrieën heel veel voorloopt in duurzaamheid en dat er heel veel aandacht voor is. Merken jullie dat ook? X: Nee. Het zijn meer onze Aziatische klanten die heel strict optreden. Dat komt omdat wij onze meeste Duitse klanten hebben zitten of in een defensieindustrie of in een redelijk specialistische industrie. De klanten die we daarin hadden in de reguliere industriële industrie hebben wij tot vorig jaar ook nog gewoon loodhoudende producten geleverd. MIRA: Dus dat is ook daar verboden dan? X: Inmiddels wel, ja. Maar om dan te zeggen dat ze heel erg vooroplopen hiermee,nee. MIRA: Omdat in sommige industrieën kom ik dat namelijk tegen dat Duitsland wel een land is die daar vrij mee vooroploopt. Gebeurt het dan ook wel eens dat een klant uit Amerika iets vraagt of een order plaatst voor jullie dat in conflict is met een andere vraag? Of dat jullie een keuze moeten maken daarin? X: Eigenlijk niet, want wij zijn klantgedreven. Uiteindelijk heb je de loodvrij/loodhoudend scheiding. Wij mogen bepaalde klanten leveren, we hebben nu ook een aantal klanten die we leveren. Het gaat per klant. Dus als een klant zegt ik wil graag een loodhoudend product dan vragen wij de klant nou, laat jij dan maar zien dat jij vrijstelling hebt van je regering dat dat mag. En als er die dan daadwerkelijk is dan leveren wij ook. Dus die conflicten hebben wij eigenlijk niet, want het is altijd per klant. MIRA: Maar als het in Nederland verboden is mogen jullie het wel maken en leveren aan een ander land? X: Ja, daarmee vraag je wel of de Nederlandse wetgeving stricter is dan de Duitse wetgeving. MIRA: Ja, bijvoorbeeld als ze het hier verbieden, en jullie maken het wel, mag het dan wel de grens over? X: Het antwoord moet ik je schuldig blijven. Ik kan het wel voor je uitzoeken. MIRA: Meer eigen interesse denk ik, iets minder relevant. Nu over duurzaamheid: ik heb vier onderdelen waar het voorkomt. En als we dan kijken naar organisatiedoelen, weet niet of jullie ook met targets werken? Op commercieël gebied ook? Zie je het daar ook in terug? X: Nee, compleet niet. MIRA: Maar dat wordt ook niet gevraagd? Dat ze zeggen van willen jullie rekening houden met.. of hoe staat het bij jullie met... Dat wordt dan ook niet gevraagd? X: Vanuit de doelstelling naar onze organisatie of vanuit onze klanten die vragen aan ons stellen? MIRA: Als een klant inderdaad, als jullie rond de tafel gaan zitten, hierover vraagt. X: Ja, die vraag wordt wel degelijk gesteld. MIRA: Wat vragen ze dan? X: Ik had hier een heel mooi vragenlijstje, maar die heb ik denk ik niet meer. Je kan het eigenlijk zo gek niet bedenken wat ze vragen. Het gaat van hoe de leveranciers geregeld zijn, tot en met hoe de organisatie geregeld is op het gebied van ziekteverzuim, en welke noodplan heb je ten grondslag liggen voor een vogelgriepvirus. Dat kan heel ver gaan wat dat betreft. Ik kan de vragenlijst niet meer vinden. Het was een mooie lijst van twintig pagina’s, die elk jaar opnieuw geüpdatet moet worden. MIRA: Dit is een vragenlijst vanuit de klant..X: Ja. MIRA:
67
Dit is vaker gebeurd. Ze willen het blijkbaar wel weten, maar er worden dan niet voor de organisatie of de vestiging in Leeuwarden doelen aan vastgesteld. X: Nee. Er wordt wel eens een doel aan vastgesteld, bijvoorbeeld als het antwoord nee is. Dit hebben en aantal jaar geleden ervaren met een vragenlijst van een klant met vragen van heb je dit?, heb je dit?, en het antwoord was nee, dat hebben we niet. Dat hielp even, maar uiteindelijk kwamen ze toch terug met ja, maar, je vragenlijst is niet volledig. De vragenlijst is wel volledig maar het is niet het antwoord wat je wilt. Dus toen was het inderdaad we willen graag dat als je nee invult, wanneer heb je het dan daadwerkelijk geïmplementeerd en op welke wijze. MIRA: De klanten vragen dus wel om het implementeren, maar is het realistisch als het twintig pagina’s lang is? X: Je moet er creatief ethisch mee omgaan. MIRA: Zijn ze er ook zo stellig in dat als een meerderheid gewoon nee is, en ze gaan het niet doen, dan gaan we naar een ander? X: Nee, dat is ook niet per definitie zo. Het is een beetje een vage grens met wat doe je wel en wat doe je niet. Soms vragen ze om een heel contingency plan voor het een of het ander, dan dacht ik in het begin ook van hoe gaan we dit doen? Er zijn bepaalde vragen over bepaalde noodscenario’s, waarvan we dachten wat moeten we hiermee. Ik sprak met een collega en hij vroeg of ik een noodscenario had en ik zei nee. Natuurlijk heb je dat, dan zeg je gewoon dat iedereen een dagje thuisblijft. Dus dan is het antwoord ja en dan is de klant weer gelukkig want ze hebben een noodscenario. Dat het noodscenario nergens op slaat dat is dan tot