De relatie tussen fysieke aspecten en het gebruik van de stedelijke ruimte voor vrijetijdsbesteding

Inleiding

In deze paragraaf wordt de relatie onder de loep genomen tussen fysieke aspecten van de openbare stedelijke ruimte en het gebruik ervan. De verkregen informatie uit de interviews op de bovengenoemde vraag is interessant, maar niet erg uitvoerig. We maken daarom in deze paragraaf geen onderscheid meer tussen alleenstaanden en getrouwden.

LAAGOPGELEIDE MAROKKANEN

De laagopgeleide Marokkaanse mannen die aan het onderzoek hebben deelgenomen, zijn redelijk tevreden over de openbare stedelijke ruimte in hun buurt. Wat voor hen belangrijk is, is de aanwezigheid van voetbalpalen en een groot plein. Daarnaast wordt de voorkeur gegeven aan een plek waar verschillende groepen, mannen, vrouwen, kleine kinderen, tegelijkertijd aanwezig kunnen zijn, zonder elkaar te storen. Een aantal getrouwde mannen zou blij zijn met wat meer toezicht op bepaalde openbare plekken om vernielingen te voorkomen.

Voor de laagopgeleide Marokkaanse vrouwen is de veiligheid van de openbare plekken het belangrijkste motief om op een bepaalde plek te recreëren. De vrouwen voelen zich veilig op plaatsen waar veel andere mensen, met name vrouwen, zijn: 'Ik kies altijd voor plaatsen waar veel mensen komen,' 'Ik kies altijd plekken die veilig zijn en waar veel mensen komen. Het liefst waar vrouwen komen,' en: 'Je hoort vaak van mannen die kleine meisjes ontvoeren. Ik voel me pas veilig als er ook veel vrouwen aanwezig zijn.' De aanwezigheid van beveiligingspersoneel wordt als positief ervaren: 'Het winkelcentrum is veilig. Daar lopen toezichthouders rond.' Ook speeltuinen dienen veilig te zijn: 'Voor mij is het belangrijk dat de speeltuin veilig en overzichte-lijk is.'

Met name voor de moeders speelt ook de nabijheid van een locatie een grote rol: 'Ik kom meestal niet verder dan Kanaleneiland.' De voorkeur gaat uit naar een locatie die zich in de directe omgeving van de woning moet bevinden, het liefst in de eigen wijk of buurt.

De alleenstaande jonge vrouwen missen in hun wijk mogelijkheden om te sporten: 'Er zijn geen speciale sportplaatsen in Kanaleneiland waar je overdag bijvoorbeeld op zondag kunt gaan sporten. De jongens hebben wel genoeg mogelijkheden, bijvoorbeeld een voetbalveldje. Meis-jes hebben niks.'

Alle vrouwen zijn van mening dat de gemeente meer geld en tijd moeten besteden aan het on-derhoud van de openbare stedelijke ruimte: 'Ik vind dat de gemeente de parkjes die er zijn, moet opknappen. De gemeente moet sommige dingen niet alleen opknappen maar zelfs ver-nieuwen. In Kanaleneiland heb je nog oude betonnen zitbanken. Dat is geen gezicht.' Ook speeltuintjes dienen opgeknapt te worden: 'Nu heb je nog oude spullen waarmee kinderen spelen.' Daarnaast zouden er meer parkjes en speeltuintjes mogen komen, aldus de vrouwen.

HOOGOPGELEIDE MAROKKANEN

Een aantal hoogopgeleide mannen is ronduit ontevreden over het voorzieningenaanbod in de openbare stedelijke ruimte in hun wijk: 'In mijn wijk (Kanaleneiland) is er gewoon niks,' en: 'In Lombok heb je niets.' Alle mannen hechten grote waarde aan de kwaliteit van voorzieningen.

De nabijheid van die voorzieningen speelt een ondergeschikte rol: ze besteden hun vrije tijd in hun eigen stad maar ook in andere steden.

De voorkeur gaat uit naar goed onderhouden voorzieningen, zoals grote parken met schone natuur, mooi ‘aangeklede’ pleintjes, voetbal- en basketbalveldjes en terrasjes. Met name bij de vaders speelt veiligheid daarnaast een rol. Zo omschrijft een vader veilige speelplaatsen als 'Goed onderhouden speeltuinen waar kinderen zonder risico kunnen spelen en waar ouders rustig een terrasje kunnen nemen met toezicht op de kinderen.' Openbare ruimtes waar voor-zieningen zijn vernield of verpauperd worden het liefst vermeden.

Voor de alleenstaande hoogopgeleide Marokkaanse vrouwen geldt dat de fysieke aspecten van de openbare ruimte onderschikt zijn aan gevoelens van sociale onveiligheid: 'Het belangrijkste voor mij is de veiligheid.' Deze jonge vrouwen voelen zich op hun gemak als ze, vergezeld van vriendinnen, naar plaatsen gaan waar veel mensen zijn. Zij voelen zich onder andere onveilig als er te veel mannen zijn. Niet altijd wordt de voorkeur gegeven aan plaatsen waar bekenden ontmoet worden. Meerdere vrouwen zoeken namelijk plaatsen op waar ze zonder sociale con-trole kunnen verkeren. De nabijheid van locaties speelt hierbij wederom een ondergeschikte rol.

Ook de hoogopgeleide moeders hechten veel waarde aan de kwaliteit en veiligheid van een locatie. De kwaliteit is voor deze vrouwen belangrijker dan de nabijheid. Plaatsen buiten de stad worden regelmatig bezocht. ‘Plaatsen buiten de stad zijn veel schoner, mooier en gezelliger.

Het kost geld, maar voor mooie plaatsen moet je betalen. Dat vind ik geen probleem.’

Door enkele moeders wordt geklaagd over slecht onderhouden openbare buitenruimte: 'Het Julianapark in Utrecht is ook een mooie plek waar je met je gezin naartoe kan. Maar dat park raakt steeds meer verpauperd. Het onderhoud laat te wensen over. De gemeente moet dit eni-ge park in Utrecht waar ook veel Marokkaanse, Turkse en Nederlandse eni-gezinnen komen, niet

laten verwaarlozen.' De situatie blijkt per woonwijk verschillend te zijn. Een moeder die in Ka-naleneiland woont is ronduit ontevreden: 'Alle speeltuinen zijn vernield en bovendien zijn die altijd smerig en onveilig. Mensen gooien daar vaak kapotte bierflessen en je treft daar ook ge-bruikte naalden van verslaafden. Ik ga nooit met mijn kind naar zulke speeltuinen in Kanalenei-land. Speeltuinen in de wijken worden vooral in de zomer altijd druk bezocht. De speeltuinen zijn te klein en er zijn teveel bezoekers. Vooral moeders en kinderen. Ook het onderhoud en de speelvoorzieningen zijn ouderwets.' De moeder die in een nieuwbouwwijk woont schetst echter een ander beeld: 'In Leidsche Rijn is het gelukkig nog schoon en mooi.' Ook daar verwacht ze echter een toenemende drukte omdat er steeds meer gezinnen komen wonen.

Verschillen tussen groepen: een aantal conclusies

Het thema dat in deze paragraaf door nagenoeg alle groepen respondenten benadrukt is, is de veiligheid van de locaties waar ze hun vrije tijd willen besteden. De sociale veiligheid wordt met name door de vrouwen als cruciale voorwaarde gesteld: ze gaan alleen naar plekken waar niet 'teveel' mannen aanwezig zijn, maar die wel door meer mensen bezocht worden. Daarnaast wordt enkele keren de behoefte geuit aan toezicht, van bijvoorbeeld beveiligingspersoneel. De Marokkaanse ouders wijzen op de onveiligheid van sommige speeltuinen: speeltoestellen zijn verouderd, kapot of vies en soms ligt er glas of liggen er spuiten van verslaafden.

Het opleidingsniveau van de respondenten lijkt een cruciale factor voor de waardering van de openbare ruimte. Hoger opgeleide jonge Marokkaanse mannen en vrouwen hechten veel waarde aan een goede kwaliteit van de voorzieningen in openbare ruimtes en de ‘aankleding’

van openbare plekken in het algemeen. Deze groep Marokkanen is bereid om voor goede voor-zieningen naar andere locaties te reizen en neemt de kosten daarvan op de koop toe. Lager opgeleide Marokkaanse mannen en vrouwen hebben minder oog voor de kwaliteit van voorzie-ningen, hoewel ook zij vinden dat de gemeente meer geld zou moeten besteden aan het in stand houden van buurtpleintjes en speeltuinen in de buurt.

De nabijheid van specifieke openbare stedelijk locaties, in de directe woonomgeving van de respondent, speelt vooral bij laagopgeleide Marokkanen een prominente rol in de keuze van plekken voor vrijetijdsbesteding buitenshuis.