Schikkingen en jurisprudentie

Buitenlandse ambtelijke omkoping heeft helaas niet geleid tot relevante Nederlandse jurisprudentie. Zoals hiervoor besproken heeft er in Nederland tussen 2002 en 2012 geen sanctionering plaatsgevonden van buitenlandse corruptiedelicten. Na het OESO-rapport uit 2012 heeft het OM schikkingen in de vorm van transacties getroffen met Ballast Nedam (2012), KPMG (2013), SBM Offshore (2014) en Vimpelcom (2016). In het volgende hoofdstuk worden SBM Offshore en Vimpelcom al uitgebreid besproken, deze zullen hier dus niet aan bod komen.

55

4.4.1 Schikkingen

Over de zaak Ballast Nedam heeft het Openbaar Ministerie slechts een kort persbericht gepubliceerd op de website.180 _{Het zou gaan om de betaling van buitenlandse agenten in de}

jaren 1996 tot en met 2003. Uiteindelijk hebben de dochtermaatschappijen die verantwoordelijk waren voor de buitenlandse activiteiten een boete van €5 miljoen betaald aan het OM en een onherroepelijke vordering van €12,5 miljoen opgegeven aan de belastingdienst. Het compliancebeleid van Ballast Nedam werd verder aangescherpt en vastgelegd in richtlijnen. Door de FIOD werd ook onderzocht hoe accountants van KMPG betrokken waren bij het verhullen van betalingen aan buitenlandse agenten.181 _De

accountantcontroles rondom de betalingen werden verwijtbaar ontoereikend geacht en resulteerden in een transactie van €7 miljoen, waarvan €3,5 miljoen boete en €3,5 miljoen ontneming. In het persbericht wordt genoemd dat het OM de nieuwe maatregelen omtrent compliance heeft meegewogen bij het transactieaanbond. Het is de bedoeling dat de AFM toezicht zal houden op deze compliancemaatregelen. Voor grote bedrijven hebben dergelijke bedragen niet veel impact, de transacties met SBM Offshore en Vimpelcom liggen al veel hoger, met respectievelijk $240 miljoen en $397,5 miljoen.

4.4.2 Jurisprudentie binnenlandse omkoping van ambtenaren

In tegenstelling tot buitenlandse omkoping is er van binnenlandse zaken wel jurisprudentie te vinden. Aangezien het niet direct ziet op de beantwoording van de hoofdvraag zal hier niet diep op worden ingegaan, wel is het interessant om ter vergelijking een aantal zaken te noemen van het afgelopen jaar.

In februari 2015 deed het gerechtshof in Amsterdam eindelijk uitspraak over de Klimop-vastgoedfraudezaak, een onderzoek dat al sinds 2006 loopt.182 Het ging om grote vastgoedprojecten in Amsterdam waarbij verdachten via een netwerk van vastgoedhandelaren, accountants en makelaars miljoenen wisten weg te sluizen. Dit deden zij door rekeningen op te hogen of rekeningen te incasseren waar geen werk voor was geleverd. De gedupeerden waren het Bouwfonds en het Philips Pensioenfonds, die een schade zouden

180 _{Transactie met Ballast Nedam, https://www.om.nl/vaste-onderdelen/zoeken/@31092/transactie-ballast/,} geraadpleegd op 21 mei 2016.

181 _{KPMG treft schikking voor haar rol bij het vervullen van betalingen aan buitenlandse agenten,}

https://www.om.nl/actueel/nieuwsberichten/@32396/kpmg-treft-schikking/, geraadpleegd op 22 mei 2016. 182 _{Zaak hoofdverdachte: Hof Amsterdam, 27 februari 2015, ECLI:NL:GHAMS:2015:631. Zie ook Tillema} 2015, p. 1.

56

hebben geleden van €200 tot €250 miljoen.183 Bij een aantal verdachten werd ook niet- ambtelijke omkoping tenlastegelegd, bestuurders van Philips werden namelijk omgekocht met dure horloges en geld. Aan de hoofdverdachte werd 7 jaar celstraf opgelegd en aan de oud- directeur van het Philips pensioenfonds 4 jaar, deze straffen vielen veel hoger uit dan in eerste aanleg werd opgelegd.

Op 7 april 2015 werd ook de oud-gedeputeerde van de provincie Noord-Holland, T. Hooijmaijers, door het gerechtshof veroordeeld tot 2,5 jaar gevangenisstraf voor omkoping, valsheid in geschrift en witwassen.184 Hooijmaijers liet zich met name betalen door ondernemers uit de vastgoedsector, volgens hemzelf voor de adviezen die hij gaf en niet vanwege zijn functie als gedeputeerde.185 _{Deze straf viel lager uit dan de 3 jaar in eerste}

aanleg, volgens het Hof omdat er minder feiten bewezen konden worden. Hooijmaijers is in cassatie gegaan tegen deze uitspraak, de uitkomst daarvan is nog niet bekend.

In een lopende zaak tegen oud-politicus Jos van Rey is in mei 2016 door het OM een straf geëist van twee jaar cel en drie jaar ontzetting uit een publiek ambt. Tegen medeverachte Piet van Pol, een projectontwikkelaar, is twee jaar celstraf geëist.186 Van Rey zou schuldig zijn aan passieve ambtelijke omkoping, maar ook het ronselen van stemmen, witwassen en schending van het ambtsgeheim. De uitspraak van de rechtbank volgt waarschijnlijk in juli 2016.

Er zijn naast deze zaken nog meer politici voor de rechter gekomen, waaronder vervolgingen die uiteindelijk niet in een veroordeling resulteerden.187 Uit de bovenstaande spraakmakende zaken is op te maken dat het OM bij binnenlandse zaken regelmatig celstraffen eist tegen de verdachten in een omkopingszaak. Het vervolgen van dergelijke zaken lijkt een prioriteit te zijn geworden voor het OM, zij hebben namelijk ook een directe impact op de integriteit van en het vertrouwen in de overheid.

183 _{Zie http://www.nrc.nl/nieuws/2015/02/27/de-grootste-vastgoedfraudezaak-ooit-in-drie-cijfers-drie-letters-en-} een-gebouw, geraadpleegd op 21 mei 2016.

184 _{Hof Amsterdam, 7 april 2015, ECLI:NL:GHAMS:2015:1212.} 185 _{Tillema 2015, p. 2.}

186 _{http://www.nrc.nl/nieuws/2016/05/10/eis-tegen-van-rey-twee-jaar-cel-en-ontzetting-uit-ambt, geraadpleegd} op 21 mei 2016.

57

Hoofdstuk 5:

Schikkingen in Nederland en de VS

In dit laatste hoofdstuk zullen de voorwaarden worden vergeleken tussen schikkingen met bedrijven door het OM aan de ene kant en de DOJ/SEC aan de andere kant. De eerste casus betreft de schikking van Alcatel-Lucent met de DOJ en SEC in 2011 voor in totaal $137 miljoen188, hier werd ook een compliance monitor opgelegd. Daarna wordt de schikking van SBM Offshore met het OM uit 2014 besproken, voor een bedrag van $240 miljoen. Tot slot de hybride schikking van Vimpelcom met Nederlandse én Amerikaanse autoriteiten in 2016, voor een gecombineerd bedrag van ongeveer $795 miljoen.