S ENSIBILISATIE EN COMMUNICATIE

De kamsalamander is een soort die een verborgen leven leidt. Het is echter een soort die als paraplusoort kan doorgaan doordat ze specifieke eisen stelt aan haar leefgebied (gevarieerd landschap). Acties en beschermingsinitiatieven die de kamsalamander ten goede komen, dragen ook bij aan de instandhouding van het kleinschalige, soortenrijke landschap waarin de soort voorkomten zullen ook een positief effect hebben op andere soorten (fauna en flora).

5.9.1

Huidige acties

Op het vlak van sensibilisatie hebben Regionale landschappen en de Provincie Limburg in het verleden reeds een belangrijk bijdrage geleverd en plannen ook in de toekomst nog acties voor de soort. Zowel naar uitvoering van die acties als naar sensibilisatie en communicatie hebben zij een belangrijke rol. Via het project

“Limburgse gemeenten adopteren soorten” werd de kamsalamander door de gemeente Wellen geadopteerd.

Momenteel engageert de gemeente Wellen zich voor het biodiversiteitsproject

‘Kamsalamandersnoer in de Herkvallei’. Het doel van dit project is herstel van leefgebied voor de kwetsbare soort. In overleg met natuurvereniging ’t Bokje, het gemeentebestuur en een aantal privé- eigenaars heeft initiatiefnemer Regionaal Landschap Haspengouw een actielijst opgesteld met beschermingsmaatregelen en mogelijke ingrepen. Na goedkeuring en financiering door de provincie Limburg is het project van start gegaan. De biodiversiteitsacties zijn het resultaat van een nauwe samenwerking tussen natuurvereniging ’t Bokje, Limburgs Landschap, Natuurpunt, Regionaal Landschap Haspengouw, provincie Limburg en de gemeenten Wellen, Borgloon en Herk-de-Stad.

In Oost-Vlaanderen werken het gemeentebestuur van Wetteren en Natuurpunt afdeling Scheldeland samen met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD) en de Wetterse scholen in het project

“Titus, een Europese draak van formaat”, een project over Europese biodiversiteit in Oost-Vlaanderen met de kamsalamander in de hoofdrol. Het project ‘De Waterdraak’ wil de huidige en toekomstige inspanningen ten bate van de kamsalamander in de schijnwerpers plaatsen. Daarnaast zijn er verschillende poelenplannen.

De provincie West-Vlaanderen heeft een actieprogramma opgesteld voor kamsalamander in samenwerking met de regionale landschappen, 2 stad-landschappen en de Amfibieën- en reptielenwerkgroep Hyla van Natuurpunt en Inagro (zie https://www.natuurpunt.be/pagina/kamsalamander).

Ook overige provinciale projecten zoals Koesterburen (Vlaams-Brabant) zijn de projecten bij uitstek om aandacht te besteden aan de soort. Dergelijke samenwerkingen tussen heel veel verschillende partners zijn een meerwaarde om de soort bekend te maken.

5.9.2

Voorstel tot acties

Om de diverse aspecten van het SBP op te volgen, de verschillende huidige acties te begeleiden en duidelijke en juiste informatie aan overheden, beheerders en overige geïnteresseerden te verspreiden is het essentieel een coördinator (werkgroep) aan te duiden. Deze zal instaan voor de coördinatie van de verschillende beheer- en sensibiliseringsacties. Op die manier kan worden vermeden dat acties verspreid over Vlaanderen op touw gezet worden zonder enige samenhang en dat foute informatie wordt doorgegeven. Met een goed coördinerend orgaan wordt verdere opvolging van maatregelen en acties vergemakkelijkt.

In heel dit verhaal is het belangrijk om te werken rond pesticidengebruik, en dan vooral op percelen waar kamsalamander in de buurt aanwezig is. In dit kader is er momenteel een studie lopende (INBO-KULeuven) rond de effecten van contaminanten in poelen. Ook de UGent doet veel onderzoek naar zware metalen in poelen. Verder is er een BELSPO-project aan de gang met naam ‘ORCA’ waarin een vergelijkende analyse van de impact van de biologische en conventionele landbouw op de aquatische biodiversiteit wordt onderzocht.

Wat volgt zijn verschillende voorstellen tot acties:

1° Workshops organiseren voor terreinbeheerders

1) Nieuwe kennis dient door te dringen tot op het niveau van de beheerders. Relevante en concrete informatie dient uitgewisseld en verspreid te worden tussen beheerders, het ANB, wetenschappers en andere relevante actoren.

2) Via workshops kan de informatie rechtstreeks aan de man gebracht worden. Specifieke maatregelen per biotoop kunnen dan besproken worden samen met de mogelijkheden om het beheer hiertoe af te stemmen.

3) Het hoofddoel van de workshop is het uitwisselen van beheerervaringen. Dit wordt aangevuld met een inleiding over de soort en een overzicht van de doelen en acties besproken in dit soortbeschermingsprogramma. Bedreigingen en mogelijke effecten van klimaatveranderingen worden gekaderd en beheermaatregelen worden aangegeven.

2° Informeren van gemeenten en provincies

1) Ter stimulatie om terreinen in eigen beheer in te richten in functie van de kamsalamander en andere bedreigde soorten worden gemeentes en provincies maximaal geïnformeerd.

2) Er wordt contact opgenomen met de diensten milieu en natuur om te pleiten voor een implementatie van dit SBP in de terreinen die onder hun beheer vallen.

3° Informatie beschikbaar stellen

1) Op Ecopedia, website van het ANB en/of een ander digitaal platvorm wordt een technische fiche opgemaakt waarin op een bondige manier meer informatie wordt weergegeven omtrent de kamsalamander. De fiche moet beheerders in staat stellen om zelf aan de slag te gaan. De belangrijkste kenmerken, uitleg over essentiële ecologische hulpbronnen en illustraties om een indicatie te geven over het optimale leefgebied worden weergegeven. Een synthese van de nodige beheermaatregelen wordt toegevoegd. Voor geïnteresseerden wordt er een link toegevoegd naar het volledige soortbeschermingsprogramma.

2) De informatie kan ook verwerkt worden in een folder en beschikbaar gesteld worden bij gemeentes, provincies, bezoekerscentra enzovoort.

3) Daarnaast kan ook een eenvoudige fiche worden opgemaakt voor privé-eigenaars waarin tips vermeld worden om je tuin ten voordelen van de kamsalamander in te richten of kleine stapstenen toe te voegen in industrie- of recreatiegebieden.

4° Publieke aandacht genereren.

1) Om een langdurig actief beleid te behouden is het belangrijk ervoor te

(verkregen uit het SBP, toekomstige ontwikkelingen en resultaten) dienen gepubliceerd te worden in relevante magazines zoals wetenschappelijke of vulgariserend tijdschriften.

2) Om het grotere publiek te bereiken kunnen korte berichten verspreid worden via nieuwsbrieven, sociale media en korte nieuwsflitsen op websites.

3) Verder kunnen er ook certificaten worden opgemaakt of uitgereikt worden voor acties die genomen worden voor de soort, afhankelijk van de terreinacties of het voorkomen van de soort in particuliere tuinen of gronden. Dergelijke certificaten werden al opgemaakt voor andere soorten, die ook ten dele rond bebouwing voorkomen zoals bijvoorbeeld de eikelmuis.

4) Dit certificaat wordt dan aangeboden aan particulieren, bedrijven of landbouwers die een bepaald beheer doen voor de kamsalamander, dit

als erkenning en herkenning. Zo worden

mensen/bezoekers/omwonenden geïnformeerd over de soort, de levenswijze, het gevoerde beheer en worden bedrijven/particulieren die inspanningen leveren voor de soort, erkend voor hun inspanningen.

5° Communicatie eindrapport na 5 jaar

1) Na afloop van de planperiode van 5 jaar dient het eindrapport overgemaakt te worden aan de minister, overheden, diensten milieu en natuur, belangengroepen enzovoort. De resultaten (actualisatie afbakening leefgebieden, evaluatie uitgevoerde acties,..) dienen overzichtelijk weergegeven te worden om kort en bondig het nieuws over te brengen en het rapport dient digitaal ter beschikking worden gesteld via de website van ANB.

2) Een kort nieuwsbericht op sociale media, in nieuwsbrieven en op verschillende websites met link naar het eindrapport zorgt ervoor dat de kamsalamander actueel blijft.

6° Zorgen voor duidelijke infoborden en brochures

1) Permanente infoborden, brochures en posters in bezoekerscentra zorgen voor verspreiding van informatie en creëren van een breed draagvlak bij recreanten en omwonenden.

2) Zo worden betredingsregels meer nageleefd wanneer men op de hoogte is van de mogelijke gevolgen.

3) Tijdelijke infoborden bij structurele werken ter inrichting en beheer van een gebied zorgen voor begrip bij de recreanten en omwonenden.

4) Het is aangewezen terreinbeheerders te voorzien van de nodige informatie en illustraties die verwerkt kunnen worden op infoborden.

7° Betrekken van vrijwilligers

1) De lokale werking rond bescherming van zeldzame amfibieën is gesteund op vrijwillige acties. Ter vergroting van de dynamiek rond deze lokale soortgerichte werking is ondersteuning aangewezen. De vrijwilligers dienen maximaal betrokken te worden in de uitvoering van het SBP. Dit op vlak van monitoring en opvolging van beheer. De lokale werking wordt door verenigingen aangestuurd.