Samenvatting Planet

Planet staat voor de ecologische dimensie. Het gaat hierbij om zaken als: ruimtegebruik, water, energie, natuur/ecologie, verkeer/mobiliteit, materialen en afval.

Waardemaximalisatie

Duurzaamheid is meer dan CO2-neutraliteit.

Duurzaamheid is veel meer dan zonne-energie en CO2 uitstoot. Gebruik maken van de verschillende waarden van groen leidt als vanzelf naar een brede toepassing van duurzaamheid. Meer gebruik van de waarden van groen kan de gemeente Heerhugowaard helpen ook op de laag scorende aspecten van duurzaamheid beter te presteren.

Groen is nu een van de vele aspecten van de openbare buitenruimte.

Groen is nu een van de vele aspecten van de openbare buitenruimte. Door de vele waarden van groen moet dit echter een veel belangrijker plek krijgen in het ontwerp, omdat deze waarden oplossingen kunnen bieden voor zaken die spelen in de samenleving. We moeten benoemen wat groen doet in de breedste zin van het woord. Bij de afweging van deze waarden kan een afwegingskader een goed instrument zijn. Want als we de waarden van groen niet weten te benoemen, zal groen een van al die aspecten blijven.

Afweging individueel belang en algemeen belang

Het is een gemeentelijke taak om het algemeen belang in de gaten te houden. De gemeente wil de regie over de gemeente als geheel houden.

Daarbinnen kan de gemeente zoveel mogelijk aan de wijk zelf over laten. Dus zoveel mogelijk vrijheid, zonder dat het algemeen belang in het geding komt.

Een logische scheiding lijkt de grote groenstroken en het wijkgroen. Daar waar je grote groenstroken hebt, is het vooral het algemeen belang en in de woonwijk is het veel meer het individueel belang, dus afhankelijk van de bewoners. De gemeente moet de waarde van dat (robuuste) groen wel meer in beeld brengen. Als je dit in het begin in de klankbordgroep al tussen de oren weet te krijgen, zullen ze dit ook uitdragen naar bewoners.

Hoeveelheid groen

Bij de herinrichtingen is de ruimte die je voor groen hebt heel beperkt. Bij de laatste nieuwbouwwijken zijn de plantvakken vrij smal. Vaak zijn ze maar 2-3 m breed. In woonstraten met bomen van de 3e grootte kan een vak wel 3 m breed zijn. Bij verbindende wegen wil je graag bomen van de 1e grootte en is een groenvak van 5 m breed wel minimaal. In het

nieuwbouwplan De Draai zijn veel smalle plantvakken helaas ingezaaid met gras, terwijl heesters of vaste planten hier een veel mooiere oplossing zou zijn geweest. Er is wel een moment dat je op het ontwerp kunt schieten, maar alles wat je dan vergeet is dan een voldongen feit.

Instandhouding robuuste groenzones

De waarde van het robuuste groen (wijkranden en grotere parken) moet in participatie trajecten worden ingebracht, als dé groenbasis waaraan niet getornd wordt. De waarde hiervan kan beter uitdragen worden. Duidelijke verbindingen met dit groen kunnen de waarde vergroten.

Meer groen

Bij nieuwe aanleg moet extra ruimte gereserveerd worden voor groen. Dit omdat de praktijk leert dat over de jaren de hoeveelheid groen door renovaties zal verminderen.

Stedenbouwkundige ontwikkelingen

Groen kan helpen om de uitgangspunten en karakteristieken van een wijk meer inzichtelijk te maken waardoor de verschillende

stedenbouwkundige ideeën beter opvallen.

Risicomanagement

Veilig stellen groeiplaats bomen (bolletjessyndroom)

Bomen zijn waardevolle groene structuurelementen in de stad. Om een lange levenscyclus te garanderen is het zaak al vanaf het eerste ontwerp voldoende m3 groeiruimte vast te leggen. Met het tekenen van kleine bolletjes als plek voor de boom, zijn mensen geneigd niet teveel ruimte voor een boom te reserveren. Beter is om de benodigde groeiruimte op tekening vast te leggen en dit ook leidend te laten zijn gedurende de levensfase, zeker voor beeldbepalende bomen.

Kabels en leidingen mogen dan ook absoluut niet in de ruimte worden neergelegd.

Veranderende maatschappij

Door de tijd heen zien we veranderende patronen in de maatschappij. We kunnen niet voorspellen hoe die ontwikkelingen zullen gaan. Daarom moeten we de groene structuren zodanig neer te leggen en inrichten dat we in staat zijn om die maatschappelijke veranderingen op langere termijn op te vangen.

Boomziektes

Om verspreiding van boomziektes te voorkomen of te beperken wordt er binnen bomenrijen steeds meer gewerkt met verschillende cultivars (diversiteit).

Klimaatverandering

Het belang van groen zal toe nemen, omdat groen een aantal gevolgen van de klimaatverandering op kan vangen en hiermee de leefbaarheid van de stad kan vergroten.

Levenscyclus

Gezonde bomen

Bomen hebben voldoende groeiruimte nodig om uit te kunnen groeien tot gezonde volwassen exemplaren met een lange levensduur. Deze ruimte is vaak niet of onvoldoende aanwezig. Met name bij wijkrenovaties waar de inrichting van een wijk nog wel eens flink wijzigt, geeft dit nogal eens problemen. Bomen staan nu eenmaal op een vaste plek. Dit geeft dan ook bijna per definitie problemen bij wijkrenovaties. Een renovatie betekent eigenlijk altijd meer parkeerplaatsen, dus meer verharding. In een bestaande wijk moet dus ruimte worden gemaakt. Je zou dit kunnen doen door bijvoorbeeld huizen te slopen, maar dit zou wel erg kostbaar worden. Dus gaat het vinden van ruimte al snel ten koste van het groen. Als we dan bedenken welk een grote hoeveelheid kabels en leidingen in de grond aanwezig is en dat omleggen zeer hoge kosten met zich mee brengt, zal het duidelijk zijn dat veranderingen al snel ten koste van de groeiruimte van de aanwezige bomen zal gaan. En als gevolg daarvan ten koste van de levensduur van deze bomen.

Door de benodigde ondergrondse ruimte voor de te handhaven bomen op een tekening vast te leggen en deze tekening leidend te laten zijn bij alle acties kunnen we hieraan tegemoet komen. Beter is echter om al bij het allereerste ontwerp van een wijk na te denken over activiteitenvrije zones voor bomen.

Ecologisch groen

Veel ecologisch groen heeft tijd en rust (weinig activiteiten) nodig om tot wasdom te komen. Een lange levensduur is dan ook meestal een vereiste. Alleen gerichte beheersmaatregelen zijn gewenst om de doelen te bereiken. Alles wat de gewenste ontwikkeling verstoort vermindert de duurzaamheid. Bovendien kunnen verkeerde handelingen leiden tot een mindere ecologische waarde. Begeleiding van vakmensen, die bekend zijn met het gebied, is dan ook van meerwaarde.

Optimaal beheer

Gronduitwisseling plantvakken

Groenontwerper Marco Hoosbeek: Als de basis, de grond niet goed is, is het ontwerp niet goed. Nieuwe plantvakken worden regelmatig afgewerkt met slechte grond. Het is een aanfluiting wanneer je als gemeente een nieuwe wijk aanlegt en een groot deel van de beplanting kapot gaat (Stad van de Zon). De grond welke een aannemer in depot heeft staan is niet altijd van goede kwaliteit. Een verbeterpunt zou dan ook zijn dat goede grond in depot wordt gezet en gekeurd wordt door de groenopzichter en dat deze akkoord moet geven voor de geleverde grond.

Ook een verbeterpunt zou zijn, dat er toezicht is van een toezichthouder groen wanneer de groenvakken worden aangelegd (gebruiken geschikte grond, voorkomen storende lagen). Groenwerk is een ander specialisme dan grijs. Misschien zou Stadsbedrijf hier iets in kunnen betekenen. Dat er te weinig toezicht is komt doordat de VTA (voorbereiding, toezicht en administratie) niet voldoende is om een toezichthouder op het werk te zetten.

Wortelonkruiden

Agressieve wortelonkruiden kunnen een nieuw plantvak al vrij snel overwoekeren, dit komt de levensduur niet ten goede.

Nieuwe plantvakken moeten (wortel)onkruidenvrij worden opgeleverd.