Pesonagien.
Den verheuchden Armen. Danckbaer Mensch. Barmhertighen Milden. T Lants vveluaert. Deucht verconder. Gherusten gheest. De Liefde Ghods. Onbermhertighen ghierichaert. VVraeck ghierighen. Onverduldighen. T verdorven Lant. Quade fame. Quade Conscientie. Den Toorne Ghods.
VVAt brenght den tyt al met, vvat gaet hy al vertooghen vvant dat eerst lagh ter neer, bringht hy vveer int verhoogen Datmen eerst sach verdroogen,, vveder lievelick groeyd VVat ouervloedich sproot, vvort vvel vveder gesnoeyd, Die eertyts vvas vermoeydt,, heeft nu een plaetse om rusten, Die eertyts vvas verdruckt mach hem nu ghaen verlusten, Die 'tvier vvel eer blusten, onsteken dat seer crachtich Die vvaren Iongh en sterck, syn nu oud en onmachtich, Die eerst vvaren prachtich,, steken in aermoeds schoen, Dit is des tydes aert syn laten en zyn doen,
Svvinters bleeck, tsomers groen noyt vvas hy stil bevonden Van vvien hy vvas beleeft of vvie hem oyt bestonden, Van dat des vverels gronden,, door t'vvoord, vvaren geleyd heeft hy oyt voortghebracht versint en elck verspreyd vvat oyt diende verbreyd, tot s' menschen reyn vermaecken oock tot haer drucx voortsel en dierghelycke saecken,
Om nu verhalen: al vvatmen in hem bedreef,
Hy selfs vvt 'thert veel vvreef,, alsulck noodich bedincken, Dus vvillen vvy daer met, onse sinnen niet crincken Maer met aendacht toevvincken,, vvat nu op desen tijt Constich vvort voorghestelt, tot der Armen profijt, Nu benaude doch sijt verheucht met my al t' samen. VVie hoor ick daer spreken: een vvoord na t' betamen Het dient sonder schamen,, van my vvel ondersocht Hebben Liefd en trau peins ick t' samen ghevvrocht, Van niet lievers en mocht,, ghy my doen bericht. Op een goed gherucht, vvort goede Hope ghesticht Daer troosts schuldighe plicht,, dickvvils vvt gaet volghen. Met een Hopelick hert dan, op niemant verbolghen Hebbende inghesvvolghen,, vreught met haer ghenooten Siende (nu my d'armoed' heftich quam bestooten
Van het rijtlick ontblooten,, daer den mensch sijn troost op set) Dat op mijn ongheval (dat met veel verdriet is besmet) Bermhertich vvort ghelet,, vvant ick veel hulp ontmoete. 'tSpreeckvvoort valt vvaerachtich na 'tsuer comet soete, Na smerte de boete,, dus ist recht en reden,
Met danckbaerheyt te toonen, onsen tijt te besteden So vvel morghen als heden,, so natuere ons riet. Daer vvy niet plochten te doen, dan herten leets gebiet, Daer moghen vvy nu 'tLiet,, van vreuchden singhen, Onsen dranck houven vvy niet meer met tranen te minghen, Sonder noot vvy noch ginghen,, het pat na het treuren,, dal Van meer te vallen des droufheyts seuren,, val
Immers vvy sijn voor dees tijt verlost vvt veel ellent Dvvelck mijn herte vvent,, hem danckbaer te vvesen, En oock den bermhertighen die om ons ghenesen ghebruyckt is in desen,, moet van ons sijn aenveert,
'tGeeft oorsaec datmen sulck een mensch heeft lief en vveert, Te recht menich begeert,, sijn tegenvvoordicheyts glans. Tis hy die vvy moeten achten voor onsen noot eenen schans, Godt gevende nochtans,, van alles de eer,
Als instrument sijnder bermherticheyt, en niet meer, 't Soude ons hinderen seer,, so vvy anders vvilden Hier comt hy gaende, den Bermhertighen Milden, Van vvien vvy arme oyt liefdich vvaren ghetroost, Hem nu te vermanen, om volherden in dat propoost, Is noodich begloost,, om verhoeden veel smerten. Welghecomen ionstighen vriend vvt grond onser herten verbonden t' uvven dienste, vvy ons ghestadich houvven. Gods milde gratie vvil u herte bedouvven,
Dat ons goed betrouvven,, niemant sy bevleckende. Mijn bevveecht ghemoed, tot medelyden streckende Is aderen, senuen, lijf en goet, hervvaerts treckende, My blydelick ontdeckende,, als den vvelghesinde Om my by u te voughen, als tot mijn beminde, Niet als metten vvinde, ghevvaeyt noch gestiert, Maer met bedachte gheneghentheyt daer toe gheviert, Die de deucht regiert,, cant alsoo beschicken.
Och hoe doet t'aensien uvvs persoons ons hert verquicken Ons blyschap verdicken daer droefheyt vvas naest. Ons arm ghestalte siende cont ghy mercken haest Hoe elck dient gheaest nae u oud christlick ghebruyc. Och geeft ons noch een almoesse om versaden onsen buyc Siet an na n gevvoont ons arme crancke.
Neemt daer met blyder herten, nemet in dancke, De eere geeft die daer leeft in d eeuvvighe vvonste. Den selven dancken vvy oock en u van uvver gonste, Die u als instrument, gebruyckt tot ons believen, Als u yet ontbreeckt, spreeckt Ick sal u gerieven Noode soud ick u grieven met onbermhertige sede, VVy dancken u dusent fout maer seght ons na ons bede VVat dat hier ter stede nu al gestelt vvort voort, Ten deele goede vriend hebben vvy vvel gehoort, Dies het recht acoort vvy noch geerne vvisten. Tvvee noodighe vraghen, vragen ons sonder listen De edel Pellicanisten als cloucke Ingienen,
Noodighe vragen seg ick die vvel gheantvvoort dienen Tot aenschouvven der bermhertige int getal cleene, En tot ontsicht der onbermhertighe int ghemeene-die daer int ghevveene d'arme laten verslagen.
Och hoe ontsteeckt ghy onse lust na tbescheet te iaghen VVat syn doch de vragen,, brenghtse ons voort ten toon Die D'arme Liefdich troost vvat hy vervvacht voor loon En ooc vvat Sstraffe fel die troost loos haer verachten, Dat syn beyde de vraghen contrary van geslachten,
d'een vreucht d'ander clachten,, in haer aenmerckinge Dat syn seker vraghen verscheyden in vverckinghe Goed antvvoort sal versterkinge,, den Mensch inprenten. Poetische noch philosophische instrumenten
En moghent hier verienten om behalen prys, Maer bevveglick Chrystlick met Schrifturlic bevvys moet elck syn advys hier bringhen ter handen, Dats vvel reden vvant vvaer synder stercker banden dan die ons vanden,, alderstercksten ghegheven syn, Dats de Heylighe Schrift Godes VVoord de rechte lyn, Om alles af te meten recht na Godes vvil en vvensch,
Dus vvat voor loon te vervvachten heeft een Bermhertich mensch Singht ons David voor met eenen helderen galm,
VVel dien singht hy inden eenenveertichsten psalm, Die anneempt den nootdruftigen en dien helpt met vreucht VVant dien bevvaert, in syn crancheyt gemaect verheucht Sulc een groote deucht Loont hy in veel manieren. V schoon inleydinghe doet my nu versieren Om te verchieren,, godvruchtich voortstel,
Dat Salomon beschryft doet ghy my bedincken vvel VVie d'arme in haer gequel,, bermhertich ontfermt, Dien leent den heer en de sulcke God erbermt, Genadich beschermt,, voor alle commerlick verdriet Dat ghy dit en van noch meer ander vveet het bediet Vervvond'ren vvy ons niet,, door de vvercken goet die ghy daghelyckx syt doende vvt de liefde vloet, Ons verheucht lyf en bloet,, dinckend' op't vertoogen. Ist vvonder dat ick my tot sulcx vvil pooghen Slaende de ooghen,, op den loon dierbaerlijc VVant spreect niet Christum by Matheus claerlijc
VVie in synen naem vvaerlick,, eenen Bekervvaters cout De sijne jonstich schinckt, sijn loon vverr menichfout, En vverdigher dan gout,, versekert dien t'ontfanghen. Dien u belooft heeft, sal hem u oock toelanghen, Dus steets uvve ganghen,, stiert op sulcke paden, Loon siin sy oock vveerdich die de arme beladen Met trooste versaden,, na macht en met bescheede, Gheluckigh vverden sy; ja sy sijnt alreede
Die d'arme oyt troosten, deut 'tLiefdich bevveghen. In dit tijtlick leven segh ick: hebben sy vercreghen
+
Capt.31. +
Gods bermhertighen seghen, so Iob is tuyghende Om den noot der armen t'ondersoucken hem bugende En sy vvt hem sughende,, laefnis in al haer lyden. Syne heerlicheyt vvies op tot sijn verblyden,
En van hare syden,, seghen t' hemvvaerts vloyende vvas. Dat vvert ick oock vvel ghevvare op elck pas
VVant claerder dan een glas,, sie ick voor my schynen Gods milden seghen, en alle teghenspoet verdvvynen, En devvijl uvve pynen,, dus vverden verdreven Soo is vervult met vreucht u tydelick leven,
So moet ick ancleven,, oock vreucht sonder mincken, VVant als d'ondersaet sijn Overst met liefd' gaet beschincken Sulck gesticht mach crincken,, geen storm of eenich tempeest. Dees deucht vverckt ghy door uvven melydenden gheest In al dat Christlick vreest,, den schepper van hier boven Ick ben daer door bevveecht mynen God te loven Als in eenen oven,, liefd' tot u vierich gloyd,
V dancbaer te vvesen mijn herte 'tuvvaerts spoyt Van my vvorden versoyd,, die u eer vvilden mind'ren 'tBedroeft my als icker sie die u yet vvillen hind'ren Als een Vader sijn kind'ren,, sy dy ghenadelick, Lievelick troostende, met hulpe ghestadelick, Ons sijnde beradelick,, in al dat ons misluckt. Doen ick heb gheseten, benaut, verflaut, verdruckt, Ia by na afgheruckt van gheduldicheyts fate, So hebt ghy my ghetroost liefdich met caritate, 't Gevoel deser bate,, doet my u verheffen. Als droufheyt door benautheyt my quam antreffen So mocht ick beseffen,, door u verlichtinghe,
V liefdich troosten, oorsaeckte droufheyts svvichtinghe Goed' onderrichtinghe,, ic daer vvt scheppen conde, Dies verheuchden ick my met hert ende monde, Prysende vvt den gronde,, u vveldadich verstyven, In u blijckt datmen Paulus hoort schryven
+
Corint.12. An Mannen en VVyven,, der Corinthers vroedich,+
In allen seyd hy sydy ghevvorden rijck en spoedich, Vermaert overvloedich,, in goeddadicheyt, deur desen hebdy ghemaeckt dat God deur vele vvert gepresen, Bekennende de sorge die hy liefdich heeft voor u. VVat deucht ghy ons bevvesen hebt, hoort elc merklic nu Hinder soud' dien mensch doen, die u van ons beroofde, En siet daer vertoont hem noch een metten blooten hoofde, Die oyt veel beschoofde,, van u deuchdich opsetsel. VVat is hy voor een?
Tis 'tLants vvelvaert, dien ghy noyt deed beletsel Hinder noch quetsel,, maer dat oyt ghevoordert hebt.
VVant daer onbermherticheyt oorsaect dat overvvloet ebt Deur u ist datmen schept,, met vvelvaerts bekeren. Laet my hem sien te deegh so mach ick my versekeren, En dees glorie onder mijn victorien legghen.
Siet my vrielick an tis. vvaer datse van my segghen. Gy en sult an my, in dit sien loftutery vol bedrogh, Ervarentheyt heeft gheleert en daeghlickx leert sy noch, Dat vvaermen God met Liefde doet Offerhanden Dat daer altyt vvelvaert en voorspoet hebben de Landen, Deur de gierige tanden,, vvort daer niemant verscheurt, Met eyghen baet niemant syn ghevvissen besmeurt VVeynich men daer treurt,, vvant 'tis na vvensch en eysch, VVeynige vvorden daer geknaeght vanden been 'tvleysch, Daer Liefde d'overhant heeft siet menich syn genougen,
VVant daer vvascht een hant d'ander, eendrachtich sietmen plougen, Elck souckt hem te vougen,, by sulc lant en gemeente,
En deur sulckx cryght tvolc noch Lant gheen vercleente, Maer vermeerderinge, toevvas, van alles int beste, Dats Gods milden segen die int eerst en in't leste hem ghenadich vertoont, tot troost aller vromen, Dus sijnde als uyt den naem, van die hier ghecomen, Bedancke u hertgrondich soo reden brenght mede, V vvenschende langh leven, rust, pais en vrede, Dat ghy langhs soo meer in liefde meucht volheerden Op dat u int ghemeene steedts mach houden in vveerden En soo vast anveerden, een danckbarich gemoedt, Op dat God den Heere die dit alles door u doet
Aensie met liefden soet,, meer en meer op ons vvelvaren, En my langh in sulcken voorspoet, dulden en bevvaren, Soo mach veel besvvaren, van ons sijn ontdoken. V blytschap en danckbaer hert soetgeurich van roken, Hebbende ontloken,, met redenen behendich
Vervvect in my oock vreught uyt en invvendich My verblydende in uvve blijdtschap grootelick Daer in te volherden is my dienstelick en noottelic, Soo ick hope te doen met hulp vanden oppersten Godt. VVie daer in volheert die doet nae sijn gebodt, En sal het hoogste lot,, daer voor vervverven,
De Croon der vveldadicheydt voor en nae haer sterven Sullen sy beerven,, nae Basilius vermaen.
Alsmen alsoo s'Landts vvelvaert can by staen Soudt ment niet gade slaen,, het vvaer te blameren? Die sulck fondament leydt, mach vryelijck fonderen, Tijdt laten passeren,, met vreucht sonder bedrouven, Mits blydelijck te helpen, die hulp behouven
V loon sal niet touven,, maer haest comen in't gesicht. Bidt Godt voor my, so magh ick doen mijn schuldige plicht, Maer vvie compt hier soo licht,, uyt Stadt oft Duynne, Den mondt al lachende, in de hant een Basuynne Van voet, tot de cruynne,, afbeldende niet dan pais. T'is een Personagie die in mijn Huys en Palais langh heeft ghevvoont, mijn gunst ghenietende, Ghenaemt Deuchts-verconder anders niet vlietende van hem en is, dan deucht, van deuchtlicke sinnen. Ist dan de Fame?
Tissy, of een van haer Ghesellen vol minnen,
Niet gaet hy beginnen, segh ick, dat t'goede vermeeren Ick sie vvel hy gaet hem hervvaerts keeren,
Ick die doorvvoel, doorvlieghe, verscheyden Koninckrijcken Ia in alle vvijcken,, van meniche doe verhael,
Van Mannen en Vrauvven, ja van de vrome altemael, En ter eeren van haer deucht in't lichte bringhe, Ten is my niet moghelick dat ick my bedvvinghe, Maer spreke, en singhe,, dat my nature beveelt,
VVat deucht ghy bermhertighe doet, dient niet gheheelt, Maer overluyt ghespeelt,, met Basuynen, Claroenen, Een eerlick man sydy, u ghevvas sal groenen: VVant vruchtbaer saet hebdy inder aerden gesayd, Seer lievelick vvaeyd,, van u 'tvvindeken van trauvven, Die van u hoort spreken, mach op sulck gherucht bauvven, VVant die int benauvven,, sijn, en langh ghevveest, Deur uvve spijsmildicheyt, ghy de sulcke gheneest: By Salomon men leeft,, van uvven loon die ghy daer voor te vervvachten hebt, dvvelck sal dienen tot een spoor Om u, en elc daer door,, tot liefd' te bevveghen gaer: So langh als vverelt is, sal ick u volghen naer, V deucht maecken ruchtbaer,, voor alle volcken, Hier neder op d'aerde, ja hoogh tot inde vvolcken, Dits den tijtlicken loon daer u hert mede sal sijn vervult, En vvat ghy hier namaels daer voor ontfanghen sult, Dat hebdy met ghedult,, vanden heer te vervvachten, Hope geeft troost, en loon doet den arbeyt versachten.
Liedeken.
Die deuchdich, vreuchdich, geeft d'Arme wt caritaten
Sijn faem, lofsame, sweeft Eerlick op alle straten.
Daer groeyt, en bloeyt, sijn rom In de gheruste hoven,
Mijn stem, moet hem, daer om Ghestadelicke loven.
Tis hy, die my, ghewis
Doet sijn den deucht verconder Die machtich, crachtich, is Doch boven al bysonder. Tis meest, den geest, die seght Loof en danct sulcken mensche Die u, alsnu, toeleght
Liefdighen troost ten wensche.
Op zijn jonste wilt dincken, Sijn loon, en Croon, niet teer Sal hy u miltlick schincken.
't Lants Welvaert.
Hoort ghy dat gheluydt vvel soo lievelic clincken?
VVat een goedt gherucht ist, hoe cierlick doet het blincken, Den glans uvver deughden, die veel sijn in't ghetal.
Danckbaer.
Soo langhe de Sonne het Ertrijck beschynen sal, Soo vverdt hier over al,, met lof en danck vereert,
u menichvuldige deuchden, vvant elc vvordt daer door geleert in deuchden hem te oeffenen tot allen stonden.
Verheuchden.
VVraecgiericheidt onverdult, en dergelijcke sonden, vvorden niet bevonden,, veel min triumpheerende inden mensche, daer ghy sijt regnerende,
Maer in plaets van dien compt hem blijtschap by daer bermhericheydt is daer is men te rechte bly, van veel quellinghe vry,, niemandt voor hinder ducht.
Deuchts Verconder.
Ghedvvonghen ismen te gheven van u een goet gerucht, merckende de vrucht,, uvves arbeyts cloecmoedich vverckende sulck een deucht in de herten vroedich, sijnde veel behoedich,, voor veel svvaer torment.
T. Lants.
Landen, Steden, Dorpen sijn al u hulp bekendt De vrome uvven ent soucken noch na jaeghen
Maer u leven vverdt ghevvenscht, u doodt sal elc beclagen, Ten vvaer van die behaghen,, hebben in onghelucx betrapen.
Bermherticheydt.
Dat boose menschen ghelijck de VVolf nae de Schapen na d'onnoosele gapen,, met menighe nope
dat is my vvel bekendt, en nochtans ick hope
in dees deucht voort te gaen tot mijn en mijns naesten nut Dat ic met haer en sy met my vvorden beschut.
van veel jamer en vedriet, tvvelcke menichs hert deursnijdt. O vvie vverdt ick daer noch gevvaer och noyt soo verblijdt Tis mynen gherusten gheest dat voel ic nu van binnen, Deur hem can ic al veel svvaerheydt en anstoots vervvinnen Geruste sinnen,, sijn oorsaec van veel vreucht int leven.
Gherusten Gheest de seste Personagie.
Dat ick my hier vertoon, en u hier com beneven is om u te gheven, dat u nu is oorboorlijck,
Niet ghelijc de vvereldt haer kinderen is versmoorlijck In eygen behaghen,, dat bedrieghelijck ghelaet, Quaet noemende goedt, en het goede quaet,
Allsulcx en is mijn daet,, mijn vvoort noch mijn natuere, Maer openbaer u rust, op u gevvisse puere,
Die uyt den getreure,, met een gheloouich hert d'arme gheholpen hebt uyt commer, noot en smert, Leeft voort daer op gerust, vvilt in dees deucht verstyven, vvant soo lang sal ick u ghetrouvvelic by blyven.
Danckbaerheydt.
Dats een deucht, vviens vveerden men niet can beschrijven Dats eenen loon die verheucht het aderen bloet,
vvats doch ter VVereldt beter dan een gherust ghemoedt? vvesende ghevoedt,, met s' Hemels dauvv' bequaeme.
Verheuchden Armen.
VVy vvenschen u dit van herten in 's Heeren name Alle vreucht ter VVerelt moet u noch gheschien,
En verclaren vvat noch uvven loon sal vvesen boven dien. Te vveten, t' noodichste, t' beste datmen vindt ter VVerelt Iae hier op Aerdtrijck, hoe schoon het is beperelt
en ist te sien noch te hooren, Oost, VVest, Suydt noch noordt, Maer tgeen' noyt ooghen ghesien heeft, noch oore ghehoort jae noyt en vvas bespoort,, in't gedacht der menschen, Dat is dat eevvich leven, vveert om na te vvenschen, De Hemelsche vreucht, Gods barmhertighe liefde reyn, die u daer vvordt vertoont, nae figuerlijcken treyn Eevvich duerende, claer als diet al verschoont
Daer met sult ghy uyt ghenade van God vvorden gheloont, Met der eeren Croon gecroont, nae dit leven tydelic.
Bermhertighen milden.
Och hoe hoor ican al dees tydinge blydelic, VVie ist die nydelic,, d'Arme ontstelen soude? T'ghene haer toecomt, alsmen niet met Goude Maer tsynen behoude,, met den Hemelschen schat soo rijckelijc beloont vverdt, och seght my vvie of vvat dat men voor dien, of dat soude vvillen verkiesen? Sou yemandt om het tytlic, t'eeuvvich vvillen verliesen? T'vvaer dvvaesheyt, dies hop ic my daer voor te bevvaren, Diet tijdlic voor t'eeuvvich kiest hem naect veel besvvaren.
T'Landts.
Maer op dat gheen misverstandt by u soude raeren Of een der Dienaren,, van eyghen liefd' vol afgrijs Die den Mensch veel aenvallen en hem maecken vvijs dat deur sijn goedt advijs,, eyghen vvijsheydt en verstandt hy desen loon gheniet, bringhende soo vander handt
der liefden, trouvven bandt,, ons door Christum verknocht vast Soo dient ondersocht, en nae eysch der liefden ondertast VVat vrucht datter vvast,, van dit Saedt in uvvs herten Acker.
Danckbaer Mensch.
Dats noodich bedocht, vvant hier door maect ghy vvacker, die op eyghen vverc, onreynlic ligghen en rusten
Dus de vvijl ghy langhen tijdt miltlic en met lusten d'arme liefdich getroost hebt, en daer door bevveeght dat danckbare herten, dancbaerheijdt hebben ghepleeght Dat d'Arme haer hebben verheucht met een blyd anschijn T'Landts vvelvaert veroorsaect, dat goede gheruchten sijn van u ghegaen, en dan door uvve liberalicheijdt