• No results found

Dr. E.C. Wessels. TBBS Baarn

Inleiding

Het begrip 'risico' heeft vele betekenissen: voor een verzekeraar IS het een (verzekerd) object, in het algemeen spraakgebruik veelal de kans op onheil.

schade of verlies en In beveliigingstaal soms een synoniem voor 'bedreiging'. In dit artikel wordt aan 'risico' de betekenis gehecht van 'bedreiging', 'gevaar', ofwel de kans, dat er een ongewenst evenement plaatsvindt vermenigvuldigd met de mogelijke omvang van de resulterende schade.

'Schade' is dan de waardevermindering ten gevolge van de ongewenste gebeurtenis -en de waardebepaling kan zowel in het financiële als In het emotionele vlak liggen.

Risico-beheer

Risico-beheer IS een beleidstechnIek. die op kleine (gezinsverband) en op zeer grote (internationale concerns) schaal reeds lang wordt toegepast: het afwegen van de kosten (of het ongemak) van preventie tegen de mogelijkheid van schade of verlies. Meer recent is de systematische benadering (als 'risk mailagement' Uit Amerika overgekomen). waarin als stappen onderscheiden worden:

- identificatie - evaluatie/analyse

eliminatleivermlndering van risico's - preventie

- verzekering

Identificatie houdt In het opsporen van mogelijke bedreigingen en het inventariseren daarvan. het opstellen van een lijst van mogelijke gevaren. Deze identificatie en inventarisatie moet door specialisten met 'schade-ervaring' worden uitgevoerd. waarbij b.v. een moeder met een gezin zeker ook als een ervaren specialist op haar vakgebied -de huiselijke omgeving -kan worden beschouwd.

De evaluatie bestaat Uit het rangschikken van de geïdentificeerde risico's naar zwaarte. dus naar de grootte van de kans op en de mogelijke omvang bij het ontstaan van schade of verlies. Ook de evaluatie is meestal een ervaringskwestie waarvoor vergelijkingen gemaakt kunnen worden met analoge situaties en

omstandigheden in andere gevallen. Zo zal voor het ene bedrijf het onklaar raken van een computer een veel groter schadelijk gevolg kunnen hebben dan voor een ander bedrijf. dat wellicht veel gemakkelijker elders vervangende capaciteit snel kan vinden.

De eliminatie houdt in het vermilden van een risIco door een bewerking of een activiteit geheel achterwege te laten. Men kan b.v. de kans om 's avonds op straat lastig gevallen te worden tot nul terugbrengen door gewoon thuIs te blijven. In de praktijk zal eliminatie lang niet altijd zin hebben of mogelijk zlln. maar men moet In de beoordeling van de risico's dit aspect zeker niet verwaarlozen.

Wanneer volledig Uitschakelen van een riSICO niet opportuun is kan men nagaan in hoeverre dit dan toch nog verminderd kan worden. b.v. door met kasgeld een andere route te kiezen of waarden niet thuis maar In een bankkluis te bewaren

Er blijven altijd risico' s over. De preventie legt zich nu toe op het zo klein mogelijk maken van deze risIco's.

binnen de economische grenzen van een reële kosten/baten-analyse. Doelmatige preventiemaatregelen en -voorzieningen kunnen óf de kans op het optreden van schade en/of de omvang daarvan verminderen. Het aanbrengen van sloten vermindert de kans op inbraak, het verdelen van een voorraad waardevolle goederen over verschillende vestigingen vermindert de omvang van de mogelijke buit. De mate waarin en de wijze waarop preventie wordt toegepast berusten op economische en emotionele overwegingen: hoeveel heeft men er voor over om wat tegen welke bedreiging te beschermen ?

Tenslotte fungeert d e verzekering a l s sluitstuk van het risicobeheer. Hoe dan ook. er blijft altijd een kans op schade en verlies bestaan en ter wille van de continuïteit van het bedrijf -of het hUisgezin -kan men zich tegen de nog resterende risico's verzekeren.

Deze beknopte weergave kan worden afgerond met vele aanvullende overwegingen en inzichten. In de grond van de zaak komt ieder beleidssysteem, dat is gericht op de continuïteit en integriteit van mensen. goederen en informatie toch op deze hoofdpunten neer. Er is over dit

onderwerp veel literatuur verschenen en er zll n adviseurs, die 'risk management' tot hun beroep hebben gemaakt Ook voor de relatieve leek zIJn er enige aanknopingspunten in rIsIcobeoordelingssystemen en preventienormen en -richtlil nen om zll n eigen rIsIcobeheer zo goed mogelilk op te zetten

RisicobeoordeJingssystemen

Turflilsten ('checklists') kunnen een handig hulpmiddel zIJn bij de Identificatie en inventarisatie van riSICO'S.

Evaluatie IS vrijwel altlid gebonden aan de specifieke situatie, waarbinnen de riSICO'S moeten worden beoordeeld Eigenlijk dient een dergelil ke analyse altijd 'op maat' te worden uitgevoerd, maar de ervaring leert, dat er wel algemene Indicaties zlln te geven, waar de zwaarte van riSICO'S met redelijke nauwkeUrigheid Uit kan worden afgeleid Door het TBBS IS in nauwe samenwerking met de Technische Werkgroep Inbraak van de Vereniging van Brandassuradeuren In Nederland een omschrliVing van de bevelllgingsklasseninbraak tot stand gebracht De 'omschrijving beveiligingskiassen' IS het slUitstuk in de al vele jaren gehanteerde

rlslcoklasse-indeling voor Inbraak

De opzet van deze rlslcoklasse-Indeling IS, dat aan de hand van een aantal factoren een Indeling volgt in een bepaalde riSICO klasse, welke oploopt van 1 tot 4 Aan de Indeling in één van de riSICO klassen zIJn maatregelen op het gebied van Inbraakbeveiliging verbonden, die oplopen van eenvoudige maatregelen In klasse 1 tot vergaande maatregelen In klasse 4 Er IS een rlslcoklasse-indellng voor hUishoudelijke inboedels (tabel I), en er IS er een voor Winkels en bedrijven (goederen) (tabel 11)

Ook voor pleZiervaartuigen IS een dergel11k schema ontwikkeld, ZIJ het met een lets andere opzet (tabel 111) Voor vrachtauto's IS een klasse-Indeling van

elektrOnische beveiligingsapparatuur ontworpen (tabel IV); de indeling van auto's - en hun lading - In risico-klassen ontbreekt hier (nog)

Nadere gegevens over deze -in Nederland toegepaste - indelingen zIJn aan te vragen bij het TBBS, Postbus 54, 3740 AB Baarn Men heeft daar ook gegevens over beoordelingssystemen, die In het bUitenland worden toegepast

Herhaald ZII, dat dergelijke tabellen en schema's uiteraard slechts algemene indicaties kunnen geven; in een groot aantal vergelijkbare gevallen geven de klasse-Indelingen een weergave van de gemiddelde ervaringen, individuele riSICO'S kunnen - bij specifieke beschOUWing - zeer wel naar boven of naar beneden afwijkingen vertonen

86

Preventienormen en -voorschriften

In Nederland IS de zorg voor een doelmatige beveiliging een relatief recente ontwikkeling. Een onderwerp als brandveiligheid heeft reeds veel langer in de belangstelling gestaan Er zIJn dan ook vele normen, overheidsvoorschrIften, verzekerIngseisen en praktljkrichtlil nen gepubliceerd, die brandbeveiliging als onderwerp hebben Op het gebied van de beveiliging tegen bedreigingen door Criminaliteit moet het denk- en schrllfwerk nog grotendeels beginnen laat staan de opvolging daaraan ! AfgeZien van enige eisen, die onder de Wet op de Weerkorpsen worden gesteld aan particuliere alarmcentrales, beveiligingsbedrIjven en geid­

en waardentransportbedrIjven en naast een enkele Vrijblijvende opmerking In Voorschriften en Wenken van het Ministerie voor VolkshUisvesting en Ruimtelijke Ordening, zijn er vrijwel geen wettelijke of op een wet gebaseerde eisen, voorschriften of richtlijnen in het beveiligingsgebied. Deze vrllblijvendheld maakt het de politie -waaronder ambtenaren Voorkoming Misdrijven - vrijwel onmogelijk om bepaalde maatregelen af te dWingen, zoals de brandweer dat b. v veel gemakkelijker kan doen Het bevorderen van het preventiebewustzijn berust voornamelijk op het kweken van begrip en kennis bij de burger, die dan zelf zIJn maatregelen moet nemen.

In de particuliere sfeer zIJn wel al enige redelijk algemeen geaccepteerde normen en richtlijnen tot stand gekomen Deze berusten meestal op initiatieven van enige belanghebbende groeperingen; ZIJ worden zeker niet door Iedereen geheel onderschreven en kunnen eigenlijk op geen enkele wllze afgedwongen worden, Toch geven ZIJ de ondernemer of de burger, die naar Informatie inzake beveiliging zoekt wel het nodige houvast In een Vrij willekeUrige volgorde kunnen genoemd worden:

- de norm NEN 5088 'Inbraakveiligheid van gebouwen, bouwtechnIsche beveiliging van woningen, toepassing van hang- en slUitwerk' en de norm NEN 5089 'Inbraakveiligheid van gebouwen, Inbraakwerend hang­

en slUitwerk, eisen en beproevingsmethoden' . De normen geven een categorie-indeling van gebouwen, een symboolsysteem met 1 , 2 of 3 sterren voor hang­

en slUitwerk, dat In de aangegeven categorieën zou moeten worden toegepast, voorts Inbraakwerende eisen voor deuren, ramen, daken en lichtkoepels. Daarnaast worden de eisen en beproevIngsmethoden aangegeven, die een oblectleve indeling van hang- en

sluitwerkelementen in inbraakwerende categorieën mogelijk maken; zie voor nadere gegevens over belde normen tabel V,

Risicobeoordeling en preventierichtlijnen in beveiliging

- het TBBS heeft met de NVOB in 1 978 'Rlchtlllnen voor Inbraak-slgnalerlngssystemen' opgesteld, waarmee een doelmatige en storlngsvrlle installatie van elektronische beveiligingssystemen werd beoogd. Later werden hieraan toegevoegd 'Aanvullende richtlilnen voor systemen, die voor hun signaaloverdracht gebruik maken van het bestaande lichtnet'. Deze inmiddels weer aangepaste rlchtlilnen vormen de basis, waarop installateurs hun werk uitvoeren, wanneer dit In samenhang met een verzekerIngsdekking plaatSVindt;

- vooruitlopend op meer officiële regelingen heeft het TBBS als aanvulling van praktijkvragen enige

'standaarden' geformuleerd met aanwIJzingen voor eisen, waaraan beveilIgingsmateriaal zou moeten voldoen, zoals voor 'Inbraakvellig hang- en sluitwerk', 'inbraakwerend glas' Ite zamen met de Stichting VeiligheidsbeglazIng SVB). 'inbraakwerende rollUiken, rolhekken en schuifhekken' Ite zamen met de Vereniging van Rollulken-, Marklezen- en Zonweringbedrllven, ROMAZO);

- de werkgroep Inbraakpreventie van het

Overlegorgaan van Fraude- en Berovingsverzekeraars publiceert een Ivertrouwelljk) 'Advies voor verzekering van geld en brandkasten', waarin een indicatie wordt gegeven voor een verantwoorde waardebergIng In met

name genoemde typen en soorten inbraakwerende kasten ;

- er is een samenwerkingsverband tussen ANWB, RAl en TBBS Imet medewerking van VM). dat onder de afkorting ART een reglement heeft opgesteld om minimumvoorwaarden te stellen aan de

diefstalvermInderende werking van fietssloten Een dergelijke samenwerking - onder de naam Adviesgroep DIefstalbeveiliging Auto's, ADA -bestaat tussen TBBS, organisaties van werkgevers In het

beroepsgoederenvervoer over de weg, leveranciers en installateurs van apparatuur, met medewerking van de Rijksdienst voor het Wegverkeer; ADA heeft technische en organisatorische aanbevelingen gepubliceerd voor de beveiliging van vrachtautokombinaties en/o! hun lading tegen diefstal;

- de VNG -Vereniging van Nederlandse Gemeenten -stelde een model verbodsbepaling voor de APV Inzake luid-alarminstallaties op, als voorbeeld voor dergelilke bepalingen In gemeentelilke verordeningen; In de hierbij behorende model-vergunning zijn eisen geformuleerd, die gemeentebesturen zouden kunnen stejlen aan lUid-alarm-installaties;

- een meer organisatorisch gerichte aanwIlzIng voor het op jUiste wllze tot stand komen van

inbraakbevelilglngslnstallaties is te vinden In de Uitgave

'Spelregels bij het beveiligen tegen Inbraak', aanbevelingen voor totstandkoming, onderhoud en gebruik van Inbraakbeveiliging, uitgave van de Vereniging van Brandassuradeuren In Nederland.

Bij elkaar is deze verzameling voorschriften, eisen en aanbevelingen inderdaad nog niet meer dan een begin, dat overigens in doelstelling, presentatie en uitvoering nog weinig op elkaar IS afgestemd. Er bestaat zeker behoefte aan meer dUidelijkheid en meer stnngente aanwijzingen op het gebied van de beveiliging In Nederland. De vele aanweZige belangengroepen, die elkaar nog maar weinig In samenwerkingsverbanden hebben gevonden, maken het tot stand komen van reglementen en normen niet eenvoudig, voorzover zij de bedoeling hebben om ook bulten de stnkt eigen kring van de opstellers te worden toegepast. I nCldenteel en fragmentarisch wordt veel Interessant werk verricht, het overzicht en de bundeling ontbreken nog. Het is zelfs nog een open vraag of het stimuleren van het opzetten van een volledig en goed op elkaar aansluitend systeem van voorschnften, nchtlilnen, eisen, aanbevelingen en wat dies meer Zll nu een overheldstaak zou behoren te zijn of veel meer op het terrein van het particuliere Initiatief zou moeten liggen

87

I

Tabel "

Risicoklasse-indeling inbraak voor goederen De rlslcoklasse-mdellng IS bedoeld als hulpmiddel bil het bepalen van het rISICOnIveau en de daarbl( behorende bevelllgmgsklasse Per factor wordt een aantal rIsIcopunten toegekend

Voorbeelden van het gebruik

Magazijn van een groothandel In radlolt v , In bewoond gebouwencomplex, op mdustrleterreln, bUiten bebouwde kom, waardeconcentratie I 550

000,-A Aard van het gebouw B Ligging mdustrleterrem bUiten

bebouwde kom

4

6

C Attractiviteit 1 6

D Concentratie 8

34 punten Klasse 4

Winkel In autoaccessoIres, bebouwde kom, bewoond gebied en bewoond pand, waardeconcentratie f 75 000 ,

-A Woonwmkelpand

B Bewoond gebied bebouwde kom bewoond pand

C Attractiviteit D Concentratie

3

1 6 4 14 punten Klasse 2

Nevenlactoren zoals b v constructie van gebouw, de In het bedrlil aanwezige transportmiddelen, belendingen, enz kunnen ook worden gewaardeerd en zullen zeker van belang zIJn m de 'grensgevallen', ol biJ het bepalen van de mate waarin de beveiliging moet worden toegepast

90

Risicobeoordeling en preventierichtlijnen in beveiliging

Puntenindeling

I II

Aantal nSlcopun­

ten

Aard van het gebouw

111 IV

Allractlvltelt

bewoond pand/bebouwde A

3

5

6

8

kantoorgebouwen Winkel-woonhuizen magazIJnen detailhandel groothandel Jabneken haven loodsen

musea en tentoonstellingsge­

bouwen

keten en clubgebouwen scholen

bebouwde kom/bewoond gebied/onbewoond pand bebouwde kom Industnegebled al dan niet bewoond

B C o

E (2 punten)

garagebednlven, hobby-artikelen, kaas (opslag!.

nlwlelen en bromlietsen Industneterreln bUiten

bebouwde kom al dan niet bewoond

algelegen ligging al dan niet bewoond

F (6 punten)

apotheken, auto-acceSSOires, dumpgoederen, kantoormachines, kledingzaken (excl.

bont/suède!. IedeIWaren, motoren, motoronderdelen, motors en scooters, optische Instrumenten

G (10 punten)

boetieks, bUitenboordmotoren, gedlstilleerd/liqueuren, non-Ierro metalen (koper, lood, enzovoort) rokersbenodigdheden, sigaren, tabak, tap'Jten (w.o. Perzen!. wapens

H (16 punten)

antiqUiteiten, beeld- en gelUidsapparatuur (radiO, tv en dergeliJke!. bont en peitenJen, diamanten. edelmetaal larmaceutlsche produkten, Illm/loto-apparatuur. horloges en klokken, JuweJen. kunst (schIJden/8n, beeldhouwwerk enzovoort!. lederen kJedlng, munten en penningen (handel), postzegels (handel), suède-kJedlng

A. B, C en 0 zlln goederen met een gennge attractiviteit voor Inbraak, en zlln hier niet omschreven.

V Concentratie

1 50 000,-4 pnt.

I 100 1 100

000,-5 pnt.

1 150 1 150

000,-6 pnt.

1 250

000,-f 250

000,-7 pnt.

1 500

000,-1 500 000.-8 pnt.

en hoger

Omschrijving beveiligingskiassen

1

0-1 2 pt

2

1 3-22 pt

3

23 28 pt

4

29 pt en hoger

o - een goed sleutelbeheer,

- het merken en registreren van waardevolle goederen van adviezen van de afdeling Voorkoming MIsdrIlven van de Politie,

- het gebruik van beveiligIngsverlichting op de In het beveilIgingsplan van belang zllnde plaatsen B - goed functionerend hang en sluitwerk, afhankel11k van detaillering van ramen en deuren volgens de

klassen Standaard ( ' l of Zwaar(' 'I van NEN 5088, - doelmatige glasiatconstructIes

- geen maatregelen o - als klasse 1

B - goed functionerend hang en slUitwerk, afhankelilk van de detaillering van ramen en deuren volgens de klassen Zwaar (") of Extra Zwaar (' ") van NEN 5088,

- doelmatige glasiatconstructies

een eenvoudig InbraaksIgnalerIngssysteem met detectoren (bilvoorbeeld magnetische reedcontacten, Infraroodstralen) op of nabll de In het beveilIgingsplan van belang zllnde ramen en deuren, met acoustlsche- (mln 1 10 dB op 1 m') en eventueel aanvullende optische alarmering, zo Uit te voeren dat bil eventuele toekomstige rIsIcoverzwarIng de beveiliging aan de dan toepasselilke klasse kan worden aangepast,

- een selVlce-contract met minimaal een controle per laar o - als klasse 1

B - als klasse 2, alsmede doelmatige deurbladen. Inbraakwerend glas (bijvoorbeeld gelaagd glas of speCiale kunststoffen!. dan wel glasafscherming (bilvoorbeeld roosters, rolhekken) voor de In het bevelilglngsplan van belang zllnde ramen en deuren

E - een InbraaksIgnalerIngssysteem dat voor wat betreft het ontwerp gebaseerd dient te worden op de 'Rlchtlilnen voor InbraaksIgnalerIngssystemen van het TBBS' met In de zwaartepunten van het beveilIgingsplan rUImtei'ik werkende detectoren,

- alarmellng vla een door het MvJ toegelaten PAC -Particuliere Alarm Centrale, alsmede In het gebouw een acoustlsche -(mln 1 1 0 dB op 1 mi en bUiten het gebouw een optische alarmering, - een selVlce-contract met mlnrmaal 2 controles per laar

o - als klasse 1 B - als klasse 3

E - als klasse 3. alsmde met registratie van openrngs- en sluItingstilden bil de PAC en contractueel vastgestelde afspraken voor wat betreft de alarmopvolging met een door het MvJ toegelaten particulier bevelllgingsbedrilf (NDI

- Oplevering en onderhoud dienen te worden uitgevoerd door erkende bevelllgingsbedrilven Inbraakbevelling hang en sluitwerk kan ook door erkende slotenSpecIalisten worden aangebracht indien na oplevering een Slotencertlfrcaat wordt afgegeven

- Voor zover acoustlsche enlof optische alarmering wordt toegepast moet worden nagegaan of er -en zo la -welk (gemeenteilik) vergunnmgssysteem van toepassing IS

o = organlsatonsche maatregelen B = bouwkundige maatregelen E = elektronische maatregelen

92

Risicobeoordeling en preventierichtlijnen in beveiliging

Tabel 111

Klasse-indeling pleziervaartuigen

startmogelijkheid motor

ligplaats afsluitmogelilkheid binnenboord buitenboord attractiviteit van :::l. r.n

(', o' o' o'

0 0 0 goederen aan 0

"0 "0 "0 "0

boord �

In een afgesloten goede startcontactslot met slot op standaard

loods cilindersloten. of met moellilk bevestigingspunten

scheepsinventa-hangsloten bereikbare startslot of riS

bestand tegen bekabeling, bougieslot zagen en knippen geheime

startstroomonder-breking met alarm

in bewaakte 2 eenvoudige 2 idem, zonder idem, zonder 2 eenvoudige 2

jachthaven standaard alarm startslot Inboedel

gemonteerde sloten

in onbewaakte 3 afgedekt met 3 idem, zonder Idem, zonder start- 3 Idem, met radio

jachthaven dekzeil alarm, en gehel- en bougieslot en

me startstroom- tv-apparatuur,

onderbreking kijkers etc.

partikuller terrein/op 4 open 4 Idem, zonder Idem, zonder enig 4 Idem, met 4

of aan de openbare iets, direkt te slot elektronische

weg starten

navigatie-appara-tuur

Tabel IV

Klasse indeling van elektronische beveiligingsapparatuur voor voertuigen.

Eigenschappen OmschnJvlng

Principe spannlngsval/stroomalname

arbeidsstroom ruststroom Inschakelwijze automatisch

semi-automatisch handbediend, tUimelschak handbediend, sleutelschak

Paraatheid tijdens parkeren

permanent

Alarmering Ingebouwde sIgnaalgever

meegeleverde sIgnaalgever schakelcontact

Stroomvoorziening boordaccu

aparte noodstroomaccu

Detectiewijze contact, mechanisch

contact magnetisch tnlcontact, veerpnnclpe tnlcontact, kogelpnnclpe ultrasonore bewegIngsmelder posltleverandenngsmelder

vaste eigenschap

o mogelil k als standaard ol extra toevoeging

94

Klasse

0

0

0

0

0 0

0

0

0 IJl

0

0

0

0

0

0 0

0 0

Risicobeoordeling en preventierichtlijnen in beveiliging

Tabel V

Gegevens met betrekking tot NEN 5088 en 5089

NEN 5088: Inbraakveiligheid van gebouwen;

Bouwtechmsche beveiliging van woningen; Toepassing van hang- en slUitwerk

De in deze norm aangegeven bouwtechnische voorzieningen maken een Inbraak lastiger en tijdrovender. Deze voorZieningen worden bepaald door het type en de ligging van een woning. Een belangnlke factor is verder de Inboedelwaarde. Op grond van diverse risicofactoren hanteren verzekeraars een risicobeoordelingssysteem, dat uitmondt In een aantal nSlcopunten. Dit nSlcosysteem vormt de basIs voor een verdeling van het Nederlandse woningbestand In dne categorieën: standaard, zwaar en extra zwaar.

Afhankelijk van de categorie moeten bepaalde bouwtechnische voorzieningen worden toegepast.

Opgemerkt moet hierbil worden, dat een

bouwtechnische beveiliging niet zonder meer iedere Inbraak zal voorkomen; wel zal het mbraakrislco -mits de beveiliging met de nodige discipline wordt gehanteerd - aanzIenllik verminderen.

Zie ook het deel Regelingen hierna.

NEN 5089: Inbraakveiligheid van gebouwen;

Inbraakwerend hang- en slUitwerk; Eisen en beproevingsmethoden

In deze norm worden eisen gesteld en

beproevingsmethoden beschreven voor Inbraakwerend hang- en slUitwerk Er wordt een categone-Indellng aangegeven voor de kwaliteit en de klassen van hang­

en sluitwerk, die aanslUit op de categorie-indeling voor woningen uit de norm NEN 5088

Zowel de professionele toepasser als de consument/gebruiker kan de kwaliteit voortaan herkennen aan een sterrenaanduIdIng die onuitwisbaar op het slot en de verpakking IS aangebracht. zodat men In één oogopslag kan zien welke mate van

Inbraakwerendheld het desbetreffende produkt beZit. Bil de opstelling van de norm IS ervan uitgegaan, dat deze norm mede moet kunnen worden gebruikt in het kader van keuring en certificatie. N EN 5089 IS bedoeld om te worden gehanteerd door fabrikanten en handelaren op het gebied van hang- en sluitwerk, opdrachtgevers, architecten, aannemers, beveiligingsbedrijven, verzekeraars, keuringslnstltuten en

voorlichtingsinstellIngen op het gebied van Inbraakpreventie.