Hoewel het aantal kinderen in jeugdhulp afneemt, is er een groei te zien in kosten, volume en beschikkingen. Zo staat in de Bestuurlijke rapportage sociaal domein (Gemeente Huizen, 2018a) dat het totaal aan individuele jeugdhulpvoorzieningen en het totaal aan kosten in 2017 eis toegenomen, net zoals op het gebruik van basisvoorzieningen (zoals het CJG). Als mogelijke verklaring wordt gegeven dat de stijging van de basisvoorzieningen een gevolg is van het realiseren van ondersteuning dichtbij en in het voorveld. De stijging van het aantal individuele voorzieningen zou kunnen worden veroorzaakt door een grotere inzet op preventie. Hierdoor zouden hulpvragen zichtbaar kunnen zijn, die voorheen niet in beeld waren. De leidinggevende van de specialistische jeugd-GGZ heeft ook nog een andere verklaring. Zij is van mening dat de kostenstijging ook een gevolg is van het ruimhartige beleid van de gemeente: doen wat nodig is. En wat nodig is, is aan ouders en behandelaren. De gemeente zou daar meer grenzen aan moeten en kunnen stellen.
Meer voorzieningen per jongere
De afname van het aantal kinderen en de toename van kosten, volume en beschikkingen lijkt te wijzen op een toename van het aantal voorzieningen per jongere. Het C&A team ziet vanuit haar
signalerende rol ook dat in toenemende mate meerdere GGZ-hulpverleners in één gezin aanwezig zijn. Er wordt nu een analyse uitgevoerd naar de mogelijke stapeling van jeugdhulp en naar de effectiviteit van jeugdhulp op bsn-niveau (Interview lid C&A team). De toename van het aantal voorzieningen per jongere zou echter ook een gevolg kunnen zijn van de nieuwe bekostigingssystematiek. De
leidinggevende van de specialistische jeugd-GGZ instelling gaf immers in haar interview aan dat aanbieders worstelen met het hoofd- en onderaannemerschap, de coördinatie die daarbij hoort en met de vraag of bij het inschakelen van onderaannemers ook meerdere beschikkingen nodig waren. Financiën
De toenemende kosten leveren vooralsnog geen financiële problemen op voor gemeente Huizen. Er is een klein tekort op het budget Jeugd, maar dit wordt gedekt door het overschot op Wmo-middelen. Deze budgets worden immers ontschot ingezet. De kosten voor de jeugdhulp blijven echter stijgen, waardoor Huizen wel richting tekorten gaat, zoals zovele gemeentes ook al hebben (interview adviseur gemeente).
Reflectie
Met het positioneren van de toegang bij de gemeente, heeft Huizen gekozen voor het beheersen van de toegang en processen. De vraag is of er wel voldoende aandacht is besteed aan en ruimte is geboden voor de transformatie. Dit komt onvoldoende in de stukken terug. Nadruk ligt met name op het bevorderen van een integrale aanpak.
0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% Huizen Nederland
De integrale aanpak lijkt voornamelijk horizontaal bevorderd te worden: binnen de toegang door verschillende expertises (jeugd, volwassenen, werk en inkomen) bij elkaar te brengen en tussen de specialistische aanbieders onderling door het invoeren van een nieuwe bekostigingssystematiek. Binnen de toegang en tussen aanbieders lijkt de samenwerking en de integrale aanpak zich dan ook te positief te ontwikkelen. De samenwerking tussen de specialistische jeugdhulp en het lokale voorveld (om te kunnen normaliseren, afschalen) vindt echter nog onvoldoende plaats. De gemeente heeft het lokale voorveld wel versterkt (formatief) om samenwerking mogelijk te maken. Daarnaast heeft de gemeente samen met de regio kennissessies georganiseerd over de transformatie, maar dit heeft nog onvoldoende geresulteerd in echte samenwerking.
Met het C&A team beoogden gemeentes om meer expertise, specifiek GGZ-expertise naar de voorkant te halen. Het toevoegen van taken (ook administratief) aan het takenpakket van het team, maakt dat de inzet van het C&A team naar de achterkant van het proces verschuift. Het C&A team lijkt daardoor een meer controlerende en beheersende functie te krijgen, als verlengde van het gemeentehuis. Dit staat los van de waardering voor de kennis en inzet van het C&A team.
Overzicht van de interviews:
Interviews met:
•
Beleidsadviseur gemeente Huizen•
Leidinggevende gemeente Huizen•
Lid Consultatie- en Adviesteam•
Leidinggevende instelling specialistische GGZ5 Casestudie Steenwijkerland
1. Visie
Het uitgangspunt van de gemeente Steenwijkerland was: ‘eerst transitie, dan transformatie’. De eerste twee jaren stonden in het teken van de transitie; het zorgen voor continuïteit in de zorg voor
bestaande en nieuwe cliënten stond voorop (Gemeente Steenwijkerland, 2013, 2014, 2016). Na de transitie heeft Steenwijkerland zich, samen met de andere gemeentes binnen de jeugdzorgregio IJsselland, gericht op de transformatie. Deze transformatie moet, zoals in de Regionale visie jeugdhulp IJsselland 2017-2020 (BVO Jeugdzorg IJsselland, 2016) staat beschreven, vooral vanuit de lokale toegang en het gemeentelijk voorliggend veld worden ingezet. De specialistische jeugdhulp moet meer integraal worden aangeboden via integrale arrangementen; dit vereist een integratie binnen de jeugdhulp (tussen J&O, j-LVB en j-GGZ) en een versterking van de samenhang met het (passend) onderwijs.
Vanaf 2016 wordt het sociale domein getransformeerd, met als uitgangspunten: gebruik maken van de kracht van de samenleving; uitgaan van eigen (veer)kracht en ontwikkelmogelijkheden van inwoners; de ondersteuning zoveel mogelijk verankerd in de lokale leefomgeving van inwoners; maatwerk; een integrale benadering; samenwerking tussen organisaties; focus op kwetsbare inwoners; en zorgvuldig omgaan met bemoeizorg (Gemeente Steenwijkerland, 2016) .
Het Beleidsplan sociaal domein 2017-2020 (Gemeente Steenwijkerland, 2016) onderscheidt drie transformatielijnen voor het sociale domein waarop de gemeente zich gaat richten:
•
Het versterken van de preventie. Het gaat hier onder meer om het versterken van de sociale infrastructuur, toegankelijke informatievoorziening, versterking vroegsignalering en tijdig afschalen. Voor de Jeugdzorg gaat het hier onder andere om de vraag wat nodig is om eerder verantwoord te kunnen afschalen in omvang en intensiteit van de jeugdhulp;•
Effectieve verbindingen: het realiseren van een integraal gebiedsteam voor de uitvoering van de Jeugdwet, Wmo en Participatiewet. Taken zijn het bieden van informatie en advies en het uitvoeren van vraagverheldering;•
Scherp opdrachtgeverschap, waarbij het sturen op kwaliteit centraal staat en de financiële kaders de randvoorwaarden vormen.De integrale benadering staat centraal; in de nota’s worden de transformatiedoelen geformuleerd voor het hele sociale domein. In een bijlage bij de nota van 2016 wordt kort het domeinspecifieke beleid beschreven, waaronder het jeugdbeleid. Als belangrijkste uitdaging voor het jeugdbeleid wordt genoemd: “alleen al uit financiële overwegingen is het noodzakelijk om meer gebruik te maken van de eigen kracht (vergroten van zelfredzaamheid) en jeugdhulptrajecten effectiever en efficiënter te organiseren” (Gemeente Steenwijkerland, 2016, p.49).