NNBW VI,351-356; MEW II,215-217.
57
SPEL // van // TIISKEN // VANDER // SCHILDEN. // Op 't spreeckwoordt: // Luy, Lecker en veel te meughen, // Dat zijn drie dinghen die niet en deughen. // (vignet: wapen van Amsterdam) // TOT AMSTERDAM, // - // By Willem Iansz. op 't waeter, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNO CI I C XIII.
PR - P
PR: Voorreden gesproken door Rederijcker en Kijcker.
P: Rederijcker; Kijcker; Tijsken vander Schilden; Vroutjen vander Schilden; Luy, de knecht; Lecker, de meyt; Ian Rap; Ian Raps maet; Den Boer; Roo Roe; Waert; Vrou onbescheyts; Sangher; Noch twee jonghers.
Toegeschreven aan Coster (Luyt 1910).
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 493-550).
AUB: 688A59; BN: Yi.917; KH: 448J132; MNL: 1090B71); SBH: 129A26:1; UBG: BL5011(7) en BL8032; *UFSIA: Ren Dra; UUB.
Bib. Belgica I,819-827, nr. C654-C656; Brouwer 1948a,245-246; Coster 1883, 491-492; Kalff 1906, IV,121-123; Kalff 1915b, 261-264; Luyt 1910; Rens 1972b, 337-339; Rens 1977a, 78,228; Te Winkel 1973, III,170-171; Worp 1920, 19,52,69,94; Worp 1970, I,360.
58
(g) Hollandtsche Kamers tot // Amsterdam / (g) // IN LIEFD' BLOEYENDE, // ITYS // TREVRSPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTERDAM, // - // (g) By Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / Boeck- // vercooper op de hoeck vande Beurse / inden Italiaenschen // Bijbel. (g) Anno 1615.
V - P
V: Den goed-gunstighen Leser door C.L. vander Plasse.
P: Tereus; Progne; Philomela; Itys; Baucis; Caralena; Silvia; Grusella; Titirus; Coridon; Daphnis; Reyen.
In de voorrede bij de 2de druk (1618) zegt Coster: ‘De eerste uyt-verkochte druckvan dit miin Treur-spel ken ick niet, en dat vooral om het mom-aensicht daer mede het voor den dach komt: Voorts ziinder in menichte van falen die bymiin schult niet toe en komen, menichte van reghelen daer uytghelaten anderen nae den zin des Druckers verandert, een staart daar achter aan gelapt die nochte miins is, nochte daer niet aen en schict. (Zie 58bis)
*AUB: Port. ton. 113-15 en 688A58; BN: 4oYi.733; KH: 848C6; MNL: 1090B73) en 1070F29; SBH: 129A25:4 en 128A47:3.
58 bis
Samuel Costers // ITHYS // Treur-spel. // Vertoont inde Nederduydtsche Academie, // int Iaar 1618. Op Kermis. // Tvveede Druck. // (vignet: schildpad met spreuk ‘OVER.AL THVYS’) //
T'AMSTELREDAM, // - // By Nicolaes Biestkens, Drucker der Duytsche // ACADEMIE, inde Lelie onder de Doornen. // ANNO M. DC. XVIII.
V - P
V: Tot de lezers.
P: Sprekende Persoonen: (zie 58) + Alecto, Megaera, Tisiphone; Eristheus; 2. Dienaers; 2. Staet-juffers.
Moderne uitgave met varianten van 58 door Kollewijn (Coster 1883, 75-140). AUB: Port. ton. 56-11; UBG: BL7202; *UFSIA: Ren Dra.
Bib. Belgica I,829-831, nr. C659-C662; Brouwer 1948a, 251; Coster 1883, 57-76; Kalff 1906, IV, 124-126; Kalff 1915b, 230; Knuvelder 1971, 264-265; Rens 1972b, 340-342; Rens 1974b, 78-88; Rens 1977a, 79,228; Rens 1981a; Te Winkel 1973, III,140-141; Worp 1892, 118-119; Worp 1920, 19,69,94,107; Worp 1970, I,256.
59
Spel vande // (g) Rijcke-Man / // Ghespeelt op de Lotery van 't Oude // Mannen ende Vrouwen Gast-huys / binnen // Amsterdam. 1615 (g) // Op Kermisse // Luce capit. 16, vers. 9. // Maeckt u Vrienden van den onrechtveerdighen Rijckdom, op dat, // wanneer u lieden ontbreken sal, zy u lieden mogen ontfan- // ghen in de eeuwighe Woonstede. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam, // (g) By Cornelis Lodewijcksz. vander Plassen / Boeck= // vercooper aende Beurs / in d'Italiaensche // Bybel. Anno 1615. (g)
V - P
V: Tot de Lesers door C.L. vander Plasse.
P: Amstel-God; Amsterdam; Vaderlijcke zorch; Dichter; Waerheydt; Rycke-man; Wellust; Overdaedt; Onnutte zorch; Ghemeene Man; Eerzucht; Eyghen-baet; Armoede; Ouderdom; Lazarus; Rey der Enghelen; Rey der Maechden; Doctor; Quade Gheest.
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 141-205).
BM: 11754.bbb.59; BN: Yi.871; *KH: 851D35; MNL: 1090B72; SBH: 129A26:2 en 128A56:7. Bib. Belgica I,827-829, nr. C657-C658; Brouwer 1948a, 246-247; Coster 1883, 141-144; Hummelen 1968a,4 30; Kalff 1906, V,123-124; Proost 1933, 112-113; Rens 1972b, 339-340; Rens 1977a, 80,228; Te Winkel 1973, III,125; Worp 1892,119-120; Worp 1920, 19; Worp 1970, I,410-411.
60
SAMVEL COSTERS // IPHIGENIA // Treur-Spel. // Exod. cap. 4, vers. 16. // Moses ghy sult Aarons God ziin. // Aaron ghy sult Moses mondt ziin, etc. // Lactantius. // Homo dum vult videri nimis religiosus // Fit superstisiosus et delirat. // (vignet: schildpad met spreuk ‘OVER.AL. THVYS’) //
t'AMSTERDAM, // - // By Nicolaes Biestkens, inde Lelie onder de Doornen, // ANNO 1617. G - I - P - G(n)
G: allegorische voorstelling; wapen van de Academie van Coster (n).
P: Personen: Achillis; Agamemnon; Calchas; Menelaus; Prositilaus; Tersites; Euripylus; Palamedes; Nestor; Rey der Griecken; Vlysses; Iphigenia; Clytaemnestra; Diana; Rey der Priesteren.
*AUB: 514D34; UBG: H644. Er is nog een tweede druk uit 1617:
60 bis
SAMVEL COSTERS // IPHIGENIA // (g) Treur=Spel. (g) // Exod. cap. 4 vers. 16. // Moses ghy sult Aarons Godt zijn. // Aaron ghy sult Moses mondt zijn, etc. // Lactantius. // Homo dum vult videri nimis religiosus // Fit superstisiosus et delirat. // (typografisch ornament) // Na de Copy. // 'tAMSTERDAM, // - // (g) By Nicolaas Biestkens / inde Lelie onder de Doornen. (g) // Anno 1617.
I - P
P: Personen: (zie 60), Prositilaus is vervangen door Protesilaus.
AUB: 694F103; KB: V.B.6794; MNL: 1090B76); *UFSIA: Ren Dra; UUB. Moderne uitgave met varianten van 60bis door Kollewijn (Coster 1883, 215-294).
In de druk van 1630 heeft Coster aan het einde nog een scène bijgevoegd (Coster 1883, 294). BM: 11755.k.6; GUB; KH: Pamflet 2484 en 232N32.5; LUB: 694F103; SBH: 129A26:5 en 129A25:2. (Alle exemplaren dateren van 1617).
Bib. Belgica I, 794-796; Kalff 1906, IV,127-128; Kalff 1915b, 231-232; Rens 1972b, 342-345; Rens 1977a, 85,228; Rössing 1889; Te Winkel 1973, III,141,298,415; Worp 1892, 120-121; Worp 1920, 54-75 passim; Worp 1970, I,257.
61
S. COSTERS // ISABELLA // Treur-spel. // Vertoont in de Nederduytsche // ACADEMIE. // (vignet: schildpad met onderschrift ‘Overal Thvys’) // T'AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Lodovvijcksz. vander Plassen, aan // de Beurs, inden Italiaanschen Bybel. 1619.
Kolofon: (vignet: een lelie tussen de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen So is mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.’) // T'AMSTERDAM, // - // (g) By Nicolaes Biestkens / inde Lelie onder de // Doornen.(g) 1619.
G - V - I - P
G: wapen van de Academie van Coster. V: Tot den Leser.
P: Isabella; Rodomont; Zerbiin; Mandricard; Theophilvs; Schiltcnaap; Boer; Boerin; Ian Hen; Labbe-kack; Barbarossche Soldaten; Rey van Staat-dochters; Rey van Hemel-lieden.
Achter het stuk staat: ‘In 't Iaar 1618 is dit Spel ghespeelt op den huyse tot Muyden // in de groote zaal, tot onthaal van zijn Excell. Prince // van Orangen.’ Volgens Van Tricht 1980, 85 op 29 sept... De eerste 362 verzen zijn geschreven door P.C. Hooft.
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 295-370). De oorspronkelijke druk is herdrukt in Hooft 1972a, 391-481. De door Hooft geschreven verzen zijn naar het handschrift uitgegeven door Stoett (Hooft 1899, II,417-434).
AUB: Port. ton. 34-18 en 976B157); BN: Yi.753; GUB; KH: 8F24; MNL: 1090B84); SBH: 129A26:6; UBG: BL8032(3); *UFSIA: Ren Dra.
Bib. Belgica I,802-808; Brouwer 1948a, 252-253; Van Hamel 1973, 220; Kalff 1906, IV,129-130; Knuvelder 1971, 263-264; Leendertz 1931, nr. 103-107; Rens 1972b, 345-348; Rens 1977a, 91,228; Te Winkel 1973, III,236-238; Worp 1892, 121-123; Worp 1895, 162-163, 168-169; Worp 1920, 34-61passim; Worp 1970, I,258-259.
62
S. COSTERS // POLYXENA // Treur-spel. // Vertoont in de Nederduytsche // ACADEMIE. // (vignet: schildpad, met onderschrift ‘Overal Thvys.’) // T'AMSTERDAM, // - // Voor VVillem Iansz. Cloppenburch, Boeckver- // kooper aande Beurs, inde vergulde Chroniik. 1619.
Kolofon: (vignet: lelie tussen de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen So is mijn vriendinne onder de dochteren Cant 2.2.’) // T'AMSTERDAM, // - // (g) By Nicolaas Biestkens / Boeckdrucker der Duytsche (g) // Academie, (g) in de Lelie onder de Doornen (g). 1619.
I - G - P
G: wapen van de Academie van Coster.
P: Andromache; Astianax; Hecvba; Polyxena; Polydorus; Polymnestor; Agamemnon; Vlysses; Pyrrhus; Mantis; Ibis; Rey van Traciers; Rey van Griecken; Rey van Trovanen.
Volgens Te Winkel 1973, III, 139 is Polyxena het eerste treurspel dat Coster heeft geschreven. Uit de woorden van Melpomene in Sixtinus' Apollo over de inwydinghe van de Nederlandtsche Academia, de Byekorf leiden Worp 1920, 45 en Smits-Veldt 1981, 368 af dat Polyxena in september 1617 is opgevoerd en vóór Iphigenia zou geschreven zijn. Omdat een paar reizangen uit Polyxena reeds verschenen waren in Apollo of Gesangh der Musen (1615) (Keersmaekers 1981, 131) acht Smits-Veldt 1981, 368 het niet onmogelijk dat het hele spel dateert van 1615. Kollewijn plaatst het stuk echter resoluut op 1619.
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 371-450) en door G. van Eemeren (Coster 1979). *AUB: 694F105; BM: 11755.e.56.(2.); BN: Yth.66263; KH: 851D34; MNL: 1090B85); NUB: In. Ned. 10213; SBH: 129A25:7 en 128A47:4; UUB.
Bib. Belgica I,809-810; Brouwer 1948a, 249-251; Coster 1979; Kalff 1906, IV,130-131; Kollewijn 1886; Rens 1972b, 349-350; Rens 1977, 91-92,228; Smits-Veldt 1981; Te Winkel 1973, III,139-140; Worp 1892, 123-129; Worp 1920, 45,54,69,94,107; Worp 1970, I,259.
63
(g) Kallefs-Val (g) // Speel-ghewijs voorghe- // stelt den 1. Iunij // ANNO 1628. // Seneca Epist. 36. // Si vis tibi omnia subijcere, te subijce rationi. // (g) Wilt ghy't u alles onderdaen / // Soo moet ghy in de reden staen. (g) // (typografisch ornament) // ANNO 1628.
V - P
V: Aen den Leser (v); In fastioses Magistratus perturbatores, Remp. inquietantes.
P: Iaucke en Mieuwes, twee Schippers; Blinden Yver; Meest anders Ghevoelen; Philotheus en Chrisostomus, twee Burgeren; Chrijghs-Overste of Majoor; Burgerlijcke Onderrichtinge, een Maeght; Koster vande Kerck; 't Gherucht; 't Ghemeen-Volck, of Vreed-lievende; Oproerighe Gemeent, of Broot-rotten; Burgherlijcke sorge, of Borghemeester; Gomarus, Roelof Pietersz, Triglandus en Eliaser, Predicanten.
Achter het stuk: A.H.T.F.F. // Finem in Posuit I. die Aprilis 1628. Toegeschreven aan Coster door M.M. Kleerkooper (Kleerkooper 1899). Opgevoerd op 1 juni 1628.
*AUB: Port.ton. 26-16; KH: pamflet 3819 en 6J57; LUB; Prov. Bib. Leeuwarden; SBH: 128A58:5; UBG: Ti. 2232; UUB.