Werving
De werving van jongeren voor de kerngroep bleek een tijdrovende onderneming. Binnen Slotervaart zijn alle zelforganisaties van jon-geren en vele andere instellingen, waaronder scholen, benaderd.
Ook met organisaties uit andere stadsregio’s is contact gezocht. De beslissing om het onderzoek in Slotervaart te lokaliseren betekende een beperking van het netwerk waaruit kon worden geput. Zeker aan Marokkaanse zijde speelde daarnaast wantrouwen mee, samen-hangend met de hoge mate van aandacht voor radicalisering in Slotervaart. Uiteindelijk was stadsdeel Slotervaart behulpzaam bij het leggen van de eerste contacten met jongeren van Marokkaanse afkomst. Via hen heeft het project meer draagvlak gekregen en konden ook andere kerngroepjongeren worden geworven. Dit bleef veel investering vergen, omdat er tussentijds weer jongeren afvie-len door uiteenlopende persoonlijke omstandigheden (emigratie, huwelijk, studie).
De werving van jongeren van Turkse afkomst was nog moeilijker.
Niet alleen zijn zij getalsmatig minder sterk vertegenwoordigd in Slotervaart, ook was het enthousiasme voor het project aanvanke-lijk minder groot. De benaderde jongeren(organisaties) voelden zich niet altijd aangesproken om te participeren onder de noemer
‘Turkse’ of ‘moslim’ jongere. Ook tijdens de gesprekken is gebleken dat zij minder geneigd zijn om zich (exclusief) als zodanig te identi-ficeren dan de jongeren van Marokkaanse afkomst in het project.
Uiteindelijk kwam een kerngroep tot stand met zes leden van Marokkaanse afkomst en drie van Turkse afkomst.
Samenstelling kerngroep en populatie
Hieronder volgt een overzicht van de leden van de kerngroep, naar enkele belangrijke achtergrondkenmerken: sekse, leeftijd,
oplei- Verwey-Jonker Instituut
ding/werk en ‘geloofsprofiel’. Om van het laatste vooraf een indruk te krijgen konden de jongeren op een intakeformulier kiezen uit de volgende alternatieven:
• Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te houden. Ik ben bewust bezig met het geloof en vind het belangrijk mij zelf in de bronnen te verdiepen en niet zomaar alles aan te nemen.
• Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te houden.
Daarbij ben ik trouw aan de geloofstraditie van gezagsdragers en van de oudere generatie.
• Geloof en hoe ik er uiting aan geef is voor mij privézaak. Ik pro-beer vorm te geven aan een islam die past binnen de
Nederlandse samenleving.
• Ik ben wel trots op mijn geloof, maar ik ben er zelf (nog) niet zo mee bezig.
De negen leden van de kerngroep zijn ongeveer gelijk verdeeld naar sekse, tussen de 18 en 24 jaar oud, en redelijk hoog opgeleid (hbo-wo). Degenen die naar eigen zeggen bewust en kritisch met het geloof bezig zijn, vormen een meerderheid. De andere profielen zijn een of enkele keren vertegenwoordigd.
De samenstelling van de populatie van de groepsgesprekken (waarvan negen door de kernleden georganiseerd en één – in Utrecht - door het Verwey-Jonker Instituut) ziet er als volgt uit. Het totaal aantal jongeren die bij de groepsgesprekken zijn betrokken bedraagt 84, waarvan 42 jonge vrouwen en 42 jonge mannen. De leeftijdsrange varieert van 13 tot 29 jaar, de gemiddelde leeftijd per groep varieert van 18 tot 23. De deelnemers van Marokkaanse afkomst zijn in de meerderheid met 48. Het aantal jongeren van Turkse afkomst komt op 30. De overige zes jongeren zijn van uiteen-lopende afkomst.
Op basis van de gesprekken is een globale indruk verkregen van het religieuze profiel van de jongeren in de groepsgesprekken. Dat varieert van nog niet zo met het geloof bezig en het geloof zien als privézaak tot orthodox, of een in dit opzicht gemengde samenstel-ling. In twee groepen is een deel van de jongeren nog niet zo met het geloof bezig. In de andere acht groepen zijn de meeste jonge-ren bewuster gericht op het geloof. In vijf van deze groepen
over-gevallen gaat het om (in meerderheid) jonge vrouwen van Marokkaanse afkomst. Eén groep, eveneens met jongeren van Marokkaanse afkomst, is in dit opzicht gemengd en omvat zowel jongeren die een meer persoonlijke geloofsbeleving hebben, een meer orthodoxe jongere en jongeren die een tussenpositie innemen.
Hieronder staan de leden van de kerngroep, hun kenmerken en de profielen van hun groepen op een rij. De tien groepen zijn aange-duid met een code, bestaand uit een letter en cijfer. De letter staat voor de etnische achtergrond van de (meerderheid van de) groeps-leden (M= van Marokkaanse afkomst, T=van Turkse afkomst) en het cijfer (1-10) maakt duidelijk om welk van de tien groepen het gaat.
M1: de groep van I.
I. is vrouw, 20 jaar, van Marokkaanse afkomst, sociaal-cultureel wer-ker in een buurthuis. ‘Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te houden. Ik ben bewust bezig met het geloof en vind het belangrijk mij zelf in de bronnen te verdiepen en niet zomaar alles aan te nemen’.
Groep M1 bestaat uit zeven personen en is gemengd naar sekse (vier vrouwen en drie mannen); de leeftijd varieert van 17 tot 23 jaar (m=21); het opleidingsniveau ligt tussen hbo en wo; de meeste leden zijn van Marokkaanse afkomst, één jonge man is van Turkse afkomst.
Totaalindruk profiel: voor de leden van M1 is geloof een privézaak;
de meeste groepsleden zijn bewust bezig met het geloof.
M2: de groep van K.
K. is vrouw, 23 jaar van Marokkaanse afkomst, studente Arabisch.
‘Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te houden. Ik ben bewust bezig met het geloof en vind het belangrijk mij zelf in de bronnen te verdiepen en niet zomaar alles aan te nemen’.
Groep M2 van K. bestaat uit acht jonge vrouwen van 15 tot 25 jaar (m=18). Het opleidingsniveau varieert van vmbo tot hbo. De meeste meisjes zijn Marokkaans, één is van Turkse, één van Surinaamse afkomst en één is autochtoon-Nederlandse (bekeerlinge).
Totaalindruk profiel: (relatief zwaar bedekt) orthodox, bewust bezig met het geloof.
M3: de groep van M.
M. is man, 22 jaar, van Marokkaanse afkomst, studeert Economie aan de UvA. ‘Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te houden. Daarbij ben ik trouw aan de geloofstraditie van gezagsdra-gers en van de oudere generatie’.
Groep M3 bestaat uit zes jonge mannen van Marokkaanse komaf, tussen de 20 en 27 jaar (m=23). Het opleidingsniveau varieert van hbo tot wo; twee leden zijn afgestudeerd.
Totaalindruk profiel: een deel ziet het geloof als privézaak, één is orthodox, de overige groepsleden lijken een middenpositie in te nemen. De leden zijn bewust bezig met het geloof.
M4: de groep van N.
N. is vrouw, 18 jaar, van Marokkaanse afkomst, volgt mbo en werkt als boekhoudkundig medewerkster/administrateur. ‘Geloof en hoe ik er uiting aan geef is voor mij privézaak. Ik probeer vorm te geven aan een islam die past binnen de Nederlandse samenleving’.
Groep M4 omvat negen jonge vrouwen van tussen 17 en 24 jaar (m=19). Op één wo-studente na volgen zij mbo- of hbo-opleidingen, of gaan dat doen. Een gespreksdeelneemster is van Indonesische huize, de andere van Marokkaanse.
Totaalindruk profiel: (meisjes met en zonder hoofddoekje) overwe-gend nog niet zo met geloof bezig, een enkeling wat meer bewust bezig met het geloof.
M5: de groep van L.
L. is vrouw, 18 jaar, van Marokkaanse afkomst, studeert hbo-peda-gogiek. ‘Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te hou-den. Ik ben bewust bezig met het geloof en vind het belangrijk mij zelf in de bronnen te verdiepen en niet zomaar alles aan te nemen’.
Groep M5 telt acht jonge vrouwen in de leeftijd van 13 tot 29 jaar (m=19). De meerderheid volgt een opleiding tussen vmbo en mbo.
De oudste deelneemster heeft een studie op wo-niveau gedaan. De groep telt zeven leden van Marokkaanse afkomst en één bekeerlinge van Nederlandse afkomst.
Totaalindruk profiel: (relatief zwaar bedekt) orthodox, bewust bezig met het geloof.
M6: de groep van D.
D. is man, 24 jaar, van Marokkaanse afkomst, studeert hbo-econo-mie en werkt bij een bank. ‘Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te houden. Ik ben bewust bezig met het geloof en vind het belangrijk mij zelf in de bronnen te verdiepen en niet zomaar alles aan te nemen’.
Groep M6 is naar sekse gemengd en omvat vier jonge vrouwen en vijf mannen tussen 18 en 29 jaar (m=22,5). Op één (Pakistaan) na gaat het om Marokkanen.
Totaalindruk profiel: (jonge vrouwen met en zonder hoofddoek) voor de meeste leden is geloof privézaak; de meeste leden zijn bewust bezig met het geloof.
M7: de groep van C.
C. is man, 22 jaar, van Turkse afkomst; hij studeert islamitische theologie en wereldgodsdiensten. ‘Ik ben wel trots op mijn geloof, maar ik ben er zelf (nog) niet zo mee bezig’.
Groep M7 bestaat uit negen jonge mannen van diverse komaf, voor-namelijk Marokkaans,42maar de groep telt ook een Serviër (geen moslim, aanwezig uit interesse) en een Chinees (bekeerling). De leeftijd varieert tussen 22 en 25 (m=23). Allen studeren of zijn afgestudeerd wo.
Totaalindruk profiel: voor de meeste leden is geloof een privézaak;
de meerderheid is bewust bezig met het geloof.
T8: de groep van B.
B. is man, 24 jaar, van Turkse afkomst, studeert bedrijfsweten-schappen. ‘Ik probeer mij strikt aan de regels van het geloof te hou-den. Ik ben bewust bezig met het geloof en vind het belangrijk mij zelf in de bronnen te verdiepen en niet zomaar alles aan te nemen’.
Groep T8 is naar sekse gemengd en telt drie vrouwen en vier man-nen, alle Turkse Nederlanders, leeftijd 18-23 jaar (m=20,5). Allen zijn student wo.
Totaalindruk profiel: voor de meeste leden is geloof een privézaak;
de meerderheid is bewust bezig met het geloof.
42Omdat de meerderheid van Marokkaanse afkomst is kreeg de groep de benaming M7, ondanks dat het betreffende lid van de kerngroep van Turkse afkomst is.
T9: de groep van S.
S. is vrouw, 23 jaar, van Turkse afkomst, doet een deeltijdstudie wiskunde en werkt bij een bank. ‘Geloof en hoe ik er uiting aan geef is voor mij privézaak. Ik probeer vorm te geven aan een islam die past binnen de Nederlandse samenleving’.
Groep T9 bestaat uit twaalf personen, vijf vrouwen en zeven man-nen van Turkse afkomst. De leeftijd loopt uiteen van 13 tot 20 jaar (m=19). Het gaat om studenten vwo, mbo en hbo.
Totaalindruk profiel: (jonge vrouwen zonder hoofddoek) voor een deel is geloof privézaak en deels zijn de groepsleden nog niet zo met geloof bezig.
T10: groep Moskee Ulu (Utrecht)
Groep 10, georganiseerd door het Verwey-Jonker Instituut in samen-werking met de Ulu Moskee, bestaat uit negen jongeren, op één na mannen van Turkse afkomst, leeftijd tussen 15 en 25 jaar (m=18).
De groep omvat studenten mavo, havo, mbo en hbo, en één wer-kende (hbo-niveau).
Totaalindruk profiel: de leden zien geloof als een privézaak en zijn er bewust mee bezig.