Algemene informatie krant
1. Totaal aantal elementen
Het totale aantal elementen per voorpagina: advertentie elementen en redactionele elementen bij elkaar opgeteld. Zijn er bijvoorbeeld twee advertenties, twee volledige artikelen, een weerbericht en vijf verwijzingen dan maakt dat samen tien elementen, waarvan twee advertentie elementen en acht redactionele elementen. Ieder afzonderlijk gepresenteerd en afgebakend onderdeel op de pagina telt als element.
2. Aantal advertentie elementen
Totaal van alle afzonderlijke advertenties per voorpagina. Als de reclameboodschap uit meerdere, samenhangende onderdelen, verspreid over één voorpagina, bestaat, telt iedere (door de adverteerder gekochte) plek apart.
Het gebruik van omslagadvertenties (extra pagina‟s die gedeeltelijk of geheel om de krant heen verschijnen) maken geen onderdeel uit van de voorpagina, maar krijgen wel een aparte vermelding vanwege de gevolgen voor de presentatie van de voorpagina.
3. Omvang advertentie elementen
Een optelsom van de omvang in cm² van alle afzonderlijke advertentie elementen per voorpagina.
4. Aantal redactionele elementen
Optelsom van de redactionele elementen. De hoeveelheid redactionele elementen is gelijk aan het totale aantal elementen - het aantal advertentie elementen.
Redactionele elementen verschijnen in verschillende vormen: verwijzingen naar internet, verwijzingen naar de binnenkant van de krant, foto‟s ter verwijzing, nieuwsfoto‟s, een enkele zin ter verwijzing, het weerbericht, volledige artikelen, het begin van een doorleesartikel, een samenvatting van een artikel ter verwijzing naar de binnenkant van de krant, kortjes, polls en advertenties.
Uitzonderingen: titel krant, datum, vermelding internetpagina en slogan vallen onder de redactionele omvang, maar blijven verder buiten het onderzoek.
Bijzonderheden: de combinatie van een foto en een artikel of tekst is één onderdeel en telt als één element.
5. Omvang redactionele elementen
Hierbij telt de hoeveelheid vierkante centimeters van de voorpagina die is gevuld door
redactionele bijdragen. Dat is alle ruimte die niet wordt ingenomen door advertenties. Daarom volstaat de rekensom totale omvang voorpagina - omvang advertentie elementen.
De totale omvang van de voorpagina omvat het complete blad, inclusief marges. Die omvang is niet voor iedere titel gelijk, maar het ligt voor alle vier de kranten dicht bij het gemiddelde van 1208 cm². Onder de omvang van redactionele elementen vallen artikelen, verwijzingen en foto‟s, maar ook standaard onderdelen zoals vermeld in punt 4: uitzonderingen.
6. Aantal artikelen
Artikelen onderscheiden zich van verwijzingen door de omvang. Hierbij gaat het om het aantal redelijk tot volledig op zichzelf staande artikelen. Om als artikel gerekend te worden
moet een onderwerp grotendeels of geheel zijn uitgewerkt. Daaronder vallen: complete artikelen, (afgeronde) kortjes, op zichzelf staande nieuwsfoto‟s, grote nieuwsfoto‟s ter verwijzing en doorleesartikelen (in tegenstelling tot samenvattingen als verwijzingen).191
7. Totaal aantal afbeeldingen
Het aantal afbeeldingen, afgezien van die bij advertenties en eventuele standaardwaarden (titel, datum, internet, slogan).
Gegevens belangrijkste artikel
8. Omvang belangrijkste artikel
De ruimte die het belangrijkste artikel inneemt in vierkante centimeters, inclusief eventuele foto.
9. Plaats op de pagina van belangrijkste artikel
De positionering van het belangrijkste artikel op de pagina: boven, midden of onder (ten opzichte van de vouw). In de praktijk blijkt dit een weinigzeggend gegeven. Bijna ieder hoofdartikel staat gedeeltelijk of geheel op het midden van de pagina. Hierbij is wel van belang dat voor traditionele, betaalde dagbladen het openingsnieuws van oudsher een
prominente plek op de pagina inneemt om lezers te trekken, met een opvallende titel boven de vouw. In hoeverre dit voor gratis kranten geldt, is niet duidelijk. Toch blijft de centrale positie de belangrijkste blikvanger van de voorpagina. Daarom speelt dit wel een belangrijke rol bij het selecteren van een belangrijkste artikel.
10. Onderwerp belangrijkste artikel
Globale aanduiding van het onderwerp.
11. Binnenland of Buitenland
Het etiket Binnenland of Buitenland moet aantonen of de kranten het belangrijkste nieuws voornamelijk zoeken en vinden in eigen land of daarbuiten. Het zegt iets over de focus van een dagblad en de lezers.
12. Inhoud belangrijkste artikel192
Toewijzing van een categorie vindt plaats op basis van: vermelding (bijv. „redactie x‟)
verwijzing naar rubriek/pagina binnenkant onderwerp
consistentie met andere titels
Wat de één een artikel voor „Binnenland‟ vindt, hoort volgens een ander thuis bij
„Cultuur/Entertainment.‟ Ieder artikel wordt ingedeeld bij de categorie die het beste past bij het onderwerp. Het kan voorkomen dat de categorieën van dit onderzoek niet altijd geheel overeenkomen met de categorieën die de krant hanteert.
191
Voor een uitgebreide toelichting van artikelen en verwijzingen, zie Bijlage 3, p. 96-97. 192
13. Genre belangrijkste artikel193
Toewijzing van een genre vindt plaats op basis van: vermelding (bijv. „interview met‟)
onderwerp
visuele aspecten (omvang, uiterlijk) consistentie met andere titels
Hierbij telt hetzelfde als bij de toekenning van categorieën voor de inhoud: indeling vindt plaats op basis van de best passende en vergelijkbare categorie.
14. Auteur belangrijkste artikel194
Naam, redactie, persbureau, alternatief of overige opties.
15. Kop belangrijkste artikel
Ter indicatie.
Inhoud alle artikelen (inclusief belangrijkste artikel)
16. Aantal Binnenland195
Berichten met overtuigende betrekking op Nederland. Deelrubrieken van „Binnenland‟ zijn bijvoorbeeld justitie, politiek, milieu, onderwijs en gezondheidszorg. Voorwaarde van deze rubrieken is dat het om nieuws gaat; voor achtergronden en wetenswaardigheden zijn andere categorieën (bijvoorbeeld Wetenschap).
Suriname en de Nederlandse Antillen en Aruba worden gerekend tot „Binnenland.‟
17. Aantal Buitenland
Artikelen over alles wat buiten Nederland speelt en waar Nederland niet overtuigend bij betrokken is.
18. Aantal Economie
Onderwerpen met een duidelijk economische of financiële invalshoek, bijvoorbeeld op het gebied van de arbeidsmarkt, educatie, bedrijven en beroepen.
19. Aantal Cultuur/Entertainment
Onderwerpen die betrekking hebben op vrije tijd, beroemdheden, culturele evenementen, muziek en overige verbanden met cultuur of entertainment.
20. Aantal Media
Artikelen met mediagerelateerde focus: televisie, internet, ontwikkelingen in het medialandschap.
21. Aantal Sport
Alle takken van sport die door een sportredactie worden beschreven.
193
Voor een overzicht van en toelichting op de categorieën van genres, zie variabele, p. 26 t/m 37, p. 90-91. 194
Voor toelichting van auteur, zie variabele 38 t/m 42, p. 91. 195
22. Aantal Lifestyle
Onderwerpen die ver van het nieuws af staan en gericht zijn op de persoonlijke levenssfeer van lezers, bijvoorbeeld op het gebied van relaties, voeding en reizen. Tot deze groep behoren ook de themapagina‟s die verzorgd worden door de redacties van magazines. De bijdragen die via deze samenwerking in de krant verschijnen hebben een afwijkend karakter, vervullen een reclamefunctie en hebben vrijwel geen nieuwswaarde.
23. Wetenschap (/Gezondheid/Psychologie)
Alle artikelen die berusten op de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Daarbij gaat het om populair wetenschappelijke, psychologische onderwerpen, maar ook onderzoek naar gezondheid bijvoorbeeld.
24. Service
Inhoudelijke, redactionele elementen, zoals het weerbericht, een verwijzing naar een onderwerp op de website, een poll of een aankondiging van een special later in de week.
25. Aantal Overig
Alle elementen die niet zijn in te delen bij één van de categorieën.
Genres alle artikelen
26. Aantal Nieuwsbericht196
De aanleiding is een actuele gebeurtenis of het is een presentatie van nieuwe gegevens; het artikel wordt weergegeven als iets nieuws of het is follow-up nieuws.
27. Aantal Achtergrond
Verdieping, follow-up, verhaal achter een (eerder gepubliceerd) nieuwsbericht.
28. Aantal Analyse
De ontleding van een onderwerp. Een verslag van een voetbalwedstrijd telt bijna altijd als analyse vanwege het speciale, subjectieve karakter.
29. Aantal Interview
De basis van een artikel is een gesprek met een bij naam genoemd persoon (in tegenstelling tot gebruik van enkele „quotejes‟).
30. Aantal Reportage
Aanwezigheid van een auteur bij een bijeenkomst, evenement of presentatie. Ook als deze aanwezigheid geen grote rol speelt in het artikel zegt de mobiliteit iets over de manier van nieuws vergaren. Ook een sfeerverslag hoort daarbij.
31. Aantal Foto
Een op zichzelf staande nieuwsfoto, maar ook illustraties, grafics of afbeeldingen. Tekst is alleen mogelijk in de vorm van een kop en een verklarend onderschrift of bijschrift. De combinatie van een foto en een artikel telt als artikel en niet als foto. Het hoofdartikel en andere artikelen in vorm van foto‟s tellen als genre foto, ook al het verwijzingen zijn.
196
32. Aantal Profiel/portret
Een artikel over een (bekend) persoon waarin bijvoorbeeld de persoonlijkheid, loopbaan en opvattingen aan bod komen, vaak aan de hand van informatie van andere personen,
bijvoorbeeld collega‟s en vrienden.
33. Aantal Recensie
De bespreking van bijvoorbeeld een film, computerspel, boek, theatervoorstelling of gadget waarbij een oordeel wordt gegeven door de auteur.
34. Aantal Opinie
Commentaar vanuit de redactie, brieven van lezers, columns (qua format), panels.
35. Aantal Informatief
Een informatief artikel kent nauwelijks een nieuwsaanleiding of helemaal niet. De artikelen zijn vanuit een afwijkende achtergrond geschreven en zijn vaak op een wetenswaardige manier informatief. Het gaat om op zichzelf staande magazine(achtige) artikelen en onderwerpen die vaak geen link met de actualiteit hebben.
36. Aantal Service
Alle elementen op de voorpagina die niet bij een categorie passen, zoals het weerbericht, een poll of een aankondiging van een special later in de week.
37. Aantal Overig
Alle artikelen die afwijken van bovenstaande genre categorieën.
Auteurs alle artikelen
38. Aantal Persbureau
Als (enige) bron wordt een persbureau vermeldt. Dat geldt voor zowel foto‟s als geschreven teksten.
39. Aantal Naam auteur
De naam van de auteur kan een medewerker van de krant (of samenwerkend magazine) zijn, maar in enkele gevallen wordt de fotograaf of auteur van een persbureau vermeldt. Ook afkortingen, zoals die vaak worden gebruikt bij recensies, tellen als auteur.
40. Aantal Redactie
Iedere vorm van de vermelding van de betreffende redactie: „redactie binnenland,‟ „door onze redactie,‟ „Metro‟ enzovoorts.
41. Aantal Alternatief
Afwijkende bronnen. De Pers maakt bijvoorbeeld gebruik van vertalingen van artikelen uit de Britse krant The Independent. En Dag plaatst regelmatig artikelen van de redactie van de
Volkskrant.
42. Aantal Overig