In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste actoren die bij dit soortenbeschermingsprogramma (SBP) betrokken kunnen worden en die bepalend kunnen zijn in de realisatie ervan. De diverse actoren, hun rol en mogelijke invloed worden toegelicht. Daarnaast wordt ook ingegaan op de mate van belang waarin ze een rol kunnen spelen voor het welslagen van het SBP.
Daarbij wordt gespecifieerd of deze betrokkenheid over het volledige Vlaamse gewest geldt of ze eerder op lokaal/regionaal niveau een invloed hebben. Deze analyse is terug te vinden in Tabel
Een aantal actoren werd reeds betrokken via deelname aan de stuurgroep ter begeleiding van de opmaak van dit SBP. Dit draagt bij aan het opbouwen van betrokkenheid, engagement en een breed draagvlak wat de vlotheid van implementatie van het SBP ten goede kan komen.
In concrete situaties en op specifieke locaties kan nog een aantal bijkomende lokale actoren belangrijk zijn op de schaal van een specifieke (meta)populatie (gebiedsexperten, inventariseerders, beheerders …). Bij lokaal overleg, bijvoorbeeld in het kader van beheercommissies, beheerplannen, … dienen deze betrokken te worden. Het belang van het betrekken van individuele vrijwilligers en ‘de bevolking’ mag niet onderschat worden.
In het Pond Life Project (1995-1999 - in Groot-Brittannië, België, Denemarken en Nederland) was de belangrijkste doelstelling het poelbeheer in handen geven van lokale overheden die hiervoor beroep kunnen doen op wetenschappelijke, organisatorische en administratieve expertise. In dit project lag dan ook de nadruk op het informeren, trainen en sensibiliseren van de doelgroepen, overheden, individuen (‘poelwachters’), scholen, … (Colazzo et al., 2001).
Tabel 21: Overzicht van de actoren
Coördinerende rol of aansteller van coördinator (werkgroep), maar eveneens beheerder op het terrein die bepaalde maatregelen/acties in de praktijk kan uitvoeren of laten uitvoeren.
Partner/coördinator/financierder van onderdelen van het SBP (onder andere
onder de vorm van
investeringssubsidies natuur).
Essentieel/
volledig SBP
Landbouwsector (vertegenwoordigd door Boerenbond, Algemeen Boeren Syndicaat)
www.boerenbond.be www.absvzw.be
Leefgebieden van de kamsalamander worden dikwijls omringd door landbouwgebieden; een flink aantal populaties bevindt zich zelfs nagenoeg volledig in het
De VLM voert tal van projecten uit in het buitengebied, zoals
Aandacht voor de kamsalamander bij het ontwerp, de uitvoering en de kamsalamander voor zones gelegen nabij/tussen populaties. duurzame ontwikkeling in haar
Aandacht voor
ontsnipperingsmaatregelen tussen Belangrijk/
volledig SBP
en-natuur) activiteiten en processen. Zij wil dat doen bij het beheer, het onderhoud en investeringen, in relevante activiteiten en beslissingen, vanaf de planfase tot en met de evaluatiefase.
populaties bij wegenwerken.
Terreinbeherende natuur-verenigingen
o Natuurpunt vzw www.natuurpunt.be o Limburgs Landschap vzw
www.limburgs-landschap.be
o Isis werkgroep vzw
http://www.werkgroepisis.be o VZW Durme www.vzwdurme.be
Terreinbeherende
natuurverenigingen zijn eigenaar van en/of beheren verschillende natuurgebieden in Vlaanderen. Ze hebben soms lokaal een specifieke werking uitgebouwd rond de bescherming van zeldzame amfibieën.
Coördinatiepunt/koepelorgaan voor de vele natuur- en milieuvrijwilligers die actief zijn in natuurstudie en natuurbeheer. Projecten zoals een uitgebreide monitoring en/of grootschalige beheerprojecten op lokale/regionale schaal kunnen vanuit deze structuren opgestart en begeleid communicatie naar de eigen leden).
Eigenaar/beheerder van o Hyla www.hylawerkgroep.be
o Amfibieën- en reptielenwerkgroep van LIKONA
www.limburg.be/Limburg/biodiversitei
t/LIKONA/Werkgroep-Herpetologie.html
In het bijzonder natuur-(studie-)werkgroepen zoals Hyla en de Amfibieën en reptielenwerkgroep van LIKONA zijn reeds in sterke mate actief met studie- en beheerprojecten van amfibieën.
Belangrijke kennis over de doelsoort aanwezig.
Aansturing van het netwerk van lokale en/of specifieke vrijwilligers.
Deze werkgroepen hebben reeds een grote ervaring. Bijvoorbeeld Hyla verleent al jarenlang haar expertise aan professionele medewerkers van terreinbeherende verenigingen en de regionale landschappen.
Essentieel/
volledig SBP
Experts
o Provincie Limburg www.limburg.be o Provinciaal Natuurcentrum Limburg o Provincie Vlaams-Brabant
www.vlaamsbrabant.be
o Provincie West-Vlaanderen www.west-vlaanderen.be coördinerende functie kan vervullen en/of proefprojecten kan opzetten of ondersteunen.
De rol die de provinciale overheden kunnen spelen is een stimulerende, sensibiliserende rol. Het opnemen van de kamsalamander als provinciale aandachtsoort en hierover communiceren zijn belangrijke aandachtspunten.
Daarnaast blijkt er al interesse om (proef/deel)projecten op terrein te coördineren / deels te financieren. Het
gaat hier dan om
biodiversiteitsprojecten en/of samenwerkingsovereenkomsten van de Provincie Limburg. (zogenaamde
o Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren http://www.rlh.be
o Regionaal Landschap Dijleland www.rld.be
o Regionaal Landschap Zuid-Hageland
Regionale partner die binnen hun eigen werkingsgebied een belangrijke coördinerende functie kan uitvoeren voor leefgebiedherstel in samenwerking met alle actoren van het buitengebied.
Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren werkte mee aan de opmaak en uitvoering van het actieplan voor Wellen. In Borgloon en Herk-de-Stad werden ook nieuwe poelen aangelegd en oude hersteld.
In gebieden waar nog
kamsalamanders voorkomen legt Regionaal Landschap Dijleland gericht nieuwe poelen aan om zo tot een voldoende dicht poelennetwerk te komen (project Breedsmoel zoekt poel).
Essentieel/
regionaal
www.rlzh.be
o Regionaal Landschap Rivierenland.
www.rlrl.be/
o Regionaal Landschap Brabantse Kouters.www.rlgc.be
o Regionaal Landschap Noord-Hageland www.rlnh.be
o o o
o Regionaal Landschap Pajottenland &
Zennevallei www.pajot-zenne.be
o o o
o Regionaal Landschap De Voorkempen www.rldevoorkempen.be
In het werkingsgebied van het Regionaal Landschap Zuid-Hageland ligt de Meertsheuvel (Zoutleeuw). Hier ligt een netwerk van oude veedrinkpoelen en nieuwe poelen die speciaal zijn aangelegd voor de kamsalamander.
Werken rond de populaties in en om Mechelen, Bonheiden, Duffel en zijn coördinator van het SP ORIOM
Werken onder meer rond de populatie in en om Zemst
Het Regionaal Landschap Noord-Hageland werkt rond de kamsalamander door onder andere het verlenen van advies. Ook worden er actief poelen aangelegd. Hun inbreng is reeds verschillende malen essentieel geweest om de aanwezige populaties te behouden.
In enkele gemeenten uit regio Pajot &
Zenne komt de kamsalamander nog voor. Het Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei maakt werk van inventarisatie van poelen en legt bijkomende poelen aan om het leefgebied van kamsalamanders uit te breiden.
In Brecht werden oude kleiputten ingericht voor de kamsalamander.
Brecht ligt in het werkingsgebied van
o Regionaal Landschap Schelde-Durme www.rlsd.be
Regionaal landschap Westhoek (recente fusie van RL West-Vlaamse Heuvels en RL IJzer&Polder) www.rlwesthoek.be
De Regionale Landschappen Dijle-land, Groene Corridor, Zenne, Zuun & Zoniën, Noord-Hageland en Zuid-Hageland leggen op plaatsen waar de soort nog
het Regionaal Landschap De Voor-kempen.
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme werkt al 10 jaar actief rond kamsalamander in de gekende regio’s binnen haar werkingsgebied, dikwijls in samenwerking met de gemeentebesturen en lokale partners.
In die 10 jaar werden al meer dan 50 poelen aangelegd/hersteld i.f.v.
kamsalamander. Waar mogelijk wordt gewerkt aan landbiotoop en landschappelijke verbindingen. RLSD coördineert ook de vrijwillige poelenwerkgroepen in Temse en Kruibeke.
Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels gaf in het najaar van 2011 het startschot voor de realisatie van het
‘Plan kamsalamander’. Ze leggen poelen aan voor de kamsalamander.
Na een grondige inventarisatie in 2009 bleek dat de kamsalamander, nog op een aantal onverwachte plaatsen in het werkingsgebied van het Regionaal Landschap IJzer en Polder voorkomt.
Naar aanleiding hiervan graaft het Regionaal Landschap in de buurt nieuwe poelen zodat de populatie verder kan uitbreiden.
poelen dicht bij elkaar in het landschap, om meer variatie te scheppen en het risico van lokaal uitsterven te spreiden.
Bosgroepen
http://bosgroepen.be
Regionale partner die binnen het eigen werkingsgebied een belangrijke coördinerende functie kan vervullen bij de uitvoering van de maatregelen en het beheer van leefgebieden in de bos(rand)sfeer. Belangrijk in functie
van de opmaak van
natuurbeheerplannen bij private eigenaars, werken ook steeds meer naar gemeenten toe door verminderde inzet op technisch beheer vanuit OTB
Waar de focus van de Regionale Landschappen voornamelijk ligt op het samenbrengen van betrokken partijen, focussen de bosgroepen eerder op het beheer. Bovendien hebben ze leden (terreineigenaars) die zij kunnen aanspreken en waar zij een nauwe
Lokale partner bij de coördinatie en/
of de uitvoering van de maatregelen.
GALS-Project: Wellen
Koesterburen: Aarschot, Begijnendijk, Boortmeerbeek, Diest, Galmaarden, Geetsbets, Haacht, Herent, Leuven, Liedekerke, Linter, Opwijk, Rotselaar, Scherpenheuvel-Zichem, Vilvoorde, Zemst, Zoutleeuw
Lokale besturen kunnen een belangrijke rol spelen in sensibilisatie en communicatie door de soort op te nemen in lokale natuur- en milieuvisies/plannen. Of door eigen terreinen in functie van de soort gericht te beheren.
Tevens kunnen lokale besturen via het vergunningsbeleid negatieve evoluties op het gebied van landgebruik in de positieve richting helpen sturen (bijvoorbeeld versnippering en leefgebiedverlies vermijden door een goede ruimtelijke ordening (onder andere via RUP’s)en het nemen van
Verschillende gemeenten hebben poelenplannen waarbij ook een belangrijke focus ligt op kamsalamander zoals Temse, Kruibeke, Merelbeke,…
Andere private beheerders jachtsector http://www.wbe.be/
http://www.privaatbeheer.be/)
Lokale partner bij de coördinatie en/of de uitvoering van de maatregelen.
Ook private beheerders/
wildbeheerders (WBE) kunnen lokaal een rol spelen, zeker in functie van de landbiotoop van de soort. Daarnaast vormen overgangsbiotopen (mantel/zoom, KLE’s, ...) die voor de kamsalamander van belang zijn als landbiotoop, vaak ook voor klein wild een zeer geschikt leefgebied.
Matig belangrijk/
lokaal