In een gevangenis hebben veranderingen en aanpassingen steeds een tijdje nodig om effectief tot stand te komen.
Zo moet alles uiteraard eerst goedkeuring krijgen en wordt er steeds rekening gehouden met de orde en de veiligheid.
Daarom is het niet steeds evident om veranderingen en ideeën in praktijk uit te voeren. Ik kreeg inzicht in de organisatie van kinderbezoeken en andere initiatieven om de ouder - kind relatie te behouden in andere gevangenissen. Daardoor
ontstonden enkele ideeën die toegepast werden in de gevangenis van Dendermonde.
Hieronder volgt een overzicht van de verschillende ideeën die ik in praktijk uitvoerde:
Ontstaan van een brochure voor kinderen (zie bijlage I)
In verschillende gevangenissen worden brochures gebruikt om de werking van de gevangenis duidelijk te maken aan kinderen. De gevangenis van
Dendermonde had nog geen persoonlijke brochure, dus deze werd opgesteld.
De verdere uitleg daaromtrent staat te lezen in hoofdstuk elf.
Inkleding van het kinderbezoek
Samen met de gedetineerde vaders die deelnemen aan het kinderbezoek, werd de inkleding van de speelzaal verzorgd. Zij worden dus actief betrokken bij het gehele gebeuren.
In een gevangeniscontext moet opgelet worden met het soort materiaal dat wordt gebruikt. Het was dus niet altijd gemakkelijk om creatieve ideeën te vinden met beperkte materialen.
De doelstellingen, het verloop en praktische uitvoering daarvan wordt uitgebreid uitgelegd in hoofdstuk negen.
De beperkte stagetijd en het feit dat kinderbezoek maar één keer in de maand doorgaat, zorgde ervoor dat ik het slechts twee keer in praktijk kon uitvoeren.
Dit initiatief stond dus nog in zijn kinderschoenen en het is dan ook de bedoeling dat dit verder gezet zal worden. De praktische haalbaarheid daarvan valt nog af te wachten.
Inkleding gewone bezoekzaal
De twee gevangenissen waaraan ik een bezoek bracht, zorgde voor inkleding van de gewone bezoekzaal. Dit om de gevangenissfeer wat weg te krijgen en een veiliger gevoel te creëren.
Enkele gedetineerden van de gevangenis in Dendermonde lieten verstaan dat de gewone bezoekzaal te kil en ongezellig is. De gevangenissfeer is nog erg voelbaar, wat beangstigend is voor een kind.
Aan de directie werd de vraag gesteld of we de gewone bezoekzaal niet met kleine zaken kon worden versierd. Het voorstel werd goedgekeurd en er werden grote kaders uitgehangen. Daarin werd de poëzie bevestigd, die
gemaakt werd door de gedetineerden tijdens een activiteit die ik organiseerde.
Ik stelde ook voor om enkele kleurplaten en kleurpotloden beschikbaar te stellen in de gewone bezoekzaal. Gedurende mijn stageperiode kon dit niet meer worden verwezenlijkt. Dit mede omdat het nog naar haalbaarheid moest gecontroleerd worden en de medewerking vereist van verschillende partijen.
Het wordt wel nog besproken en zal misschien in de toekomst uitgeprobeerd worden.
Heen-en-t-weer-schriftje (CAW Sonar JWW Limburg) (zie bijlage II) Het heen-en-t-weer-schriftje werd op het kinderbezoek van 8 mei eens uitgeprobeerd. In plaats van kleurplaten aan te bieden, kreeg elk kind een heen-en-t-weer-schriftje.
Daarin zaten verscheidene spelletjes, kleurplaten en opdrachten voor vader en kind. Na het bezoek mochten zowel de kinderen als de vader enkele bladen met zich meenemen.
Bij het volgende kinderbezoek mogen beide partijen hun blaadjes terug meebrengen en zullen de vrijwilligers nieuwe blaadjes aanbieden en kan het heen-en-t-weer-schriftje worden aangevuld.
Behoeftenonderzoek bij partners
In de gevangenis van Merksplas werd een tijd geleden een
ontmoetingsmoment georganiseerd voor de partners. Daarin werden thema‟s besproken die de partners zelf aangaven. Door de wisselende populatie was het moeilijk om een vast traject uit te stippelen voor de partners. Het
ontmoetingsmoment is uiteindelijk stopgezet doordat er te weinig deelnemers waren.
Vanaf september zal er een extra kinderbezoek georganiseerd worden in de gevangenis van Dendermonde. Dit is exclusief voor vader en kind. Omdat de partner meestal de kinderen naar het bezoek zal brengen, mag deze groep zeker niet vergeten worden.
Via een behoeftenonderzoek zal gekeken worden of deze groep nood heeft aan een invulling binnen de gevangenis, tijdens het kinderbezoek voor vader en kind.
De enquêtes en de resultaten worden besproken in hoofdstuk acht.
7.4 Besluit
In de omzendbrief van 5 juli 2000, werd de „Bescherming van de ouder-kindrelatie‟
uitvoerig uiteengezet. Zo moet iedere gevangenis tegemoet komen aan deze omzendbrief.
Iedere gevangenis organiseert dus een kinderbezoek en eventueel ook andere initiatieven om de ouder- kindrelatie te behouden tijdens detentie.
In Dendermonde zal in de toekomst een extra kinderbezoek komen op woensdagnamiddag, dit exclusief voor de vader en het kind.
Het is interessant hoe andere gevangenissen de ouder - kindrelatie proberen in stand te houden. Daarom werden deze bevraagd via mail, telefonisch of via een bezoek.
Via de bevraging wilden we te weten komen hoe vaak en waar het kinderbezoek doorgaat, voor wie het bestemd is, of er activiteiten georganiseerd worden en of er nog andere initiatieven zijn om de ouder-kindrelatie te behouden.
De resultaten geven aan dat elke gevangenis een eigen invulling geeft aan het kinderbezoek.
Sommige gevangenissen organiseren 4 keer in de week kinderbezoek, terwijl andere 1 keer in de maand.
De leeftijd die mag deelnemen is ook overal anders. De maximumleeftijd varieert tussen 14 en 18 jaar. Het aantal begeleiders is ook gevarieerd. Bij bepaalde gevangenissen mogen er 3 begeleiders het kind vergezellen, terwijl bij andere slechts 1. Vaak wordt er een kinderbezoek georganiseerd die exclusief is voor de vader en het kind. De gevangenis van Oudenaarde werkt met 2 soorten
kinderbezoeken, namelijk één met en één zonder begeleiding.
Naar invulling van het kinderbezoek is er ook verscheidenheid herkenbaar. Er wordt niet steeds een activiteit georganiseerd, maar er is wel altijd voldoende materiaal aanwezig om iets te ondernemen. De vader en de kinderen kunnen een zinvolle invulling geven aan de tijd die ze samen doorbrengen. Bij speciale feestmomenten zijn er wel georganiseerde activiteiten.
Het zijn steeds vrijwilligers die klaar staan om de kinderbezoeken in goede banen te leiden.
De inkleding van de bezoekzaal is sterk verschillend. In Leuven-Centraal en in Gent is er een speciaal ingerichte kinderbezoekzaal, die enkel wordt gebruikt voor het kinderbezoek. Deze zijn uiteraard kindvriendelijk ingericht.
In andere gevangenissen gaat het meestal door in de gewone bezoekzaal. Er wordt wel rekening gehouden met de inkleding van de zaal, zodat de kinderen zich veilig voelen.
Elke gevangenis organiseert ook wel andere initiatieven om de ouder-kindrelatie te behouden, zoals het heen-en-t-weer-schriftje en familiebezoek. In Nederland is het kinderkadoprogramma opgestart, zodat de vader het kind een geschenkje kan bezorgen en zo de vaderrol op zich nemen.
Met de informatie die we ontvingen van de verschillende gevangenissen, hebben we ook zaken proberen toe te passen in de gevangenis van Dendermonde. Het is niet zo gemakkelijk om snel zaken te verwezenlijken, want je moet rekening houden met de beperkingen die de gevangenis met zich meebrengt.
Het ontstaan van een brochure voor kinderen, de inkleding van het kinderbezoek en de gewone bezoekzaal, het implementeren van het heen-en-t-weer-schriftje en een onderzoek naar de behoeften van de partners zijn enkele initiatieven die tijdens mijn stage opgestart zijn. Het is uiteraard de bedoeling dat al deze zaken op regelmatige basis geëvalueerd worden en evolueren in de tijd.
8 Behoeftenonderzoek partners
Detentie raakt veel verschillende personen. Niet alleen de gedetineerde wordt gestraft, maar zeker ook zijn familie, zijn gezin. Voor de partner, de kinderen, de moeder, de vader, … heeft detentie ook vele gevolgen.
Toch wordt deze groep vaak vergeten. In de literatuur worden ze dan ook omschreven als de „Hidden victims‟ of de verborgen slachtoffers. Vaak wordt te weinig aandacht besteed aan hun gevoelens, hun behoeften en hun ervaringen.
Bij het huidige Kinderbezoek mogen partners deelnemen. Maar vanaf september komt er een kinderbezoek die enkel bestemd is voor de vader en zijn kind(eren). Het is wel de bedoeling dat de kinderen gebracht worden door een partner, voogd, moeder, … Deze groep mensen mogen dan wel niet deelnemen aan het kinderbezoek, maar zijn er in zekere mate wel bij betrokken.
Het is dan ook belangrijk om te weten hoe deze personen kijken naar dit
kinderbezoek. Wat zijn hun behoeften en gevoelens daaromtrent? Staan zij ervoor open? Wat willen zij doen tijdens het kinderbezoek voor vader-kind?
Om daar een antwoord op te weten, stelde ik een enquête op.
Deze werd ingevuld gedurende het huidige kinderbezoek. Enkele werden ingevuld in de wachtzaal, de andere tijdens het kinderbezoek zelf.