In dit hoofdstuk worden de deelvragen behandeld. De resultaten worden per deelvraag weergegeven. Er is een indeling gemaakt in gemaakt in a) deskresearch en b) interviews.
A) Deskresearch
3.1 Kenmerken succesvolle bedrijfsuitjes
Samenwerkingsverbanden komt men overal tegen, bijvoorbeeld in sport, onderwijs, overheid en politiek en ook op de werkvloer. Overal om ons heen werken mensen samen die iets willen bereiken.
Ook in het bedrijfsleven zetten medewerkers zich in om de doelen van het bedrijf te realiseren (Berg, 2013). In hedendaagse organisatie worden teams ingezet om complexe en dynamische taken uit te voeren. Een team bestaand uit individuele leden die elkaar nodig hebben, met elkaar dienen te communiceren en als groep verantwoordelijk zijn voor de resultaten (Shuffler, 2011).
Uit een enquête, uitgevoerd door de organisatie Sportconsult, blijkt dat medewerkers het prettig vinden om deel uit te maken van een team. Het creëert een gevoel van verbondenheid wat ertoe leidt dat deze medewerkers zich gelukkiger voelen (sportzconsult.in, z.d.).
Maar hoe kunnen we deze teams op een effectieve manier ontwikkelen? Om dit te weten is het belangrijk om iets te weten van teamverband. Hiervoor kijken we naar het vijf-fasen model van Bruce Tuckman. In dit model worden de stadia besproken die een team doorloopt om tot een goede samenwerking te komen (Tuckman & Jensen, 1977).
Figuur 1: vijf-fasen model van Bruce Tuckman (Toolshero, Z.D.) Hieronder worden de vijf fasen toegelicht:
Forming (1e fase) – Het team leert elkaar kennen en de teamleden zijn bezig om hun plek in de groep te vinden. Er heerst onzekerheid en het vertrouwen in elkaar moet nog worden opgebouwd. Conflicten worden vermeden en er wordt routinematig gewerkt
Storming (2e fase) – In deze fase ontstaan de eerste conflicten. Deze ontstaan door onduidelijkheid over de taken en rolverdeling binnen het team. De verhoudingen zijn iets duidelijker geworden en de leden durven elkaar te bekritiseren. Het is belangrijk voor het proces dat deze conflicten ontstaan en niet vermeden worden.
Norming (3e fase) – wanneer voorgaande fases goed doorstaan zijn, komen de leden in de Norming fase. In deze fase wordt onderhandeld over regels, de rollen binnen het team zijn duidelijk en de taken zijn verdeeld. Er ontstaat loyaliteit onderling en er ontstaat cohesie richting het team en de organisatie.
Performing (4e fase) – Wanneer het team deze fase heeft bereikt, is het in staat om met weinig begeleiding complexe opdrachten uit te voeren. De leden zijn goed op elkaar ingespeeld, weten wat ze aan elkaar hebben en het team presteert optimaal. Er zijn ongeschreven regels ontstaan waaraan elk lid zich houdt.
Adjourning (5e fase) – deze fase staat voor het afscheid. Op dit moment wordt het team opgeheven en gaan de leden uit elkaar (Lindert, 2017).
Het doel van een organisatie is om de actieve teams in fase vier te krijgen zodat teamleden optimaal samenwerken waardoor er optimaal gepresteerd wordt.
Een manier om een team door een bepaalde fase te leiden, is door het organiseren van teambuilding activiteiten. ‘’Teambuilding is eigenlijk simpelweg een verzamelnaam voor groepsactiviteiten waarbij samenwerking de rode draad vormt. Het doel is om door middel van teambuilding de sociale binding, samenwerking, het vertrouwen, de groepsdynamiek en zelfs de efficiëntie van het team te
verbeteren’’ (Managing-IT., 2016).
Bij teambuilding is het belangrijk voor teamleden om elkaar beter te leren kennen buiten de ruimte waar normaal gewerkt wordt. De echte persoonlijkheden, houding en gedrag worden opvallender wanneer deze buiten de normale werkomgeving met elkaar in verbinding staan (sportzconsult.in, z.d.).
Uit onderzoek blijkt dat teambuilding de effectiviteit van teams kan verbeteren. Om de progressie te meten, wordt gekeken naar verschillende prestatiegebieden. De resultaten worden bekeken aan de hand van cognitief, affectief, procesmatig en prestatieniveau (Shuffler, 2011) (Salas, et al., 2008) (Klein, et al., 2009). Deze begrippen worden hieronder kort toegelicht.
Cognitief niveau – De kennis en ervaring die nodig is om effectief te kunnen samenwerken als team.
Affectief niveau – Het vermogen van teams om samen te werken. Hierbij wordt gekeken naar het vertrouwen binnen de groep, de communicatie en de capaciteit van de teamleden
Procesmatig niveau – De mate waarin het team vaardigheden beheerst en handelt om het teamwerk effectief te laten verlopen. Er wordt gekeken naar leiderschap,
strategieontwikkeling en assertiviteit.
Prestatie niveau – Bereikte teamresultaten worden beoordeeld op het gebied van kwantiteit, efficiëntie en effectiviteit (Shuffler, 2011) (Salas, et al., 2008).
Teambuilding blijkt effectief te zijn voor zowel nieuwe als bestaande teams. Echter heeft
teambuilding het meeste effect bij het verbeteren van de teamprestaties bij bestaande teams die al langere tijd samenwerken en een stabiele samenstelling hebben. De grootte van de teams heeft tevens effect op de invloed van teambuilding op de teamprestaties. Bij teams van ten minste vijf leden worden de teamprestaties het meest verbeterd. Bij kleine teams verbetert teambuilding de prestaties op procesmatig niveau. Het is belangrijk dat teams de ruimte krijgen om de prestaties te evalueren (Salas, et al., 2008).
3.2 Invloed trends op bedrijfsuitjes
Uit een enquête uitgevoerd door A SportConsult Survey blijkt dat sport wint aan populariteit onder bedrijven als instrument om werknemers aan het bedrijf te binden. Van de ondervraagde bedrijven gaf 83% aan dat sportactiviteiten werden georganiseerd om onder andere de verbinding en
samenwerking tussen bedrijf en medewerker en medewerkers onderling te verbeteren
(sportzconsult.in, z.d.). Van invloed zou kunnen zijn dat sport een positief imago heeft en daardoor ingezet wordt door bedrijven
Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op de invulling van het bedrijfsuitje. Ten eerste is dat het te besteden budget. Gedurende de afgelopen crisis hebben bedrijven flink gesneden in het personeelsbudget. Waar voor de crisis in 2007 gemiddeld 80 euro per persoon werd uitgetrokken, is dat tegenwoordig gemiddeld 50 euro (bedrijfsuitje.nl, 2014). Uit de interviews tijdens het
uitgevoerde onderzoek kwam terug dat het te besteden budget per bedrijf afhankelijk is van de financiële situatie van het bedrijf.
Daarnaast werken ook de maatschappelijke trends door bij bedrijfsuitjes. Waar de afgelopen jaren steeds meer wordt gehamerd op voldoende beweging en toenemend overgewicht bij de mens, nemen ook bedrijven hun verantwoordelijkheid. Van de bedrijven die aangaven sport te gebruiken als instrument (83%) om onder andere overgewicht tegen te gaan doet 42% van de bedrijven dit eenmaal per jaar, 28% doet dit twee keer per jaar en 30% geeft aan dit zelfs drie keer per jaar te doen (sportzconsult.in, z.d.).
Succesvolle bedrijfsuitjes dienen, op grond van de in dit hoofdstuk bestudeerde literatuur, aan de volgende kenmerken te voldoen:
Buiten de vertrouwde werkruimte
Ruimte om de uitgevoerde activiteiten te bespreken en te analyseren
Betere resultaten bij groepen van minimaal 5 deelnemers
Sport blijkt populair bij bedrijven als instrument om werknemers aan zich te binden en de resultaten te verbeteren. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat sport een positief imago heeft binnen de maatschappij en dit daardoor bedrijven motiveert om toe te passen.
Uit onderzoek dat is uitgevoerd door de Nationale Vacaturebank onder ruim duizend respondenten, blijkt dat 47 procent van de werknemers nooit een bedrijfsuitje heeft. De werknemers die dit wel hebben, klagen massaal over de inhoud van de bedrijfsuitjes. De meeste werknemers doen het liefst een sportieve activiteit terwijl een kwart van de respondenten het soort bedrijfsuitje niet uitmaakt, als er maar een borrel is (nationalevacaturebank.nl, 2018).
Bijna 1 op de drie respondenten heeft jaarlijks een bedrijfsuitje. Dat de helft nooit een bedrijfsuitje heeft, is opvallend. Borgman, 2018: ‘’Wellicht hebben bedrijven door de crisis nog onvoldoende financiële middelen om iets te organiseren. Toch is het voor het onderlinge contact tussen
werknemers goed om regelmatig een uitje te organiseren. Zeker nu de crisis voorbij is, gaan mensen weer jobhoppen. Met onder andere een goede sfeer kun je werknemers langer behouden.’’ Sfeer is dus belangrijk op de werkvloer en een bedrijfsuitje kan hier aan bijdragen. Werkgevers doen er goed aan om na afloop een borrel te organiseren (nationalevacaturebank.nl, 2018).
De top 5 favoriete bedrijfsuitjes onder de respondenten zijn: 1. Sportief (27 procent), 2. Uit eten (21 procent) 3. Creatieve workshop (13 procent) 4. Ouderwetse activiteit zoals bowlen (10 procent) en 5.
Maatschappelijk verantwoord (4 procent) (nationalevacaturebank.nl, 2018).
B) Interviews
3.3 Kenmerken bedrijfsuitjes Sportstad Heerenveen
De bedrijfsuitjes die tot nu toe zijn georganiseerd door Sportstad Heerenveen zijn:
Activiteit Soort Locatie Aantal
deelnemers 3. Bedrijven Beach toernooi Vrije
inloop/opgave
Buitengebied (intern) 28 4. Zaalvoetbaltoernooi Vrije
inloop/opgave
Zalen (intern) 30
5. Boksworkshop Vrije
inloop/opgave
Dojo (intern) 20
6. Klimmen, aansluitend eten en bingo
Tabel 2. Activiteiten in het afgelopen jaar georganiseerd door Sportstad Heerenveen (Schoenmaker, 2018).
Sportstad Heerenveen heeft afgezien van activiteit 6 alle bovenstaande activiteiten georganiseerd op eigen initiatief. De gedachte hierachter was dat medewerkers van alle bedrijven uit de regio zich konden opgeven en er daardoor een grote groep deelnemers zou ontstaan. Een ander motief om de evenementen te organiseren was om de faciliteiten van Sportstad Heerenveen beter bezet te krijgen.
Tijdens het gesprek met de verantwoordelijke persoon op het gebied van bedrijfsuitjes is er ingegaan op de organisatorische kenmerken van de activiteiten die afgelopen jaar door Sportstad Heerenveen zijn georganiseerd. Onder andere de marketing, de werkwijze, winstberekening, partners en
faciliteiten zijn besproken. Deze punten worden hierna nader toegelicht.
De marketing van de voorgaande evenementen ging als volgt:
de bedrijven uit het netwerk van Sportstad Heerenveen krijgen een email dat er nieuwe activiteit is.
er zijn flyers neergelegd in de accommodatie van Sportstad Heerenveen en in de
businessclub van SC Heerenveen (Schoenmaker, 2018). Een voorbeeld hiervan is bijgevoegd in de bijlage.
De evenementen worden op de website aangekondigd. https://www.sportstad.nl/
De uitgevoerde bedrijfsuitjes zijn georganiseerd door de verantwoordelijke persoon van Sportstad Heerenveen op het gebied van bedrijfsuitjes in samenwerking met stagiairs van verschillende onderwijsinstanties die een samenwerking hebben met Sportstad Heerenveen. Door deze
samenwerkingsconstructie zijn de kosten van Sportstad Heerenveen beperkt tot het uurloon van de verantwoordelijke en de huur van de faciliteiten. De kosten van de gehele activiteit worden door Sportstad Heerenveen bij elkaar opgeteld, er wordt een winsttoeslag van 30 procent berekend en dat zijn de kosten voor de klant. Bij de vrije inloop activiteiten wordt een schatting gemaakt van het aantal deelnemers en daar wordt vervolgens een bedrag op gebaseerd dat per deelnemer voldaan moet worden. De hoogte van het bedrag wordt afhankelijk van het geschatte aantal deelnemers vastgesteld en dient de bovenstaande berekening te dekken (Schoenmaker, 2018).
Tijdens een gesprek met de verantwoordelijke voor het organiseren van bedrijfsuitjes namens Sportstad Heerenveen geeft deze aan dat er binnen de faciliteiten en het terrein van Sportstad Heerenveen samengewerkt kan worden met verschillende partners. Zo wordt er al samengewerkt met de organisaties SC Heerenveen, Mountain Network, Fitland en Beijk en deze samenwerking is ook bij bedrijfsuitjes mogelijk. Tevens is Sportstad Heerenveen een leerbedrijf dat samenwerkt met onder andere het CIOS en de Hanzehogeschool waardoor verschillende studenten de kans krijgen om via Sportstad Heerenveen zich te specialiseren in activiteiten en ingezet kunnen worden als
instructeur (Schoenmaker, 2018).
Wanneer er gekeken wordt naar de faciliteiten waarover Sportstad Heerenveen beschikt en de partners die van deze faciliteiten gebruik maken, is er dus veel mogelijk. Zo heeft Sportstad Heerenveen de beschikking over een buitenterrein en een groot complex.
In het buitengebied zijn de volgende faciliteiten te vinden:
Indoor Skeelerbaan
Fierljepschansen
Beach- volleybal/soccer veld
Skatepark/freerunning parcours
Sprintbaan Figuur 2: buitenterrein Sportstad Heerenveen (grootHeerenveen, 2016).
Binnen de accommodatie bevinden zich:
4 grote zalen waarvan één turnzaal
Meerdere zwembaden
Squash banen
Klim hal (Mountain Network)
Abe Lenstra Stadion (SC Heerenveen)
Restaurant (Beijk) Figuur 3: Accommodatie Sportstad Heerenveen (Geocoaching, 2007).
3.4 Mening van bedrijven over bedrijfsuitjes georganiseerd door Sportstad Heerenveen
Er zijn door Sportstad Heerenveen in het jaar 2017 zes bedrijfsactiviteiten georganiseerd. Om deze reden konden er maar een aantal bedrijven geïnterviewd worden zoals te zien is in de afbeeldingen aan het einde van dit hoofdstuk. Van de geïnterviewde bedrijven (acht) geven vier bedrijven aan te hebben deelgenomen aan een activiteit die georganiseerd was door Sportstad Heerenveen. Deze bedrijven geven unaniem aan dat de georganiseerde activiteiten leuk zijn om te doen en tevens goed georganiseerd zijn. Echter geven de bedrijven ook aan dat de activiteiten te klein zijn om als
bedrijfsuitje te dienen. De bedrijven geven aan dat een bedrijfsuitje bij hen bestaat uit meerdere verschillende activiteiten. Het zou echter wel een onderdeel van het programma kunnen zijn.
Daarnaast komt uit de interviews naar voren dat de website van Sportstad Heerenveen niet
overzichtelijk is en dat bedrijven daarop afknappen. Andere punten die voor de bedrijven belangrijk zijn tijdens bedrijfsuitjes zijn dat er vanuit de organiserende organisatie één duidelijk aanspreekpunt is voor het bedrijf en dat er bij de organisatie van een uitje een flexibele houding aangenomen wordt door de organiserende partij.
De organisator van bedrijfsuitjes vanuit Sport Fryslân: ‘’ Wat ik van mijn collega’s hoor zijn de activiteiten altijd top georganiseerd en leuk om aan deel te nemen. Maar een bedrijfsuitje bestaat bij ons uit meer dan alleen één sportactiviteit. ‘’
Wat ook aangegeven werd tijdens de gesprekken met de bedrijven is dat Sportstad Heerenveen als leerbedrijf voor leerlingen van de eerder genoemde scholen een mooi initiatief gevonden wordt. Een aantal van deze studenten wordt wellicht de toekomstige medewerker van deze bedrijven. Echter wordt ook aangegeven dat de inzet van leerlingen niet ten koste mag gaan van de kwaliteit van de evenementen. Goede begeleiding is dus wel noodzakelijk.
3.5 Motieven en wensen van bedrijven om een bedrijfsuitje te organiseren
De bedrijven die hebben meegewerkt aan het onderzoek zijn actief in verschillende sectoren. Dit is belangrijk omdat Sportstad Heerenveen geen onderscheid maakt in de bedrijven als doelgroep om bedrijfsuitjes voor te organiseren. Van de acht bedrijven die hebben meegewerkt aan het interview geven alle bedrijven aan dat ze bedrijfsuitjes organiseren voor hun medewerkers. Van de
ondervraagde bedrijven hebben Veldhuizen Agroholding en Inzet de kleinste groep medewerkers met 12 mensen in dienst en is Sport Fryslân met zeventig medewerkers het bedrijf met de meeste medewerkers.
Wanneer de bedrijven gevraagd wordt naar de motieven om een bedrijfsuitje te organiseren dan geven vijf van de acht ondervraagde bedrijven aan dat ze het belangrijk vinden dat er teambuilding aan te pas komt. Wat tevens opviel was dat vijf van de acht bedrijven loyaliteit, saamhorigheid of verbinding als belangrijk motief noemde om een bedrijfsuitje te organiseren. Op de vraag of de gezondheid van het personeel ook een rol speelde bij de keuze om een bedrijfsuitje te
organiseren/vorm te geven, gaven alle ondervraagde bedrijven aan dat dit geen motief is geweest voor het bedrijfsuitje.
De laatste vraag die gesteld werd aan de ondervraagde bedrijven is of Sportstad Heerenveen, mits het aan bovengenoemde kenmerken voldoet, een optie kan zijn als aanbieder van een bedrijfsuitje.
Hiervan geven alle ondervraagde bedrijven aan dat dit het geval is.
Op de volgende pagina staan alle gegevens van de bedrijven in een overzicht weergegeven.
Overzicht gegevens bedrijven
Tabel 3. Overzicht van de uitkomsten van de interviews (eigen bewerking)