Personagien.
Den troosteloosen armen. 't Geruchte.
Den meesten hoop der menschen. Wangunstich hart,
Medoghent hart. De sommighe
Begeerlijckheyt der ooghen. Schriftuerlijcke reden.
Den Sone des menschen. Of de stemme Christi. Den Satan.
d'Eerste wtcomste.
Och vvat svvaerder droefheyt comt mijn omringhen Die mijn 'thart benauvvet, maer doch sonderlinghen, Dees groote armoede, in mijn laeste daghen. Den ouderdom svvack comt mijn oock bespringhen, Also dat ick met recht mach kermen en clagen, Ick ben een onvvaert gast, en een mishaghen
Den Meesten hoop, voortaen der menschen geck en spot. Och hoe vveynich hoortmen naer den armen vraghen, Maer den Meesten hoop vult nu zijn eygen pot, En past vveynich of niet, op Christi claer ghebot, Die den Armen voorvvaer met ernst heeft bevolen. Eylaci! verdriet is mijn als een quaet lot
ten deel ghevallen, daerom moet ick dolen. Mijn selfs verbergende, in hutten ghescholen:
't VVelck menichmael mijn doet tot vvanhoop ghenaecken, Ropend' overluyt met een stem onverholen,
VVaer is nu mynen tijt henen vvech ghevloghen Dien ick eertijts aensach met mijn jonghe ooghen, Z'is geheel verdvvenen, als hadse noyt ghevveest.
VVaer is nu mijn schoonheyt daer elck een na ginck poghen? Mijn grote sterckheyt, en cloeckmoedighen gheest?
Rijckdom en eere, hebben mijn begeven meest, En ick, voormaels verheven, vvert nu verschoven, Dus vvaeyt mijn heel teghen des teghenspoets tempeest. O Godt almachtich goet, en Vader hier boven,
Hoe straft ghy den mensch om hem te bedroven? Dat bevind' ick nu selfs in alle mijn leden, VVant de Heer der heeren, comt hard beproven, Mijn svvack mensche, met dees tegenheden, Ick vveet d'oorsaeck niet, noch om vvat reden: Daerom sal ick noch in desperatie raecken, VVant tis onverdragh'lijck, dus blijf ick tonvreden, O Godt laet ick door armoed' u niet versaecken. VVaer sal ick eenich troost of hulpe soocken, Die mijn arm mensche sal commen vercloocken? Op dat ick niet gheheel ter doot toe versmacht,
Ick (doch) vveet vveynich raet, vvat baet mijn het vloocken? Nochtans van tvve quaden groot moetmen met voordacht kiesen het beste een, en van de noot onsacht
moetmen maecken deught, also men gemeenlijck zeyt. Misschien vvat Godt de heer door sijn Godlijcke cracht mijn noch verleenen sal, den tijt moet zijn verbeyt: VVant hy des menschen hart, als vvater beecken leyt, En die vermurvven can door zijnen geest alleen.
Maer dees aenvechtingh svvaer, die dickvvils vvert beschreyt, maeckt mijn mistroostich zeer, dat ick niet vveet vvaer heen, Daerom sal ick voort desen vvech moeten treen,
Der armoed' clachtich, en 'tsuere dickvvils smaecken, Armoede maeckt droevich, dus spreeck ick in't ghemeen, O Godt laet ick door armoed' u niet versaecken.
O Princelycke Heer, een beschermer sterck, Die onse Schepper zyt vvy uvve handen vverck, Verlicht mijn svvaricheyt, helpt my vvt desen noot. Sterckt myn groote svvackheyt in dit seer droevich perck, Met geduldicheyt, vvant ick lyde veel aenstoot,
Op dat ick niet versmoor in dees benautheyt groot, Dier meed' ick omcingelt ben, achter en vooren. Myn lichaem vvert heel teer naeckt ende bloot Den honger steest my hart als scharpe sporen, O Godt almachtich laet my niet verlooren, Nae u belofte vvis en vvoort oprecht en goet, VVilt my genadelyck O Vader verhooren,
Maeckt dat ick uvven naem mach loven en prysen vroet, Als ghy u barmhertich oogen, op myn open doet, En u grondlose liefd', in myn arm mensch doet blaecken, Op dat ick niet meer roop uyt vvanhoop vervvoet, O God laet ick door armoed' u niet versaecken. Hoort, hoort, hoort, ghy menschen al t'samen,, nu In vveelden levende, en redelyck vvel varen, Nae t'geen men vercondighen zal nae tbetamen,, u, hoe dat den trostlosen armen is in besvvaren, Sijn svvare droefheyt coom ick u openbaren,
VVaer in ghy hem moet troosten elck nae zyn vermogen, VVant anders zal hy van droefheyt ten grave verharen, In desperatie versincken sonder u medogen.
VVel vvat nieuvvs comt ons hier over 'thooft gevloghen? Noyt hoord ick sulck gherucht alhier in't lant,
Och menschen al ghy moet u tot den armen voghen, Om hem te troosten metter liefden bijstant,
Sijn geschrey comt tot God almachtich, vvant Tis onverdraeghlijck 'tgheen hem nu gheschiet, Veel ghebreken comen hem over aen elcken kant, Om sijn lichaem te bedecken, heeft hy vveynich of niet, Oock de svvaren hongher, brenght hem tot groot verdriet, Die svvackheyt zijnder leden hem oock ontstelt.
Ia, ja, ick hoor vvel tis al het oude liet,
Dvvelck dickvvils vvert ghesonghen, en over al gespeelt, Tis van den armen, die ons daghelicx quelt,
En ons hooft versuft maeckt met al haer ghetier Ick vvoude dat hy vvaer daermen de clocken smelt, En hem soude stoocken, en verbranden in'tvier. Den armen svvevende door seer groot dangier, Op vveghen en straten, altijts dach ende nacht, En heeft doch niet al vvaer hy mach rusten schier, Over sulcx hy daghelijck doet bitterlijck zijn clacht, Daer in behoort voorsien te zijn, hier vvel op acht: VVant anders sal 'tvvraeck over u altsamen ropen. Hoe nae meent ghy datmen terstont sal comen met pracht, En de beurs ghereet voor hem doen open.
Neen neen, 'tvvert by ons vvt het sparen niet gheschopen' Daer is heden daechs al te quaet aen te comen,
Die van sijn ghelt scheyt, vvil vvillens ontlopen Sijn eyghen vvijsheyt, grotelijck tot zijn onvromen,
VVist ick te voren dat ick daer van sou dromen, Om te slapen gaen soud' ick mijn vermijden, 't Gelt vvast so overvloedich niet an de bomen, Daerom tis beter te houden, dan laten ontglijden, Den armen moet so veel in de vverelt lijden, Een ghegeven brock is hem haest vergheten,
En een vveynich mach hem niet helpen in dese tijden, Om veel te gheven daer van vvy niet vveten,
VVant vvat vveetmen hoe ons leven sal vverden versleten: Tis beter een goet vrient verleghen, dan selfs de man. Maer laet dees voddery vvt 'thooft zijn ghesmeten, VVant ick en mach niet met allen hooren daer van,
Ich heb 'tselver quaet ghenoech dat ick 'tmijn behouden can, VVat soud ick noch ander helpen vvt druck en pijn? Tis beter dat ick mijn selfs reeckeningh maeck voortan, Op dat ick niet te kort coom, nae desen schijn.
Maer vrient den middach comt aen ghy sult mijn, Indient u gelieft, van daegh een gast vvesen, Ick vveet voor ons seer delicaten vvijn, Die van veel menschen seer vvert ghepresen. Goede vrient ick dancke u hooghlijck van desen, Het is een moghelijcke bede, by u te blijven.
VVat's daer van te bedancken, blijft vry sonder vresen, VVy sullen eens vrolijck zijn, en vreucht bedrijven. Maer hoe hiet de VVaerdinne, die ons sal gherijven, En vvat steeckt zy uyt, seght mijn d intentie.
Sy hiet begeerlijckheyt der ooghen, een der schoonste vvijven. In vveelden hout zy dickvvils haer residentie.
In vveelden: daer isset goet zijn, vvant met diligentie, Alle uvves ghelijcken soecken alsulcken VVaerdin,
En tis haer leet te derven haerder presentie, Begeerlyckheyt der oogen is hem altyts in den zin. Ia sy is een vrou die ick van harten bemin, Laet ons darvvaerts gaen, tis meer dan tyt,
Om dat ick met haer beter bekent ben tre ick voor in, Volght myn nae terstont zonder eenich respyt. Ou ou vvaer zydy nu vvaerdin? kyckt uyt met vlyt, hebt ghy gheen ghasten van doen, om vvat te bancken? VVel Meesten hoop der menschen hier vvellecom zyt, Ick hoop u te tracteren ghy sult myn bedancken. Comt beyde in en sit neder op dees plancken,
men salt u gereet maecken, een vveynich vvachtende rust. Och hoe jamerlyck gaetet als nu in de vverelt toe,
VVat hoortmen clagens vvat groter ellent,
Smenschen hert moet bersten, en vverden vvemoe, Van al 'tgeclach der vreemdelingen, en ons bekent, VVaer dat den Armen loopt of vvaer hy hem vvent, Hy vint gheen troost, noch hulp tot zijnder baten, 'tGheruchte is my oock ter ooren ghecomen omtrent, Dat hy in vvanhoop versinckt en vvert als desperaten,
Den Meesten hoop der Menschen (ducht ick) sal hem verlaten. Hierom den noot is groot en 'tcomt meest overal,
VVaer salmen eenen vinden die hem troost by maten? Het dunct mijn goet dat ick mijn pogen sal
tot de sommighe vvonende hier in desen dal, Sittend' in redelijck vvelvaren en goeden doen. Ick hoop hy sal 'tbeste doen, ist niet grof 'tis smal. Dus vvil ick in tijts gaen tot hemvvaerts voor de noen.
Goeden dach mijn vrient de Heer vvil u met vvijsheyt bevroen, Vergheeft mijn grofheyt dat ick coom tot u heel stout
Godt almachtich vvil u oock voor alle quaet behoen: Comt vryelijck in laet ons malcanderen gheven een kout. Ick heb u vvat voor te stellen mijn reden vvel onthout, Vanden noot der Armen die ons daghelijcx druckt seer hard' Lydende veel verdriets en armoede svvart,
Een Mensch moet hem ontfarmen, al vvaer hy noch so vvreet. Van ghelijcken heb ick oock ghehoort 'tgherucht op de mart, Al vvaer iet vverde gheseyt vanden Armen overbreet, Maer vvat daer in ghedaen is ick noch niet en vveet, En hoemen hem zal troosten, in zijn ghebreck en lyden. Alle Menschen moeten hen naerstich schicken ghereet, Om hem te helpen en in zijn armoed' verblyden. T'is vvel vvaer dat ick 'tselve niet en can ontryden, Mijn schuldighe plicht eyscht liefde aen hem te bevvysen: Maer daer zijn veel excusen, die mijn dickvvils bestryden, Dat ick niet doe als het vvel vvaer te prysen.
Van alle blaeuvve glosen moet ghy hebben een afgrysen, Een oprecht Medogent hart moet ghy bethonen,
Het is van node den hongherighen te spysen,
Den dorstighen te laven, niemant moet hem verschonen, Den vreemdelinck te herberghen die buyten vvonen, Den naecten te cleden, den ghevanghenen te besoocken, Den krancken hant reyckinghen te doen (sonder belonen,) Om den dooden te begraven, sal elck een hem vercloocken. Dit zijn vvercken der barmhertigheden (als ons de Boocken duydelijck verclaren) om aen den Armen te volbrenghen. VVaer vintmen sodanige menschen die hen hier toe bestoocken?
Of door bermherticheyt metten Armen vermengen,
Om den Armen te helpen soectmen gemeenlijck 'tverlengen, Ic vvil mijn selven hier van niet heel uytsluyten.
Hoe seer sietmen (eylaes) Gods gaven verquisten met plengen, Dat den Armen moet ontberen, en staen daer buyten.
O Meesten hoop der Menschen, met u schavuyten, VVaer sult ghy dit ten Ioncxsten daghe verdedighen? Die hen begheven tot sVVerelts svvare servituyten,
Int brassen, suypen, dansen en springhen als de onsedighen, Maeckende hen tot Duyvels Oor-cussens als de ledighen, Sulcx sietmen gheschieden meest onder de Rijcken,
En hoe vveynich vvillen sy haer metten Armen bevredighen, Maer tvvist en tvvedracht soect den meesten hoop al gelijcken. Maer vvat dunct u van de saeck sonder lanck te prijcken? Sult ghy naer u vermoghen metten Armen doen 'tbest, En hem in zynen noodt ghenighersins besvvijcken, Godt sal u vvederom seghenen in't eerst of in't lest. Ick verstae zeer vvel der Armen droevich request, Mijn vvil is vvel goedt, maer 'tbreect my aen de macht, Ick vvensch hem toe dat hy vverdt gheholpen uyt het nest, Sijnder armoe groot, vvaer in hy als nu sit onsacht, Ick peyns menichmael om die zaeck met voordacht, VVat middel dat ic daer toe sal connen ramen, Ic heb een huys vol Kinderen, hier op ick acht,
Die mijn alle daghen veel costen t'onderhouden altsamen, Oock moeten zijn ghegheven Slandts middelen by namen, In somma t'is met mijn soo breedt niet, als elc een meent. Sout ghy den Armen niet helpen? dit sou mijn gramen, Ick en tvvijffel niet vorvvaer dat u hert alsoo is versteent, Ghedenct eens dat God u de middelen heeft verleent, En in redelijck vvelvaren zijt gheseten ghereet,
Hierom laet niet achter, maer u selven vercleent, Om den armen te troosten naer dat ghy vveet.
Maer den Meesten hoop der menschen die hem heel vergeet, In VVeelden levende, en geacht van alle lieden,
Laet die den Armen troosten (met zijn hoogh vermeet) Van hem behoort sulcx in sonderheyt te gheschieden. Men moet soo seer op een ander niet vlieden,
Maer een yder moet volbrengen sijn schuldige plichten, En den Armen uyt Medogent hart troost aenbieden: VVant elck moet dragen zijn eygen gevvichten.
Ick bekenne vvel datmen behoort zyn naesten te stichten, Hem vermanende tot alle goede vvercken:
Maer indien hy hem niet en vvil laten onderrichten, Zo salmen niet blyven als ongehoorsame clercken. Ick sal even vvel den Armen helpen stercken, VVant ghy bevveeght mijn seer met uvve propoosten, Oock voortaen naerstich op sijn armoede mercken, Al vvare dat zy quamen van VVest en Oosten. Niet alleen u vrient, maer oock den alderboosten is men schuldich te helpen, met raet of gelt,
Den bedruckten en mismoedigen vriendelijck te vertroosten, Sulcx vvert ons van Christo selve voor gestelt.
Dit is het gene 'tvvelck my dickvvils in't herte quelt, Datter zo vveynich opsicht op d arme vvert genomen, En hem siet lopen so deerlijck op vvegen en velt, Van goede stamme, en vrome ouders gecomen, Haer schamende openbaer te bidden als den vromen, Sulcx men dagelijcx mach sien in dese landen.
VVat dunckt u van den Meesten hoop die hem gaet romen? Van grote rijckdomen,, maer tis hen tot schanden,
Hoe hy de selve misbruyckt als oncostelijcke panden, Tot alle vvellusten, sonder mate overvloedich, Met Begeerlijckheyt der oogen, die hem doet branden, En valschelijck bedriegen, met listen hooghmoedich. Hy laet hem dincken dat hy is al te voorspoedich, En datter niet quaets hem noch mach comen naerder. Maer laet ons gaen sien vvaer vvy hem vinden vroedich, Horende zijn reden die hy vveet te seggen claerder.
Hoe datmen hem meer port, hoe sijn boosheyt vvert openbaerder Het sal oly in't vier zijn, vvatmen tegens hem begint
Indien hy niet vvil horen, hem naeckt noch svvaerder, VVant zijn conscienti sal hem vvroegen als ontsint, Al ist dat begeerlijckheyt der oogen hem nu bemint, Men sal een ander register met hem gaen trecken, VVant Schriftuerlijcke reden (als geen slecht kint) Sal hem door zijn vvoorden daer toe vervvecken.
Den Meesten hoop der menschen sietmen dagelijcx gecken met Schriftuerlijcke reden, en houden voor sot:
Hy sal den armen troosten als deed' den vrecken, Diet al schrappen en lappen in haer eygen pot. En mach sulcx niet helpen so bevelen vvijt Godt, Diet hem sal lonen naer sijn verdienste schuldich. Den Meesten hoop der menschen past op niemants gebot, Dan op Begeerlijckheyt der oogen menichfuldich.
Maer hier en tusschen blijft den armen noch onverduldich, So langh hy niemants troost en erft,
Maer laet ons eerst den armen gaen troosten gehuldich, VVant anders hy van svvaricheyt en armoede sterft,
Misschien vvatmen daer nae van den Meesten hoop vervverft, Die 'tvier van doen heeft moetet in dassche soocken.
Voorseecker het sal van hen noch cleyn genoech vverden gescherft, So daer vvat van comt tot den armen vercloocken,
Al eer vvy gaen om het hier toe te bestoocken, 'tSal u believen by mijn te blyven als een gast, So gaen vvy t'samen vernemen in vvat hoocken, Daer vvy hem sullen vinden, en vverden verrast. Ick danck u vriendelijck, doch tis seer vvel gepast Dat ick even op 'tmael coom, en by u moet blyven: Och mocht den armen bloet heden vverden ontlast, Ick soud' Godt dancken, en goede vreucht bedryven. Siet hier mijn Heeren ick, ick coom u vvat brengen by, Van als genoegh gesoden, en lecker gebraden.
VVaerdinne vvaer blijft ghy so lange (segget mijn) Die tijt die gaet, en 'tvvert heel spaden.
Het is noch tijts genoegh, ten can ons niet schaden, VVant vvy sullen van daegh int velt hiet hoyen. VVie sou nu vvercken? ick en ben so niet beraden, Maer een potgen te drincken, en vvat te poyen. En altemet een romertgen over taffel te goyen, Dat is doude const van mijn beste calanten. VVaerdinne tapt ons vvijn om 'thart te verfroyen, VVy zijn voorvvaer van u alderheylichste Santen. Den Meesten hoop der menschen, een der beste quanten,
Die versoecken mijn dagelicx tot mijnder baten. VVy sullen u lustich bystaen, als cloecke travvanten, Spijt alle die 'tleet is, en ons daerom haten:
VVant datmen seer gaerne doet is quaet te laten, Het moet nu zijn tijt hebben zo lange vvy hier zijn. Mijn vrient siet daer vvilt dit romertgen aenvaten: vvel moet u becomen mijn Heeren desen vvijn. Ick danck u Vriendinne van goeder harten fijn, VVangunstich hart ick salt u eens brengen.
VVellecoom moet het vvesen, en ick bedanck oock dijn, Ick salt uytdrincken sonder storten of plengen,
VVaerdinne sout ghijt van mijn eens willen gehengen, Een paertgen te vvachten, 'tsal mijn helpen meest. VVangunstich hart en salder geen tijt me verlengen, VVant hy is al vvat stout op een anders feest. Ick doe mede als menich onbeleeft geest, Dat ick om niet cryge, en sal ick niet batalen.
VVangunstich hart ick prijs u, oock niet al te milt en vveest, Alsment ergens om een grand-mercijs mach halen.
Maer VVaerdinne comt hier by mijn sitten sonder dralen, En een vrolijck liedeken te singen vvy u bevelen. Ghy beyde moet mijn helpen of ick soude falen, Maer ick sal eerst beginnen al sout vvat schelen. Hier singen sy het liedeken,
op de voys Venus der minnen Goddinne. Laet ons te samen vrolijck spelen, Geneught en mach ons niet vervelen, Daerom wy lustich quelen,
En vreught uyt delen.
De wijn die ons nu wert geschoncken Doet ons het harte seer ontfoncken, Als zy wert uytgedroncken,
En 'tglas geschoncken
O ghy begeerlijckheyt der oogen Hoe hebt ghy ons tot u getogen? Ghy soeckt ons te genogen, Naer u vermogen
Princes men moet u eer toe schrijven, Om dat ghy ons hart doet verstyven: Wy willen by u blyven,
En vreucht bedryven.
O benautheyt en svvaricheyt die aen mijn beclyven, Is daer noch geen troost voor mijn omtrent?
Ick moet vergaen indien mijn niemant comt geryven: Mijn lichaem vergaet van ouderdom vvert ick blent, Mijn benen begeven mijn, is met mijn by nae op't ent, Den ouderdom comt mijn aen met alle gebreken, Och ick vvoude dat mijn noot over al vvaer bekent, En dat ick den Meesten hoop der menschen mocht spreken, Hoe vvel VVangunstich hart met alle zijn quade trecken, Altoos met hem omme gaet vvaer dat hy is:
Nochtans sijn versteent harte soudemen dat niet connen breken? Voortstellende mijn groote armoe, en svvaricheyt gevvis, Misschien of hy mijn troost, als een noothelper fris, En sijn hart bevveeght vvert, door mijn clagen en karmen: Maer indien ick van sijn hulpe of troost gae mis,
So moet Godt almachtich myner ontfarmen,