De salon als sociaal geheel

Alle drie de onderzochte salons zijn vergelijkbaar qua prijzen. Toch verschillen ze onderling o p vele vlakken. Mariska (eigenaresse Mariska.O) gaf aan dat haar klanten niet perse rijk zijn, maar dat ze graag sparen voor de behandelingen in haar salon. Dit bleek in de andere twee salons ook vaak het geval. De klanten beschikken over voldoende economisch kapitaal om hun uiterlijk als een prioriteit om in te investeren te zien. De drie salons in beschouwing nemend, hadden ze alle drie een klantenkring die het beste omschreven kan worden als de middenklasse. Toch zal een klant van Kinki Academy, ondanks dat het economisch kapitaal van de klant hier toereikend voor is, niet snel te vinden zijn bij Mariska.O of andersom. Dit komt doordat het sociale en culturele kapitaal van de klant een belangrijkere rol blijkt te spelen bij de keuze voor een kapsalon dan het economisch kapitaal. De keuze van een salon blijkt namelijk voor mijn respondenten beïnvloed door het streven naar aansluiting of onderscheid. Er zou gesteld kunnen worden dat de medewerkers en bezoekers van eenzelfde salon een collectief habitus delen wat betreft hun uiterlijke voorkeuren. De klanten werden aangetrokken door de salon waar ze klant zijn, doordat ze zichzelf associëren met de mensen die er werken en klant zijn. De zorgvuldig ingerichte omgevingen en de uitstraling van kappers maakt dat er een specifieke doelgroep wordt aangetrokken door die salons en dat er binnen die salons een bepaalde tendens in het soort kapsels kan worden herkend. De klanten maken een (onbewuste) keuze in wat zij bij zichzelf vinden passen. De salon richt zich dus in feite op een bepaalde stijl, waarmee een specifieke doelgroep wordt aangetrokken voor wie de stijl van de salon past bij hun smaak. In tabel 4 staan de stijlkenmerken per salon nog eens overzichtelijk samengevat. Op basis van de kenmerken per salon zouden de salons op een verschillende plek op het smaakcontinuüm geplaatst kunnen worden zoals in grafische illustratie 1.

K inki TakeC’hair Mariska.O

Stijl salon Chaotisch, ongeordend, felle kleuren, producten van eigenmerk Kinki en L’oreal.

Geordend, strak, felle kleuren, producten van Schwarzkopf en KMS

Geordend, strak, alles in wit of zwart, producten van L’anza.

Uitstraling Medewerkers

Opvallende haar & kledingstijlen,

uiteenlopende kleuren kapsels, geen zichtbare voorschriften in kledingstijl, met name jonge

Alledaagse haar & kledingstijlen, natuurlijke tinten kapsels, rommelig gekapt, zwarte kleding, medewerkers tussen de 25 en 60 jaar oud.

Alledaagse haar & kledingstijlen, natuurlijke tinten kapsels, netjes gekapt, zwarte kleding met het L’anza logo erop, 1 medewerker van 25 en de rest boven de 40.

medewerkers Trendgerichtheid

salon*

Vooral trends Vooral tijdloos Vooral tijdloos

Haarkleur klanten**

Vooral onnatuurlijk Vooral natuurlijk Vooral natuurlijk

K apselkeuze klanten***

Vooral opvallend, rommelig, wild

Vooral onopvallend, rommelig

Vooral onopvallend, gekapt, netjes

Verzorgdheid kapsels****

Verzorgd Verzorgd Verzorgd

Leeftijd publiek (zie ook H5 leeftijd)

Jong Middelbaar – Vergrijzend Middelbaar- Vergrijzend

Conclusie: salon als sociaal geheel

Trendy salon Moderne salon Klassieke salon

Tabel 4: compositie aan stijlkenmerken per kapsalon2

2

*Met trendgerichtheid bedoel ik de mate waarin de salons gefocust zijn op en bedreven in het maken en stimuleren van nieuwe haartrends. In de lente van 2016 konden drie duidelijke haartrends worden onderscheiden: de balayage, de uppercut en grijs en pasteltinten in het haar. Bij Mariska.O heb ik één persoon een balayage zien nemen en was ik aanwezig bij de cursus balayage verven voor de kappers. Bij TakeC’hair heb ik één persoon een balayage en één persoon een uppercut zien nemen en was ik aanwezig bij een cursus uppercut knippen. Bij Kinki heb ik in de kortere periode dat ik er onderzoek deed, vier klanten gezien die voor een balayage kwamen, drie kappers die een uppercut hadden en twee klanten die een uppercut namen en waren er met name bij de kappers meer kapsels in grijs en pastel dan dat er in natuurlijke tinten waren.

** Met het onderscheid tussen natuurlijk en onnatuurlijk bedoel ik het onderscheid in natuurlijke haarkleuren als blond, bruin en zwart tegenover kleuren als roze, paars, groen enzovoort. Ik bedoel hier dus niet het onderscheid in of men het haar geverfd heeft of niet, maar of men een natuurlijke haarkleur heeft.

*** Met het onderscheid tussen opvallend en onopvallend bedoel ik kapsels die afwijken van het geaccepteerde straatbeeld of kapsels die aansluiten bij dat straatbeeld. Dreads, opgeschoren haar, een hanenkam en (meestal) de laatste modetrends zijn voorbeelden van opvallende modellen.

****Ik heb het kenmerk verzorgdheid toegevoegd omdat dit het enige kenmerk was dat voor zowel de medewerkers als de klanten van alle drie de salons hetzelfde en van even groot belang bleek. Foto 5 en 18 representeerden voor mijn respondenten de onverzorgde look. Mijn respondenten vonden dat je aan een kapsel aandacht dient te besteden, het moet er verzorgd uitzien. “Je kapsel moet verzorgd zijn. Het gaat er niet altijd

om dat het helemaal netjes zit, maar je moet gewoon kunnen zien dat je er wat aan hebt gedaan” (Mariska).

Genoemde kenmerken waardoor het kapsel onverzorgd zou overkomen zijn: uitgroei (Rosalie & Han), “haar als

een zoutzak” (Rosalie), dof/vet haar en/of haar met gespleten haarpunten (Roos). Han noemt het meisje op foto

18 zelfs onverschillig: “Een beetje onverschillig typ, want anders loop je niet met zo’n uitgroei” (Han). aangezien kapsalons een omgeving vormen waarin het uiterlijk centraal staat Het feit dat ik onderzoek heb gedaan in kapsalons heeft er waarschijnlijk voor gezorgd dat deze waarde zo belangrijk is,.

Trendy Modern Klassiek Grafische illustratie 3: salons geplaatst in continuverdeling smaken

Bourdieu (1957) stelde dat smaak sociale ongelijkheden kan verklaren en dat de dominante klasse vaak bepaalt wat een goede smaak is. Uit mijn onderzoek blijkt dat verschil in voorkeuren voor bepaalde kapsels niet altijd iets hoeft te zeggen over de klasse waaruit men komt. Op basis van dit onderzoek waarbij men met name uit dezelfde klasse kwam, blijkt dat er ook aanzienlijke verschillen in smaak zijn binnen diezelfde klasse. Er is in dit geval dus geen elite die zichzelf boven anderen plaatst door de mode te volgen. Sterker nog, zoals uit de reacties van mijn respondenten bleek, zijn het juist de mensen die de extreme haarstijlen uit de mode volgen, die door andere sociale groepen binnen dezelfde klasse niet altijd worden begrepen en soms zelfs negatief worden beoordeeld.

Aangezien scheidingen tussen klassen niet meer zo opvallend zijn als vroeger en er ook minder waarde aan wordt gehecht, is het niet gek dat er geen duidelijke onderscheidende elite is binnen de kapselcultuur. Er zou echter wel gesteld kunnen worden dat de mode-industrie zich zelf als elite gedraagt. Deze industrie creëert steeds nieuwe stijlen met als doel verkoop van kapsels en haarproducten. Het is voor een haarmerk belangrijk zich te blijven onderscheiden vanwege concurrentie van andere merken. Als een bepaald kapsel, met daarbij behorende producten, eenmaal geaccepteerd is in het algemene straatbeeld, worden er nieuwe dingen bedacht om het merk te laten groeien en klanten bij dat merk te houden. De haarmerken onderscheiden zich in dat geval van andere merken, maar ook van het algemene straatbeeld omdat ze vernieuwend moeten zijn. Tegelijkertijd spreken ze met de extreme haarstijlen op de catwalk maar een relatief kleine groep consumenten aan, de jongere doelgroep die wilt opvallen. In mijn onderzoek leek de leeftijd van mijn respondenten dan ook een belangrijkere rol te spelen in hun voorkeuren en uiteindelijke kapselkeuze, dan dat klasse deed. Hoe leeftijd zich verhoudt tot smaak en de mode zal ik in het volgende deel bespreken.