Samenwerking

Mede door financiële druk wordt er steeds meer gesproken over samenwerking in de culturele sector. Musea moeten meer samenwerking aangaan in het veld. Het initiatief voor samenwerken moet volgens Bussemaker uit de musea zelf tot stand komen. Vanuit die samenwerking kunnen musea ondernemender worden en nieuw publiek voor hun collecties interesseren. PCN biedt musea een methode om in te spelen op zowel de samenwerking als het gezamenlijk presenteren van erfgoed om (nieuw) publiek te interesseren voor de collecties van de meewerkende instellingen. Minister Bussemaker benoemd het als volgt:

‘Musea leveren een grote bijdrage aan de ontwikkeling van kennis, historisch besef en identiteit. Ze trekken veel bezoekers en toeristen en ook internationaal tellen onze collectie en musea mee. Toch komt meer dan de helft van de Nederlanders bijna nooit in een museum. Dat is jammer. Door meer en anders samen te werken en het onderling uitlenen van collecties kunnen musea ondernemender worden en nieuw publiek voor hun collecties interesseren. Maar met wie ze samenwerken ga ik niet bepalen: dat moet van de musea zelf komen.’84

Nieuwe gedachtes en ontwikkelingen

Minister Bussemaker van OCW ziet het belang van samenwerking in de erfgoedsector en stelt via het Mondriaanfonds dan ook geld beschikbaar voor projecten op dit gebied. Het Mondriaan Fonds heeft dan ook de ‘Bijdrage Samenwerking Musea’ vastgesteld voor gezamenlijke initiatieven die ‘gangbare overstijgen; de relatie tussen de burger en cultureel erfgoed versterken; een duurzaam karakter hebben, voorbeeldstellend en navolgbaar zijn door anderen en uiteindelijk leiden tot een sterkere

museale sector. Het gaat daarbij om de volgende thema’s:

- Educatie - Publieksbereik - Zichtbaarheid - Wetenschap - Digitale mogelijkheden - Collectiebeleid’

Een aanvraag moet door een geregistreerd museum worden ingediend, maar

samenwerkingsprojecten mogen ook worden gestart met andere musea (zowel in binnen als buitenland) of een maatschappelijke partner.

‘Een bijdrage kan worden verstrekt als tegemoetkoming voor een samenwerking die beoogt bij te dragen aan een gemeenschappelijk resultaat door een gezamenlijke inspanning op ten minste een van de volgende gebieden:

- Toename van het publieksbereik door meer en/of nieuw publiek - Grotere zichtbaarheid van de collectie

- Gedeelde en/of geborgde museale kennis

- Rendabelere bedrijfsvoering door kostenreductie of omzetverhoging.

84 _{Rijksoverheid, “Samenwerking tussen musea beloond” (versie 10 juni 2013),}

http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2013/06/10/samenwerking-tussen-musea-beloond.html, geraadpleegd 11-03-2014

De aanvraag voor samenwerking moet vergezeld gaan van een gezamenlijk gemotiveerd plan waarin is opgenomen:

- een toelichting hoe de opgedane kennis en ervaring worden geborgd en gedeeld met het museale veld

- een presentatie- en communicatieplan

- een begroting met zo mogelijk offertes en, indien van toepassing, toezeggingen van uitnodigende of deelnemende partijen’.85

Bij de bovenstaande eisen kunnen echter nog een aantal vragen worden genoemd. Er wordt geen definiëring gegeven van wat de toename van meer publiek is en hoe nieuw publiek gedefinieerd en gemeten kan worden. Ook wat er wordt gerekend onder de grotere zichtbaarheid van de collectie is niet benadrukt. Het langer open houden van de musea zal ook leiden tot meer en/of nieuw publiek, maar daar gaat hier niet om. Kostenreductie moge duidelijk zijn, maar hoe er gewerkt kan worden aan omzetverhoging door middel van samenwerking wordt niet nader toegelicht. Verder is het onduidelijk hoe opgedane kennis en ervaring gedeeld moet worden met het museale veld.

Sinds eind 2013 is de samenwerkingsregeling van kracht gegaan. Inmiddels zijn al meerdere plannen bij het Mondriaan Fonds binnen gekomen en kan worden gezegd dat de nieuwe regeling voldoet aan een behoefte van het veld. Als positief wordt het gezien als de plannen voorbeeldstellend, duurzaam en inspirerend zijn.86

Bestaande voorbeelden

Een voorbeeld van een samenwerkingsproject is dat van het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch en het Noordbrabants Museum in samenwerking met de provincie Noord-Brabant en de gemeente ’s- Hertogenbosch voor de realisatie van het Museumkwartier in Den Bosch. Sinds de heropening van de musea zijn meer bezoekers geweest, in het eerste jaar stond dit nummer op 385.000 mensen87_. Een ander voorbeeld van samenwerking zijn de volkenkundige musea. Toen het Tropenmuseum dat gefinancierd werd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken (Internationale Samenwerking) die subsidie verloor, dreigde het zelfs te moeten sluiten. Uiteindelijk werd de collectie ondergebracht bij het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen en zijn het Tropenmuseum, het Afrika museum en het Rijksmuseum Volkenkunde88 _{gefuseerd tot een nieuw museum onder naam het}

85 _{Mondriaanfonds, “Bijdrage Samenwerking” (versie 27 februari 2014),}

http://www.mondriaanfonds.nl/Aanvragen/item/Bijdrage_Samenwerking_Musea/, geraadpleegd 11-4-2013

86_{B.Donker, “Samen inderdaad sterker” (versie 24 maart 2014),}

http://www.mondriaanfonds.nl/Blog/item/2014_03_24_Samen_sterker/, geraadpleegd 11-4-2013

87 _{NU, “Musea Den Bosch profiteren van samenwerking” (versie 22 mei 2014), http://www.nu.nl/cultuur-}

overig/3782805/musea-bosch-profiteren-van-samenwerking.html, geraadpleegd 28 mei 2014

88 _{Universiteit Leiden, “Nieuw Nationaal Museum van Wereldculturen”(versie 4 april 2014),}

http://www.nieuws.leidenuniv.nl/nieuws-2014/nieuw-nationaal-museum-van-wereldculturen-met-rol-voor- carel-stolker.html, geraadpleegd 28 mei 2014

Nationaal Museum van Wereldculturen89_{. Voorlopig zijn er echter nog geen acties ondernomen} aangaande het samenvoegen en/of rationaliseren van de collecties.

In Amsterdam is een nieuw samenwerkingsverband ontstaan tussen het Amsterdam Museum en alle musea aan de grachten. In eerste instantie is de samenwerking op stafniveau, maar het zal

uiteindelijk ook voor de collecties gaan gelden. 90

89 _{Tropenmuseum, “Tropenmuseum, Afrika museum en Rijksmuseum Volkenkunde gefuseerd tot nieuw}

nationaal museum”, http://tropenmuseum.nl/nl/fusie-volkenkundige-musea, geraadpleegd 28 mei 2914

90 _{Het Parool, “Musea bundelen krachten voor jubileum grachtengordel” (versie 4 september 2011),}

http://www.parool.nl/parool/nl/4/AMSTERDAM/article/detail/2890361/2011/09/04/Musea-bundelen- krachten-voor-jubileum-grachtengordel.dhtml , geraadpleegd 29 mei 2014

H4. Herdefiniëring Projectplan

Dit hoofdstuk biedt een overzicht van de consequenties uit de eerdere analyses voor het pilotproject. Dit hoofdstuk biedt als een soort tijdlijn een chronologisch beeld van hoe het project zich heeft geherdefinieerd aan de hand van de nieuwe inzichten die zijn opgedaan gedurende dit

scriptieonderzoek. In de bijlagen is de voorlopige versie van het huidige conceptprojectplan opgenomen ( Bijlage 6. Huidig conceptprojectplan PCN)