Rijks-Colle-(a) In 't geheel rekent men, dar er van de agt- en- vijftig maar één sterft, en op zes- en- twintig één geboren wordt: 't geen, gevoegd bij eene langleevenheid, waar van de jaarlijksche berichten in de Nieuwspapieren ons de treffendste proeven mededeelen, voor de gezondheid van het Russische Climaat, in zijn geheel genomen, ten sterksten pleit. In de Poolsche Provintiën verzekertSTORCH, dat de Kinderziekte zes of zeven van de tien lieden die ze bekomen, wegsleept, en dat in de groote Steden zes van de tien met het Venerisch smet bezoedeld zijn.
giën, Academiën, Opvoedings-Instituuten, Vreemdelingen, zwervende Volkeren,
Gevangenen enz. 300,000. Ik zal tusschen de beide opgaven niet beslissen: maar,
daar de telling van 1783 niet wel in twijffel kan getrokken worden, heeft Catharina
zekerlijk niet bij vergrooting gesproken. Zo Rusland dus, na al zijne aangewonnen
landen, met het Fransche Keizerrijk, na al de zijne, in het getal van Onderdaanen
wedijveren kan, zoo wijken zij beiden in Europa alleen slechts voor Turkijën, 't welk
in de drie Waerelddeelen tot negen- en- veertig Millioenen klimt. Ik voeg hier slechts
nog bij, dat de uitnoodiging der Keizerin, in den aanvang haarer regeering, om
vreemden in haar land te lokken, met talrijke vrijheden verzeld, inderdaad er veelen
heeft ingebracht: vooräl in het Gouvernement van Saratow aan de Wolga en
Medenzza. Het Hernhutsche Sarepta bloeit hier onder anderen zeer. Er bevinden zich
in dit Gouvernement zeven- en- vijftig Luthersche, dertien Gereformeerde, dertig
Roomsche Coloniën, en ééne gemengde. In 1790 bedroegen deeze samen tot 5624
Familiën, of bij de 31,000 persoonen. Het Stadhouderschap Jecatherinoslaw bestaat
wel voor de helft uit Colonisten van allerlei landen en Godsdiensten. In de Crim
hebben deeze Volkplantingen minder gebloeid; en in der daad, behalven dat Zuidelijk
Paradijs, waar van ik zoo even sprak, is al het overige van dit Gewest dorre woestijn,
en de Populatie had er in de laatste jaaren meer af dan
men; ook telde het gantsche Schier-Eiland slechts 50,000 zielen, uit. allerlei: geslagten
saamgesteld, zoo dat men er Tartarisch, Grieksch, Russisch, Italiaansch enz. door
elkander sprak; en de staat van handel en industrie was er zoo ellendig, dat men de
Turksche zaaken uit Kiew en Moscon ontbieden moest. Onder de bijna dertien
Millioenen Mans, welke de groote helft der 25 Millioen, die de telling van 1783 had
opgeleverd, uitmaakten, waren er ver over de vijfdehalf Millioen Kroons-boeren, en
ver over de zevendehalf Millioen boeren van Edellieden. Samen bevonden er zich
toen, onder de getelde Manspersoonen in het geheele Rijk, 11,352,842 Lijfeigenen,
tegen 1,485,678 Vrijën: 't geen met de Vrouwen bijna verdubbeld moet worden. Alle
de ongetelden, gelijk van zelve spreekt, zijn Vrijën. Dan, daar de nieuwe bezittingen
insgelijks voor een groot gedeelte uit Lijfeigenen bestaan, zoo twijffel ik niet, of de
evenredigheid tusschen deeze en de Vrijën zal nog heden, ten zij de vrijlaatingen,
die sedert eenigen tijd een' aanvang genomen hebben, sterker mochten doorgezet
worden, steeds blijven als van vier en een half tegen één. Bij dit stuk der bevolking
is nog zeer merkwaardig, dat men het gantsche Asiatische Rusland slechts op twee
en een half Millioen rekent. Bijna vier en een half maal grooter dan het Europaeische,
heeft het daar en tegen slechts omtrent een twaalfde, indien niet zelfs een veertiende
van deszelfs bevolking. Wanneer men geheel Rusland dus schat op even
108 en twee derde zielen op de Quadraatmijl, zoo levert het Europaeische er 405 en
een zevende, en het Asiatische elf en een vijfde op. Ik zal hier slechts nog eenige
weinige bijzonderheden uit Storch overneemen, om te doen zien, in welke streeken
zich omtrent deeze bevolking verzameld heeft. Het Gouvernement van Moscou, zoo
wel als de Provintiën die het zelve omringen, hebben het grootste aantal inwooners,
als zijnde in 't hart van 't Rijk gelegen. Men rekent in dat Gouvernement alleen
1,139000 zielen, en met de Stad 2403 op elke Quadraatmijl, doch zonder dezelve
1770; in dat van Petersburg met de Stad slechts 682, en zonder dezelve 424. Het
Gouvernement van Wiburg wordt in 't geheel op niet meer dan 187,000 inwooners
geschat, en op 239 voor de vierkanten mijl. De Russische Lappen, die tot het
Stadhouderschap van Archangel behooren, bedraagen niet veel over de 1200 Familiën.
Van de vijf Asiatische Gouvernementen, die ik zoo even zeide dat samen omtrent
elf zielen op eene Quadraatmijl opleveren, heeft het uitgestrekte Tobolsk er maar
zeven, en het schier even groote Irkutsk er maar drie. De bevolking van alle de Steden
samen, waarvan het aantal doorgaans op 610 wordt opgegeeven, doch welke de
Schrijver, dien ik volge, tot 1200 meent te kunnen verheffen, schat hij op vierdehalf
Millioen, of een negende van de geheele Massa. Zo men Petersburg op een groote
200,000, en Moscou, waarvan ik daarna meer
zonder spreeken zal, op omtrent 350,000 rekent, zoo zullen de beide Hoofdsteden
samen omtrent den zegtigsten inwooner naar zich sleepen. Astracan volgt op dezelve
in sterke bewooning, als bevattende er alleen 70,000. Riga heeft er tusschen de
24-en 25000, Kiew 22-, 24-en Kroonstadt 20,000. Na deeze verschijn24-en er 24 van 10- tot
bij de 20,000. Het overige is onder de 10-; en drie hebben er tusschen de 100 en 200.
Het getal der Duitschers in het geheele Rijk, de Duitsche Provintiën er bij gerekend,
wordt op 100,000 gebracht. En alle de inwooners van het Keizerrijk samen beweert
men dat ten minsten uit tagtig bijzondere Natiën bestaan.
[Iets over de gedaante en het caracter der natie]
Het zoude ten uitersten onvoorzichtig zijn, wanneer men slechts in een paar Steden
In document
Johan Meerman, Eenige berichten omtrent het noorden en noord-oosten van Europa. Deel 3 · dbnl
(pagina 78-82)