Sociaal domein

Een groot aantal taken binnen het sociaal domein is per 1 januari 2015 van het Rijk overgedragen naar de lokale overheid. Dit zijn de decentralisaties en worden ook wel transities genoemd. De taken die overgedragen zijn, betreffen de jeugd(zorg) de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) en de Participatiewet. Leidend voor de uitvoering van deze taken is voor het college het beleidsplan Met Respect… op weg naar een nieuw stelsel voor maatschappelijke ondersteuning. Ook in 2018 heeft daarbij steeds de zorg en ondersteuning aan onze inwoners voorop gestaan. Wij zijn van mening dat we daarin zijn geslaagd, maar zijn ons ook bewust van de grote opgaven die ons nog wachten. Niet alleen inhoudelijk, ook financieel. Inhoudelijk willen wij dat onze inwoners zo snel mogelijk, zo licht mogelijk en zo dicht mogelijk bij huis een antwoord kunnen vinden op hun (hulp)vraag. Dit moeten wij nog meer organiseren. Financieel zijn wij in 2018 geconfronteerd met toenemende kosten en krimpende budgetten. De tekorten spitsen zich toe op de uitvoering van de Wmo en de Jeugdhulp.

In 2018 zijn in het kader van de participatiewet geen tekorten ontstaan. Wij hebben voldoende middelen beschikbaar voor de bijstandsuitkeringen. Wij zien echter wel een risico bij de reïntegratie door de langzaam afnemende WSW middelen en de oplopende taakstelling van het rijk waar het gaat om het aantal plaatsen voor beschut werken.

Wij hebben in 2018 moeten constateren dat de gewenste kwaliteit zoals wij dat hebben beschreven in de nota Met respect… niet in balans is met de budgetten. En dat verdere bijsturing noodzakelijk is.

Daar waar in 2017 met de genomen maatregelen (nota Ondersteuning en Zorg voor Jeugd en Wmo, Maatregelen voor 2017 en verder) nog werd aangegeven dat deze niet direct gevolgen zullen hebben voor de zorg en ondersteuning aan onze inwoners, ontkomen wij daar nu niet meer aan. Wij hebben in 2018 een nieuw pakket aan maatregelen genomen. Maatregelen die deels al zijn aangekondigd in het coalitieprogramma. De maatregelen zijn beschreven in het Interventieprogramma Sociaal Domein.

Interventieprogramma Sociaal Domein

Het pakket aan maatregelen bestaat uit vier onderdelen:

1. Maatregelenpakket 1 – Bijsturing zorg en ondersteuning 2. Maatregelenpakket 2 – Aanvullende maatregelen

3. Maatregelenpakket 3 – Te onderzoeken maatregelen en innovatie 4. Maatregelenpakket 4 – Inzet op extra middelen

Gezien de financiële opgave voelen wij de druk om snel bij te sturen. Wij hebben in 2018 de verantwoordelijkheid genomen om binnen de huidige beleidskaders de zorg en ondersteuning bij te sturen (maatregelenpakket 1). In de afgelopen jaren hebben wij vooral ingezet op continuïteit van zorg en ondersteuning. Nu moeten wij toe naar passende basiszorg. Wij willen nu en in de toekomst de basiszorg voor onze inwoners blijven leveren. De toenemende zorgvraag moet worden beteugeld.

Wij gaan meer leunen op de in Met respect… als uitgangspunt benoemde principes als meer inzet van collectieve voorzieningen en eigen kracht van onze burgers. De zorg en ondersteuning moet zo licht mogelijk, zo kort mogelijk maar wel adequaat en passend, binnen verantwoorde financiële kaders.

Maar er is meer nodig. Daarom hebben wij in 2018 ook een denkrichting uitgewerkt voor aanvullende interventies en te onderzoeken innovaties (maatregelen 2 en 3). Hierover zijn wij met de gemeenteraad en andere partners in onze stad in gesprek (gegaan), zoals met aanbieders van zorg en welzijn, onderwijsinstellingen en huisartsen. Ook het laatste maatregelenpakket (pakket 4) is in 2018 al ter hand genomen. Wij zijn samen met een groot aantal andere gemeenten een bestuurlijke lobby gestart voor verhoging van het macrobudget.

Wij werken nog steeds hard aan het interventieprogramma. Maar er zijn in 2018 ook al een aantal duidelijke stappen gezet:

▪ Wij hebben uitgangspunten en richtlijnen voor (her)indicaties vastgesteld om de wet- en regelgeving strakker toe te kunnen passen. De uitgangspunten en richtlijnen dragen bij aan eenduidige, zorgvuldig onderbouwde indicatiestelling. Wij hebben daarop vooruitlopend al gehandeld in lijn met de uitgangspunten en richtlijnen met als resultaat dat wij een afname zien in uitgaven bij verblijf en Jeugd-GGZ. Hier is gericht op gestuurd.

▪ Wij zijn gestart met een pilot waarmee wij 100 inwoners met een ondersteuningsbehoefte 1 dag per week (= 2 dagdelen) naar een nieuwe vorm van dagbesteding leiden (Ontmoeten Plus genaamd). Een vorm die door de inzet van vrijwilligers goedkoper zou moeten zijn dan de maatwerkvoorzieningen.

▪ Wij hebben de subsidieregelingen Preventief jeugd... en Mee doen afgeschaft en dit geld ingezet om het tekort terug te dringen. Wij hebben een zogenaamd dashboard ontwikkeld.

Een overzicht welke afspraken er zijn gemaakt met zorgaanbieders en wat de stand van zaken is (hoeveel klanten zitten bij een zorgaanbieder, welke trajecten zijn gestart, wat is de voortgang, etc.). Dit helpt om beter te kunnen sturen en waar nodig in te grijpen.

▪ Wij zijn samen met een groot aantal andere gemeenten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een bestuurlijke lobby gestart voor extra middelen. Dit heeft geresulteerd in een eenmalige betaling uit het Fonds tekortgemeenten en in een onderzoek naar

volumegroei in de jeugdhulp.

Om blijvend met de gemeenteraad in gesprek te kunnen is een Raadswerkgroep Sociaal domein gevormd. Dit biedt de mogelijkheid de gemeenteraad met enige regelmaat te informeren over de voortgang van het interventieprogramma. Maar met name om met de gemeenteraad aanvullende interventies nader te verkennen.

Reïntegratie

In 2018 is de krapte op de arbeidsmarkt verder toegenomen. Als gevolg van hoogconjunctuur is het steeds moeilijker om de juiste personen te vinden voor de openstaande vacatures. Enerzijds is dit het gevolg van een afname van het aantal mensen dat werk zoekt. Anderzijds kost het meer moeite om mensen te plaatsen op vacatures. Er is zogezegd zowel een kwantitatieve als een kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt. Deze mismatch is gedeeltelijk het gevolg van een aantrekkende economie. Een andere ontwikkeling is het veranderende uitkeringsbestand. Met de invoering van de Participatiewet op 1 januari 2015 is de Wajong sterk aangescherpt en is toegang tot de Wet Sociale Werkvoorziening (verder Wsw) niet meer mogelijk.

Binnen de Participatiewet is het mogelijk om loonkostensubsidie in te zetten voor mensen die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen. In 2018 zijn er vanuit Hengelo ongeveer 80 personen aan het werk met loonkostensubsidie. Gelet op de wijziging van het uitkeringsbestand is de verwachting dat dit de komende jaren toeneemt.

De beschreven veranderingen vragen om een andere werkwijze en benadering. In 2018 zijn hier de nodige stappen in gezet. Een belangrijk voorbeeld hiervan is de samenwerking met werkgevers. Zo is bijvoorbeeld samen met werkgevers de ‘Week van de logistiek’ georganiseerd om kandidaten klaar te stomen voor een baan in de logistiek.

Omdat het uitkeringsbestand verandert, is de inzet op ontwikkeling en re-integratie steeds belangrijker. Voor veel mensen geldt dat zij eerst een ontwikkel- of een re-integratietraject nodig hebben voordat zij aan het werk kunnen. Hier zetten wij op dit moment al serieus op in. Jaarlijks worden er ruim 400 personen richting een traject bij de Swb begeleid met het doel hen arbeidsfit te maken. In 2018 hebben 190 personen een traject afgerond bij de Swb.

Budget

De sterke sturing conform het interventieprogramma begint zijn vruchten af te werpen. Samengevat verantwoorden wij middels deze jaarrekening een onderschrijding op de onderdelen jeugd(zorg) en de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) van € 3,2 miljoen ten opzichte van de aangepaste begroting (na 2^e Berap). Desondanks hebben wij nog altijd rekening te houden met een tekort ten opzichte van de rijksbijdrage. Dit tekort is door de meevallers bijgesteld naar € 5,6 miljoen voor de jaarschijf 2018.

De bijstandsverlening laat ten opzichte van de begroting (na 2^e Berap) een voordeel zien van ruim

€ 1 miljoen. Ten opzichte van de rijksinkomsten hebben wij in 2018 een voordeel op bijstandsverlening gerealiseerd ad € 5,3 miljoen. De WSW- en reïntegratie trajecten hebben in 2018

€ 133.000 meer gekost dan geraamd.

In 2018 is ons een aanzienlijke uitbetaling ter hoogte van € 2,1 miljoen vanuit de gemeente Enschede toegezegd voor beschermd wonen. De gemeente Enschede acteert als centrumgemeente voor de uitvoering van het convenant Beschermd wonen, opvang en begeleiding kwetsbare burgers.

Regiobreed is een overschot ontstaan. In het Bestuurlijk overleg beschermd wonen en maatschappelijke opvang van 7 september 2018 is besloten de reserve af te romen en de overtollige middelen uit te keren aan de deelnemende gemeenten.

Vanuit het Fonds Tekortgemeenten hebben wij daarnaast een incidentele bijdrage ontvangen ter waarde van € 8,5 miljoen. Deze middelen zijn inmiddels toegevoegd aan de Algemene Reserve en zullen de komende jaren met name ingezet worden om de tekorten binnen het Sociaal Domein op te vangen. Een deel van dit budget willen wij reserveren om veranderingen en vernieuwingen in het sociale domein verder vorm te geven.

In de financiële analyses in de jaarrekening worden de overige voor- en nadelen nader toegelicht. Per saldo resteert een forse onderschrijding. Deze heeft grotendeels een structureel karakter. Echter verwachten wij dat het aantal inwoners dat de komende jaren gebruik zal gaan maken van een Wmo voorziening zal stijgen met 10%. Ook zullen wij rekening moeten houden met de aanzuigende werking van het abonnementstarief. Wij verwachten dat het aantal jeugdigen in de jeugdzorg zal gaan stagneren. Wij verwachten dat het voordelige structurele effect van 2018 (grotendeels) nodig zal zijn om deze ontwikkelingen op te vangen. Middels de Kadernota wordt u hier nader over geïnformeerd.

5.1.2 Binnenstad

In het coalitieprogramma is de aanpak van de binnenstad een belangrijk thema. Voor de uitvoering van het Integraal Actieplan voor een Vitale Binnenstad (IAP) wordt naast de reeds toegekende middelen extra geld vrijgemaakt, zowel voor fysieke investeringen als voor andere maatregelen in de vorm van promotie, programmering en acquisitie. Dit zal vanaf 2019 zijn beslag krijgen. In 2018 waren voor het eerst de middelen beschikbaar die met het vaststellen van het IAP in 2017 zijn toegekend. Daarnaast is met de provincie een stadsarrangement gesloten waardoor extra middelen beschikbaar zijn gekomen voor de periode 2018-2019.

In 2018 is begonnen met de uitvoering van de maatregelen zoals die in het IAP zijn opgenomen. De belangrijkste maatregelen die in 2018 zijn uitgevoerd zijn:

▪ versterking woonfunctie

▪ herinrichting openbare ruimte

▪ plan van aanpak bestrijding leegstand

▪ afronding DNA traject

▪ invulling zoeken plan Marktplein

▪ versterking evenementen

Naast bovengenoemde zaken is in het afgelopen jaar ingezet op het verbeteren van de stadswerkplaats als plek waar partijen die werken aan de binnenstad een gezamenlijke plek hebben.

Ook is hierin het bouwbureau van de Enschedesestraat ondergebracht. Om dit te realiseren is een verbouwing uitgevoerd zodat de functionaliteit van het pand sterk is verbeterd. Dit heeft geleid tot een intensivering van het gebruik van de stadswerkplaats door alle betrokken partijen. Tevens is een gezamenlijke website opgezet met de actuele informatie over de veranderingen in de binnenstad onder de noemer www.hengelo.nu.

Versterken woonfunctie

In 2018 is de Telgenflat opgeleverd met in totaal 83 appartementen en zijn 12 studio's gerealiseerd boven een winkel aan de Wemenstraat. Tevens heeft Welbions het project omwonen afgerond aan de Marskant. Dit is zodanig succesvol dat dit een vervolg krijgt in de Nieuwstraat waar Welbions 3 panden heeft gekocht die deels leeg staan. Naast de plannen die zijn opgeleverd is het bestemmingsplan voor het Badhuis vastgesteld, wordt samen met de eigenaar van het V&Dpand gewerkt aan een plan om dit om te vormen tot een appartementengebouw met winkelfunctie in de plint en wordt op individuele schaal meegewerkt aan het omzetten van winkelpanden naar een woonfunctie in de gebieden die niet tot het kernwinkelgebied horen. Tevens is het project Marskant opgestart om daar tot realisatie van woningen te komen en is de verkoop van het Bataafse Kamp ten behoeve van luxe appartementen opgestart. In de komende jaren zal dit naar verwachting leiden tot circa 400 tot 500 extra woningen in en nabij de binnenstad.

Herinrichting openbare ruimte

In het IAP is aangegeven dat de openbare ruimte aantrekkelijker moet worden en moet aansluiten bij het DNA van de stad. In dit kader is gekozen voor een inrichting met gebakken klinkers in een warmrode kleur met elementen van contensstaal. Tevens is het zogenaamde "Hengeloertje"

geïntroduceerd. Een afzetpaal in de vorm van de stadhuistoren. Dit is zo goed gevallen dat er zelfs koekjes in deze vorm worden gemaakt. De uitvoering van de herinrichting van de openbare ruimte is in 2018 begonnen met de Enschedesestraat en zal in de komende jaren verder zijn vervolg krijgen.

De herinrichting van het park Bataafse Kamp is gekoppeld aan de verkoop van het pand en zal naar verwachting in 2019 worden uitgevoerd.

Bestrijding leegstand

De aanpak van de leegstand vindt op verschillende manieren plaats. Een deel van de oppervlakte aan detailhandel zal worden omgezet naar andere functies zoals wonen. Daarnaast wordt ingezet op acquisitie om enerzijds winkels naar de Hengelose binnenstad te halen van buiten Hengelo en anderzijds bestaande winkels te helpen bij herlocatie in de binnenstad. Hiervoor is externe ondersteuning ingehuurd. Inzet is om in het hart van de binnenstad de leegstand maximaal op het niveau van frictieleegstand te krijgen. Een succesvolle ontwikkeling hierin is bijvoorbeeld de verplaatsing van Van Uffelen naar het Bischoffpand.

DNA

In de zomer van 2018 is Het Verhaal van Hengelo opgeleverd waarin de kernwaarden van Hengelo zijn opgehaald bij een groot aantal inwoners en ondernemers van Hengelo. Vanuit deze kernwaarden zullen keuzes met betrekking tot de binnenstad worden gemaakt.

Marktplein

Een belangrijke ontwikkeling uit het IAP en het coalitieakkoord is de herinrichting van het Marktplein.

In 2018 is een kwartiermaker aangesteld die voor april 2019 een plan moet opleveren hoe het ontwerp van West 8 kan worden gerealiseerd met een duurzame invulling die financieel neutraal is.

In dit traject worden met vele stakeholders in de stad gesprekken gevoerd.

Evenementen

In 2018 is er in samenwerking met de SCH en Hengelo Promotie extra ingezet op evenementen.

Omdat er al heel veel evenementen zijn in Hengelo (zo'n 200 per jaar) is vooral gekeken naar de periode waarin er wat minder evenementen zijn zoals de zomervakantie en de winterperiode. Dit onder de noemer Zomerfestival Hengelo en Winters Hengelo. Voorbeelden van extra evenementen van afgelopen zomer en winter zijn: Strand074, kidsmarkt, gamebeurs met FiFa-toernooi, springkussenfestival, wintermarkt en de ijsbaan die door het terugtrekken van Winterworld verloren dreigde te gaan voor de binnenstad.

5.2 Programma's